Cẩm nang các quy định mới của pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự, tư pháp người chưa thành niên, thi hành án hình sự, đặc xá

Bối cảnh pháp luật Việt Nam đang chứng kiến những thay đổi quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống tư pháp hình sự. Cẩm nang này được biên soạn để giới thiệu các quy định mới nhất có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, tập trung vào Bộ luật Hình sự sửa đổi, bổ sung năm 2025. Việc cập nhật pháp luật này không chỉ phản ánh nỗ lực của Nhà nước trong việc thích ứng với thực tiễn xã hội mà còn nhằm tăng cường hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm, đặc biệt là các tội phạm về ma túy. Mục tiêu là cung cấp cái nhìn tổng quan về những điểm mới, từ việc bổ sung tội danh đến việc điều chỉnh khung hình phạt, góp phần nâng cao tính răn đe và công bằng của pháp luật.

Cán bộ, chuyên gia pháp luật, kiểm sát viên, thẩm phán, luật sư, điều tra viên, giảng viên và sinh viên ngành luật, cũng như các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách trong lĩnh vực tư pháp hình sự.

Cẩm nang này trình bày chi tiết những sửa đổi và bổ sung quan trọng trong hệ thống pháp luật hình sự Việt Nam, chủ yếu thông qua Bộ luật Hình sự sửa đổi, bổ sung năm 2025, có hiệu lực từ 01/7/2025. Một trong những điểm nhấn là việc bổ sung "Tội sử dụng trái phép chất ma túy" (Điều 256a), nhằm xử lý nghiêm khắc hơn các trường hợp tái nghiện hoặc tiếp tục sử dụng ma túy trong và sau thời gian cai nghiện, đáp ứng yêu cầu cấp bách trong công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy đang diễn biến phức tạp. Bên cạnh đó, Luật mới cũng thể hiện sự dịch chuyển đáng kể trong chính sách hình sự bằng cách thu hẹp phạm vi áp dụng hình phạt tử hình đối với 08 tội danh, bao gồm cả tội vận chuyển trái phép chất ma túy, tham ô tài sản và nhận hối lộ. Quyết định này không chỉ phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế và quan điểm cải cách tư pháp mà còn xem xét thực tiễn áp dụng và tính nhân đạo. Đồng thời, nhiều tội danh khác liên quan đến hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm và ma túy được tăng nặng mức phạt tiền (gấp đôi cho 24 tội danh) và mức phạt tù (cho 08 điều luật), thể hiện quyết tâm xử lý nghiêm các hành vi gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến xã hội. Các chất ma túy mới như Ketamine và Fentanyl cũng được bổ sung vào cấu thành tội phạm, nâng cao hiệu quả phòng ngừa. Quy định mới về điều kiện giảm án cho tù chung thân đối với tội tham ô và nhận hối lộ, yêu cầu khắc phục hậu quả tài sản, cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thu hồi tài sản bị thất thoát. Những thay đổi này có giá trị ứng dụng cao trong việc tăng cường tính răn đe của pháp luật, bảo đảm công bằng xã hội và thúc đẩy sự minh bạch trong hệ thống tư pháp.