ĐỀ THI HỌC KÌ 1 MÔN VĂN – ĐỀ 1
Phần 1: Đọc hiểu (5,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Trời đã quá trưa. Tôi vừa về đến nhà trọ, đã thấy người nhà ông L đã sang mời.
Lần này là ba. Sáng ngày đã hai lần rồi. Trước sự ân cần như vậy, ai mà có thể
từ chối. Bởi tại hôm nay nhằm kỳ bình văn, tôi phải có mặt ở trường, nên còn
xin khất đến chiều. Kể ra tôi với ổng không phải có thân tình gì. Vì tôi trọ học
ở gần nhà ổng thành ra quen ổng. Người ta bảo với tôi rằng: Ổng rất thật thà
chăm chỉ. Trước đó chừng mười lăm năm, ổng còn làm nghề cày thuê, vợ ổng
thì chuyên đi ở vú sữa. Cái chính sách tiết kiệm, trong một thời kỳ khá dài, đã
đưa nhà ổng lên đến bậc có máu mặt, lưng vốn ở nhà đã có gần mẫu ruộng và
nửa con trâu. Trong mấy năm nay, vợ ổng đã không còn sữa, ổng cũng không
được khỏe mạnh như xưa, cho nên cả hai đều tự hưu trí để cùng trông nom nhà
cửa ruộng nương. Nhờ trời hồi ấy luôn luôn được mùa, vận ổng lại càng tấn tới,
trong chuồng lúc nào cũng có lợn lớn, thóc lúa đủ ăn từ vụ nọ đến vụ kia.
Trong cái hạnh phúc của loài người, ổng không mong gì hơn thế, nếu như làng
ổng không có cái đình. Khổ vì cái làng Đ.Tr. nhà ổng tuy không phải làng văn
vật, nhưng mà rất có trật tự. Bao giờ cũng vậy, ngồi chỗ trong đình làng ấy
cũng như ngồi chỗ ở các rạp hát, vẫn chia ra rất nhiều lô: trên nhất là chiếu
phẩm hàm, rồi đến các chiếu chức dịch, trai đinh phải ngồi vào lớp cuối cùng.
Ông tuy ngoài năm chục tuổi, nhưng vẫn là hạng bạch đinh, mỗi khi ra đình,
chỉ được ngồi với bọn bố cu, bố đĩ. Điều đó, ổng rất lấy làm bất mãn. Nhiều lần
làng khuyết lý trưởng, phó lý, ổng đã dốc lòng định mưu lấy chút danh phận.
Chỉ vì ổng không biết một thứ chữ nào, cho nên không được như nguyện. Năm
nay, mái đình làng ấy có mấy chỗ dột. Dân làng cũng mong chữa lại, nhưng mà
tiền công của làng chỉ vừa đủ để các hào lý đi việc quan, không còn thừa mà
mua ngói. Các ông kỳ dịch liền gọi ổng ra giữa đình, để bán cho ổng cái chức
"lý cựu" lấy một trăm bạc chi tiêu vào công việc tu bổ.
(Trích Góc chiếu giữa đình, Phóng sự Việc làng, Ngô Tất Tố, NXB Văn học,
2022, tr.55)
Câu 1 (1,0 điểm): Đoạn trích được kể ở ngôi thứ mấy?
Câu 2 (1,0 điểm): Theo đoạn trích, lí do nào ông L được làm chức “lý cựu”?
Câu 3 (1,0 điểm): Đoạn văn “Bao giờ cũng vậy, ngồi chỗ trong đình làng ấy
cũng như ngồi chỗ ở các rạp hát, vẫn chia ra rất nhiều lô: trên nhất là chiếu
phẩm hàm, rồi đến các chiếu chức dịch, trai đinh phải ngồi vào lớp cuối cùng.
Ông tuy ngoài năm chục tuổi, nhưng vẫn là hạng bạch đinh, mỗi khi ra đình,
chỉ được ngồi với bọn bố cu, bố đĩ” phản ánh thực trạng gì của làng quê xưa?
Câu 4 (1,0 điểm): Nội dung chính của đoạn trích là gì?
Câu 5 (1,0 điểm): Qua đoạn trích, anh/chị hãy rút ra bài học gì cho mình trên
hành trình tìm kiếm công danh cho bản thân?
Phần 2: Viết (5,0 điểm)
“Thế giới ngày mai thuộc về những người có tầm nhìn hôm nay.” (Robert
Schuller)
Anh/ Chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bàn về tầm nhìn của
những người trẻ trong thời đại ngày nay.
2. Đáp án đề thi học kì 1 môn Văn
Phần 1: Đọc hiểu (5,0 điểm)
Câu Đáp án Điểm
1 Ngôi kể: ngôi thứ nhất. 1,0 điểm
2
Ông L được làm chức “lý cựu” là vì: Các ông kì dịch cần
một trăm bạc để tu bổ mái đình nên gọi ông đến để bán cho
ông cái chức “lý cựu”.
1,0 điểm
3Thực trạng: thiếu tinh thần dân chủ, thể hiện thái độ coi
thường những người dân không có danh phận. 1,0 điểm
4
Nội dung của đoạn trích:
- Miêu tả quá trình có được chức tước của ông L
- Phản ánh nạn mua quan bán tước ở làng quê xưa
- Phê phán thói háo danh của người nông dân ở làng quê
xưa.
1,0 điểm
5
HS chỉ ra bài học và có sự lí giải hợp lí.
+ Bài học: gợi ý
- Cần lập danh chính đáng mới tạo nên giá trị đích thực của
bản thân, tạo dựng uy tín, danh dự bằng lòng tự trọng, cạnh
tranh phát triển bản thân một cách lành mạnh.
- Cần nỗ lực học tập tích luỹ kiến thức, trau dồi kĩ năng,
rèn luyện ý chí, nghị lực, vượt qua những khó khăn thử
thách để vươn tới thành công bằng thực thực của chính
mình, không dựa dẫm, ỷ lại vào người khác.
- Phải tự tin, bản lĩnh, dám khẳng định mình, dám chịu
trách nhiệm, khiêm tốn và tích cực, sống và làm việc, cống
hiến trung thực, biết phê phán lên án những suy nghĩ và
hành động mang tính háo danh, không đúng với năng lực
và giá trị của mình.
1,0 điểm
Phần 2: Viết (5,0 điểm)
Câu Đáp án Điểm
ya. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận
Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề,
kết bài khái quát được vấn đề.
0,5 điểm
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Tầm nhìn của những người trẻ trong thời đại ngày nay. 0,5 điểm
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận
dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và
dẫn chứng. Dưới đây là một vài gợi ý cần hướng tới:
1. Mở bài
Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm
của cá nhân về vấn đề.
2. Thân bài
- Giải thích: Tầm nhìn là khả năng nhìn xa trộng rộng, hình
dung được bức tranh toàn cảnh rõ nét về tương lai của một
tổ chức, cá nhân hay một quốc gia, dân tộc,...
- Trình bày các khía cạnh của vấn đề, có thể theo một số
gợi ý sau:
+ Tại sao những người trẻ cần phải có tầm nhìn?
++ Thời đại số hoá cuộc sống thay đổi từng giây nên tầm
nhìn quyết định sự thành công trong cuộc sống của mỗi
người.
++ Tầm nhìn giúp chúng ta xác định hướng đi, lộ trình của
cuộc đời, khẳng định giá trị, mục đích sống; biết mình là
ai, mình đang ở đâu và tương lai mình sẽ như thế nào? Từ
đó, có động lực để phấn đấu để đạt được mục tiêu của cuộc
đời.
+ Làm thế nào để người trẻ có tầm nhìn xa trông rộng?
++ Phải biết đặt mình vào vị trí của người khác, luôn quan
tâm và tôn trọng những người xung quanh, xem xét vấn đề
3,0 điểm
từ nhiều góc độ khác nhau.
++ Luôn hướng đến bức tranh toàn cảnh
++ Dám nghĩ dám làm, có tư duy khoáng đạt, học hỏi và
cầu thị.
++ Trau dồi kiến thức, kĩ năng, tích luỹ kinh nghiệm, tâm
lí vững vàng, sẵn sàng đón nhận cái mới và những khó
khăn thách thức của cuộc đời,...
- Dẫn chứng chứng minh: Cả thế giới phải bái phục tầm
nhìn xa và đi trước thời đại của Mark khi đưa ra kế hoạch
phát triển metaverse vũ trụ ảo của Facebook trong tương
lai. Mark Zuckerberg kì vọng metaverse sẽ trở thành một
thế giới thứ hai của loài người, hay nói cách khác là vũ trụ
ảo metaverse của Facebook sẽ trở thành “thế giới thực thứ
hai”.
- Mở rộng vấn đề và bác bỏ ý kiến trái ngược để củng cố
quan điểm của mình.
+ Bên cạnh những người có tầm nhìn xa trông rộng vẫn có
những người có tầm nhìn hạn hẹp, bị trói buộc bởi “giới
hạn” của chính mình, không có định hướng, không nhìn
thấy tương lai và cuối cùng là thất bại.
+ Có tầm “nhìn xa trông rộng” không có nghĩa là chỉ nghĩ
tới tương lai thậm chí ảo tưởng về tương lai mà quên đi
thực tại. Có tầm nhìn về tương lai nhưng cần phải sống với
hiện tại chúng ta sẽ cân bằng được cuộc sống và thành
công sẽ đến.
3. Kết bài
Khẳng định quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài
học nhận thức, hành động cho bản thân.
d. Chính tả, ngữ pháp
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. 0,5 điểm
e. Sáng tạo
- Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách
diễn đạt mới mẻ.
0,5 điểm
