Cây xanh trên đ ng ph Sàiườ ố
Gòn
"Vào th i các đô đ c" (ờ ố au temps des Amiraux) - nh ng i Pháp Nam Kỳ x aư ườ ở ư
th ng nói, nghĩa là vào nh ng năm đ u khi Sài Gòn v a b đánh chi m và cònườ ữ ầ ừ ị ế
n m d i quy n cai tr c a các đô đ c, thì H i quân Pháp đã b t đ u cho tr ngằ ướ ề ị ủ ố ả ắ ầ ồ
hàng lo t ạcây me ven các đ ng sá k t kho ng 1863-1865, tuy lúc y đ ng phườ ể ừ ả ấ ườ ố
v n ch a có v a hè (mãi đ n kho ng năm 1873 m i b t đ u làm các v a hè),ẫ ư ỉ ế ả ớ ắ ầ ỉ
"Nh ng cây me c a các đô đw c" - có ng i g i nh v y - đã ch ng ki n và đánhữ ủ ố ườ ọ ư ậ ứ ế
d u nh ng năm tháng đ u tiên c a nhà c m quy n th c dân trên đ t Vi t Namấ ữ ầ ủ ầ ề ự ấ ệ
cách đây h n m t th k , và đ n gi v n còn in bóng mát trên nhi u đ ng phơ ộ ế ỷ ế ờ ẫ ề ườ ố
Sài Gòn.
Có l vì quá s cái n ng oi b c c a vùng nhi t đ i, nên lúc đ u ng i Pháp cho tr ngẽ ợ ắ ứ ủ ệ ớ ầ ườ ồ
r t dày, c 5 mét m t cây d c theo v đ ng. hai bên b kênh Charner (nay là đ i lấ ứ ộ ọ ệ ườ Ở ờ ạ ộ
Nguy n Hu ), k t năm 1870 cây me m i đ c tr ng l n ra d n d n theo nh p đ l pễ ệ ể ừ ớ ượ ồ ấ ầ ầ ị ộ ấ
t ng đo n con "kênh l n" này. Lúc đó, tr ng cây gì cũng ph i do H i đ ng thành phừ ạ ớ ồ ả ộ ồ ố
Sài Gòn (bao g m ch y u là ng i Pháp) xem xét và bi u quy t. Riêng đ ngồ ủ ế ườ ể ế ở ườ
Catinat (nay là Đ ng Kh i), ng i ta đã tr ng đ lo i cây, và m t trong nh ng đi uồ ở ườ ồ ủ ạ ộ ữ ề
h p d n du khách đi b qua con đ ng trung tâm này chính là không khí mát d u d iấ ẫ ộ ườ ị ướ
nh ng tán lá.ữ
Còn nh ng con đ ng khác, v sau, ngoài cây me, ng i ta cũng tr ng nh ng câyở ữ ườ ề ườ ồ ữ
khác, nh ưcây ph ngượ và cây bàng. Nh ng đ n năm 1895, do nh n th y tán lá th a c aư ế ậ ấ ư ủ
cây ph ng không cho bao nhiêu bóng mát su t th i gian dài trong năm, nên H i đ ngượ ố ờ ộ ồ
thành ph đã quy t đ nh cho h lo i cây này trên đ ng Taberd (nay là đ ng Nguy nố ế ị ạ ạ ườ ườ ễ
Du) đ dành ch cho cây me phát tri n. Đ ng th i, h cũng cho ch t b các cây bàngể ỗ ể ồ ờ ọ ặ ỏ
trong toàn thành ph , vì r lo i cây này th ng làm b t v a hè, lá và qu r ng làm dố ễ ạ ườ ậ ỉ ả ụ ơ
b n đ ng ph liên t c; nh ng h quy t đ nh không ch t h t ngay m t lúc, mà thayẩ ườ ố ụ ư ọ ế ị ặ ế ộ
th d n v i t c đ 1/6 s cây này hàng năm.ế ầ ớ ố ộ ố
Sau vài ch c năm, cây c i ven đ ng ph ch ng bao lâu tr nên um tùm, r m r p đ nụ ố ườ ố ẳ ở ậ ạ ế
m c ki n nhi u ng i lo l ng đ n v n đ v sinh môi tr ng và đ ngh ph i ch tứ ế ề ườ ắ ế ấ ề ệ ườ ề ị ả ặ
b t. Ngay nh ng hàng me đ ng Catinat (nay là Đ ng Kh i) cũng hai l n suýt b hớ ữ ở ườ ồ ở ầ ị ạ
sau nh ng cu c tranh cãi k ch li t trong H i đ ng thành ph gi a nh ng ng i mu nữ ộ ị ệ ộ ồ ố ữ ữ ườ ố
gi l i và nh ng ng i mu n ch t b (năm 1903 và năm 1912).ữ ạ ữ ườ ố ặ ỏ
"... Tôi không bi t các ông có th y nh ng t m hình ch p t nóc Nhà th Sài Gòn (t cế ấ ữ ấ ụ ừ ờ ứ
Nhà th Đ c Bà) hay không; c nh đ p vào m t là c m t khu r ng th c th , vì ng iờ ứ ả ậ ắ ả ộ ừ ự ụ ườ
ta ch th y toàn là cây c i. Thành ph Sài Gòn đang s ng trong m t khu r ng, v a mỉ ấ ố ố ố ộ ừ ừ ẩ
t, v a không có ánh m t tr i l t xu ng đ ng sá. Có th nói là m t s con đ ngướ ừ ặ ờ ọ ố ườ ể ộ ố ườ
không bao gi khô rá trong su t 8 tháng li n trong năm; ng i ta ng i th y m t thờ ố ề ườ ử ấ ộ ứ
không khí c a r ng già, v n ch c ch n s làm sinh sôi đ m i th m m m ng d chủ ừ ố ắ ắ ẽ ủ ọ ứ ầ ố ị
b nh truy n nhi m. Đi u này hi n nhiên là trái ng c v i hoàn toàn v i v sinh...ệ ề ễ ề ể ượ ớ ớ ệ
Đó là nh ng l i l hùng h n c a m t y viên trong H i đ ng thành ph , khi phát bi uữ ờ ẽ ồ ủ ộ ủ ộ ồ ố ể
đ đ ngh ch t b i cây c i trong thành ph theo t l m t trên hai cây.ể ề ị ặ ớ ố ố ỷ ệ ộ
Qu th c lúc y, ng i ta ghi nh n nhà c a nhi u n i có hi n tr ng b ng m mả ự ấ ườ ậ ử ở ề ơ ệ ượ ị ấ ẩ
n ng n , nh đ ng Blancsubé (nay là Ph m Ng c Th ch, đo n t Nhà th Đ c Bàặ ề ư ở ườ ạ ọ ạ ạ ừ ờ ứ
t i Công tr ng Qu c t t i đ ng Võ Th Sáu), hay đ ng Paul Blanchy (nay làớ ườ ố ế ớ ườ ị ườ Hai
Bà Tr ng). Cu i cùng, trong m t phiên h p năm 1912, H i đ ng thành ph cũng đãư ố ộ ọ ộ ồ ố
đ ng ý cho ch t b t, và kho ng cách tr ng cây trên các đ ng ph k t đó là 10 mét,ồ ặ ớ ả ồ ườ ố ể ừ
ch không còn là 5 mét nh tr c n a.ứ ư ướ ữ
(TBKTSG - 17.9.1998)