CÔNG TÁC HÁN NÔM DI ÁNH
SÁNG CH NGHA MÁC
CÔNG TÁC HÁN NÔM D
I ÁNH SÁNG CH NGHA
MÁC
TRN NGHA
I
Mác không có bt c mt chuyên lun nào tr
c tip nói ti
công tác bo tn và nghiên cu thư tch c. Nh
ưng trên
con ư
ng hot ng khoa hc gn lin vi cách mng y
sáng to ca mình, Mác ã
mu mc tuyt vi v cách nhìn, cách
ánh giá, cách khai
thác di sn thành vn ca các th h ã qua.
1) Hãy nói trưc ht cách nhìn ca Mác i vi kho t
àng
vn hóa nhân loi. Quá kh, theo Mác, là mt kho lưu tr
h
t sc phong phú nhng kinh nghim k quý v c hai
phương din tht bi c!ng như thành công ca con ngư
i
i vi bn thân, i vi xã hi, i vi thi
ên nhiên… Quá
kh không ng"ng cung cp cho ta nhng tư liu và ch

cn thit  thao kho, suy tư, t" ó ny ra nhng bài h
c
b ích. V im này, #ng - ghen có nhn xét nh
ư sau:
“Mác không nhng $c bit ham thích nghiên c
u quá
kh lch s% nưc Pháp mà còn theo dõi lch s% ương th
i
ca nó trong tt c nhng chi tit, thu thp ly nhng t
ài
liu  v sau cn phi dùng n”(1). Chính vì vy m
à Mác
ã qua tâm ti các nn vn hóa c ngay khi còn ngi tr
ên
gh nhà trưng; lun vn tin s& S khác nhau gi
a trit
hc ca 'êmôcrit ('émocrite) và trit hc t nhiên c
a
Epiquya (Epicure) có th coi như mt th nghim sơ kh
(i
trên ưng nghiên c
u quá kh. Các tác ph)m khoa hc
v sau ca Mác, trong ó có bn Tuyên ngôn c
a 'ng
cng sn ni ting và b Tư bn y trí tu, là b
*ng chng
v mt quá trình lao ng cn cù, cng th+ng  chưng c
t
và tip thu toàn b tinh hoa ca tri thc loài ngư
i k n
thi Mác, và nâng nó lên mt tm  cao hơn. Th
t úng
như Lênin nhn nh: “Tt c nhng cái ã ư,c tư tư
(ng
loài ngưi sáng to ra, Mác u s%a cha nó li và
ã phê
phán nó; và Mác ã rút ra ư,c kt lun mà nh
ng k- b
giam hãm trong khuôn kh tư sn hay nhng thành ki
n
tư sn không th nào rút ra ư,c”(2).
Ch. hơn ngưi y ca Mác trong cách nhìn v giá tr v
à
tim nng nn vn hóa quá kh ã ư,c Lênin, ngư
i hc
trò xut sc nht hi ln th ba 'oàn thanh niên C
ng sn
Nga ngày 02 tháng 10 nm 1920, Lênin nh
n mnh: “Vn
hóa vô sn không phi t nhiên mà có, nó không ph
i do
nhng ngưi t cho mình là nhà chuyên môn v
vn hóa
vô sn phát minh ra. Tt c cái ó là hoàn toàn ngu ng
c.
Vn hóa vô sn phi là s
phát trin lô gích ca tng s
nhng kin thc mà loài ngưi ã to ra dư
i ách thng
tr ca xã hi tư bn, ca xã hi bn a ch, ca xã h
i
quan liêu”(3). Lê nin còn nói thêm: “Ngư
i ta ch/ có th
tr( thành ngưi cng sn sau khi ã làm giàu trí nh
ca
mình b*ng s hiu bit tt c nhng kho tàng tri thc m
à
nhân loi ã to ra”(4).
2) Không nh
ng coi trng di sn vn hóa quá kh ca
nhân loi, Mác còn
$c bit quan tâm n cách phân tích,
ánh giá nó th nào cho khách quan, chính xác, nht là
i
v
i mt s nhân vt, tác ph)m, tác gi có vn . ( ây,
mt ln na, ta li bt g$p nhng ch. hơn ngư
i ca Mác.
Hãy ly trưng h,p ca Mác án
h giá Lui Bônapactơ làm
mt trong s nhiu thí d0.
Lui Bônapactơ (Cliarles Louis Napolêon Bonapate, 1808 -
1873), như chúng ta bit, là cháu ca Napôl
êông
Bônapactơ (Napolêon Bonaparte, 1769 - 1821). Hi c
òn
tr-, do gi( nhiu mưu mô th on trong quân i
, Lui
Bônapactơ ã b tr0c xut ra nưc ngoài. Sau cách m
ng
tháng hai Pháp 1848, y tr( v nưc và
c c% tng thng
“' nh Cng hoà quc”, dưi s bo tr, ca giai cp t
ư
sn Pháp. Nm 1852, c!ng vi s giúp 1 ca giai cp t
ư
sn, y phát ng chính bin, ph b2 chính th Cng h
òa,
khôi ph0c chính th Quân ch, tuyên b
i “' nh Cng
hoà quc” thành “' nh ' quc”, và t x
ưng làm
“Hoàng ' Nã Phá Luân tam th” ca nưc Pháp.
Trong thi gian cm quyn, y mt m$t thi h
ành chính sách
àn áp i vi trong nưc và m
$t khác phát ng chin
tranh vi nưc ngoài, gây nhi
u au kh cho nhân dân
Pháp c!ng như nhân dân Châu Âu.
Nm 1870, y li phát ng chin tranh chng nư
c Ph
(Prussia), k
t qu quân Pháp thua to, bn thân Lui
Bônapactơ c!ng b bt.
Cuc i y kch tính trên ây ca Lui Bônapactơ
ã
ư,c nhiu cây bút ting tm ương th
i phác ha li,
trong ó áng chú ý nht là tác ph)m Napôlêông nh c
a
Vichto Huygô (Victor Hugo, 1802 -
1885) và tác
ph)m Cuc chính bin ca Pruông (Proudhon, 1809 -
1865). Theo Mác thì Vichto Huygô ch
/ bit x% m chua cay
và châm bim không tic li ngưi ã gây ra cu
c chính
bin. Huygô thy bn thân bin c ó như là “m
t ting sét
gia bu tri quang ãng”. Ông ch/ thy trong ó “h
ành
vi bo nghch ca mt cá nhân”. Ông không thy r*ng l
àm
như th là làm cho cá nhân ó tr( thành v
& i b*ng cách
gán cho hn mt sc mnh ch ng cá nhân chưa t
"ng
thy trong lch s%, ch không phi làm cho cá nhân ó nh
2
nhen i. Còn Pruông, theo Mác, thì li c gng tr
ình bày
cuc chính bin như là “K
t qu ca mt s phát trin lch
s% trưc ó”. Nhưng dư
i ngn bút ca ông, lch s% cuc
chính bin li bin thành “s
ca t0ng nhân vt chính ca
cuc chính bin”. Như th là ông rơi vào sai l
m ca các
nhà s% hc mnh danh là “khách quan”. Khác v
i Vichto