1
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
BỘ MÔN N.LÝ VÀ LSCHTKT
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
LỊCH SỬ CÁC HỌC THUYẾT KINH TẾ
HỆ ĐÀO TẠO: ĐẠI HỌC
1. Thông tin chung về học phần
- Tên học phần: Lịch sử các học thuyết kinh tế
- Mã học phần: CT002
- Số tín chỉ: 2 tín chỉ (30 giờ)
- Học phần: - Bắt buộc
- Các học phần tiên quyết:
+ Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin I, II
- Các học phần kế tiếp: thuộc môn cơ sở ngành của ngành kinh tế
- Các yêu cầu đối với các học phần
- Giờ tín chỉ đối với các hoạt động
+ Lý thuyết: 21 giờ
+ Thảo luận trên lớp: 7 giờ
+ Hướng dẫn làm tiểu luận: 1 giờ
+ Kiểm tra đánh giá: 1 giờ
+ Tự học, tự nghiên cứu.
- Địa chỉ khoa/ bộ môn phụ trách học phần
+ Văn phòng Khoa Lý luận chính trị (nhà A, tầng 3)
- Thông tin giảng viên biên soạn đề cương:
TS. Trần Thị Bình
Hướng nghiên cứu chính: Triết học, kinh tế tư nhân
Điện thoại: DĐ: 0989.389.596
E-mail: tranbinhcdkt.cea@gmail.com.vn
2. Mục tiêu của học phần:
- Về kiến thức
Cung cấp cho người học những quan điểm, tư tưởng kinh tế cơ bản của
các trường phái kinh tế khác nhau trong lịch sử, phân tích được tác động của các
học thuyết đối với quá trình phát triển của các nền kinh tế. Giúp người học mở
rộng kiến thức kinh tế thị trường để nhận thức đúng các chủ trương, chính sách
của Đảng và pháp luật nhà nước.
- Về kỹ năng
Rèn luyện cho sinh viên tư duy độc lập sáng tạo và biết vận dụng kiến
thức đã học vào thực tiễn.
2
- Về thái độ
Có thái độ tích cực trong việc vận dụng kiến thức đã học để phục vụ quá
trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
hiện nay.
3. Tóm tắt nội dung học phần
Môn học có 2 tín chỉ, kết cấu thành 10 chương. Lịch sử các học thuyết kinh
tế bao gồm hệ thống các quan điểm kinh tế của các tác giả thuộc các hình thái
kinh tế - xã hội khác nhau ở các giai đoạn phát triển khác nhau của lịch sử. Nó
chỉ ra những cống hiến, những giá trị khoa học, cũng như phê phán có tính lịch
sử những hạn chế của các trường phái kinh tế học trên thế giới.
Chương 1 giới thiệu đối tượng và phương pháp của môn lịch sử các học
thuyết kinh tế. 9 chương còn lại nghiên cứu về: học thuyết kinh tế trọng thương;
phát triển các học thuyết kinh tế tư sản cổ điển; học thuyết kinh tế của các nhà
xã hội chủ nghĩa không tưởng thế kỷ XIX ở Tây Âu; về sự phát sinh và phát
triển kinh tế chính trị học Mác - Lênin; các học thuyết kinh tế của trường phái cổ
điển mới; học thuyết kinh tế của trường phái Keynes; học thuyết kinh tế của chủ
nghĩa tự do mới; học thuyết của trường phái chính hiện đại; một số lý thuyết
tăng trưởng và phát triển kinh tế ở các nước đang phát triển.
Phương pháp nghiên cứu của lịch sử các học thuyết kinh tế là phương pháp
duy vật biện chứng, phương pháp logic lịch sử, phương pháp trừu tượng hóa
được áp dụng trong tiến trình lịch sử các hình thái kinh tế - xã hội.
4. Nội dung chi tiết học phần (tên các chương, mục, tiểu mục)
CHƯƠNG MỞ ĐẦU. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP CỦA
MÔN LỊCH SỬ CÁC HỌC THUYẾT KINH TẾ
1. Đối tượng nghiên cứu của môn Lịch sử các học thuyết kinh tế
2. Phương pháp nghiên cứu của môn Lịch sử các học thuyết kinh tế
3. Chức năng của Lịch sử các học thuyết kinh tế
3.1. Chức năng nhận thức
3.2. Chức năng thực tiễn
3.3. Chức năng tư tưởng
3.4. Chức năng phương pháp luận
CHƯƠNG 1. CHỦ NGHĨA TRỌNG THƯƠNG
1. Hoàn cảnh ra đời của học thuyết kinh tế trọng thương
- Về mặt lịch sử
- Về mặt chính trị
- Về mặt tư tưởng
- Về phương diện khoa học kỹ thuật
3
2. Đặc điểm và những tư tưởng kinh tế chủ yếu của Chủ nghĩa trọng thương
3. Các giai đoạn phát triền của chủ nghĩa trọng thương
3.1. Giai đoạn đầu (giai đoạn trọng thương sơ kỳ)
3.2. Giai đoạn sau ( giai đoạn trọng thương chính thống)
4. Đặc điểm dân tộc của Chủ nghĩa trọng thương
4.1. Anh
4.2. Pháp
4.3. Hà Lan
4.4. Tây Ban Nha
5. Vị trí lịch sử và quá trình tan rã của Chủ nghĩa trọng thương
5.1. Vị trí lịch sử của Chủ nghĩa trọng thương
5.2. Sự tan rã của Chủ nghĩa trọng thương
CHƯƠNG 2. KINH TẾ CHÍNH TRỊ TƯ SẢN CỔ ĐIỂN
1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời và đặc điểm của kinh tế chính trị tư sản cổ điển
(KTCTTSCĐ)
1.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời
1.2. Đặc điểm chung của kinh tế chính trị tư sản cổ điển
2. Các học thuyết kinh tế trong thời kỳ ra đời của kinh tế chính trị tư sản cổ điển
2.1. Học thuyết kinh tế của William Petty (1623 - 1687)
2.1.1. Tiểu sử và đặc điểm phương pháp luận của W. Petty
2.1.2. Một số nội dung cơ bản trong học thuyết kinh tế của W. Petty
2.1.2.1.Lý thuyết giá trị - lao động
2.1.2.2. Lý thuyết tiền tệ
2.1.2.3. Lý thuyết thu nhập và giá cả ruộng đất
2.2. Chủ nghĩa trọng nông
2.2.1. Sự xuất hiện chủ nghĩa trọng nông ở Pháp
2.2.2. Một số học thuyết cơ bản của chủ nghĩa trọng nông
2.2.2.1. Lý thuyết trật tự tư nhiên
2.2.2.2. Lý thuyết sản phẩm thuần túy
2.2.2.3. Lý thuyết lao động sản xuất và lao động không sinh lời
2.2.2.4. Lý thuyết giai cấp
2.2.2.5. Lý thuyết tiền lương và lợi nhuận
2.2.2.6. Lý thuyết tư bản
2.2.2.7. Biểu kinh tế
2.2.3. Đánh giá về chủ nghĩa trọng nông
3. Các học thuyết kinh tế thời kỳ phát triển của KTCTTSCĐ
3.1. Học thuyết kinh tế của Adam Smith
3.1.1. Tiểu sử và đặc điểm phương pháp luận của Adam Smith
3.1.1.1. Tiểu sử
3.1.1.2. Thế giới quan và phương pháp luận
3.1.2. Các học thuyết kinh tế của A. Smith
4
3.1.2.1 Tư tưởng tự do kinh tế
3.1.2.2.Lý thuyết phân công lao động
3.1.2.3. Lý thuyết tiền tệ
3.1.2.4. Lý thuyết giá trị - lao động
3.1.2.5. Lý thuyết thu nhập
3.1.2.6. Lý thuyết tư bản
3.1.2.7. Lý thuyết tái sản xuất
3.1.2.8. Lý thuyết thuế khoá
3.2. Học thuyết kinh tế của David Ricardo (1772 - 1823)
3.2.1. Đặc điểm tiểu sử và phương pháp luận của David Ricardo
3.2.2. Những lý thuyết kinh tế của D. Ricardo
3.2.2.1. Lý thuyết giá trị - lao động
3.2.2.2. Lý thuyết tiền tệ
3.2.2.3. Lý thuyết thu nhập
3.2.2.4. Lý thuyết tư bản
3.2.2.5. Lý thuyết thực hiện sản phẩm xã hội
3.3. Học thuyết kinh tê của Sismondi (1773 - 1842)
3.3.1. Tiểu sử và đặc điểm phương pháp luận của Sismondi
3.3.2. Các lý thuyết kinh tế của Sismondi
3.3.2.1. Lý thuyết giá trị - lao động
3.3.2.2. Lý thuyết tiền tệ
3.3.2.3. Lý thuyết tiền lương, lợi nhuận, địa tô
3.3.2.4. Lý thuyết nhân khẩu
3.3.2.5. Lý thuyết thực hiện và khủng hoảng kinh tế
3.3.2.6. Lý thuyết về vài trò kinh tế của nhà nước
4. Các học thuyết kinh tế thời kỳ suy thoái của kinh tế chính trị tư sản cổ điển
4.1. Nguyên nhân và đặc điểm của sự suy thoái kinh tế chính trị tư sản cổ điển
4.1.1. Nguyên nhân
4.1.2. Đặc điểm
4.2. Học thuyết kinh tế của Thomas Robert Malthus (1766 - 1834)
4.2.1. Tiểu sử và tác phẩm của Thomas Robert Malthus
4.2.2. Học thuyết kinh tế của Malthus
4.2.2.1. Lý thuyết giá trị, lợi nhuận
4.2.2.2. Lý thuyết thực hiện sản phẩm xã hội
4.2.2.3. Lý thuyết về nhân khẩu
4.3. Học thuyết kinh tế của Jean Baptise Say (1767 - 1832)
4.3.1. Tiểu sử, tác phẩm và phương pháp luận của J. B. Say
4.3.2. Học thuyết kinh tế của J. B. Say
4.3.2.1. Lý thuyết giá trị
4.3.2.2. Lý thuyết “ba nhân tố sản xuất”
4.3.2.3. Lý thuyết lợi nhuận
4.3.2.4. Lý thuyết thực hiện sản phẩm xã hội
5
CHƯƠNG 3. HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA CÁC NHÀ XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA KHÔNG TƯỞNG THẾ KỶ XIX Ở TÂY ÂU
1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời và đặc điểm của chủ nghĩa xã hội không tưởng ở Tây
Âu đầu thế kỷ XIX
1.1. Hoàn cảnh ra đời.
1.2. Đặc điểm chung của chủ nghĩa xã hội không tưởng
2. Học thuyết kinh tế của Saint Simon
2.1. Tiểu sử, tác phẩm và phương pháp luận
2.2. Học thuyết kinh tế của Saint Simon
2.2.1. Sự phê phán chủ nghĩa tư bản
2.2.2. Dự đoán về xã hội tương lai
3. Học thuyết kinh tế của Charles Fourier (1772 -1837)
3.1. Tiểu sử, tác phẩm, phương pháp luận
3.2. Học thuyết kinh tế của Fourier
3.2.1. Sự phê phán chủ nghĩa tư bản
3.2.2. Lý luận hiệp hội và dự đoán xã hội tương lai
4. Học thuyết kinh tế của Robert Owen (1771 -1858)
4.1. Đặc điểm của chủ nghĩa xã hội không tưởng ở Anh
4.2. Hoạt động thực tiễn của Owen
4.3. Sự phê phán chủ nghĩa tư bản
4.4. Dự án “tiền lao động”, sự trao đổi công bằng và kế hoạch hợp tác hoá.
CHƯƠNG 4. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
KINH TẾ CHÍNH TRỊ HỌC MÁC - LÊNIN
1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời của chủ nghĩa Mác và tiểu sử của C.Mác, Ph. Ăngghen
1.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời của chủ nghĩa Mác
1.2. Tiểu sử
2. Sơ lược về quá trình hình thành và phát triển kinh tế chính trị học Mácxít.
2.1. Giai đoạn hình thành cơ sở triết học và phương pháp luận của kinh tế chính
trị học Mác xít (1844-1848)
2.2. Giai đoạn xây dựng hệ thống các phạm trù, quy luật kinh tế của kinh tế
chính trị học Mácxít (1848 -1867)
2.3. Giai đoạn hoàn thành kinh tế chính trị Mácxít (1867 -1895)
3. Những đóng góp của C.Mác và Ph. Ăngghen trong khoa học kinh tế chính trị
3.1. C.Mác đưa ra quan niệm mới về đối tượng và phương pháp của kinh tế chính trị.
3.2. C.Mác đưa ra quan điểm lịch sử vào việc phân tích các phạm trù, các quy luật
kinh tế
3.3. C.Mác thực hiện một cuộc cách mạng về học thuyết giá trị - lao động.
3.4. Công lao to lớn của C.Mác là xây dựng học thuyết giá trị thặng dư - hòn đá
tảng trong học thuyết kinh tế của ông
3.5. Công lao của C.Mác còn ở một số phát hiện khác như phân tích quy luật
chung của tích luỹ tư bản; quá trình lưu thông tư bản.
3.6. C.Mác và Ph. Ăngghen đã dự đoán những đặc trưng cơ bản của xã hội tương lai