PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quảng Nam là một tỉnh thuộc duyên hải Miền Trung, có vị trí
địa lý rất thuận lợi, sau 14 năm tách tỉnh ( 1997- 2011) kinh tế xã hội
của tỉnh đã có những khởi sắc. Tốc độ tăng trưởng GDP của tỉnh
trong giai đoạn 2005-2010 đạt 9%/năm. Cơ cấu kinh tế đã có bước
chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp, tăng tỷ
trọng ngành công nghiệp – xây dựng và dịch vụ, đưa Quảng Nam từ
một tỉnh thuần nông vươn lên định hình vóc dáng một tỉnh công
nghiệp. Nhiều sản phẩm công nghiệp của địa phương có chất lượng
cao, tạo được uy tín trên thị trường trong và ngoài nước. Thu hút vốn
đầu tư nước ngoài nhất là vào các khu công nghiệp, đạt hiệu quả cao.
Đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng một nâng
cao, quốc phòng an ninh được giữ vững, diện mạo thành phố, khu du
lịch… ngày càng khang trang, sạch đẹp.
Tuy nhiên, để phát triển ngang tầm và xứng đáng với tiềm
năng, vị trí là một trong các tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm miền
Trung, đòi hỏi Quảng Nam phải có những giải pháp, bước đi phù
hợp, trong đó những vấn đề thuộc về cơ chế, chính sách nhằm thu hút
vốn đầu tư vào Quảng Nam để phát triển kinh tế là hết sức quan
trọng. Trong đó, lĩnh vực có ưu thế hơn hẳn đó là ngành công nghiệp
mà đặc biệt là ngành công nghiệp chế biến. Ngành công nghiệp chế
biến của tỉnh Quảng Nam đã đạt được nhiều thành tựu và tiến bộ
đáng kể, góp phần quan trọng để nền kinh tế của cả tỉnh giữ được
1
mức tăng trưởng khá, đồng thời nâng cao chất lượng, hiệu quả, khả
năng cạnh tranh, từng bước hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, phát
triển công nghiệp chế biến trên địa bàn tỉnh trong trong những năm
gần đây cũng còn nhiều hạn chế, chưa phát huy được đầy đủ lợi thế
so sánh. Để góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc
đề ra những chủ trương, chính sách phát triển công nghiệp chế biến
của tỉnh Quảng Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá và hội
nhập kinh tế quốc tế. Tôi chọn đề tài: "Giải pháp phát triển công
nghiệp chế biến tỉnh Quảng Nam" làm luận văn thạc sỹ khoa học
kinh tế .
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu của đề tài
Các công trình khoa học nghiên cứu lý luận, thực tiễn vừa qua,
đã đi vào đánh giá tình hình phát triển của từng ngành trong công
nghiệp chế biến và đánh giá vĩ mô về thực trạng và giải pháp phát
triển công nghiệp nói chung chứ không đi sâu nghiên cứu ngành công
nghiệp chế biến. Còn ít công trình khoa học đi sâu nghiên cứu một
cách có hệ thống, đề cập tới phương hướng chiến lược, các biện pháp
đẩy mạnh phát triển công nghiệp chế biến ở tỉnh Quảng nam.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển
công nghiệp nói chung và ngành công nghiệp chế biến nói riêng.
- Đánh giá thực trạng phát triển công nghiệp chế biến và
những vấn đề bức xúc về công nghiệp chế biến ở tỉnh Quảng Nam.
- Đề xuất những giải pháp nhằm phát triển công nghiệp chế
biến tỉnh Quảng Nam trong những năm tới.
2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài : Các vấn đề lý luận thực tiễn có
liên quan đến ngành công nghiệp chế biến của tỉnh Quảng Nam
- Phạm vi nghiên cứu :
+ Không gian : tỉnh Quảng Nam
+ Thời gian : từ năm 1997 đến năm 2011
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài kết hợp sử dụng nhiều phương pháp: như phương pháp
duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; phương pháp phân tích chuẩn
tắc và phân tích thực chứng trong nghiên cứu kinh tế; phương pháp
tiếp cận hệ thống và các phương pháp thống kê.
Nguồn số liệu sử dụng trong đề tài là số liệu thứ cấp, đề tài sử
dụng các phương pháp thu thập tài liệu như : kế thừa các công trình
nghiên cứu trước đó; tổng hợp các nguồn số liệu từ niên giám thống
kê, các báo cáo, tổng kết của các Sở, Ban, Ngành trong tỉnh; lấy
thông tin qua thông qua các phương tiện thông tin đại chúng : Báo
chí, Internet…..
6. Những đóng góp của luận văn
- Trên cơ sở hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về
phát triển công nghiệp chế biến, luận văn góp phần làm rõ hơn quan
điểm, nội dung của phát triển công nghiệp chế biến ở một số địa
phương.
- Đánh giá thực trạng ngành công nghiệp chế biến tỉnh
Quảng Nam và nêu bật những vấn đề búc xúc cần giải quyết.
3
- Bước đầu đề xuất một số giải pháp cơ bản để tiếp tục phát
triển công nghiệp chế biến ở tỉnh Quảng Nam đến năm 2020.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo
và phụ lục, luận văn gồm 3 chương.
Chương 1 : Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển công nghiệp
chế biến.
Chương 2 : Thực trạng phát triển công nghiệp chế biến tỉnh Quảng
Nam.
Chương 3 : Giải pháp phát triển công nghiệp chế biến tỉnh Quảng
Nam.
4
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN
CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN
1.1. ĐẶC ĐIỂM & VAI TRÒ CỦA CÔNG NGHIỆP CHẾ
BIẾN
1.1.1. Đặc điểm công nghiệp chế biến
1.1.1.1. Khái quát về công nghiệp, công nghiệp chế biến
Công nghiệp chế biến : Là ngành công nghiệp chuyển biến
các sản phẩm của ngành công nghiệp khai thác, ngành nông lâm
nghiệp và thủy sản thành các sản phẩm đáp ứng nhu cầu sản xuất và
đời sống xã hội.
Chế biến là hoạt động sử dụng các tác động cơ học, lý học,
hóa học và sinh học làm thay đổi hình thức, tính chất, kích thước của
các loại nguyên liệu nguyên thủy để tạo ra sản phẩm trung gian và
tiếp tục chế biến ra các sản phẩm cuối cùng đưa vào sử dụng trong
sản xuất và sinh hoạt.
Các ngành trong công nghiệp chế biến:
Theo Quyết định số 10/2007/QĐ-TTg ngày 23 tháng 01 năm
2007 của Chính phủ về ban hành hệ thống ngành kinh tế quốc dân thì
các ngành công nghiệp trước đây nay được tách ra thành bốn ngành
như sau : công nghiệp khai thác mỏ, công nghiệp chế biến, công
nghiệp sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước và xây dựng. Với
cách phân loại này thì công nghiệp chế biến là ngành kinh tế độc lập,
bao gồm nhiều lĩnh vực sản xuất với 24 ngành.
5