1. Giới thiệu:
Siêu âm tim thai (SATT) là sự khảo sát siêu âm hệ thống tim mạch ở thai người. Việc
khảo sát này là khó khăn, và đòi hỏi cả kinh nghiệm lẫn kiến thức cơ bản về giải phẫu
và sinh lý tim thai bình thường cũng như bất thường. Khảo sát siêu âm tim thai xảy ra
ở hai tình huống:
(1) như là một đánh giá sơ bộ trong khảo sát giải phẫu thai nhi thường qui, và
(2) như là một nghiên cứu về sinh lý và giải phẫu toàn diện có mục đích của toàn hệ
thống tim mạch.
Cả 2 tình huống này đều là phương tiện tầm soát, để mô tả BTBS về cấu trúc hoặc
chức năng và suy tim, mặc dù SATT “có mục đích” cũng có thể được dùng để chẩn
đoán.
1.1 Tầm soát tim thai cơ bản cung cấp thông tin đầy đủ, mà có thể tự tin phát biểu là
tim thai trong giới hạn bình thường. Có ít nhất 5 mặt cắt ngang tim và mạch máu, và 3
mặt cắt đứng dọc: ngang bụng cao, 4 buồng, đường ra thất trái, đường ra thất phải, 3
mạch máu, 2 tĩnh mạch, cung ĐMC, cung ỐĐM.
1.2 SATT chi tiết hoặc SATT “có mục đích” được tiến hành bởi các bác sỹ chuyên
khoa được đào tạo chuyên sâu, và dựa trên những dấu hiệu tầm soát tim thai cơ bản,
bằng cách kết hợp phân tích theo tầng, để thiết lập các mối quan hệ cụ thể giữa các
mạch máu, van tim và các buồng tim, và để đánh giá nguyên nhân của sự mất cân đối,
hoặc bất thường về vị trí, kích thước, chức năng hoặc loạn nhịp. Siêu âm tim thai sử
dụng siêu âm 2 bình diện, các đo đạc trên 1 bình diện, và các phương thức doppler
khác nhau để đo và cung cấp thông tin về cấu trúc, chức năng và sinh lý của toàn bộ
hệ tim mạch thai nhi. Siêu âm Doppler màu được sử dụng rộng rãi để xác định hướng
của dòng chảy trong mạch máu và qua van tim, và nhận diện hướng dòng chảy bất
thường, không có dòng chảy hoặc dòng chảy mạnh.
2. Kỹ thuật siêu âm tim thai(1,2)
Hiện nay, có thể khám nghiệm tim thai bằng đầu dò âm đạo từ lúc thai 9 tuần tuổi(21).
Phân tích kết nối theo tầng của tim thai, có thể bắt đầu phát hiện qua thành bụng lúc
thai 11 tuần(5) và phát hiện đáng tin cậy ở đa số thai nhi từ 14 tuần. Tuy nhiên, thời
điểm thường để SATT toàn diện là khoảng 18-22 tuần. Lúc 18 tuần, tất cả các kết nối
buồng tim có thể thấy ở đa số thai nhi, mặc dù trong một vài trường hợp, chất lượng
hình ảnh kém làm khó phát hiện các bệnh nhẹ. Đôi khi, ở những sản phụ béo phì, có
thể cần làm siêu âm lại sau 20 tuần để nhận diện sự kết nối các buồng tim. Mặc dù
chất lượng hình ảnh tim thai có xu hướng tốt nhất từ 24 đến 28 tuần, nhưng đây là thời
điểm quá trễ cho lần siêu âm đầu tiên.
Trái tim nên phân tích theo sự kết nối của nó và về đặc tính của mỗi buồng tim hoặc
mạch máu. Trái tim có 6 sự kết nối, 3 kết nối ở mỗi bên: kết nối tĩnh mạch-nhĩ, nhĩ-
thất và thất-đại động mạch. Những kết nối này có thể được đánh giá bằng phân tích kỹ
các mặt cắt ngang. Các mặt cắt chuẩn được sử dụng trong siêu âm tim thai bao gồm:
Các mặt cắt ngang:
1. mặt cắt ngang bụng cao
2. mặt cắt 4 buồng
3. mặt cắt đường ra ĐMC (5 buồng)
4. mặt cắt đường ra ĐMP (3 mạch máu)
5. mặt cắt ngang cung ĐMC
