Đặc điểm cấu tạo hệ tuần
hoàn, hệ bài tiết của giáp xác
1. Hệ tuần hoàn
Có mức độ tổ chức như sơ đồ chung của chân
khớp, tuy nhiên có mối quan hệ chặt chẽ với sự
phát triển của hệ hô hấp. Bộ phận chủ yếu là
một ống lưng, có phần phình có khả năng co
bóp, được gọi là tim. Tim có lỗ tim và xoang tim.
Máu sau khi chảy ra khỏi tim thì chảy vào trong
các xoang hở ở các nội quan của cơ thể (hệ
tuần hoàn hở).
Ở giáp xác thấp thì hệ tuần hoàn kém phát
triển. Ví dụ như ở giống Daphnia không có
mang, chỉ có tim, bộ Copepoda không có hệ
tuần hoàn. Ở giáp xác cao hệ tuần hoàn phát
triển, nhất là bọn Mười chân (Decapoda). Tim
của chúng hình ống hay hình túi nằm ở mặt
lưng, có xoang bao tim (đây là phần còn lại của
thể xoang. Ngoài ra còn có hệ mạch máu phức
tạp chuyển máu từ tim về các cơ quan của cơ
thể, về mang rồi từ mang theo khe hổng về
xoang bao tim. Máu giáp xác có thể đông, ở
giáp xác cao thì có sắc tố hemocyanin có nhân
kim loại là đồng (Cu) còn ở giáp xác thấp thì
chứa hemoglobin có nhân sắt (Fe).
2. Hệ bài tiết
Là sự biến đổi của hậu đơn thận được gọi là
tuyến râu và tuyến hàm, lỗ bài tiết đổ ra ở gốc
râu hay gốc hàm dưới. Ở giai đoạn ấu trùng thì
có cả 2 loại tuyến, còn giai đoạn trưởng thành
có thể thay đổi. Ví dụ như ở giáp
xác Nebalia và Cypridina ở giai đoạn trưởng
thành có cả tuyến râu và tuyến hàm. Nhóm
Chân mang tuyến râu hoạt động ở giai đoạn ấu
trùng còn tuyến hàm lại hoạt động ở giai đoạn
trưởng thành. Giáp xác cao thì trưởng thành chỉ
có tuyến râu. Mỗi tuyến cơ bản gồm một túi thể
xoang và một ống dẫn, tuy nhiên có thể phân
hoá phức tạp như ở nhóm Mười chân (có
khúc cuộn, có bóng đái, có phễu thận...).
Chất bài tiết là amoniac và muối của axit uric.
Giáp xác có nhiều tuyến nội tiết tham gia vào
quá trình lột xác, thay đổi màu sắc, sinh sản,
điều khiển giới tính. Các tuyến nội tiết gồm có
tuyến lột xác (cơ quan Y), tuyến xoang và tuyến
sinh tinh. Tuyến lột xác điều khiển quá trình lột
xác, tái sinh và sinh trưởng. Tuyến xoang nằm ở
cuống mắt cũng tham gia vào quá trình điều
khiển sự lột xác (cơ quan X), kìm hãm quá trình
sinh trưởng, sinh trứng hay thay đổi màu sắc .
Hương Thảo