Đ I H C ĐÀ N NGẠ Ọ Ẵ
Đ C NG BÀI GI NG MÔNỀ ƯƠ Ả TRI T H CẾ Ọ
CH NG TRÌNH CAO H CƯƠ Ọ
CH NG IIƯƠ
KHÁI L C L CH S TRI T H C ƯỢ Ị Ử Ế Ọ
KHÁI L C L CH S TRI T H C ƯỢ Ị Ử Ế Ọ
PH NG ĐÔNGƯƠ
PH NG ĐÔNGƯƠ
Ph n Bầ
NG I BIÊN SO NƯỜ Ạ
PGS.TS. NGUY N T N HÙNGỄ Ấ
TS. LÊ H U ÁIỮ
B. TRI T H C TRUNG HOA C , TRUNG Đ IẾ Ọ Ổ Ạ
B. TRI T H C TRUNG HOA C , TRUNG Đ IẾ Ọ Ổ Ạ
I. Hoàn c nh ra đ i và đ c đi m ả ờ ặ ể
1) Hoàn c nh l ch sả ị ử
L ch s Trung Hoa c đ i chia thành hai th i kỳị ử ổ ạ ờ :
+ Th i tam đ i ờ ạ (Ba tri u đ i:ề ạ nhà H , ạnhà
Th ng ươ và nhà Tây Chu (th k XI-VIII ế ỷ TCN).
+ Th i kỳ Xuân thu- Chi n qu cờ ế ố
- Th i kỳ Xuân Thu (770-475)ờ
- Th i kỳ Chi n qu c (475-221)ờ ế ố
Tri t h c Trung Hoa ra đ i trong th i kỳ Xuân ế ọ ờ ờ
Thu – Chi n Qu c. ế ố
Trong th i kỳ Xuân thu-Chi n qu c, m t lo t v n đ ờ ế ố ộ ạ ấ ề
xã h i quan tr ng đ t ra cho các nhà tri t h c, trong đó ộ ọ ặ ế ọ
v n đ quan tr ng nh t là ấ ề ọ ấ tìm con đ ng, k sách đ a ườ ế ư
đ t n c Trung Hoa t lo n thành trấ ướ ừ ạ ị.
Các th l c phong ki n đang lên có nhu c u s d ng ế ự ế ầ ử ụ
nh ng ng i hi n tài và đ ng th i cũng đ cho h có ữ ườ ề ồ ờ ể ọ
đ c ượ t do t t ngự ư ưở trong nh ng gi i h n nh t đ nh. ữ ớ ạ ấ ị
Nh ng đi u ki n đó t o ra m t môi tr ng thu n l i cho ữ ề ệ ạ ộ ườ ậ ợ
các nhà tri t h c phát tri n và kh ng đ nh quan đi m c a ế ọ ể ẳ ị ể ủ
mình.
Chính vì th , xu t hi n nhi u tr ng phái tri t h c đa ế ấ ệ ề ườ ế ọ
d ng. H đ a ra nhi u con đ ng, k sách khác nhau, ạ ọ ư ề ườ ế
đ i l p nhau, đ u tranh v i nhau, t o ra không khí sôi ố ậ ấ ớ ạ
đ ng trong đ i s ng tinh th n c a xã h i Trung Qu c. ộ ờ ố ầ ủ ộ ố
L ch s Trung Qu c g i th i kỳ này là th i kỳ “Bách gia ị ử ố ọ ờ ờ
ch t ”, “Bách gia tranh minh”.ư ử
2) Đ c đi m tri t h c Trung Hoa c đ iặ ể ế ọ ổ ạ
- Nh n m nh tinh th n nhân văn, bàn nhi u v n đ con ấ ạ ầ ề ấ ề
ng i, còn v n đ tri t h c t nhiên thì ít đ c bàn đ n. ườ ấ ề ế ọ ự ượ ế
- Ít bàn đ n v n đ tâm linh, siêu t nhiên. ế ấ ề ự
- Chú tr ng tri t h c chính tr , đ o đ c. M c đích cao ọ ế ọ ị ạ ứ ụ
nh t c a tri t h c là tìm con đ ng, k sách đ ch m d t ấ ủ ế ọ ườ ế ể ấ ứ
tình tr ng lo n l c, đem l i thái bình th nh tr .ạ ạ ạ ạ ị ị
- Nh n m nh s hài hòa gi a xã h i và t nhiên (thiên ấ ạ ự ữ ộ ự
nhân h p nh t), s th ng nh t gi a các m t đ i l p (trung ợ ấ ự ố ấ ữ ặ ố ậ
dung).
- Ph ng pháp t duy tr c giác, ít chú tr ng đ n s lý ươ ư ự ọ ế ự
gi i, ch ng minh.ả ứ
II. CÁC TR NG PHÁI TRI T H C TRUNG ƯỜ Ế Ọ
HOA C Đ I Ổ Ạ
1) Thuy t Ngũ hành, Âm d ngế ươ
Thuy t Ngũ hànhế
Là m t thuy t duy v t tr c quan, ch t ộ ế ậ ự ấ
phác Trung hoa c đ i, gi i thích ngu n ở ổ ạ ả ồ
g c c a vũ tr t 5 y u t v t ch t: Kim, ố ủ ụ ừ ế ố ậ ấ
M c, Th y, H a , Th .ộ ủ ỏ ổ
Ngũ hành có m i quan h : ố ệ
- T ng sinh (chuy n hóa l n nhau) ươ ể ẫ
- T ng kh c (th ng nhau)ươ ắ ắ