CÁC CHÍNH SÁCH VÀ CÔNG C QU N LÝ NH P KH UỤ Ả Ậ Ẩ
Thu nh p kh uế ậ ẩ
M c đích c a vi c đánh thu nh p kh uụ ủ ệ ế ậ ẩ là đ góp ph n vào vi c phát tri n và b o vể ầ ệ ể ả ệ
s n xu t,ả ấ h ng d n tiêu dùng trong n c và góp ph n t o ngu n thu cho ngân sách Nhàướ ẫ ướ ầ ạ ồ
n c.ướ
Có nhi u cách đánh thu khác nhau nh : Tính và thu m t s ti n nào đó đi v i m iề ế ư ộ ố ề ố ớ ỗ
đn vơ ị hàng hoá ho c tính theo t l ph n trăm (%) đi v i t ng tr giá hàng hoá, hay là k tặ ỷ ệ ầ ố ớ ổ ị ế
h p c hai cách đó.ợ ả
Bi u thu quan đc xây d ng trên c s chính sách qu n lý nh p kh u c a m iể ế ượ ự ơ ở ả ậ ẩ ủ ỗ
n c, m cướ ứ thu có th tính chung cho t t c các n c theo t ng m t hàng, nh ng cũng cóế ể ấ ả ướ ừ ặ ư
th tính riêng cho t ng nhóm n c. M c thu ch có th có m t, nh ng cũng có th có haiể ừ ướ ứ ế ỉ ể ộ ư ể
m c: Thông th ng (chung cho t t c ) và u đãi. Thu u đãi: Các n c đc h ng quy nứ ườ ấ ả ư ế ư ướ ượ ưở ề
đãi ng t i hu qu c đc h ng m c thu u đãi theo hi p đnh. Đi v i lo i thu u đãiộ ố ệ ố ượ ưở ứ ế ư ệ ị ố ớ ạ ế ư
có th tính theo m c thu thông th ng r i gi m đi m t s ph n trăm, ho c quy đnh riêngể ứ ế ườ ồ ả ộ ố ầ ặ ị
m c thu u đãi. M t s n c cùng tham gia kh i kinh t , nh ASEAN (các thành viên kh i)ứ ế ư ộ ố ướ ố ế ư ố
có tho thu n v u đãi thu quan b ng cách gi m m c thu ho c áp d ng m c thu sả ậ ề ư ế ằ ả ứ ế ặ ụ ứ ế ố
không.
Hình: Tác đng c a thu quanộ ủ ế
V i đ th trên, đng D là đng c u và đng S là đng cung c a m t qu c giaớ ồ ị ở ườ ườ ầ ườ ườ ủ ộ ố
Y. Khi ch a có th ng m i, cung và c u g p nhau đi m E. T i đó, ng i c u s c n 30ư ươ ạ ầ ặ ở ể ạ ườ ầ ẽ ầ
s n ph m và ng i cung s bán v i giá là 3 USD.ả ẩ ườ ẽ ớ
Khi có th ng m i t do, giá c th gi i c a s n ph m X là 1 USD, m c giá nàyươ ạ ự ả ế ớ ủ ả ẩ ở ứ
qu c gia Y số ẽ tiêu th 70 đn v s n ph m X (đo n FK), trong đó 10 đn v s n ph m Xụ ơ ị ả ẩ ạ ơ ị ả ẩ
(đo n FG) là s n xu t trong n c, còn l i 60 đn v s n ph m X (đo n GK) là nh p kh u tạ ả ấ ướ ạ ơ ị ả ẩ ạ ậ ẩ ừ
bên ngoài.
Bây gi gi s qu c gia Y đánh thu 100% (thu quan tính theo giá tr ) trên s n ph mờ ả ử ố ế ế ị ả ẩ
X, giá cả s n ph m X s tăng lên 2 USD. Do m c giá cao h n tr c (g p đôi), tiêu dùng sả ẩ ẽ ứ ơ ướ ấ ẽ
gi m đi so v i th ng m i t do, t c là còn 50 đn v s n ph m X (đo n AL), trong đó 20ả ớ ươ ạ ự ứ ơ ị ả ẩ ạ
đn v s n ph m X đc s n xu t trong n c (đo n AB) và ph n còn l i 30 đn v s nơ ị ả ẩ ượ ả ấ ướ ạ ầ ạ ơ ị ả
ph m X (đo n BL) đc nh p kh u t bên ngoài. Nh v y, rõ ràng khi có thu quan tiêuẩ ạ ượ ậ ẩ ừ ư ậ ế
dùng gi m đi, nh ng s n xu t trong n c tăng lên, chính ph l i thu đc thu .ả ư ả ấ ướ ủ ạ ượ ế
Ngoài vi c đánh thu thông th ng, các n c phát tri n u đãi thu quan cho cácệ ế ườ ướ ể ư ế
n c đangướ phát tri n theo h th ng u đãi chung (GSP) nh ng có h n ch theo m t hàng vàể ệ ố ư ư ạ ế ặ
b ng các quy đnh b ng n c xu t x theo quan đi m th tr ng có đi u ki n, dành riêng choằ ị ằ ướ ấ ứ ể ị ườ ề ệ
hàng hoá c a các n c đang phát tri n. Theo h th ng này, các hàng hoá có th đc nh pủ ướ ể ệ ố ể ượ ậ
kh u t các n c đc h ng quy n đó s tính thu theo m c ph thông ho c s không tuẩ ừ ướ ượ ưở ề ẽ ế ứ ổ ặ ố ỳ
theo m t hàng và quan h v i n c đó. T năm 1993, Liên minh châu Âu c p h n ng chặ ệ ớ ướ ừ ấ ạ ạ
nh p kh u may m c c a Vi t Nam và cho hàng hoá này đc h ng u đãi thu quan chungậ ẩ ặ ủ ệ ượ ưở ư ế
(GSP) c a EU.ủ
Lu t thu Vi t Nam cũng áp d ng thu su t thông th ng và thu su t u đãi.ậ ế ệ ụ ế ấ ườ ế ấ ư
H n ng ch nh p kh uạ ạ ậ ẩ
H n ng ch nh p kh u là quy đnh c a Nhà n c v s l ng ho c giá tr m t m tạ ạ ậ ẩ ị ủ ướ ề ố ượ ặ ị ộ ặ
hàng nào đó đc nh p kh u nói chung ho c t m t th tr ng nào đó, trong m t th i gianượ ậ ẩ ặ ừ ộ ị ườ ộ ờ
nh t đnh (th ng là 01 năm). H n ng ch nh p kh u là m t hình th c h n ch v s l ngấ ị ườ ạ ạ ậ ẩ ộ ứ ạ ế ề ố ượ
và thu c h th ng gi y phép không t đng. Khi h n ng ch nh p kh u đc quy đnh choộ ệ ố ấ ự ộ ạ ạ ậ ẩ ượ ị
m t lo i s n ph m đc bi t nào đó thì Nhà n c đa ra m t đnh ng ch (h n ng ch - t ngộ ạ ả ẩ ặ ệ ướ ư ộ ị ạ ạ ạ ổ
đnh ng ch) nh p kh u m t hàng đó trong m t kho ng th i gian nh t đnh không k ngu nị ạ ậ ẩ ặ ộ ả ờ ấ ị ể ồ
g c hàng hoá đó t đâu đn.ố ừ ế
Khi h n ng ch quy đnh cho c m t hàng và th tr ng thì hàng hoá đó ch đc nh pạ ạ ị ả ặ ị ườ ỉ ượ ậ
kh u t n c (th tr ng) đã đnh v i s l ng trong th i h n quy đnh. Th ng h n ng chẩ ừ ướ ị ườ ị ớ ố ượ ờ ạ ị ườ ạ ạ
nh p kh u đc áp d ng b ng cách c p gi y phép nh p kh u cho m t s công ty. Ví d ậ ẩ ượ ụ ằ ấ ấ ậ ẩ ộ ố ụ ở
Vi t Nam, các m t hàng có liên quan đn các cân đi l n c a n n kinh t qu c dân đu cóệ ặ ế ố ớ ủ ề ế ố ề
quy đnh h n ng ch nh p kh u nh xăng, d u, phân bón, xi măng, đng, thép xây d ng. Chị ạ ạ ậ ẩ ư ầ ườ ự ỉ
có m t s doanh nghi p m i đc phép nh p kh u nh ng m t hàng trên. M i doanh nghi pộ ố ệ ớ ượ ậ ẩ ữ ặ ỗ ệ
đc phép phân b m t s l ng t i đa các m t hàng trên trong m t năm và ch đc phépượ ổ ộ ố ượ ố ặ ộ ỉ ượ
nh p kh u trong ph m vi th i h n đó.ậ ẩ ạ ờ ạ
Nhà n c áp d ng bi n pháp qu n lý nh p kh u b ng h n ng ch ch y u là nh mướ ụ ệ ả ậ ẩ ằ ạ ạ ủ ế ằ
b o h s nả ộ ả xu t trong n c, s d ng có hi u qu qu ngo i t , th c hi n các cam k t c aấ ướ ử ụ ệ ả ỹ ạ ệ ự ệ ế ủ
Chính ph Vi t Nam v i n c ngoài. Chúng ta bi t r ng vi c b o h s n xu t n i đa có thủ ệ ớ ướ ế ằ ệ ả ộ ả ấ ộ ị ể
đt đc b ng bi n pháp đánh thu , cũng có th đt đc b ng đnh ng ch nh p kh u.ạ ượ ằ ệ ế ể ạ ượ ằ ị ạ ậ ẩ
Nh ng tác đng c a h n ng ch nh p kh u khác tác đng c a thu quan ít nh t v haiư ộ ủ ạ ạ ậ ẩ ộ ủ ế ấ ề
m t quanặ tr ng:ọ
Th nh tứ ấ , Chính ph không thu đc thu , vì các h n ng ch làm tăng giá n i đa c aủ ượ ế ạ ạ ộ ị ủ
hàng hoá b h n ch cho nên nh ng ng i cung c p n c ngoài và nh ng ng i nh pị ạ ế ữ ườ ấ ướ ữ ườ ậ
kh u hàng hoá c a h s có đc l i nhu n l n nh doanh s này.ẩ ủ ọ ẽ ượ ợ ậ ớ ờ ố
Th hai,ứ h n ng ch có th bi n m t doanh nghi p trong n c tr thành k đc quy nạ ạ ể ế ộ ệ ướ ở ẻ ộ ề
và do đó h có th áp đt giá c đc quy n đ thu đc l i nhu n t i đa.ọ ể ặ ả ộ ề ể ượ ợ ậ ố
Qu n lý ngo i tả ạ ệ
Theo đi u l qu n lý ngo i h i thì vi c mua, bán, trao đi ngo i t trên th tr ng tề ệ ả ạ ố ệ ổ ạ ệ ị ườ ự
do bị nghiêm c m và ph i đc ti n hành qua ngân hàng và các t ch c kinh doanh thu ngo iấ ả ượ ế ổ ứ ạ
t . Tuy nhiên, khi đn v có nhu c u v thu chi ngo i t đu ph i l p g i các c quan qu nệ ơ ị ầ ề ạ ệ ề ả ậ ử ơ ả
lý (B K ho ch và Đu t , B Tài chính) và ngân hàng là các c quan th c hi n k ho chộ ế ạ ầ ư ộ ơ ự ệ ế ạ
thu chi v ph ng di n qu và làm vi c thanh toán gi a n c ta v i n c ngoài. Ng i nh pề ươ ệ ỹ ệ ữ ướ ớ ướ ườ ậ
kh u có th ký h p đng mua hàng n c ngoài, nh ng ph i xin đc quy n s d ngẩ ể ợ ồ ở ướ ư ả ượ ề ử ụ
ngo i t đ thanh toán cho khách hàng theo quy ch qu n lý ngo i h i c a Nhà n c.ạ ệ ể ế ả ạ ố ủ ướ
