Bài 57. MỐI QUAN HỆ DINH DƯỠNG
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Các khái niệm về chuỗi hay xích thức ăn và bậc dinh dưỡng, lưới
thức ăn và tháp sinh thái, đồng thời nêu được các ví du ïdể chứng minh cho
từng loại khái niệm.
- Mối quan hệ dinh dưỡng là một trong những động lực phân hoá và
tiến hoá của các loài, đồng thời thiết lập nên trạng thái cân bằng sinh học
giữa các loài trong quần xã.
2. Kĩ năng:
- Quan sát tranh hình phát hiện ra kiến thức
- Làm việc theo nhóm.
3. Giáo dục:
- Các nhóm tích cực đưa ra các ví dụ về các chuỗi Thức ăn, lưới thức
ăn, tháp sinh thái để cho bài học phong phú hơn.
II. Phương tiện:
- Hình: 57.1 -> 57.2 sgk
- Thiết bị dạy học: máy chiếu,tranh ảnh
III. Phương pháp:
- Vấn đáp
- Nghiên cứu SGK (kênh hình)
IV. Tiến trình:
1. ổ định tổ chức:
- Kiểm tra sĩ số và nhắc nhở giữ trật tự:
2. KTBC:
- Hãy cho biết các mối quan hệ giữa các loài trong quần xã được chia
thành mấy nhóm lớn. Mỗi nhóm gồm những mối quan hệ nào ?
- Đưa ra các ví dụ: mèo – chuột, dây tơ hồng trên cây, rêu bám trên cây,
cỏ dại – lúa. Cho học sinh xác định mối quan hệ giữa các loài trong quần xã.
3. Bài mới :
Phương pháp Nội dung
+GV đưa ra các ví dụ:
1. CỏSơn dươngSư tử
2. CỏChâu chấuThằn lằnĐại bàng.
Đây là các chuỗi thức ăn.
Chia HS ra làm 4 nhóm.Thảo luận 2’ khi quan sát
vào ví dụ Khái niệm thế nào là chuỗi thức ăn.
Cho đại diện mỗi nhóm trình bày khái niệm, các
nhóm khác lắng nghe bổ sung.
I. Chuoãi thöùc aên vaø baäc dinh döôõng.
1.Chuoãi thöùc aên.
-
Chuoãi thöùc aên laø theå hieän moái
quan heä dinh döôõng cuûa caùc loaøi trong
quaàn xaõ, trong ñoù loaøi naøy söû duïng
moät loaøi khaùc hay saûn phaåm cuûa noù
laøm thöùc aên, veà phía mình noù laïi laøm
thöùc aên cho caùc loaøi keá tieáp.
+GV nhận xét, bổ sungĐưa ra khái niệm hoàn
chỉnh.
Cho 1 học sinh nhắc lại khái niệm.
Cho mỗi nhóm đưa ra một ví dụ về chuỗi thức ăn
khác chuỗi thức ăn đã có trong sách giáo khoa.
+GV:Từ ví dụ trên đó là chuỗi thức ăn có 6 thành
phần.Mỗi thành phần là một đơn vị và từ các đơn
vị này hình thành nên các bậc dinh dư
ỡng
Hỏi : Bậc dinh đưỡng là gì?
Hỏi: Trong quần xã, mỗi bậc dinh dưỡng gồm
nhiều loài hay chỉ một loài?
. Chiều dài chuỗi thức ăn trên gồm 6 bậc.sâu coû,
saâu laø ñoäng vaät aên coû, taïo neân thöùc aên
ñoäng vaät ñaàu tieân cung caáp cho vaät aên thòt
sô caáp, tieáp tuïc vaät aên thòt sô caáp laøm
thöùc aên cho ñoäng vaät thöù caáp .
Hoûi:Trong thieân nhieân coù maáy loaïi chuoãi
thöùc aên cô baûn? Ñoù laø nhöõng chuoãi naøo?
Ví duï:Coû Saâu ngoeù soc
chuoät
ñoàng raén hoå mang ñaïi baøng.
2. Baäc dinh döôõng:
-
Caùc ñôn vò caáu truùc neân chuoãi thöùc
aên laø caùc baäc dinh döôõng.
-
Trong quaàn xaõ, moãi baäc dinh döôõng
goàm nhieàu
loaøi cuøng ñöùng trong 1 möùc
naêng löôïng hay cuøng söû duïng moät daïng
thöùc aên..
Ví duï: Traâu, Boø, Cöøu.
-
Trong thieân nhieân coù hai loaïi chuoãi thöùc
aên cô baûn: chuoãi thöùc aên khôûi ñaàu
Hoûi: Trong hai chuoãi naøy chuoãi naøo laø heä
quaû cuûa chuoãi naøo?
Hoûi:Hai chuoãi thöùc aên naøy hoaït ñoäng nhö
theá naøo vôùi nhau?
Ví duï:Treân ñoàng coû vaøo muøa Xuaân Heø,
coû doài daøo, non tô laøm thöùc aên cho Traâu
Boø vaø caùc loaøi coân truøng aên coû. Vaøo
muøa Ñoâng khí laïnh, coû caèn coãi, uù vaøng,
chuoãi thöùc aên khôûi ñaàu baèng muøn baû
sinh vaät trôû neân öu theá hôn.
Hoûi:Taïi sao laïi coù chuoãi thöùc aên pheá
lieäu?YÙ nghóa cuûa noù nhö theá naøo trong töï
nhieân?
II). Muøn baû sinh vaät (pheá lieäu).Chuoãi ñaàu
laø quan troïng nhaát coøn chuoãi thöù hai laø
heä quaû cuûa chuoãi thöù nhaát vôùi vai troø thu
gom taát caû naêng löôïng sau khi ñöôïc sinh vaät
töï döôõng saûn xuaát ra.
baèng sinh vaät töï döôõng vaø chuoãi thöùc
aên khôû
i ñaàu baèng muøn bã sinh vaät.
+ Sinh vaät töï döôõng
vaät töï döôõng
ñoäng vaät aên thòt caùc
caáp.
+ Muøn bã sinh vaät
ñoäng vaät aên muøn
bã sinh vaät
ñoäng vaät aên thòt caác caáp.
-
Chuoãi thöùc aên thöù hai laø heä quaû cu
chuoãi thöùc aên thöù nhaát.
-
Hai chuoãi thöùc aên hoaït ñoäng ñoàng thôøi,
song tuyø nôi tuyø luùc maø moät trong hai
chuoãi trôû neân öu theá.
VD: Trật tự nào sau đây c
ủa chuổi thức ăn l
không đúng ?
a. Cây xanh rắn chim di
ều hâu
c. Cây xanh chuột rắn di
ều hâu
b. Cây xanh chuột cú di
ều hâu
d. Cây xanh chuột mèo di
ều hâu
GV:Cho hoïc sinh quan saùt hình löôùi thöùc aên
+ thoâng tin SGK ñeå traû lôøi caâu hoûi:
Neâu khaùi nieäm löôùi thöùc aên?Töø ñoù ñöa
ra ñöôïc caùc ví duï theå hieän löôùi thöùc aên
trong quaàn xaõ.
+GV
Hoûi:Caùc em coù theå chæ ra caùc chuoãi thöùc
aên thöïc vaät vaø chuoãi thöùc aên pheá lieäu?
Hoûi: Nhöõng loaøi naøo laø nhöõng loaøi gaén
keát caùc chuoãi thöùc aên laïi vôùi nhau?Taïi sao
chuùng coù theå laøm ñöôïc ñieàu ñoù?
Hoûi: Neáu trong ñaát coøn toàn ñoïng thuoác
tröø saâu laø DDT vaø chaát naøy coù chöùa
trong saûn phaåm cuûa thöùc vaät thì loaøi ñoäng
vaät naøo seõ bò nhieãm DDT naëng nhaát vaø
theo con ñöôøng naøo?
GV:Cho hoïc sinh quan saùt hình 57.2 SGK vaø
thoâng tin SGK ñeå traû lôøi.
II. Löôùi thöùc aên:
-
Löôùi thöùc aên laø taäp caùc chuoãi
thöùc aên trong ñoù coù moät soá loaøi söû
duïng nhieàu daïng thöùc aên hoaëc cun
g caáp
thöùc aên cho nhieàu loaøi trôû thaønh ñieåm
noái caùc kieåu thöùc aên vôùi nhau.