Chuyên đ b i d ng h c sinh gi iề ồ ưỡ ọ ỏ
Ph n Iầ:
H Đ M – CÁC QUI T C TH C HÀNH PHÉP TÍNHỆ Ế Ắ Ự .
I. Khái ni m v h đ m:ệ ề ệ ế
Trong sinh ho t hàng ngày c a XH loài ng i, khái ni m v s g n li n v i vi c hìnhạ ủ ườ ệ ề ố ắ ề ớ ệ
thành các ký hi u s . T th i x a ng i ta ch a c n các s l n thì m t s hình nh tr thànhệ ố ừ ờ ư ườ ư ầ ố ớ ộ ố ả ở
ph ng ti n bi u di n các s nh : M t tr i, đôi m t, s ngón tay trên m t bàn tay… D nươ ệ ể ễ ố ư ặ ờ ắ ố ộ ầ
d n các kí hi u thay đ i khác v i hình t ng ban đ u và ch còn có ý nghĩa qui c. các kíầ ệ ổ ớ ượ ầ ỉ ướ
hi u s hi n nay )1, 2, 3, 4,..,8, 9) là nh ng qui c v kí hi u s hi n nay và có t/c qu c t .ệ ố ệ ữ ướ ề ệ ố ệ ố ế
(Nh ng v tên g i thì tùy theo các dân t c khác nhau và nó ch có tính ngôn ng h c khôngư ề ọ ộ ỉ ữ ọ
ph thu c ph m trù toán h c). Xã h i ngày càng phát tri n, c n s d ng nh ng s l n thìụ ộ ạ ọ ộ ể ầ ử ụ ữ ố ớ
các kí hi u s qui đ nh dùng không đ . V y ph i tìm cách bi u di n các s t nhiên b t kỳệ ố ị ủ ậ ả ể ễ ố ự ấ
b ng m t s ít kí hi u đã ch n. Loài ng i đã sáng t o ra vi c đ m theo nhóm các đ n vằ ộ ố ệ ọ ườ ạ ệ ế ơ ị
theo nguyên t c sau: “M t s nh t đ nh các đ n v thành l p m t đ n v b c cao h n; S nh tắ ộ ố ấ ị ơ ị ậ ộ ơ ị ậ ơ ố ấ
đ nh đó g i là c s c a phép đ m. Phép đ m v i c s nh t đ nh g i là h th ng đ m.ị ọ ơ ố ủ ế ế ớ ơ ố ấ ị ọ ệ ố ế
Hi n nay ngoài h th ng đ m c s 10, ta còn có các h th ng đ m:ệ ệ ố ế ơ ố ệ ố ế
- H c s 2 (Dùng trong máy tính đi n t ).ệ ơ ố ệ ử
- H c s 12 ( ng v i 12 l n trăng tròn trong 1 năm).ệ ơ ố Ứ ớ ầ
- H c s 5 ( ng v i 5 ngón tay trên m t bàn tay).ệ ơ ố Ứ ớ ộ
- H c s 60 ( ng v i s đo th i gian).ệ ơ ố ứ ớ ố ờ
II. H đ m theo c sệ ế ơ ố:
1. H đ m theo c s 10:ệ ế ơ ố
a. Cách đ c:ọ
10 đ n v b c này l p thành m t đ n v b c cao h n (hàng 2). 10 đ n v hàng 2 l pơ ị ậ ậ ộ ơ ị ậ ơ ơ ị ậ
thành m t đ n v hàng 3 ….. Đ gi m b t cách g i tên các hàng, ng i ta qui đ nh ba hàngộ ơ ị ể ả ớ ọ ườ ị
liên ti p nhau t o thành m t l p:ế ạ ộ ớ
L p đ n v g m hàng 1, hàng 2, hàng 3.ớ ơ ị ồ
L p nghì g m hàng 4, hàng 5, hàng 6.ớ ồ
=> T đó mu n đ c m t s nào đó, ta l n l t đ c s đ n v kèm theo hàng theo th t làừ ố ọ ộ ố ầ ượ ọ ố ơ ị ứ ự
b c cao đ n b c th p trong l p cao nh t và đ c tên l p và c ti p t c nh v y.ậ ế ậ ấ ớ ấ ọ ớ ứ ế ụ ư ậ
Ví d : 234 110 768. Đ c là: Hai trăm ba t tri u, m t trăm m i ngh ,b y trăm sáu támụ ọ ư ệ ộ ườ ị ả
đ n v .ơ ị
b. Cách vi tế: theo hai cách
- C ng và tr kí hi u.ộ ừ ệ
- Theo nguyên t c giá tr v trí.ắ ị ị
* Cách bi u di n: ể ễ
+ Ta vi t các kí hi u (1, 2, 3, …… , 9 và 0) theo hàng ngang v i nguyên t c quiế ệ ớ ắ
c cùng m t s vi t hai hàng k ti p thì giá tr c a kí hi u bên trái g p 10 l n giá tr kíướ ộ ố ế ở ế ế ị ủ ệ ấ ầ ị
hi u vi t bên ph i…ệ ế ả
GV: Lê Chí Tôn 1
