Đ c ng qu n lý nhà n c và qu n lý ngànhề ươ ả ướ ả
1. Nguyên t c t ch c và ho t đ ng nhà n c CHXHCNVNắ ổ ứ ạ ộ ướ
Nguyên t c 1: Nhân dân tham gia vào công vi c qu n lý nhà n c, qu n lý xãắ ệ ả ướ ả
h i.ộ
+ C s xu t phát:ơ ở ấ
Xu t phát t b n ch t dân ch c a nhà n c CHXHCNVN vì n c taấ ừ ả ấ ủ ủ ướ ở ướ
t sau th ng l i cu c cách m ng dân t c dân ch đã làm thay đ i ch th quy nừ ắ ợ ộ ạ ộ ủ ổ ủ ể ề
l c nhà n c. ự ướ Nhân dân ta t v trí nô l nay tr thành ng i làm ch đ t n c.ừ ị ệ ở ườ ủ ấ ướ
+ N i dung c a nguyên t c:ộ ủ ắ
Đ cượ hi n pháp 1992 ghi nh n t i các đi u:ế ậ ạ ề
- Đi u 53 hi n pháp 1992 đã ghi nh n: Công dân có quy n tham gia qu n lý nhàề ế ậ ề ả
n c qu n lý xã h i, th o lu n, ki n ngh v i nhà n c và đ a ph ng, bi uướ ả ộ ả ậ ế ị ớ ướ ị ươ ể
quy t khi nhà n c tr ng c u dân ý.ế ướ ư ầ
- Đi u 54 hi n pháp 1992 ghi nh n: Công dân có quy n tham gia qu n lý nhàề ế ậ ề ả
n c, qu n lý xã h i qua b u c , ng c vào qu c h i và h i đ ng nhân dân cácướ ả ộ ầ ử ứ ử ố ộ ộ ồ
c p.ấ
- Đi u 74 hi n pháp 1992 ghi nh n: Công dân có quy n khi u n i t cáo nh ngề ế ậ ề ế ạ ố ữ
hành vi vi ph m pháp lu t c u c quan nhà n c, c a cá nhân trong b máy nhàạ ậ ả ơ ướ ủ ộ
n c, nh ng ng i làm viêc trong c quan b o v pháp lu t, làm trái pháp lu tướ ữ ườ ơ ả ệ ậ ậ
đ u ph i ch u trách nhi m tr c pháp lu t.ề ả ị ệ ướ ậ
+ Yêu c u:ầ
Nhà n c pháp quy n xã h i ch nghĩa ph i t o ra nh ngc kh năng, đi u ki nướ ề ộ ủ ả ạ ư ả ề ệ
và ph ng ti n đ nhân dân tham gia qu n lý nhà n c, qu n lý xã h i.ươ ệ ể ả ướ ả ộ
Liên hệ
- Nhân dân đ c tham gia th o lu n ki n ngh bi u quy t: Đ c ti p xúcượ ả ậ ế ị ể ế ượ ế
v i đ i bi u h i đ ng nhân dân và đ c quy đ a ra ý ki n c a mình.ớ ạ ể ộ ồ ượ ề ư ế ủ
- Công dân t 18 tu i tr nên s đ c tham gia và công vi c b u c qu cừ ổ ở ẽ ượ ệ ầ ử ố
h i và h i đ ng nhân dân các c p.ộ ộ ồ ấ
- Nhân dân có th khi u n i t cáo nh ng hành vi vi ph m pháp lu t c a cácể ế ạ ố ữ ạ ậ ủ
t ch c, cá nhân, nhà n c khi phát hi n ra sai trái.ổ ứ ướ ệ
- Nhân dân tham gia vào bàn b c các công vi c chung, xây d ng c u đ ng,ạ ệ ự ầ ườ
các v n đ c a đ a ph ng…ấ ề ủ ị ươ
H n chạ ế:
- Nhân dân m t s n i ch a th c s quan tr ng vi c đi b u c nh là: trongộ ố ơ ư ự ự ọ ệ ầ ử ư
gia đình v n còn tình tr ng c đ i di n đi b u c , khi b u c thì th ngẫ ạ ử ạ ệ ầ ử ầ ử ườ
1
Đ c ng qu n lý nhà n c và qu n lý ngànhề ươ ả ướ ả
theo phong trào ch a th c s có ch ng ki n, nhân dân ch a có c h i ti pư ự ự ứ ế ư ơ ộ ế
xúc v i đ i bi u…ớ ạ ể
- Đ n th t cáo, khi u n i và ki n ngh c a ng i dân nhi u khi khôngơ ư ố ế ạ ế ị ủ ườ ề
đ c gi i quy t, và hay x y ra tình tr ng gi i quy t ch m tr .ượ ả ế ả ạ ả ế ậ ễ
Bi n phápệ
- Th ng xuyên theo dõi tin t c v v n đ b u c , v các thông tin liênườ ứ ề ấ ề ầ ử ề
quan đ n đ i bi u,…ế ạ ể
- Đ i v i các n i vùng sâu, vùng xa, nhân dân ch a có đi u ki n đ ti pố ớ ơ ư ề ệ ể ế
c n v i thông tin đ i chúng thì chính ph c n có nh ng bi n pháp đậ ớ ạ ủ ầ ữ ệ ể
ng i dân có th bi t v các thông tin b u c nh là: c ng i đ iườ ể ế ề ầ ử ư ử ườ ạ
di n xu ng tr c ti p đ tuyên truy n, ph bi n v các v n đ có liênệ ố ự ế ể ề ổ ế ề ấ ề
quan.
- C n ph i nhanh chóng gi i quy t nh ng t cáo, khi u n i c a ng iầ ả ả ế ữ ố ế ạ ủ ườ
dân và c n ph i gi i quy t m t cách th a đáng, x đúng ng i đúngầ ả ả ế ộ ỏ ử ườ
t i, mang l i công b ng cho xã h i.ộ ạ ằ ộ
Nguyên t c 2: nhà n c CHXHCNVN ch u s lãnh đ o c a Đ ng CSVNắ ướ ị ự ạ ủ ả
+ C s xu t phát:ơ ở ấ
Xu t phát t b n ch t c a giai c p công nhân VN c a nhà n c phápấ ừ ả ấ ủ ấ ủ ướ
quy n XHCN nó đ c th hi n trong t ch c và ho t đ ng c a nhà n c vàề ượ ể ệ ổ ứ ạ ộ ủ ướ
đ c ghi nh n t i đi u 4 hi n pháp 1992.ượ ậ ạ ề ế
+ N i dung:ộ
Đ ngả CSVN lãnh đ o nhà n c b ng cách:ạ ướ ằ
- Đ ng lãnh đ o nhà n c thông qua vi c xây d ng và hoàn ch nh c ng lĩnhả ạ ướ ệ ự ỉ ươ
chi n l c đ nh ra các ch tr ng chính sách cho ho t đ ng cua nhà n c vàế ượ ị ủ ươ ạ ộ ướ
toàn xã h i. đ đ t n c phát tri n theo đ nh h ng XHCN vì m c tiêu dân giàu,ộ ể ấ ướ ể ị ướ ụ
n c m nh, xã h i công b ng dân ch văn minh.ướ ạ ộ ằ ủ
- Đ ng lãnh đ o b ng cách tuyên truy n thuy t ph c, b ng công tác t t ng vàả ạ ằ ề ế ụ ằ ư ưở
t ch c, b ng vai trò g ng m u c u ng i đ ng viên và t ch c đ ng. Đ ngổ ứ ằ ươ ẫ ả ườ ả ổ ứ ả ả
xây d ng đ ng l i ph i phù h p v i l i ích c a dân, đ c nhân dân ng h vàự ườ ố ả ợ ớ ợ ủ ượ ủ ộ
th c hi n. Nh v y th c ch t s lãnh đ o c a đ ng đ i v i NN là lãnh đ o vự ệ ư ậ ự ấ ự ạ ủ ả ố ớ ạ ề
chính tr mang tính đ nh h ng t o đi u ki n đ NN t ch c b máy, b trí cánị ị ướ ạ ề ệ ể ổ ứ ộ ố
b ,... th c hi n ch c n ng qu n lý c a mình.ộ ự ệ ứ ằ ả ủ
- Đ ng lãnh đ o NN b ng cách thông qua công tác cán b . Đ ng ta là đ ng c mả ạ ằ ộ ả ả ầ
quy n nên đ ng ta đã l a ch n gi i thi u nh ng đ ng viên u tú c a mình thamề ả ự ọ ớ ệ ữ ả ư ủ
gia vào các c quan NN tr c h t là qu c h i và HĐND các c p b ng conơ ướ ế ố ộ ấ ằ
2
Đ c ng qu n lý nhà n c và qu n lý ngànhề ươ ả ướ ả
đ ng gi i thi u c a mình đ nhân dân b u ra s l a ch n c a chính mình. Vìườ ớ ệ ủ ể ầ ự ự ọ ủ
v y c ch dân ch cũng là th c đo uy tín và năng l c c a đ ng tr c xã h iậ ơ ế ủ ướ ự ủ ả ướ ộ
và nhân dân.
+ Yêu c u:ầ
- Đ ng lãnh đ o NN nh ng không hoá thân thành NN, do v y c n ph i phânả ạ ư ậ ầ ả
đ nh rõ ch c năng lãnh đ o c a đ ng v i vai trò qu n lý c a nhà n c. Đây làị ứ ạ ủ ả ớ ả ủ ướ
m t yêu c u khách quan. Song cũng c n đ phòng đ u tranh ch ng quan đi mộ ầ ầ ề ấ ố ể
sai l m là mu n tách đ ng ra kh i NN, âm m u xoá b s lãnh đ o c a đ ng,ầ ố ả ỏ ư ỏ ự ạ ủ ả
xoá b CN Mac - Lênin đ a đ n c đi ch ch kh i m c tiêu XHCN.ỏ ư ấ ướ ệ ỏ ụ
Liên h : ệ
- Đ ng ta đã đ ra nhi u ch tr ng đ ng l i chính sách đ đ a đ tả ề ề ủ ươ ườ ố ể ư ấ
n c đi theo con đ ng CNXHướ ườ
- Các ch tr ng v : dân s và phát tri n, Văn hóa-gd, kinh t , tôn giáo,ủ ươ ề ố ể ế
…
H n ch : Ch a qu n lí sát sao đ c m i công vi c trong xã h i, v n cònạ ế ư ả ượ ọ ệ ộ ẫ
tình tr ng lách lu t, vi ph m pl,…ạ ậ ạ
Bi n pháp: C n đ a ra nhi u ch tr ng, chính sách, và qu n lí sát sao h n n a.ệ ầ ư ề ủ ươ ả ơ ữ
Nguyên t c 3: T p trung dân chắ ậ ủ
+ C s khoa h c:ơ ở ọ
- Nguyên t c này đ c ghi nh n t i đi u 4 hi n pháp 1959, 1980, 1992ắ ượ ậ ạ ề ế
- Nguyên t c này xu t phát t b n ch t NN pháp quy n XHCN c a dân,ắ ấ ừ ả ấ ề ủ
do dân và vì dân.
- Nguyên t c t p trung dân ch chi ph i vi c t ch c và ho t đ ng c a bắ ậ ủ ố ệ ổ ứ ạ ộ ủ ộ
máy NN
+ N i dung:ộ
B máy NN pháp quy n XHCN c a n c ta theo quy đ nh c a hi n phápộ ề ủ ướ ị ủ ế
bao g m 3 c quan th c hi n 3 ch c năng khác nhau c th :ồ ơ ự ệ ứ ụ ể
- Qu c h i: Th c hi n quy n l p phápố ộ ự ệ ề ậ
- Chính ph : Th c hi n quy n hành phápủ ự ệ ề
- TAND: Th c hi n quy n t phápự ệ ề ư
Ho t đ ng c a các c quan này theo nguyên t c t trung dân ch ( Thi uạ ộ ủ ơ ắ ậơ ủ ể
s ph c tùng đa s ) nh ng m i c quan nguyên t c này cũng th hi n khácố ụ ố ư ở ỗ ơ ắ ể ệ
nhau.
- Qu c h i: Khi ph i quy t đ nh 1 v n đ h tr ng c a đ t n c các đ iố ộ ả ế ị ấ ề ệ ọ ủ ấ ướ ạ
bi u ph i cân nh c đ n l i ích c a c n c v i l i ích c a đ a ph ng c uể ả ắ ế ợ ủ ả ướ ớ ợ ủ ị ươ ả
3
Đ c ng qu n lý nhà n c và qu n lý ngànhề ươ ả ướ ả
ngành. Khi bi u quy t các đ i bi u không ch th hi n ý chí c a c n c màể ế ạ ể ỉ ể ệ ủ ả ướ
còn chú ý đ n nguy n v ng c a c tri n i đã b u ra h . Nguyên t c t p trungế ệ ọ ủ ử ơ ầ ọ ắ ậ
dân ch trog ho t đ ng c a qu c h i là thi u s ph c tùng đa s .ủ ạ ộ ủ ố ộ ể ố ụ ố
- Chính ph : V a thi t ch làm vi c v i ch đ t p th quy t đ nh theoủ ừ ế ế ệ ớ ế ộ ậ ể ế ị
đa s v nh ng v n đ quan tr ng, v a ph i đ cao vai trò cá nhân c a thố ề ữ ấ ề ọ ừ ả ề ủ ủ
t ng chính ph . Nguyên t c t p trung dân ch trong ho t đ ng c a chính phướ ủ ắ ậ ủ ạ ộ ủ ủ
v a ph i đ m b o s lãnh đ o c a t p th , v a đ m b o s qu n lý c a ng iừ ả ả ả ự ạ ủ ậ ể ừ ả ả ự ả ủ ườ
đ ng đ u chính ph .ứ ầ ủ
- T pháp: Trong các ho t đ ng xét x nguyên t c t p trung dân ch đòiư ạ ộ ử ắ ậ ủ
h i ph i th c hành đúng quan h làm vi c gi a th m phán, h i th m và cácỏ ả ự ệ ệ ữ ẩ ộ ẩ
thành viên khác trong ho t đ ng t t ng, xác l p quan h gi a các c p xét x ,ạ ộ ố ụ ậ ệ ữ ấ ử
quan h gi a các c quan đi u tra.ệ ữ ơ ề
+ Yêu c u:ầ
- Nh n th c nguyên t c t p trung dân ch là y u t đ m b o hi u l cậ ứ ắ ậ ủ ế ố ả ả ệ ự
qu n lý c a b máy nhà n c trên c s phát huy tính ch đ ng sáng t o c aả ủ ộ ướ ơ ở ủ ộ ạ ủ
các c quan trung ng cũng nh đ a ph ng.ơ ươ ư ị ươ
- Đ ng th i các c quan nhà n c ho t đ ng đúng ch c năng quy n h nồ ờ ơ ướ ạ ộ ứ ề ạ
đ c qui đ nh theo pháp lu t.ượ ị ậ
Liên hệ
- Đ m b o tính dân ch hóa trong m i ho t đ ng c a nhà n c, nhânả ả ủ ọ ạ ộ ủ ướ
dân có quy n tham gia b u c qu c h i và h i đ ng nhân dân các c p.ề ầ ử ố ộ ộ ồ ấ
- Có ch đ báo cáo đ nh kì th ng xuyên c a các đ i bi u, các c tri,ế ộ ị ườ ủ ạ ể ử
các c quan nhà n c tr c nhân dân.ơ ướ ướ
- Có ch đ c p d i ph c tùng c p trênế ộ ấ ướ ụ ấ
- Có tính k lu t nghiêm minh trong t ch c nhà n c.ỉ ậ ổ ứ ướ
H n ch :ạ ế Nhân dân v n ch a th c hi n đ y đ quy n b u c c a mình.ẫ ư ự ệ ầ ủ ề ầ ử ủ
Các c quan nhà n c nhi u khi v n ch m tr trong m t s công vi cơ ướ ề ẫ ậ ễ ộ ố ệ
nh ti p dân, l ng nghe ý ki n c a ng i dân.ư ế ắ ế ủ ườ
Bi n pháp:ệ Nhà n c c n ph i theo dõi và có ý ki n ch đ o k p th i đướ ầ ả ế ỉ ạ ị ờ ể
đáp ng đ c nguyên t c t p trung dân ch trong qu n lí nhà n c.ứ ượ ắ ậ ủ ả ướ
Nguyên t c 4: Nguyên t c pháp chắ ắ ế
+ CSKH: Nhà n c ta lfa nhà n c pháp quy n XHCN vì th vi c t ch c vàướ ướ ề ế ệ ổ ứ
ho t đ ng c a nó ph i tuân theo nguyên t c pháp ch .ạ ộ ủ ả ắ ế
+ N i dung c a nguyên t c: ộ ủ ắ
4
Đ c ng qu n lý nhà n c và qu n lý ngànhề ươ ả ướ ả
- Pháp ch là s hi n di n c a m t h th ng pháp lu t c n và đ đế ự ệ ệ ủ ộ ệ ố ậ ầ ủ ể
đi u ch nh các quan h xã h i làm c s cho m t tr t t PL và k lu t,ề ỉ ệ ộ ơ ở ộ ậ ự ỉ ậ
là s tuân th và th c hi đ y đ PL trong t ch c và ho t đ ng c aự ủ ự ệ ầ ủ ổ ứ ạ ộ ủ
nhà n c, c a các c quan, đ n v , t ch c và đ i v i công dân.ướ ủ ơ ơ ị ổ ứ ố ớ
- Khi nói đ n m t tr t t pháp ch c n có:ế ộ ậ ự ế ầ
1. M t h th ng c n và đ đ đi u ch nh quan h xã h iộ ệ ố ầ ủ ể ề ỉ ệ ộ
2. Pháp lu t ph i đ c th c hi n m t cách nghiêm minh trong cu cậ ả ượ ự ệ ộ ộ
s ng t các c quan nhà n c, t ch c xã h i đ n công dân.ố ừ ơ ướ ổ ứ ộ ế
Để nh n ra m t xã h i có pháp ch tr c h t ng i ta ph i xem phápậ ộ ộ ế ướ ế ườ ả
lu t đã có hay ch a? có đ y đ không? Pháp lu t đ c th c hi n nh thậ ư ầ ủ ậ ượ ự ệ ư ế
nào?
+ Yêu c u:ầ
- NN ph i ban hành các văn b n PL m t cách k p th iả ả ộ ị ờ và có h th ng.ệ ố
- Các c quan NN đ c l p ra và ho t đ ng trong khuôn kh PL qui đ nhơ ượ ậ ạ ộ ổ ị
v đ a v pháp lí, v qui mô và th m quy n.ề ị ị ề ẩ ề
- S tôn tr ng hi n pháp và pháp lu t c a c quan nhà n c, nhà n cự ọ ế ậ ủ ơ ướ ướ
thay m t nhân dân ban hành pháp lu t nh ng nàh n c cũng b phápặ ậ ư ướ ị
lu t đi u ch nh.ậ ề ỉ
Liên hê :
- Nhà n c ta tăng c ng pháp ch d có h th ng PL t t v n i dungướ ườ ế ể ệ ố ố ề ộ
và hình th c, có tính khách quan.ứ
- Nâng cao văn hóa c a nhân dânủ
- Đ y m nh ch ng tham nhũngẩ ạ ố
- Xây d ng PL, th c hi n PL, b o v PLự ự ệ ả ệ
- Nâng cao nh n th c c a cán b công ch c trong b máy NNậ ứ ủ ộ ứ ộ
2. Nh ng tính ch t ch y u c a n n hành chính nhà n cữ ấ ủ ế ủ ề ướ
CHXHCNVN
a. Tính l thu c vào chính tr và h th ng chính tr :ệ ộ ị ệ ố ị
+ Xét trên góc đ nhà n c, nhà c m quy n c a m i qu c giaộ ướ ầ ề ủ ỗ ố có hai nhi m vệ ụ
là nhi m v chính tr và nhi m v hành chínhệ ụ ị ệ ụ
- Nhi m v chính tr : Đ nh h ng cho s phát tri n c a xã h i đ a raệ ụ ị ị ướ ự ể ủ ộ ư
đ ng l i ch tr ng chính sách. Nhi m v chính tr ph i bi u hi n ý chí c aườ ố ủ ươ ệ ụ ị ả ể ệ ủ
nhà n c d i s lãnh đ o c a đ ng c m quy n.ướ ướ ự ạ ủ ả ầ ề
- Nhi m v hành chính: Là vi c t ch c th c thi nhi m v chính tr . V nệ ụ ệ ổ ứ ự ệ ụ ị ấ
đ c b n v chính tr n c ta đó là kiên trì CN Mac - Lênin, t t ng HCM,ề ơ ả ề ị ở ướ ư ưở
5