224
GIẢNG DẠY HỘI THOẠI TIẾNG NHẬT SƠ TRUNG CẤP
GIÁO TRÌNH MARUGOTO NGÔN NGỮ VÀ VĂN HOÁ A2/B1
ThS. Phạm Huỳnh Anh Việt
Trường Đại học Công Nghệ TP.HCM (HUTECH)
Viện Công nghệ Việt - Nhật (VJIT)
Tóm tắt
Mục tiêu của việc giảng dạy ngoại ngữ là nhằm hình thành và phát triển ở học
sinh những kiến thức kỹ năng cơ bản về ngoại ngữ đó, đề cao các phương pháp
học tập tích cực chủ động của học sinh và phát triển toàn diện cả 4 kỹ năng Nghe
Nói Đọc Viết. Tuy nhiên phần lớn các giáo trình được sử dụng để giảng dạy tiếng
Nhật tại các cơ quan đào tạo giáo dục Việt Nam đều là các giáo trình chú trọng
giảng dạy về ngữ pháp như Minna no nihongo, TRY - Giáo trình luyện thi năng
lực tiếng Nhật. Ngoài ra, Nhật Bản là một đất nước có nền văn hoá đa dạng và
phong phú bậc nhất thế giới. Sẽ là thiếu sót nếu như không tận dụng các yếu tố
văn hoá trong việc giảng dạy tiếng Nhật để kích thích sự hứng thú từ người học.
Giáo trình Marugoto – Ngôn ngữ và văn hoá Nhật Bản cấp độ A2/B1 do Quỹ giao
lưu quốc tế(The Japan Foundation) phát hành chính là giáo trình chú trọng phát
triển kỹ năng nghe nói – Hội thoại tiếng Nhật cấp độ Sơ Trung cấp thông qua các
chủ đề mang đậm nét đặc trưng văn hoá Nhật Bản.
Từ khóa: văn hoá, hội thoại, Sơ Trung cấp, Marugoto A2/B1
Giới thiệu
Bài viết tìm hiểu và giới thiệu về đặc trưng của giáo trình Marugoto A2/B1.
Giảng dạy tiếng Nhật trình độ sơ cấp tại Việt Nam thường được đánh giá tương
đương với việc dạy hết 50 bài giáo trình Minna no nihongo hoặc hết 90 ngữ pháp
giáo trình TRY N4 - Giáo trình luyện thi năng lực tiếng Nhật. Tuy nhiên, phần lớn
các chương trình giảng dạy đều chuyển đột ngột từ hết trình độ sơ cấp sang trình
độ trung cấp, khiến cho không ít người học tiếng Nhật hoang mang vì sự thay đổi
ngữ pháp trung cấp hoàn toàn khác so với trình độ sơ cấp. Giáo trình Marugoto
A2/B1 tương đương trình độ Sơ Trung cấp như một sự tổng hợp nội dung đã học
ở trình độ sơ cấp và chuẩn bị tiền đề để lên trình độ trung cấp. Cần nói thêm mức
225
độ A2/B1 ở đây chính là mức độ vận dụng tiếng Nhật theo khung tham chiếu của
chuẩn giáo dục tiếng Nhật JF.
2. Chuẩn giáo dục tiếng Nhật JF là gì?
Chuẩn giáo dục tiếng Nhật JF là công cụ dùng để suy nghĩ cách dạy tiếng
Nhật, cách học, và cách đánh giá thành quả học tập. Được tạo ra dựa theo phương
pháp dạy cơ bản của CEFR (Common European Framework of Reference for
Languages: Learning, Teaching, Assessment) - Nền tảng giáo dục ngôn ngữ của
Châu Âu. Với mục tiêu nuôi dưỡng 2 năng lực là Năng lực giải quyết vấn đề và
Năng lực hiểu biết đa văn hoá, Chuẩn giáo dục tiếng Nhật JF được phát triển để
hỗ trợ việc giảng dạy tiếng Nhật trong thực tiễn tại các cơ sở giáo dục tiếng Nhật
trên toàn thế giới. Trong chuẩn giáo dục tiếng Nhật JF, việc đánh giá trình độ năng
lực tiếng Nhật không dựa vào tiêu chí bạn biết những mẫu ngữ pháp nào, bao nhiêu
từ vựng và bao nhiêu chữ Hán mà dựa vào tiêu chí năng lực giải quyết vấn đề,
được chia thành 6 cấp độ từ A1 đến C2 giống như CEFR.
Hình 1. 6 cấp độ của chuẩn giáo dục tiếng Nhật JF
3. Đặc trưng giáo trình Marugoto Sơ Trung cấp A2/B1
3.1. Mục tiêu học và giảng dạy của giáo trình
226
Giáo trình Marugoto Sơ Trung cấp A2/B1 tập trung chủ yếu vào 2 mục tiêu
học và giảng dạy tiếng Nhật:
1. Tổng hợp và ứng dụng nội dung học trong các giáo trình Marugoto Nhập
môn(A1), Sơ cấp 1&2(A2-1&A2-2) cuốn Hoạt Động(かつどう) và Lý
Giải(りかい)
2. Luyện tập và dẫn nhập các nội dung học mới nhưng chỉ ở giai đoạn chuẩn
bị cho trình độ Trung cấp
3.2.Tổng quan giáo trình Marugoto Sơ Trung cấp A2/B1
Nội dung cơ bản của giáo trình Marugoto Sơ Trung cấp A2/B1 được thiết
kế thành hệ thống 9 chủ đề, ứng với mỗi chủ đề là các phân mục cố định như Mục
tiêu hoạt động(活動 Can-do), Hình thái ngôn ngữ(Từ vựng, Hán tự, Ngữ pháp) và
văn hoá xã hội(ことばと文化). Mỗi chủ đề, tính luôn cả phần kiểm tra(テスト)
và rút kinh nghiệm(ふりかえり 1・2) sẽ có 10 trang, cấu thành gồm 3 hoạt động
「じゅんび(Chuẩn bị)」→「きいてはなす(Nghe nói)」→よんでわかる(Đọc
hiểu)」.Thời lượng giảng dạy cho mỗi chủ đề tương đương khoảng từ 6 đến 8
tiếng đồng hồ, phân bổ thời gian cho mỗi hoạt động cụ thể như hình 1 bên dưới:
227
Hình 2.Kết cấu bài học và phân bổ thời gian dạy & học mỗi chủ đề
3.3. Hệ thống các chủ đề
Hệ thống 9 chủ đề trong giáo trình gần gũi với đời sống hàng ngày cũng
như khéo léo lồng ghép các yếu tố văn hoá đặc trưng của người Nhật giúp cho
người học không chỉ phát triển 4 kỹ năng Nghe Nói Đọc Viết dễ dàng mà còn phát
triển cả tư duy biết so sánh sự khác biệt văn hoá giữa Nhật Bản và đất nước mình.
Các chủ đề cụ thể như sau:
Chủ đề
Tiếng Nhật
Tiếng Việt
1
スポーツの試合
Trận đấu thể thao
2
家をさがす
Tìm nhà
3
ほっとする食べもの
Món ăn ưa thích
4
訪問
Viếng thăm nhà
5
ことばを学ぶ楽しみ
Niềm vui học ngôn ngữ
228
6
結婚
Kết hôn
7
なやみ相談
Tâm sự nỗi lo
8
旅行中のトラブル
Rắc rối khi đi du lịch
9
仕事をさがす
Tìm việc làm
3.4. Hội thoại: Phương pháp học chú trọng âm thanh
①． Input hội thoại thực tế（自然な会話のインプット）
Các hội thoại mẫu trong giáo trình được thiết kế dựa trên các mẫu nói
chuyện thực tế hàng ngày, các mẫu câu được cân nhắc lựa chọn sao cho người học
có thể nắm được key sentence(câu khoá), từ đó giúp cho người học dễ dàng nhớ
và ứng dụng được liền trong khi học. Thêm vào đó, các yếu tố đặc trưng của hội
thoại thực tế như lược bỏ trợ từ trong lúc nói, từ đệm, từ lóng hoặc các từ cảm thán
cũng được lồng ghép một cách tự nhiên trong các mẫu hội thoại. Các nhân vật hội
thoại cũng được đầu tư đa dạng về tuổi tác, giới tính; các hiệu ứng âm thanh được
tích hợp khiến cho mẫu hội thoại chân thật hơn bao giờ hết.
②． Quy trình(学習プロセス) 聞く(Nghe)→発見/気づく(Nhận biết)→話
す(Nói)
Dựa trên lý thuyết thụ đắc ngôn ngữ thứ hai của Krashen(1970), giáo trình
được thiết kế chú trọng quy trình sau khi nghe đầy đủ hội thoại thực tế thì mới
tập nói. 4 mẫu hội thoại trong hoạt động nghe ở mỗi chủ đề vừa đảm bảo tính đa
dạng, đồng thời cũng đảm bảo các nội dung cơ bản cần có ở mỗi chủ đề. Thông
qua việc nghe các mẫu hội thoại, người học sẽ dần nhận ra cách diễn đạt cũng
như bố cục của một hội thoại thực tế. Có thể gọi đây là phương pháp học rút ra
quy luật ứng dụng ngôn ngữ từ hội thoại mẫu thực tế. Sau khi nhận qua được quy
luật, người học sẽ thay thông tin của bản thân và tự mình hội thoại. Dựa theo giả
thuyết đầu vào(The Input Hypothesis)của Krashen(1985), giáo trình Marugoto
đến hết cấp độ sơ cấp A2 chỉ hướng người học tập trung vào âm thanh nghe được
nên không có hiển thị nội dung hội thoại trong giáo trình. Tuy nhiên ở cấp độ Sơ