Bí ẩn khoản thu khác

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một loại hình công ty đầu tư tài chính nhưng không chịu sự quản lý của luật chuyên ngành nào; những “khoản phải thu khác" rất lớn nhưng không được thuyết minh trên báo cáo tài chính của các ngân hàng (NH). Trước khi được sáp nhập, Habubank đã đẩy một lượng vốn lớn vào những khoản ủy thác đầu tư Ảnh: Ngọc Thắng Đây chính là những cánh cửa ngầm dẫn vốn cho "sân sau", dẫn vốn theo chỉ địn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bí ẩn khoản thu khác

http://www.thanhnien.com.vn/pages/20120822/bi-an-khoan-phai-thu-khac.aspx Bí ẩn “khoản phải thu khác” 23/08/2012 3:40 Một loại hình công ty đầu tư tài chính nhưng không chịu sự quản lý của luật chuyên ngành nào; những “khoản phải thu khác" rất lớn nhưng không được thuyết minh trên báo cáo tài chính của các ngân hàng (NH). Trước khi được sáp nhập, Habubank đã đẩy một lượng vốn lớn vào những khoản ủy thác đầu tư - Ảnh: Ngọc Thắng Đây chính là những cánh cửa ngầm dẫn vốn cho "sân sau", dẫn vốn theo chỉ định, dẫn vốn đi thao túng dưới danh nghĩa ủy thác đầu tư của các NH chính là lỗ hổng lớn, tiềm ẩn đầy rủi ro với những hệ quả lớn. Lỗ rò vốn này cũng là một trong những nguyên nhân hạn chế tín dụng chảy vào sản xuất. Vốn chảy vào sân sau ? "Khoản phải thu khác" trong báo cáo tài chính của bất cứ tổ chức nào đều được ngầm hiểu là những khoản thu nhỏ, lặt vặt nên "gom" vào một mục. Điều lạ là ở nhiều NH, khoản phải thu khác lại rất lớn nhưng hầu hết không được thuyết minh. Đơn cử như tại NH TMCP Á Châu, các khoản phải thu trong quý 2/2012 lên tới trên 43.401 tỉ đồng; Eximbank là 6.822 tỉ đồng; Vietinbank là 8.188 tỉ đồng... Thu ở NH được hiểu là thu lãi. Vậy lãi này ở khoản cho vay nào, tại sao không được thuyết minh rõ ràng trong báo cáo tài chính? Có gì khuất tất đằng sau những khoản cho vay này khiến các NH phải mập mờ như vậy? Câu chuyện của NH Phát triển nhà Hà Nội (Habubank) trước khi sáp nhập cho thấy một lượng vốn cực lớn từ các NH đã được đẩy qua các công ty đầu tư tài chính để đầu tư vào những thương vụ riêng. Các công ty này thường do các cổ đông lớn, những người có quyền trong NH lập ra và nhận vốn từ NH dưới hình thức ủy thác đầu tư. Trước thời điểm sáp nhập Habubank với NH TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB), hầu như không ai biết đến khoản đầu tư của Habubank vào Công ty Bianfishco vì khoản này không được thuyết minh trên báo cáo tài chính mà được "ẩn" đi. Chỉ đến khi sáp nhập, các khoản đầu tư góp vốn, cho vay trước đó của Habubank bị SHB xử lý thì khoản đầu tư này mới lộ rõ. Đó là đầu tư ủy thác thông qua Công ty CP đầu tư - tư vấn dịch vụ Hồ Mây thuộc Habubank với giá trị riêng thương vụ của Bianfishco đã lên tới hàng trăm tỉ đồng. Bởi theo quy định, Habubank không thể
trực tiếp đầu tư vào Bianfishco với giá trị lớn như nói trên nên đã rót vốn qua Hồ Mây để công ty này thực hiện thương vụ. Theo một chuyên gia tài chính tại TP.HCM, các mục "tài sản có khác", "khoản phải thu khác" trong báo cáo tài chính của các NH hầu hết là những khoản ủy thác đầu tư. Sở dĩ không được thuyết minh vì đã bị "biến dạng" khi đầu tư theo chỉ định, cho sân sau của lãnh đạo, cổ đông lớn hay dành đi thao túng. Việc này đang làm méo mó bức tranh tín dụng bởi theo quy định của NHNN, các khoản ủy thác cho vay cũng được tính vào tăng trưởng tín dụng. Nghĩa là việc đẩy mạnh tín dụng qua cửa cho vay ủy thác có thể khiến dư nợ tín dụng tăng nhưng vốn thực chất không chảy ra nền kinh tế, chảy vào sản xuất mà chảy vào sân sau của các cổ đông lớn như nói trên. Tự do thao túng thị trường Theo quy định của luật Đầu tư, tài chính - ngân hàng là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Nhưng loại hình Các NH đầu tư chủ yếu qua 3 kênh công ty đầu tư, công ty đầu tư nhận vốn ủy thác từ gồm ngoại tệ, vàng và ủy thác. Hiện các NH đi đầu tư tài chính hiện nay lại hoàn toàn tự nay, vàng đã bị cấm, ngoại tệ thì hạn do, không chịu sự quản lý hay kiểm soát của bất cứ chế bởi quy định chỉ được nắm giữ luật chuyên ngành nào. Đây chính là kẽ hở khiến các không vượt quá 20% vốn tự có của công ty đầu tư này phình to nhờ vốn "bơm" từ các mỗi tổ chức tín dụng. Nên khoản đầu NH qua hợp đồng cho vay ủy thác. Sau đó thoải mái tư lớn nhất là đổ vốn vào kênh ủy đầu tư vào sân sau các khoản vốn khổng lồ, đầu tư theo thác. Nói nôm na là cấp vốn cho chỉ định, thậm chí đi thâu tóm các DN, các NH khác. Vụ công ty đầu tư tài chính đầu tư - cho Công ty đầu tư tài chính Sài Gòn Á Châu mua/bán lén vay "giúp" họ, thực chất cũng là cho một lượng lớn cổ phiếu của Sacombank thời điểm giữa vay. Nên NHNN mới đây đã quy năm bị Ủy ban Chứng khoán nhà nước phạt 70 triệu định, vốn ủy thác tại các NH cũng đồng là minh chứng điển hình. tính vào tăng trưởng tín dụng. Một chuyên gia tài chính tại TP.HCM phân tích, NH thì hoạt động theo luật Tổ chức tín dụng. NHNN chỉ quản lý các công ty cho thuê tài chính, các NH, các tổ chức tín dụng. Công ty quản lý quỹ tại VN cũng bị quản lý bởi luật Chứng khoán. Trên thế giới, các công ty này được "gom" vào loại hình công ty quản lý tài sản, phải hoạt động theo luật Chứng khoán hay luật Tổ chức tín dụng và được kiểm soát rất kỹ. Anh có quyền làm nhưng phải công khai, minh bạch tất cả các danh mục đầu tư. Nhưng riêng công ty đầu tư tài chính nói trên, cũng nắm danh mục, cũng nhận vốn đi đầu tư thì lại không phải báo cáo ai, không bị ai quản lý ngoài giấy phép đăng ký kinh doanh tại Sở Kế hoạch và Đầu tư. Vị chuyên gia trên đặt câu hỏi, bản thân các NH có chức năng cho vay, tại sao phải ủy thác cho vay qua công ty khác? Tại sao lại không thuyết minh, lại "ẩn" đi các khoản này trên báo cáo tài chính? Phải chăng khoản ủy thác này có vấn đề? Điều này là hoàn hoàn toàn có cơ sở bởi như chúng ta đã biết, bản chất nhiều NHTM cổ phần là "sân sau" của các cổ đông lớn. Nên việc họ tận dụng tối đa việc ủy thác qua công ty đầu tư để rót vốn cho những phi vụ riêng của mình là hoàn toàn dễ hiểu. Ngoài lãi suất ưu đãi, tài sản đảm bảo của các hợp đồng cho vay ủy thác này thường là danh mục đầu tư phát sinh trong tương lai nên rủi ro rất lớn. Với số vốn rót qua kênh ủy thác cực lớn, lại không được công khai, minh bạch tiềm ẩn những hậu quả lớn cho ngành NH. Lỗ rò vốn này nếu không sớm bít lại, thị trường tài chính sẽ còn tiếp
tục chứng kiến những vụ thâu tóm, lũng đoạn từ các công ty đầu tư đang ngày càng bành trướng hoạt động như thời gian vừa qua. http://cafef.vn/20110624082426419CA34/lo-hong-uy-thac-dau-tu-cua-cac-nhtm.chn Để lách các luật của NHNN, các NHTM làm “thủ thuật” ủy thác đầu tư vốn cho một công ty liên kết có chức năng đầu tư, điều này sẽ làm méo mó thị trường ngân hàng. Ủy thác đầu tư là một nghiệp vụ thông thường của các doanh nghiệp (DN) và NHTM. Tuy nhiên, do phục vụ lợi ích một nhóm cổ đông lớn và nhằm lách các quy định an toàn vốn, trần lãi suất huy động cũng như hạn mức tăng trưởng tín dụng của NHNN, các DN và NHTM đang đẩy mạnh thực hiện nghiệp vụ này, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro lớn. Tăng trưởng tín dụng bị bóp méo Bản thân các NHTM không thể trực tiếp đẩy mạnh đầu tư cho vay vì bị NHNN khống chế quy định hạn mức tăng trưởng tín dụng trong suốt năm không quá 20%/năm, giảm tỷ trọng cho vay phi sản xuất xuống 22% vào ngày 30-6 và 16% vào cuối năm 2011. Nếu các NHTM ủy thác vốn qua công ty con (công ty chứng khoán, công ty đầu tư tài chính, công ty cho thuê tài chính…) trực thuộc NH để những công ty con này đầu tư, cho vay hoặc gửi tiền ở NHTM khác cũng “không thoát”, vì khi thực hiện báo cáo tài chính (BCTC) hợp nhất NHNN sẽ phát hiện. Vì vậy, để tránh NHNN “soi”, các NHTM làm “thủ thuật” ủy thác đầu tư vốn cho một công ty có chức năng đầu tư (có thể là công ty liên kết - CTLK: cổ đông lớn của NH cũng là cổ đông lớn của CTLK). Bởi trên BCTC của NHTM, hợp đồng ủy thác vốn cho CTLK sẽ không hạch toán vào tiền gửi hoặc cho vay, mà hạch toán vào “tài sản có khác” hoặc “các khoản phải thu khác”. Nhận vốn ủy thác từ NHTM, CTLK tiêu vốn qua 3 cửa: Thứ nhất, gửi tiền (hoặc cho vay) tại các NHTM nhỏ với lãi suất thỏa thuận (thường là 16- 22%/năm. Theo quy định của NHNN, các NHTM “yếu thế” muốn huy động vốn trên thị trường
liên NH (chủ yếu để giải quyết thanh khoản) không được quá 20% vốn trên thị trường dân cư (thị trường 1). Do vậy với cửa cho vay thông qua CTLK, các NHTM “yếu” có thể lách được quy định này. Thứ hai, các CTLK nhận vốn ủy thác từ NHTM đem cho vay đầu tư chứng khoán. Để tránh rủi ro, CTLK sẽ yêu cầu nhà đầu tư mở tài khoản đầu tư và giao dịch tại CTCK (trực thuộc NHTM) để CTCK có thể quản lý được dòng vốn cho vay đầu tư chứng khoán. Thứ ba, CTLK cho các DN vay, điều này giúp NHTM có thể lách được tăng trưởng tín dụng không quá 20% của NHNN. Nhưng thông thường dòng vốn này chủ yếu vào các DN nằm trong “group” công ty con, có mối quan hệ “anh em” với cổ đông lớn của NHTM. Dòng vốn này không chỉ cho vay sản xuất mà tiếp tục tham gia vào thị trường bất động sản hoặc hoàn trả NH nhằm giảm tỷ trọng tăng trưởng tín dụng theo quy định của NHNN. Như vậy, với cửa này các NHTM có thể “lách” được quy định hạn chế cung cấp tín dụng của một tổ chức tín dụng (TCTD) với các công ty có mối quan hệ thành viên HĐQT, ban tổng giám đốc NHTM (Luật TCTD có hiệu lực từ năm 2011). Trong 5 tháng đầu năm, mức tăng trưởng tín dụng của hệ thống chỉ đạt 7%, điều này có nghĩa hạn mức tăng trưởng này còn khá cao cho những tháng cuối năm. Vậy tại sao các NHTM không nỗ lực gia tăng mà thực hiện ủy thác đầu tư vốn? Phải chăng, lượng tín dụng phi sản xuất của các NHTM này chiếm một tỷ trọng lớn và cũng là lĩnh vực hoạt động chính của NHTM. Nếu điều này xảy ra, các NHTM thực hiện ủy thác đầu tư vốn nhằm giúp “trá hình” giảm tỷ trọng tín dụng phi sản xuất theo yêu cầu của NHNN. Cách thức này không thể giúp NHNN đạt được mục tiêu quản trị tín dụng phi sản xuất cũng như tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế nhằm thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát Khó phát hiện trên BCTC Việc đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng qua hợp đồng ủy thác đầu tư không chỉ làm tăng trưởng tín dụng của nền kinh tế bị bóp méo, mà thực tế đang tiềm ẩn một nguy cơ rủi ro lớn cho hệ thống NHTM, trong đó tín dụng “group” (cho vay các công ty có mối quan hệ gia đình) là điều cấm kỵ đã được NHNN ngăn chặn trong Luật TCTD vẫn diễn ra âm thầm ở các NHTM. Không ai dám chắc quá trình giám sát khi bơm vốn đầu tư chứng khoán thông qua CTCK trực thuộc NH là an toàn, không xảy ra tình trạng khách hàng vay vốn đầu tư chứng khoán thua lỗ, bị âm tài khoản để rồi không hoàn thành nghĩa vụ trả nợ. Lợi ích thông qua CTLK, nếu có, khó đem về hết cho NHTM để cổ đông được hưởng, mà chủ yếu rơi vào túi riêng của nhóm lợi ích khác, trong khi NHTM thực hiện nghiệp vụ ủy thác đầu tư phải chịu rủi ro về vốn.
Hiện nay, các hợp đồng ủy thác đầu tư vốn cho các CTLK được NHTM hạch toán vào các khoản “phải thu khác” và “tài sản có khác”. Nhưng để tránh bị phát hiện hầu hết tài khoản có giá trị lớn được hạch toán ở khoản này đều không được thuyết minh trong BCTC, nếu có thuyết minh cũng rất hời hợt và không chi tiết. Do vậy, nhà đầu tư và cơ quan quản lý khó có thể biết được nguồn gốc rõ ràng của các “khoản phải thu” và “tài sản có” khác này. Bịt lổ hổng ủy thác đầu tư - ThS. Lê Đạt Chí, Trường Đại học Kinh tế TPHCM Để ngăn chặn rủi ro từ hoạt động ủy thác đầu tư, Thanh tra NHNN nên thường xuyên kiểm tra các khoản tài sản đi ngoài chính thống, theo đó yêu cầu các NHTM phải thuyết minh rõ ràng để nhà đầu tư và NHNN có thể giám sát. Thực tế ở nước ngoài khi kiểm toán các định chế tài chính, hoạt động kiểm toán rất khắt khe với nội dung này. Các đơn vị kiểm toán độc lập khi phát hiện có khoản ủy thác vốn không chính thống sẽ ghi ra cụ thể, nếu là nguy cơ sẽ cảnh báo rủi ro. Ở một số thị trường phát triển còn quy định NH chỉ được ủy thác đầu tư cho công ty con trực thuộc NH để cơ quan quản lý có thể giám sát chặt chẽ thông qua báo cáo hợp nhất của NH. Gần đây Thanh tra NHNN phát hiện nhiều NHTM đẩy mạnh mua trái phiếu DN và đầu tư vào các tài sản có khác chiếm một giá trị lớn. Điều này đã được Thanh tra NHNN cảnh báo đây là những khoản đầu tư tiềm ẩn rủi ro lớn. Chính vì vậy, NHNN phải nhanh chóng chặn dòng vốn ủy thác đầu tư không chính thống này để những mục tiêu lớn trong điều hành kinh tế đạt được những kết quả như kỳ vọng.