531
KHÓKHĂNVÀTHÁCHTHỨCTRONGCHUYỂNĐỔISỐ
CADOANHNGHIỆPTƯNHÂNVIỆTNAMHIỆNNAY
TrịnhThịHồngThái,CaoThịHằng
Email:trinhhongthaiqtkd@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.971
Tómtắt:Chuyểnđổisốđangtrởthànhyêucầutấtyếuđốivớidoanhnghiệptưnhân
ViệtNamtrongbốicảnhcạnhtranhtoàncầuvàthayđổihànhvitudùng.Bàiviếttậptrung
phântíchnhữngkhókhănvàtháchthứctrongquátrìnhchuyểnđổisốcủadoanhnghiệptư
nhânViệtNam.Trêncơsởphươngphápnghiêncứudựatrênphântíchtổnghợptàiliệutừ
cácnguồnthứcấp,nghiêncứunhậndiệnsáunhómràocảnchủyếu:hạnchếvềtàichính,
thiếunhânlựcsố,tưduyquảntrịchậmđổimới,hạtầngcôngnghệyếu,thiếuthôngtinvề
giảiphápcôngnghệvàrủiroanninhmạng.Kếtquảphântíchthựctrạngchothấy,phần
lớndoanhnghiệptưnhânViệtNammớiởgiaiđoạnđầucủaquátrìnhsốhóa,thiếuchiến
ợcchuyểnđổitoàndiệnvàđầutưchiềusâu.Từđótácgiảđềxuấthệthốnggiảipháptheo
cáccấpđộgiúpthúcđẩyquátrìnhchuyểnđổisốhiệuquảvàbềnvữngchokhuvựcdoanh
nghiệptưnhânViệtNam.
Từkhoá:chuyểnđổisố,khókhăn,doanhnghiệptưnhân,kinhtế,ViệtNam
1TrườngĐạihọcTàichính-Quảntrịkinhdoanh
I.Đặtvấnđề
Trong bối cảnh Cách mạng công
nghiệp lần thứ lan tỏa mạnh mtrên
toàn cầu, chuyển đổi số đãtrở thànhxu
thếtấtyếu,gópphầnnângcaonăngsuất,
hiệuquảhoạtđộngnănglựccạnhtranh
củadoanhnghiệp.ỞViệtNam,khuvực
doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò trụ
cột của nền kinh tế, chiếm 96,4% tổng
sốdoanhnghiệp,đónggópkhoảng40%
GDPvàtạohơn50%việclàmtrongnước
(Tổng cục Thống kê, 2023). Tuy nhiên,
mặc dù nhận thức về chuyển đổi số đã
được cải thiện, mức độ triển khai thực
tế còn hạn chế; chỉ khoảng 25% doanh
nghiệpápdụngcácgiảiphápsốởmứccơ
bản, trong khisố doanh nghiệpđạt mức
chuyển đổi toàn diện vẫn rấtthấp. Phần
lớncác báo o hin naycủaBộ Thông
tinvàTruyềnthông,VCCIhayCIEMchủ
yếu tậptrung mô tả hiệntrạng và thống
mứcđộchuyểnđổisốtheongànhhoặc
quymô,màcađisâuphântíchcáckhó
532
khănnộitạicủakhuvựcdoanhnghiệptư
nhândướigócđộnguồnlực,tưduyquản
tr, hạ tầng công nghệ và cơ chế chính
ch.Khoảngtrốngnghiêncứunàyđặtra
nhucầu cần có nhữngphân tíchchuyên
uhơnvềbảnchấtvànguyênnhâncủa
cácràocảnchuyểnđổisố,cũngnhưmối
liênhệgiữanănglựcnộisinhcủadoanh
nghiệpvàhiệuquảquátrìnhchuyểnđổi.
iviếthướngđếnmụctiêulàmrõnhững
khó khăn và thách thức chủ yếu trong
chuyểnđổisốcủadoanhnghiệpnhân
Việt Nam hiện nay, qua đó đề xuất các
định hướng và giải pháp phù hợp nhằm
thúcđẩyquátrìnhchuyểnđổisốhiệuquả,
thựcchấtvàbềnvững,gópphầnnângcao
nglựccạnhtranhcủakhuvựckinhtếtư
nhântronggiaiđoạnpháttriểnmới.
II.Phươngphápnghiêncứu
iviếtđượcthựchiệntrêncơsở
tiếpcậnđịnhtính,dựatrênphântíchtài
liệunhằmnhậndiệnvàđánhgiáthựctrạng
chuyểnđổisốtrongcácdoanhnghiệptư
nhânViệtNam.Dữliệunghiêncứuđược
thu thập chủ yếu từ nguồn thứ cấp, bao
gồm:(i)Báocáochuyểnđổisốquốcgia
của Bộ Thông tin và Truyền thông; (ii)
ocáothườngniênkinhtếsốcủaBộKế
hoạch và Đầu tư; (iii) Các khảo sát của
PhòngThươngmạivàCôngnghiệpViệt
Nam (VCCI); (iv) Số liệu thống kê của
TổngcụcThốngkê;cùngvớicácnghiên
cứukhoahọcvàbáocáochuyênđềcủa
các tổ chức quốctế nhưWorld Bankvà
UNDP.
Quy trình nghiên cứu được triển
khai qua ba bước chính. Thứ nhất, thu
thập và tổng hợpcác nguồn tàiliệuliên
quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận và
khungphân tích về chuyển đổi số trong
doanhnghiệptưnhân.Thứhai,tiếnhành
phânnhómvàđốichiếusosánhdữliệu
theocáctiêuchí:mứcđộứngdụngcông
nghệsố,quymôdoanhnghiệp,lĩnhvực
hoạtđộngvànănglựcnguồnlựcnộitại.
Việc so sánh được thực hiện giữa các
nhómdoanhnghiệpvàtheothờigianđể
cđịnhxuhướng,mứcđộkhácbiệtvà
cácràocảnđiểnhình.Thứba,tổnghợpvà
môhìnhhóakếtquảphântíchnhằmnhận
diệnnhữngkhókhăn,tháchthứcchủyếu,
từđóđềxuấtcácđịnhhướngvàgiảipháp
phù hợp nhằm thúc đẩy chuyển đổi số
hiệuquả,bềnvữngtrongkhuvựcdoanh
nghiệptưnhân.
III.Nộidung
3.1.Cơsởlýluận
Kháiniệmchuyểnđổisốđượctiếp
cận từ nhiều góc độ khác nhau. Theo
Gartner - côngty tư vấn vànghiên cứu
toàn cầu, chuyển đổi số làviệc sửdụng
cáccôngnghệsốđểthayđổimôhìnhkinh
doanh, qua đó tạo ra cơ hội mới,nguồn
thumớivàgiátrịgiatăng.TheoMicrosoft
lạinhấnmạnhtínhtoàndiệncủaquátrình
ykhichorằngchuyểnđổisốlàsựáp
dụngcôngnghệđểcảibiếnhoàntoàncác
quy trình, sản phẩm và dịch vụ truyền
thốngthànhnhữnggiảiphápdựatrêndữ
liệu,cókhảnăngkếtnốicao,từđómởra
cácmôhìnhkinhdoanhhoàntoànmới.
ĐốivớibốicảnhViệtNam,doanh
nghiệp nhân -theo quy định tạiĐiều
188, Luật Doanh nghiệp 2020 - là loại
hìnhdomộtcánhânlàmchủchịutrách
nhiệm vô hạn về mọi hoạt động. Việc
trinkhaichuyểnđổisốtrongkhốidoanh
nghiệpnàythườngđượchiểulàquátrình
từngbướcchuyểnđổisangdoanhnghiệp
sốthôngquaviệcứngdụngcáccôngnghệ
hiệnđạinhưInternetvạnvật(IoT),dữliệu
lớn(BigData),điệntoánđámmây(Cloud
Computing) và trí tuệ nhân tạo (AI).
Nhữngcôngnghệnàykhôngchỉthayđổi
533
cáchthứcđiềunhvàquảntrị,màcòn
cđộngtrựctiếpđếntưduylãnhđạovà
nhóadoanhnghiệp.
Trong bối cảnh Cách mạng công
nghiệp4.0,chuyểnđổisốđượcnhìnnhận
nhưmột quátrình táicấu trúc toàndiện
mô hình kinh doanh, phương thức quản
trvàhệthốngvậnhànhnhằmnângcao
hiệu quả và tạo lập giá trị mới. Bakhía
cạnh cơ bản của chuyển đổi số trong
doanhnghiệptưnhân:(i)chuyểnđổicông
nghệ-ứngdụngcácgiảiphápsốtiêntiến
nhưAI,IoT,BigData,Cloud;(ii)chuyển
đổiquytrình-đẩymạnhtựđộnghóavà
tíchhợpchuỗicungứngsố;(iii)chuyển
đổiconngười-nângcaonănglực,hình
thànhvănhóadữliệuvàkỹnăngsố.Dựa
trênkhungđánhgiácủaBộThôngtinvà
Truyềnthông(2023),doanhnghiệpcóthể
đượcphânchiathànhsáumứcđộchuyển
đổisố,từMức0-chưachuyểnđổisốđến
Mức5-doanhnghiệpdẫndắthệsinhthái
số.Việcphânloạinàylàcơsởquantrọng
đểxácđịnhgiaiđoạnpháttriển,nănglực
thíchứngvàmứcđộtrưngthànhsốcủa
từngdoanhnghiệp.
Khung lý thuyết về chuyển đổi số
trong doanh nghiệpđược kếthừatừ các
mô hình kinh điển của Gartner (2020),
Westerman, Bonnet và McAfee (2014),
cùng với ớng tiếp cận của Microsoft
(2021).Theođó,chuyểnđổisốđượccấu
thành bởi ba trụ cột cơ bản gồm công
nghệ, quy trình con người, phản ánh
toàndiệnquátrìnhtáicấutrúchoạtđộng
doanhnghiệpdựatrênnềntảngsố.Batrụ
cột này không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp
ứngdụngcôngnghệhiệuquảmàcònthúc
đẩy thay đổitưduy quảntrị, vănhóa tổ
chứcvànănglựcđổimới.Cáchtiếpcận
yđượcđiềuchỉnhphùhợpvớibốicảnh
doanhnghiệptưnhânViệtNam,thểhiện
trong các báo cáo của Bộ Thông tin và
Truyền thông (2023) và Phòng Thương
mạivàCôngnghipViệtNam(2024).
3.2.Vaitròcủachuyểnđổisốđối
với sự phát triển của doanh nghiệp
nhânởViệtNam
Chuyểnđổisốđãvàđangtrởthành
mộtđộnglựcquantrọngthúcđẩysựphát
triểnbềnvữngcủadoanhnghiệptưnhân.
Trongkỷnguyênsốvàhộinhậpquốctế,
việc ng dụng công nghệ số không chỉ
manglạilợiíchtrướcmắtmàcòntạora
nền tảng dài hạn cho sự tăng trưởng và
ngcaonănglựccạnhtranh.Vaitròcủa
chuyển đổi số đối với doanh nghiệp
nhânthểhiệnrõtrênnhiềukhíacạnhsau:
Thứ nhất, gia tăng hiệu quả hoạt
độngvàtốiưuchiphí.Việcứngdụngcác
côngnghệsốgiúpdoanhnghiệptựđộng
hóa quy trình sản xuất, quản lý và vận
nh.Chẳnghạn,thôngquatựđộnghóa
quytrình,ngdụngAI,IoTvàđiệntoán
đámmây,giúpgiảm20-40%chiphívận
nhvàđầutưhạtầng.
Thứhai,nângcaotrảinghiệmkhách
hàng.Kháchng hiệnnaymong muốn
đượcphụcvụnhanhchóng,chínhxácvà
cánhânhóacao.Cáccôngcụnhưchatbot
AI,hệthốngquảnlýquanhệkháchhàng
(CRM), phân tích dữ liệu hành vi giúp
doanh nghiệp tư nhân cung cấp dịch vụ
phùhợptừngnhómkháchhàng,nângcao
sựhàilòngvàlòngtrungthành.
Thứba,mởrộngthịtrườngvànâng
cao năng lực cạnh tranh. Thương mại
điệntửvàcácgiảipháplogisticssốđãmở
racơhộichodoanhnghiệptưnhântiếp
cậnthịtrườngkhuvựcvàtoàncầuvớichi
phíthấphơnnhiềusovớicáchthứctruyền
thống.Giátrịgiaodịchthươngmạiđiệntử
củaViệtNamdựkiếnđạt43tỷUSDvào
m2025(sovới30tỷUSDnăm2023),
534
ngtrưởngbìnhquân20%/năm,chothấy
lợi thế rõ rệt của các doanh nghiệp ứng
dụngchuyểnđổisố.
Thứ,nâng caochất lượngquản
trịvàraquyếtđịnhdựatrêndữliệu.Dữ
liệulớn(BigData)vàcáccôngcụphân
tíchhiệnđạigiúpdoanhnghiệpnắmbắt
thôngtinvềhànhvikháchhàng,xuhướng
thịtrườngvàhiệuquảhoạtđộngsảnxuất.
Nhờđó,các nhà quản trị có thể đưa ra
quyếtđịnhkịpthời,chínhxác,giảmthiểu
rủirovàtốiưuchiếnlượckinhdoanh.
Thứnăm,thúcđẩyliênkếtnộibộvà
hiệuquảđiềuhành.Nềntảngsốchophép
kết nối tức thời giữa các phòng ban, bộ
phậntrongdoanhnghiệp,giúpdòngthông
tinminhbạch,chínhxácvàliêntục.Nhờ
vậy,lãnh đạocóthểtheo dõi,kiểmsoát
điềuhànhhoạtđộngmộtcáchkịpthời,
giúpdoanhnghiệptưnhânnângcaohiệu
quảphốihợp.
Thứ sáu, nâng cao năng suất lao
độngvàpháttriểnnguồnnhânlực.Môi
trườnglàmviệcsốhóakhuyếnkhíchnhân
sựchủđộngtiếpcậncôngnghệmới,hình
thànhvănhóahọctậplntục,gópphần
ngcaochấtlượngnguồnnhânlựccho
doanhnghiệptưnhân.
Thứbảy,củngcốkhảnăngthíchứng
và phát triển bền vững. Thực tiễn trong
đạidịchCovid-19chothấydoanhnghiệp
cónềntảngsốhóaduytrìhoạtđộngtốt
hơn, thích ứng nhanh với biến động và
hìnhthànhlợithếcạnhtranhdàihạn.Do
đó,chuyểnđổisốkhôngchỉlàxuhướng
làyếutốsốngcònquyếtđịnhsựtồn
tạivàpháttriểncủadoanhnghiệptưnhân
trongnềnkinhtếsố.
3.3. Thực trạng chuyển đổi số
trong doanh nghiệp tư nhân Việt Nam
hiệnnay
Hinnay,chuyểnđổisốtrongdoanh
nghiệptưnhânViệtNamđangdiễnravới
tốc độ nhanh chóng nhưng không đồng
đềugiữacáclĩnhvực.Đểtrởthành“một
động lực quan trọng nhất” của nềnkinh
tếViệtNamonăm2030theotinhthần
Nghịquyết68-NQ/TWcủaBộChínhtrị,
khuvựckinhtếtưnhâncầncóbướcphát
trinđộtphá.Khuvựckinhtếtưnhâncó
hơn940.000doanhnghiệpvàtrên5triệu
hộ kinh doanh cá thể, đóng góp khoảng
50% GDP, hơn 30%tổng thu ngânsách
nhà nước sử dụng khoảng 82% lực
lượnglaođộngcảnước.Trongbốicảnh
chmạngcôngnghiệp4.0,cùngvớitác
độngcủađạidịchCovid-19vàsựthayđổi
nh vi tiêu dùng, chuyển đổi số không
cònlàxuthếlựachọnmàtrởthànhyếu
tốmangtínhsốngcònđốivớisựtồntại
pháttriểncủadoanhnghiệp.Nếunhư
cáchđây5-7năm, chuyểnđổisốvẫn là
kháiniệmmơhồthìnayđãtrởthànhyêu
cầutấtyếu,gắnliềnvớichiếnlượckinh
doanhcủaphầnlớndoanhnghiệptưnhân.
Theo We Are Social (2024), Việt
Nam có 78,44 triệu người dùng Internet
(79,1% dân số), 72,7 triệu người dùng
mạngxãhội(73,3%)và168,5triệuthuê
baodiđộng,ơngđương169,8%dânsố.
Nềntảnghạtầngsốpháttriểnmạnhnày
tạođiềukiệnthuậnlợichodoanhnghiệp
tưnhânmởrộngkênhtiếpcậnkháchhàng,
pháttriểnthươngmạiđiệntửvàtriểnkhai
cácmôhìnhkinhdoanhdựatrêndữliệu.
o cáo của Google & Temasek (SEA,
2023)dựbáoquymônềnkinhtếsốViệt
Namcóthểđạt45tỷUSDvàonăm2025,
phảnánhtiềmnănglớnchochuyểnđổisố
doanhnghiệp.
535
nh1.TổngquanxuhướngsửdụngInternetcủangườidùngViệtNam2024
(Nguồn:WeAreSosical2024)
KếtquảkhảosátcủaVCCItrên400
doanhnghiệp(2023)chothấy98%doanh
nghiệptinrằngchuyểnđổisốsẽtạorathay
đổiquantrọng,trongđó71%kỳvọnggiảm
chiphí,61,4%mongđợigiảmthủtụcgiấy
tờvà45,3%kỳvọngnângcaochấtlượng
sản phẩm, dịch vụ. Tuy nhiên, thực tiễn
triểnkhaichothấydoanhnghiệptưnhân
vẫn đối mặt với nhiều rào cản, bao gồm
hạnchếvềvốnđầutư,thiếunhânlựccông
nghệthôngtinchấtợngcao,hạtầngkỹ
thuậtchưađồngbộvàđặcbiệtlàchưaxây
dựngchiếnlượcsốhóatoàndiện.
Trong thực tiễn, khu vực doanh
nghiệp tư nhânđã cóbước tiến đáng kể
trongứngdụngcôngnghệsố,songmức
độvẫnchưađồngđềugiữacáclĩnhvực
(bảng1).
Tổng thể cho thấy, doanh nghiệp
tư nhân Việt Nam đã có nhận thức
nỗlựcrệttrongchuyểnđổisố,nhưng
vẫnchủyếuởgiaiđoạnđầu,thiếuđầutư
chiềusâuvềcôngnghệ,dữliệuvànhân
lực-nhữngyếutốquyếtđịnhchonăng
lựccạnhtranhbềnvữngtrongkỷnguyên
kinhtếsố.
Bảng1.Bngsosánhthựctrạngchuyểnđổisốmộtsốlĩnhvựccủadoanhnghiệptưnhân
ViệtNam
Lĩnhvực Năm Mứcđộápdụng Đimmạnh Hạnchếchính
Thươngmại
điệntử 2024
DoanhthuB2Cđạt36tỷ
USD(2024),tăng20%so
với2023
Tăngtrưởngnhanh,tiếp
cậnkháchhàngrộng
nhờnềntảngthương
mạiđiệntử
Chưacóchiếnlưcsố
hóatoàndiện,phụthuộc
nềntảngsẵncó
Sảnxuất&
Tựđộnghóa 2024
52%doanhnghiệpsản
xuấtápdụngítnhất1gii
pháptựđộnghóa
Bướcđầugiảmphụ
thuộclaođộngthủ
công,tăngnăngsuất
Mứcđộthấp,íttriển
khaiIoT,AI,predictive
maintenance
Quảntrị
doanh
nghiệp
2023
63%doanhnghiệpsản
xuấtvừa&lớnđãtrin
khaiSCM;phổbiếnERP,
CRM,HRM
Quảntrịchuỗicungứng
nộibộhiệuquảhơn
ThiếuứngdụngBig
Data,AIchophântích
chiếnlược