Tiết 27: KHỞI NGHĨA LÝ BÍ –
NƯỚC VẠN XUÂN (542 – 602)
I – MỤC TIÊU BÀI HỌC :
1. Kiến thức:
- Khi cuộc khởi nghĩa Lý Bí bùng nổ, thế lực phong kiến
Trung Quốc (triều đại nhà Lương và sau đó là nhà Tuỳ)
đã huy động lực lượng lớn sang xâm lược nước ta hòng
lập lại chế độ đô hộ như cũ .
- Cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống quân Lương
trải quahai thời kỳ: thời kỳ do Lý Bí lãnh đạo và thời kỳ o
Triệu Quang Phục lãnh đạo. Đây là cuộc chiến đấu không
cân sức, Lý Bí phải rút lui dần và trao quyền cho Triệu
Quang Phục. Triệu Quang Phục đã xây dựng căn cứ Dạ
Trạch và sử dụng cách đánh du kích đánh đuổi quân xâm
lược, giành lại chủ quyền cho đất nước.
- Đến thời Hậu Lý Nam Đế, nhà Tuỳ phải huy động một
lực lượng lớn sang xâm lược. Cuộc kháng chiến của nhà
Lý thất bại – nước Vạn Xuân lại rơi vào ách thống trị của
phong kiến phươngBắc.
2. Về tư tưởng, tình cảm:
- Học tập tinh thần chiến đấu chống quân ngoại xâm, bảo
vệ Tổ quốc của ông cha ta.
- Giáo dục ý chí kiên cường, bất khuất của dân tộc.
3. Về kỹ năng:
- Sử dụng ký hiệu trên bản đồ câm để diễn tả trận đánh.
- Rèn luyện kỹ năng phân tích và kỹ năng đọc bản đồ lịch
sử.
4. Trọng tâm: Cuộc kháng chiến chống quân Lương xâm
lược.
II – ĐỒ DÙNG DẠY HỌC :
- Lược đồ treo tường “Khởi nghĩa Lý Bí”
- Chuẩn bị sẵn các ký hiệu để diễn tả diễn biến chính
của cuộc kháng chiến.
III – HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
1. On định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
- Nhà Lương siết chặt ách đô hộ đối với nước ta như thế
nào ?
- Em hãy trình bày diễn biến của cuộc khởi nghĩa Lý Bí ?
- Lý Bí đã làm gì sau thắng lợi của cuộc khởi nghĩa ?
3. Giảng bài mới:
A. Giới thiệu bài: Mùa xuân năm 544, cuộc khởi nghĩa
Lý Bí đã thành công. Lý Bí đã lên ngôi hoàng đế và đặt
tên nước là Vạn Xuân với hy vọng đất nước, dân tộc sẽ
được trường tồn. Nhưng tháng 5 năm 545, phong kiến
phương Bắc, lúc này là triều đại nhà Lương và sau đó là
nhà Tuỳ, đã mang quân sang xâm lược trở lại nước. Đây
là cuộc kháng chiến không cân sức. Nhân dân ta đã chiến
đấu rất dũng cảm, nhưng cuối cùng không tránh khỏi thất
bại.
B. Nội dung giảng bài mới:
a. Hoạt động 1:Chống quân Lương xâm lược.
-GV: dùng bản đồ 1.Chống quân
treo tường để Lương xâm lược.
tường thuật, mô tả
những diễn biến -Nhà Lương đã hai -Tháng 5 năm
chính của cuộc lần kéo quân sang 545, Trần Bá Tiên
khởi nghĩa. đàn áp, nhưng đều chỉ huy quân
Khi cuộc khởi thất bại. Lương tiến vào
nghĩa Lý Bí bùng nước ta theo hai
nổ, nhà Lương đã -Vì bọn phong đường thuỷ, bộ.
đối phó như thế kiến Trung Quốc
nào ? muốn vĩnh viễn
Tại sao tháng 5- xoá bỏ đất nước ta,
545, nhà Lương lại dân tộc ta để có
phái quân sang thể vơ vét, bóc lột
xâm lược nước ta dân ta ngày càng
lần ba ? nhiều hơn.
-Trần Bá Tiên chỉ
huy quân, chia hai
Nhà Lương đã đường thuỷ bộ tiến
cử tướng nào sang vào nước ta:
xâm lược nước ? + Đường thuỷ: -Lý Nam Đế đem
sông Bạch Đằng quân chặn đánh
tiến vào đất liền. địch ở nhiều nơi,
+ Đường bộ: phía sau đó rút về Tô
Đông Bắc nước ta. Lịch (Hà Nội),
-Đem quân chống Gia Ninh (Việt
Lý Nam Đế đã cự nhưng không Trì) và núi rừng
đối phó như thế nổi->lui về thành Phú Thọ.
nào ? Tô Lịch, thành bị
vỡ->giữ thành Gia -Sau khi khôi
Ninh. Năm 546, phục lực lượng,
thành Gia Ninh Lý Nam Đế đem
Những chi tiết mất->Phú Thọ- quân ra đống ở hồ
nào nói lên tinh >Hồ Điển Triệt. Điển Triệt.
thần chiến đấu -Giữ từng tấc đất,
dũng cảm của thành vỡ, tướng tử -Bị quân Lương
nhân dân ta ? trận, nghĩa quân đánh úp, ông lui
-GV: trao đổi với vẫn tiếp tục chiến quân về động
HS: đấu. Khuất Lão. Năm
Vì sao thành vỡ 548, Lý Nam Đế
? -Thành bằng đất mất.
và tre.
-Vì thế giặc rất
Vì sao quân ta mạnh.
phải rút lui nhiều
lần ? -HS đọc đoạn in
Vì sao Lý Nam nghiêng trong
Đế lại chọn hồ SGK.
Điển Triệt để đóng
quân ?
Sau khi bị đánh -Rút về động
úp, Lý Nam Đế rút Khuất Lão, Lý
lui về đâu ? Thiên Bảo, Lý
Phật Tử đem một
Theo em, sự cánh quân về
thất bại của Lý Thanh Hoá
Nam Đế có phải là -Không phải, vì
sự thất bại của cuộc chiến đấu của
nước Vạn Xuân nhân dân ta còn
không? Tại sao ? tiếp diễn dưới sự
lãnh đạo của Triệu
Quang Phục.
b. Hoạt động 2: Triệu Quang Phục đánh bại quân
Lương như thế nào ?
-GV giới thiệu sơ 2.Triệu Quang
lược về tiểu sử Phục đánh bại
Triệu Quang Phục. -Là tướng trẻ, có quân Lương như
Vì sao Lý Nam tài, có khả năng thế nào ?
Đế trao quyền cho huy động được sức -Sau thất bại, Lý
Triệu Quang Phục mạnh của nhân Nam Đế trao
dân. quyền cho Triệu ?
-Lúc này địch còn Quang Phục.
Vì sao Triệu mạnh, ta phải đánh
Quang Phục chọn lâu dài Dạ Trạch -Trước thế mạnh
Dạ Trạch làm căn có đủ điều kiện của giặc, Triệu
cứ ? cho nghĩa quân ẩn Quang Phục cho
náu, xây dựng và lui quân về Dạ
phát triển đội ngũ. Trạch (Hưng
-Đầm lầy, rộng Yên)
Em nào có nhận mênh mông, lau
xét về ưu điểm của sậy um tùm, thuận
căn cứ Dạ Trạch? lợi cho cách đánh
du kích.
Thế nào là đánh -Ít người, đánh bất
du kích ? ngờ, nhạy bén, -Ong dùng chiến
linh hoạt trong mọi thuật du kích để
tình huống. đánh quân Lương.
Vì sao Triệu -Lực lượng ta ít
Quang Phục lại hơn lực lượng của -Năm 550, Triệu
chọn cách đánh địch. Quang Phục phản
này ? -Năm 550, Trần công đánh tan
Kế quả như thế Bá Triên rút quân quân Lương
nào ? về nước. cuộc kháng chiến
-Làm tiêu hao lực kết thúc thắng lợi.
Cuộc chiến đấu lượng địch, lực
ở đầm Dạ Trạch có lượng nghĩa quân
tác dụng như thế ngày càng lớn
nào ? mạnh.
-Được nhân dân
Cho biết ủng hộ, biết tận
nguyên nhân thắng dụng ưu thế của
lợi của cuộc kháng căn cứ Dạ Trạch
chiến chông quân để tiến hành chiến
Lương do Triệu tranh du kích và
Quang Phục lãnh xây dựng lực
đạo ? lượng, quân
Lương chán nản,
luôn bị động trong
chiến đấu.
c. Hoạt động 3: Nước Vạn Xuân độc lập đã kết thúc
như thế nào ?
Sau khi đánh -Lên ngôi vua, 3.Nước Vạn
bại quân Lương, xưng là Triệu Việt Xuân độc lập đã
Triệu Quang Phục Vương, tổ chức lại kết thúc như thế
đã làm gì ? chính quyền. nào ?
-Đòi sang chầu để -Sau khi đánh bại
Vì sao nhà Tuỳ tỏ ý hàng phục nhà quân Lương,
lại yêu cầu Lý Lương. Triệu Quang Phục
Phật Tử sang chầu -Bắt ông rồi lập lại lên ngôi vua
? Vì sao Lý Phật chế độ cai trị như (Triệu Việt
Tử không sang ? trước Lý Phật Vương), tổ chức
Tử biết rõ âm mưu lại chính quyền.
này nên không đi.
Quân Tuỳ lấy -20 năm sau, Lý
cớ gì để xâm lược Phật Tử cướp
nước ta ? -Lực lượng còn ngôi, xưng là hậu
Vì sao Lý Phật yếu, lại cố thủ và Lý Nam Đế.
Tử thất bại nhanh không được sự ủng
chóng ? hộ của nhân dân. -Năm 603, quân
-Bọn phong kiến Tuỳ tấn công Vạn
Cuộc tấn công phương Bắc không Xuân, Lý Phật Tử
xâm lược nước ta chịu từ bỏ ý đồ bị bắt. Đất
của nhà Tuỳ đã nói thôn tính vĩnh viễn nước ta bị nhà
lên điều gì ? nước ta. Tuỳ đô hộ.
C. Kết luận toàn bài: Cuộc khởi nghĩa Lý Bí là sự tiếp
tục phát huy truyền thống đấu tranh giành độc lập của
nhân dân ta và sự tồn tại độc lập của nước Vạn Xuân
trong hơn một nữa thế kỷ đã khẳng định quyền làm chủ
đất nước của nhân dân ta, phát huy được truyền thống
yêu nước bất khuất của tổ tiên mà tiêu biểu là cách đánh
giặc mưu trí của Triệu Quang Phục.
4. Củng cố:
- Cuộc kháng chiến chống quân Lương xâm lược đã diễn
ra như thế nào ?
- Triệu Quang Phục đã đánh bại quân Lương như thế nào
?
- Nước Vạn Xuân độc lập đã kết thúc như thế nào ?
5. Dặn dò :
- Học bài, làm bài tập trong sách thực hành.
- Xem trước bài “Những cuộc khởi nghĩa lớn trong các
thế kỷ VII – IX”.
