
531
KHÓKHĂNVÀTHÁCHTHỨCTRONGCHUYỂNĐỔISỐ
CỦADOANHNGHIỆPTƯNHÂNVIỆTNAMHIỆNNAY
TrịnhThịHồngThái,CaoThịHằng
Email:trinhhongthaiqtkd@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.971
Tómtắt:Chuyểnđổisốđangtrởthànhyêucầutấtyếuđốivớidoanhnghiệptưnhân
ViệtNamtrongbốicảnhcạnhtranhtoàncầuvàthayđổihànhvitiêudùng.Bàiviếttậptrung
phântíchnhữngkhókhănvàtháchthứctrongquátrìnhchuyểnđổisốcủadoanhnghiệptư
nhânViệtNam.Trêncơsởphươngphápnghiêncứudựatrênphântíchtổnghợptàiliệutừ
cácnguồnthứcấp,nghiêncứunhậndiệnsáunhómràocảnchủyếu:hạnchếvềtàichính,
thiếunhânlựcsố,tưduyquảntrịchậmđổimới,hạtầngcôngnghệyếu,thiếuthôngtinvề
giảiphápcôngnghệvàrủiroanninhmạng.Kếtquảphântíchthựctrạngchothấy,phần
lớndoanhnghiệptưnhânViệtNammớiởgiaiđoạnđầucủaquátrìnhsốhóa,thiếuchiến
lượcchuyểnđổitoàndiệnvàđầutưchiềusâu.Từđótácgiảđềxuấthệthốnggiảipháptheo
cáccấpđộgiúpthúcđẩyquátrìnhchuyểnđổisốhiệuquảvàbềnvữngchokhuvựcdoanh
nghiệptưnhânViệtNam.
Từkhoá:chuyểnđổisố,khókhăn,doanhnghiệptưnhân,kinhtế,ViệtNam
1TrườngĐạihọcTàichính-Quảntrịkinhdoanh
I.Đặtvấnđề
Trong bối cảnh Cách mạng công
nghiệp lần thứ tư lan tỏa mạnh mẽtrên
toàn cầu, chuyển đổi số đãtrở thànhxu
thếtấtyếu,gópphầnnângcaonăngsuất,
hiệuquảhoạtđộngvànănglựccạnhtranh
củadoanhnghiệp.ỞViệtNam,khuvực
doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò trụ
cột của nền kinh tế, chiếm 96,4% tổng
sốdoanhnghiệp,đónggópkhoảng40%
GDPvàtạohơn50%việclàmtrongnước
(Tổng cục Thống kê, 2023). Tuy nhiên,
mặc dù nhận thức về chuyển đổi số đã
được cải thiện, mức độ triển khai thực
tế còn hạn chế; chỉ khoảng 25% doanh
nghiệpápdụngcácgiảiphápsốởmứccơ
bản, trong khisố doanh nghiệpđạt mức
chuyển đổi toàn diện vẫn rấtthấp. Phần
lớncác báo cáo hiện naycủaBộ Thông
tinvàTruyềnthông,VCCIhayCIEMchủ
yếu tậptrung mô tả hiệntrạng và thống
kêmứcđộchuyểnđổisốtheongànhhoặc
quymô,màchưađisâuphântíchcáckhó

532
khănnộitạicủakhuvựcdoanhnghiệptư
nhândướigócđộnguồnlực,tưduyquản
trị, hạ tầng công nghệ và cơ chế chính
sách.Khoảngtrốngnghiêncứunàyđặtra
nhucầu cần có nhữngphân tíchchuyên
sâuhơnvềbảnchấtvànguyênnhâncủa
cácràocảnchuyểnđổisố,cũngnhưmối
liênhệgiữanănglựcnộisinhcủadoanh
nghiệpvàhiệuquảquátrìnhchuyểnđổi.
Bàiviếthướngđếnmụctiêulàmrõnhững
khó khăn và thách thức chủ yếu trong
chuyểnđổisốcủadoanhnghiệptưnhân
Việt Nam hiện nay, qua đó đề xuất các
định hướng và giải pháp phù hợp nhằm
thúcđẩyquátrìnhchuyểnđổisốhiệuquả,
thựcchấtvàbềnvững,gópphầnnângcao
nănglựccạnhtranhcủakhuvựckinhtếtư
nhântronggiaiđoạnpháttriểnmới.
II.Phươngphápnghiêncứu
Bàiviếtđượcthựchiệntrêncơsở
tiếpcậnđịnhtính,dựatrênphântíchtài
liệunhằmnhậndiệnvàđánhgiáthựctrạng
chuyểnđổisốtrongcácdoanhnghiệptư
nhânViệtNam.Dữliệunghiêncứuđược
thu thập chủ yếu từ nguồn thứ cấp, bao
gồm:(i)Báocáochuyểnđổisốquốcgia
của Bộ Thông tin và Truyền thông; (ii)
BáocáothườngniênkinhtếsốcủaBộKế
hoạch và Đầu tư; (iii) Các khảo sát của
PhòngThươngmạivàCôngnghiệpViệt
Nam (VCCI); (iv) Số liệu thống kê của
TổngcụcThốngkê;cùngvớicácnghiên
cứukhoahọcvàbáocáochuyênđềcủa
các tổ chức quốctế nhưWorld Bankvà
UNDP.
Quy trình nghiên cứu được triển
khai qua ba bước chính. Thứ nhất, thu
thập và tổng hợpcác nguồn tàiliệuliên
quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận và
khungphân tích về chuyển đổi số trong
doanhnghiệptưnhân.Thứhai,tiếnhành
phânnhómvàđốichiếusosánhdữliệu
theocáctiêuchí:mứcđộứngdụngcông
nghệsố,quymôdoanhnghiệp,lĩnhvực
hoạtđộngvànănglựcnguồnlựcnộitại.
Việc so sánh được thực hiện giữa các
nhómdoanhnghiệpvàtheothờigianđể
xácđịnhxuhướng,mứcđộkhácbiệtvà
cácràocảnđiểnhình.Thứba,tổnghợpvà
môhìnhhóakếtquảphântíchnhằmnhận
diệnnhữngkhókhăn,tháchthứcchủyếu,
từđóđềxuấtcácđịnhhướngvàgiảipháp
phù hợp nhằm thúc đẩy chuyển đổi số
hiệuquả,bềnvữngtrongkhuvựcdoanh
nghiệptưnhân.
III.Nộidung
3.1.Cơsởlýluận
Kháiniệmchuyểnđổisốđượctiếp
cận từ nhiều góc độ khác nhau. Theo
Gartner - côngty tư vấn vànghiên cứu
toàn cầu, chuyển đổi số làviệc sửdụng
cáccôngnghệsốđểthayđổimôhìnhkinh
doanh, qua đó tạo ra cơ hội mới,nguồn
thumớivàgiátrịgiatăng.TheoMicrosoft
lạinhấnmạnhtínhtoàndiệncủaquátrình
nàykhichorằngchuyểnđổisốlàsựáp
dụngcôngnghệđểcảibiếnhoàntoàncác
quy trình, sản phẩm và dịch vụ truyền
thốngthànhnhữnggiảiphápdựatrêndữ
liệu,cókhảnăngkếtnốicao,từđómởra
cácmôhìnhkinhdoanhhoàntoànmới.
ĐốivớibốicảnhViệtNam,doanh
nghiệp tưnhân -theo quy định tạiĐiều
188, Luật Doanh nghiệp 2020 - là loại
hìnhdomộtcánhânlàmchủvàchịutrách
nhiệm vô hạn về mọi hoạt động. Việc
triểnkhaichuyểnđổisốtrongkhốidoanh
nghiệpnàythườngđượchiểulàquátrình
từngbướcchuyểnđổisangdoanhnghiệp
sốthôngquaviệcứngdụngcáccôngnghệ
hiệnđạinhưInternetvạnvật(IoT),dữliệu
lớn(BigData),điệntoánđámmây(Cloud
Computing) và trí tuệ nhân tạo (AI).
Nhữngcôngnghệnàykhôngchỉthayđổi

533
cáchthứcđiềuhànhvàquảntrị,màcòn
tácđộngtrựctiếpđếntưduylãnhđạovà
vănhóadoanhnghiệp.
Trong bối cảnh Cách mạng công
nghiệp4.0,chuyểnđổisốđượcnhìnnhận
nhưmột quátrình táicấu trúc toàndiện
mô hình kinh doanh, phương thức quản
trịvàhệthốngvậnhànhnhằmnângcao
hiệu quả và tạo lập giá trị mới. Bakhía
cạnh cơ bản của chuyển đổi số trong
doanhnghiệptưnhân:(i)chuyểnđổicông
nghệ-ứngdụngcácgiảiphápsốtiêntiến
nhưAI,IoT,BigData,Cloud;(ii)chuyển
đổiquytrình-đẩymạnhtựđộnghóavà
tíchhợpchuỗicungứngsố;(iii)chuyển
đổiconngười-nângcaonănglực,hình
thànhvănhóadữliệuvàkỹnăngsố.Dựa
trênkhungđánhgiácủaBộThôngtinvà
Truyềnthông(2023),doanhnghiệpcóthể
đượcphânchiathànhsáumứcđộchuyển
đổisố,từMức0-chưachuyểnđổisốđến
Mức5-doanhnghiệpdẫndắthệsinhthái
số.Việcphânloạinàylàcơsởquantrọng
đểxácđịnhgiaiđoạnpháttriển,nănglực
thíchứngvàmứcđộtrưởngthànhsốcủa
từngdoanhnghiệp.
Khung lý thuyết về chuyển đổi số
trong doanh nghiệpđược kếthừatừ các
mô hình kinh điển của Gartner (2020),
Westerman, Bonnet và McAfee (2014),
cùng với hướng tiếp cận của Microsoft
(2021).Theođó,chuyểnđổisốđượccấu
thành bởi ba trụ cột cơ bản gồm công
nghệ, quy trình và con người, phản ánh
toàndiệnquátrìnhtáicấutrúchoạtđộng
doanhnghiệpdựatrênnềntảngsố.Batrụ
cột này không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp
ứngdụngcôngnghệhiệuquảmàcònthúc
đẩy thay đổitưduy quảntrị, vănhóa tổ
chứcvànănglựcđổimới.Cáchtiếpcận
nàyđượcđiềuchỉnhphùhợpvớibốicảnh
doanhnghiệptưnhânViệtNam,thểhiện
trong các báo cáo của Bộ Thông tin và
Truyền thông (2023) và Phòng Thương
mạivàCôngnghiệpViệtNam(2024).
3.2.Vaitròcủachuyểnđổisốđối
với sự phát triển của doanh nghiệp tư
nhânởViệtNam
Chuyểnđổisốđãvàđangtrởthành
mộtđộnglựcquantrọngthúcđẩysựphát
triểnbềnvữngcủadoanhnghiệptưnhân.
Trongkỷnguyênsốvàhộinhậpquốctế,
việc ứng dụng công nghệ số không chỉ
manglạilợiíchtrướcmắtmàcòntạora
nền tảng dài hạn cho sự tăng trưởng và
nângcaonănglựccạnhtranh.Vaitròcủa
chuyển đổi số đối với doanh nghiệp tư
nhânthểhiệnrõtrênnhiềukhíacạnhsau:
Thứ nhất, gia tăng hiệu quả hoạt
độngvàtốiưuchiphí.Việcứngdụngcác
côngnghệsốgiúpdoanhnghiệptựđộng
hóa quy trình sản xuất, quản lý và vận
hành.Chẳnghạn,thôngquatựđộnghóa
quytrình,ứngdụngAI,IoTvàđiệntoán
đámmây,giúpgiảm20-40%chiphívận
hànhvàđầutưhạtầng.
Thứhai,nângcaotrảinghiệmkhách
hàng.Kháchhàng hiệnnaymong muốn
đượcphụcvụnhanhchóng,chínhxácvà
cánhânhóacao.Cáccôngcụnhưchatbot
AI,hệthốngquảnlýquanhệkháchhàng
(CRM), phân tích dữ liệu hành vi giúp
doanh nghiệp tư nhân cung cấp dịch vụ
phùhợptừngnhómkháchhàng,nângcao
sựhàilòngvàlòngtrungthành.
Thứba,mởrộngthịtrườngvànâng
cao năng lực cạnh tranh. Thương mại
điệntửvàcácgiảipháplogisticssốđãmở
racơhộichodoanhnghiệptưnhântiếp
cậnthịtrườngkhuvựcvàtoàncầuvớichi
phíthấphơnnhiềusovớicáchthứctruyền
thống.Giátrịgiaodịchthươngmạiđiệntử
củaViệtNamdựkiếnđạt43tỷUSDvào
năm2025(sovới30tỷUSDnăm2023),

534
tăngtrưởngbìnhquân20%/năm,chothấy
lợi thế rõ rệt của các doanh nghiệp ứng
dụngchuyểnđổisố.
Thứtư,nâng caochất lượngquản
trịvàraquyếtđịnhdựatrêndữliệu.Dữ
liệulớn(BigData)vàcáccôngcụphân
tíchhiệnđạigiúpdoanhnghiệpnắmbắt
thôngtinvềhànhvikháchhàng,xuhướng
thịtrườngvàhiệuquảhoạtđộngsảnxuất.
Nhờđó,các nhà quản trị có thể đưa ra
quyếtđịnhkịpthời,chínhxác,giảmthiểu
rủirovàtốiưuchiếnlượckinhdoanh.
Thứnăm,thúcđẩyliênkếtnộibộvà
hiệuquảđiềuhành.Nềntảngsốchophép
kết nối tức thời giữa các phòng ban, bộ
phậntrongdoanhnghiệp,giúpdòngthông
tinminhbạch,chínhxácvàliêntục.Nhờ
vậy,lãnh đạocóthểtheo dõi,kiểmsoát
vàđiềuhànhhoạtđộngmộtcáchkịpthời,
giúpdoanhnghiệptưnhânnângcaohiệu
quảphốihợp.
Thứ sáu, nâng cao năng suất lao
độngvàpháttriểnnguồnnhânlực.Môi
trườnglàmviệcsốhóakhuyếnkhíchnhân
sựchủđộngtiếpcậncôngnghệmới,hình
thànhvănhóahọctậpliêntục,gópphần
nângcaochấtlượngnguồnnhânlựccho
doanhnghiệptưnhân.
Thứbảy,củngcốkhảnăngthíchứng
và phát triển bền vững. Thực tiễn trong
đạidịchCovid-19chothấydoanhnghiệp
cónềntảngsốhóaduytrìhoạtđộngtốt
hơn, thích ứng nhanh với biến động và
hìnhthànhlợithếcạnhtranhdàihạn.Do
đó,chuyểnđổisốkhôngchỉlàxuhướng
màlàyếutốsốngcònquyếtđịnhsựtồn
tạivàpháttriểncủadoanhnghiệptưnhân
trongnềnkinhtếsố.
3.3. Thực trạng chuyển đổi số
trong doanh nghiệp tư nhân Việt Nam
hiệnnay
Hiệnnay,chuyểnđổisốtrongdoanh
nghiệptưnhânViệtNamđangdiễnravới
tốc độ nhanh chóng nhưng không đồng
đềugiữacáclĩnhvực.Đểtrởthành“một
động lực quan trọng nhất” của nềnkinh
tếViệtNamvàonăm2030theotinhthần
Nghịquyết68-NQ/TWcủaBộChínhtrị,
khuvựckinhtếtưnhâncầncóbướcphát
triểnđộtphá.Khuvựckinhtếtưnhâncó
hơn940.000doanhnghiệpvàtrên5triệu
hộ kinh doanh cá thể, đóng góp khoảng
50% GDP, hơn 30%tổng thu ngânsách
nhà nước và sử dụng khoảng 82% lực
lượnglaođộngcảnước.Trongbốicảnh
Cáchmạngcôngnghiệp4.0,cùngvớitác
độngcủađạidịchCovid-19vàsựthayđổi
hành vi tiêu dùng, chuyển đổi số không
cònlàxuthếlựachọnmàtrởthànhyếu
tốmangtínhsốngcònđốivớisựtồntại
vàpháttriểncủadoanhnghiệp.Nếunhư
cáchđây5-7năm, chuyểnđổisốvẫn là
kháiniệmmơhồthìnayđãtrởthànhyêu
cầutấtyếu,gắnliềnvớichiếnlượckinh
doanhcủaphầnlớndoanhnghiệptưnhân.
Theo We Are Social (2024), Việt
Nam có 78,44 triệu người dùng Internet
(79,1% dân số), 72,7 triệu người dùng
mạngxãhội(73,3%)và168,5triệuthuê
baodiđộng,tươngđương169,8%dânsố.
Nềntảnghạtầngsốpháttriểnmạnhnày
tạođiềukiệnthuậnlợichodoanhnghiệp
tưnhânmởrộngkênhtiếpcậnkháchhàng,
pháttriểnthươngmạiđiệntửvàtriểnkhai
cácmôhìnhkinhdoanhdựatrêndữliệu.
Báo cáo của Google & Temasek (SEA,
2023)dựbáoquymônềnkinhtếsốViệt
Namcóthểđạt45tỷUSDvàonăm2025,
phảnánhtiềmnănglớnchochuyểnđổisố
doanhnghiệp.

535
Hình1.TổngquanxuhướngsửdụngInternetcủangườidùngViệtNam2024
(Nguồn:WeAreSosical2024)
KếtquảkhảosátcủaVCCItrên400
doanhnghiệp(2023)chothấy98%doanh
nghiệptinrằngchuyểnđổisốsẽtạorathay
đổiquantrọng,trongđó71%kỳvọnggiảm
chiphí,61,4%mongđợigiảmthủtụcgiấy
tờvà45,3%kỳvọngnângcaochấtlượng
sản phẩm, dịch vụ. Tuy nhiên, thực tiễn
triểnkhaichothấydoanhnghiệptưnhân
vẫn đối mặt với nhiều rào cản, bao gồm
hạnchếvềvốnđầutư,thiếunhânlựccông
nghệthôngtinchấtlượngcao,hạtầngkỹ
thuậtchưađồngbộvàđặcbiệtlàchưaxây
dựngchiếnlượcsốhóatoàndiện.
Trong thực tiễn, khu vực doanh
nghiệp tư nhânđã cóbước tiến đáng kể
trongứngdụngcôngnghệsố,songmức
độvẫnchưađồngđềugiữacáclĩnhvực
(bảng1).
Tổng thể cho thấy, doanh nghiệp
tư nhân Việt Nam đã có nhận thức và
nỗlựcrõrệttrongchuyểnđổisố,nhưng
vẫnchủyếuởgiaiđoạnđầu,thiếuđầutư
chiềusâuvềcôngnghệ,dữliệuvànhân
lực-nhữngyếutốquyếtđịnhchonăng
lựccạnhtranhbềnvữngtrongkỷnguyên
kinhtếsố.
Bảng1.Bảngsosánhthựctrạngchuyểnđổisốmộtsốlĩnhvựccủadoanhnghiệptưnhân
ViệtNam
Lĩnhvực Năm Mứcđộápdụng Điểmmạnh Hạnchếchính
Thươngmại
điệntử 2024
DoanhthuB2Cđạt36tỷ
USD(2024),tăng20%so
với2023
Tăngtrưởngnhanh,tiếp
cậnkháchhàngrộng
nhờnềntảngthương
mạiđiệntử
Chưacóchiếnlượcsố
hóatoàndiện,phụthuộc
nềntảngsẵncó
Sảnxuất&
Tựđộnghóa 2024
52%doanhnghiệpsản
xuấtápdụngítnhất1giải
pháptựđộnghóa
Bướcđầugiảmphụ
thuộclaođộngthủ
công,tăngnăngsuất
Mứcđộthấp,íttriển
khaiIoT,AI,predictive
maintenance
Quảntrị
doanh
nghiệp
2023
63%doanhnghiệpsản
xuấtvừa&lớnđãtriển
khaiSCM;phổbiếnERP,
CRM,HRM
Quảntrịchuỗicungứng
vànộibộhiệuquảhơn
ThiếuứngdụngBig
Data,AIchophântích
chiếnlược

