496
Bùi Anh Tuấn
Trần Thị Thu Thảo
Trường Đại học Cần Thơ
1. Introduction
Trong kỷ nguyên 4.0, công nghệ kỷ thuật tác động mạnh mẽ đến hầu hết
các lĩnh vực. Trong đó, việc loại bỏ giới hạn về không gian và thời gian khi làm
việc, học tập và giải trí là rất cần thiết.
Chuyển đổi số (Digital Transformation_DT) là một khái niệm được ra đời
trong thời đại bùng nổ Internet, là sự tích hợp các công nghệ kỹ thuật số vào tất
cả các lĩnh vực của một doanh nghiệp nhằm thay đổi căn bản cách thức vận hành,
mô hình kinh doanh và cung cấp các giá trị mới cho khách hàng, cũng như tăng
tốc các hoạt động kinh doanh. Nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai các
chương trình thúc đẩy DT trong đa dạng các lĩnh vực như chính phủ số, kinh tế
số, xã hội số và chuyển đổi số trong các ngành trọng điểm.
Mặt khác, theo xu hướng chung, DT còn đóng vai trò đặc biệt quan trọng
trong giáo dục. DT trong giáo dục bắt đầu từ những lớp học Online sử dụng điện
toán đám mây để phát triển các không gian học tập, tạo điều kiện cho người học
tiếp cận các nền tảng trí tuệ, trao đổi ý tưởng và xây dựng các dự án chung. Đây
là quá trình nhằm giảm thời lượng thuyết giảng trực tiếp, chuyển hướng từ truyền
thụ kiến thức sang phát triển năng lực, tăng khả năng tự học, tạo cơ hội học tập
mọi lúc, mọi nơi, cá nhân hóa việc học, góp phần tạo ra xã hội học tập và học tập
suốt đời. Theo Kopp et al. (2019), DT không phải là một vấn đề mới trong giáo
dục nhưng khi đại dịch COVID-19 bùng nổ, chuyển đổi kỹ thuật số của các cơ
sở giáo dục là trở thành một vấn đề thời sự.
DUEL, G Suite và Augmented Reality (AR) được sử dụng trong quản lý
giáo dục, trong đào tạo trực tuyến, trong kiểm tra đánh giá, nghiên cứu khoa học
và trong phát triển, khai thác hệ thống học liệu và môi trường học tập số với mục
tiêu loại bỏ giới hạn không gian và thời gian trong giáo dục. Cụ thể, DUEL được
thiết kế mang tính lưỡng dụng phục vụ học tập ở cả hai môi trường trực tiếp -
trực tuyến; G Suite hỗ trợ quá trình số hóa tài liệu, lưu trữ đám mây, chuyển giao
kiến thức đến người học và đồng thời thực hiện việc kiểm tra đánh giá; AR đưa
nội dung học lý thuyết vào thực hành, cho phép người học trải nghiệm kiến thức
thông qua tương tác một cách sinh động.
497
Nghiên cứu này đề xuất việc sử dụng ba công cụ DUEL, G Suite và AR
trong giáo dục không chỉ trong giai đoạn ứng phó đại dịch COVID-19 mà còn
hướng đến việc xây dựng một nền tảng giáo dục số.
2. Literature review
2.1. Chuyển đổi số trong giáo dục
Trước hết, chúng ta tìm hiểu về ba khái niệm: Digitization, Digitalization
và Digital Transformation.
- Số hóa (Digitization) là một trong những bước đầu của quá trình chuyển
đổi số với vai trò chuyển thể dữ liệu ở dạng giấy truyền thống thành những dữ
liệu mềm đa phương tiện.
- Ứng dụng số hóa (Digitalization) là bước tiếp sau quá trình số hóa. Tức
là, sau khi có những dữ liệu ở dạng số hóa, ứng dụng số hóa là những phần mềm
hoặc công cụ để hỗ trợ để tối ưu việc sử dụng sản phẩm số hóa.
- Chuyển đổi số (Digital transformation) là một quá trình hoàn chỉnh áp
dụng số hóa và ứng dụng số hóa nhưng ở một cấp độ cao hơn.
Chuyển đổi số trong giáo dục đào tạo tập trung vào hai nội dung chủ đạo là
chuyển đổi số trong quản lý giáo dục và chuyển đổi số trong dạy, học, kiểm tra,
đánh giá, nghiên cứu khoa học. Trong quản lý giáo dục bao gồm số hóa thông tin
quản lý, tạo ra những hệ thống cơ sở dữ liệu lớn liên thông, triển khai các dịch
vụ công trực tuyến, ứng dụng các Công nghệ 4.0 để quản lý, điều hành, dự báo,
hỗ trợ ra quyết định trong ngành giáo dục. Trong dạy, học, kiểm tra, đánh giá
gồm số hóa học liệu như sách giáo khoa điện tử, bài giảng điện tử, kho bài giảng
E-learning, ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm, thư viện số, phòng thí nghiệm ảo,
triển khai hệ thống đào tạo trực tuyến,…
Theo Abad Segura et al. (2020), trong những thập kỷ gần đây, giáo dục đại
học hướng tới số hóa nhằm thu hút sinh viên với mục tiêu phát hiện kịp thời
những trở ngại trong đào tạo để giảm nguy cơ bỏ học, đẩy mạnh sự trải nghiệm
của các khóa học trực tuyến và nâng cao chất lượng của quá trình đào tạo. Theo
Mhlanga, D., & Moloi, T. (2020), cách mạng Công nghiệp lần thứ tư thúc đẩy sự
ra đời của nhiều công cụ phục vụ cho các hoạt động giáo dục chuyển sang học
trực tuyến. Theo Strielkowski (2020), học tập trực tuyến trở thành một giải pháp
giúp khắc phục những hậu quả của cuộc khủng hoảng trong giáo dục do đại dịch
Covid-19 mang lại.
Trong nghiên cứu này, chúng tôi liên hệ các ưu điểm của quá trình chuyển
đổi số với công dụng của ba đối tượng: DUEL, G Suite và AR. Cụ thể như sau:
- DUEL vận dụng vào dạy học để “Tạo không gian và thời gian học linh
động, thúc đẩy giáo dục mở - bình đẳng - cá thể hóa”. Với bài giảng DUEL,
người học được tiếp cận thông tin đa chiều, thu hẹp mọi không gian, tiết kiệm tối
498
ưu về thời gian, từ đó phát triển nhanh về kiến thức, nhận thức và tư duy nên
“Giảm chi phí đào tạo” và “tăng cường quản lý trong giáo dục”.
- G Suite hỗ trợ quá trình số hóa dữ liệu, cung cấp nền tảng điện toán đám
mây cho quá trình thiết kế và sử dụng DUEL và phục vụ việc kiểm tra đánh giá
kết quả học tập thông qua Online tests, thu thập ý kiến phản hồi, nâng cao khả
năng tương tác trong các cuộc hội họp trực tuyến.
- AR tạo dựng các phòng thí nghiệm ảo, mô hình thực tế ảo có khả năng
tương tác cao, giúp cho người học có những trải nghiệm đa giác quan, dễ hiểu,
dễ nhớ và gây tò mò, hứng thú cho người học.
2.2. Duel
Theo Alonso et al. (2005), mô hình E-learning cho phép sử dụng các công
nghệ kỹ thuật số và Internet để cải thiện chất lượng học tập, tạo điều kiện tiếp
nhận tri thức ở mọi lúc mọi nơi (Okiki (2011)), nâng cao kiến thức, kỹ năng của
người học với sự hợp tác và trao đổi từ xa (Bhuasiri et al. (2012)), không phải lo
lắng về sự thay đổi không gian và thời gian (Mbarek & Zaddem (2013)).
Fig. 1. The subsets of dlexible learning by Brown (2003)
Thorne (2003) nghiên cứu về mô hình Blended learning để kết hợp các hoạt
động học tập trực tiếp và trực tuyến với nhau nhằm giảm thời gian giảng bài với
nguồn tài nguyên số hóa và chia sẻ miễn phí (Watson (2008)), loại bỏ giới hạn
không gian thời gian và cá nhân hóa việc học tập (Hou (2012) and Tayebinik &
Puteh (2013)). Có thể xem, Blended learning là quá trình sử dụng các yếu tố công
nghệ chuyển đổi số để xây dựng một lớp học truyền thống.
Fig. 2.The Challenge of finding Blends that take advantage of the strengths
of each environment and avoid the weaknesses by Graham (2006)
499
Lớp học đảo ngược (Flipped Classroom) được xem là sản phẩm của mô
hình Blended learning.
Việc số hóa các tư liệu học thành dạng đa phương tiện và chuyển đổi số
trong các lớp học đang được thúc đẩy. Trong lĩnh vực công nghệ, thuật ngữ
“Dual-use Technology” thường được dùng để nói đến những công nghệ dùng cho
hai lĩnh vực là dân sự và quân sự (Atlas & Dando (2006); Forge (2010)).
Trong giáo dục, bài giảng điện tử lưỡng dụng được dùng vào việc giảng
dạy tại lớp học tryền thống, truyền tải cho người học trong quá trình tự học tập
tại nhà, Online learning trước hoặc sau buổi học. Trong nghiên cứu này bài giảng
lưỡng dụng được hiểu như sau:
“Dual-use Electronic Lectures (DUEL) là nguồn học liệu được sử dụng
phối hợp trong hai môi trường là Online learning và Traditional learning, có
khả năng chuyển đổi giữa hai hình thức online và offline để phù hợp với nhiều
mục đích học tập khác nhau, trong các bối cảnh đa dạng của xã hội.”
Hướng dẫn cách sử dụng DUEL trong mô hình lớp học đảo ngược.
- Trước tiết học: GV cung cấp cho HS bài giảng DUEL để HS ôn tập kiến
thức liên quan, làm quen trước với các khái niệm và tính chất mới. HS ghi chép
lại những thắc mắc để cùng trao đổi với GV và bạn bè trên lớp. Đây là cách sử
dụng với hình thức trực tuyến của bài giảng DUEL.
- Trong tiết học: HS tìm hiểu các kiến thức mới thông qua các hoạt động
học tập, tham gia các trò chơi hoặc giải bài tập trên DUEL với sự hỗ trợ trực tiếp
của GV và hoạt động nhóm với bạn bè, đảm bảo yếu tố giao tiếp trong sư phạm.
Đây là cách sử dụng với hình thức trực tiếp của DUEL.
- Sau tiết học: HS tiếp tục nghiên cứu và giải quyết các vấn đề mở rộng của
kiến thức và tham gia các bài kiểm tra đánh giá trực tuyến với DUEL. Nếu HS
chưa theo kịp và chưa hiểu kiến thức nào thì có thể xem lại nhiều lần. Đây là
cách sử dụng với hình thức trực tuyến của bài giảng DUEL.
500
Để thiết kế DUEL phần mềm iSpring Suite là một lựa chọn được ưu tiên
với nhiều tính năng vượt trội. Nó là một add – in tích hợp với Microsoft
PowerPoint (PPT), có đầy đủ các tính năng soạn giảng của E-learning, có giao
diện dễ nhìn và dễ sử dụng, bản dùng thử 14 ngày tại địa chỉ:
https://www.ispringsolutions.com/
Một số đặc điểm nổi bật của DUEL khi được thiết kế bằng iSpring Suite.
Công cụ số hóa của iSpring Suite
Công cụ liên kết mở rộng của iSpring Suite
Công cụ tạo sự tương tác và các yếu tố hoạt hình
Công cụ kiểm tra đánh giá
Giao diện thiết kế một bài kiểm tra.
