Bài 24. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Nêu được các ứng dụng công nghệ tế bào trong chọn giống cây trồng vật nuôi
- Từ những thành tựu của công nghệ tế bào trong chọn tạo ở vật nuôi, cây trồng xây dựng niềm tin vào khoa học về
công tác tạo giống mới.
- Nêu được 1 số thành tựu tạo giống ở việt nam
- Trình bày được 1 số quy trình và thành tựu tạo giống thực vật bằng công nghệ tế bào
- Trình bày được kỹ thuật nhân bản vô tính ở động vật và nêu ý nghĩa thực tiễn của phương pháp này
2. Kĩ năng:
- Phát triển kỹ năng phân tích kênh hình, kỹ năng so sánh khái quát tổng hợp, làm việc độc lập với sgk
- Nâng cao kỹ năng pt hiện tượng qua chọn tạo giống mới từ nguồn biến dị đột biến và công nghệ tế bào
II. Phương tiện: - Hình: SGK - Thiết bị dạy học:,tranh ảnh
III. Phương pháp: - Vấn đáp - Nghiên cứu SGK (kênh hình)
IV. Tiến trình:
1. ổ định tổ chức: - Kiểm tra sĩ số và nhắc nhở giữ trật tự:
2. KTBC:
3. Bài mới :
Phương pháp Nội dung
GV: Tế bào thực vật có tính toàn năng: tế
bào hoặc mô ở thực vật đều chứa bộ gen quy
định của loài chúng đều có khả năng sinh
sản vô tính để tạo thành cây trưởng thành.
GV: Tại sao mỗi giao tử đều có NST là n,
nhưng lại không giống nhau về kiểu gen?
I. Tạo giống công nghệ tế bào.
1. Nuôi cấy hạt phấn.
- Mỗi hạt phấn mang tổ hợp gen rất khác nhau do
biến dị tổ hợp. vì thế nu«i cÊy h¹t phÊn hoÆc no·n
®¬n béi ở môi trường nhân tạo in vitro ( trong ống
nghiệm) t¹o c¸c m« ®¬n béi ph¸t triÓn thµnh c©y
®¬n bội có kiểu hình khác nhau chọn lọc. Tõ c¸c
GV: Thành công của nuôi cấy tế bào thực
vật invitro tạo mô sẹo dựa trên cơ sở nào?
GV: Ở thực vật của có thể nuôi cấy những
loại tế bào nào?
HS: Tế bào thực vật có tính toàn năng bất kì
tế bào thực vật nào hoặc mô của cơ thể như
thân, rễ,… đều chứa bộ gen quy định loài đó
cây ®¬n béi nu«i trong èng nghiÖm sö lÝ ho¸
chÊt c«nsixin t¹o c©y lìng béi hoặc gây đột biến
tạo cây tứ bội cã cïng mét kiÓu gen.
- Phương pháp có hhiệu quả cao chọn được cây có
đặc tính như: kháng thuốc diệt cỏ, chịu hạn, chịu
phèn, kháng bệnh,…
VD: tạo lúa chiêm chịu hạn,…
2. Nuôi cấy tế bào thực vật intro tạo mô sẹo.
- Kĩ thuật nuôi cấy tế bào thực vật vitro kết hợp
với sử dụng các hooc môn sinh trưởng auxin,
gibêrlin, xitôkinin,… nuôi cấy nhiều loại tế bào tạo
mô sẹo sinh ra cây trưởng thành.
- Nuôi cấy tế bào cho phép nhân nhanh các giống
chúng có khả năng sinh sản vô tính để tạo
cây trưởng thành.
GV: Các tế bào xôma 2n tạo thành các dòng
tế bào? Để sử dụng các dòng có tính trạng
mong muốn khác nhau.
cây trồngcó năng suất cao chất lượng tốt, thích
nghi với điều kiện sinh thái, chống chịu bệnh tật,…
- Thành tựu : tạo cây trồng khoai tây. Dứa, mía,
một số giống cây trồng quý bảo tồn nguồn gen
khỏi nguy cơ tuyệt chủng.
3. Tạo giống bằng chọn dòng tế bào xôma có
biến dị.
- Nuôi cấy tế bào 2n sử dụng tạo ra nhiều dòng tế
bào mới trong việc tạo ra các cây trồng mới có
nhiều gen khác nhau của cùng một giống ban đầu.
- Thành tựu: giống lúa DR2 chịu hạn, chịu nóng
năng xuất cao từ giống CR203.
GV: Tại sao phải bóc lớp thành xenlulôzơ
của tế bào?
GV: Nêu cách dung hợp của 2 tế bào? So
sánh sự khác nhau với lai hữu tính.
HS: Không có quá trình kết hợp các giao tử.
GV:Để tạo ra nhiều cá thể con có phẩm chất
giống nhau từ một hợp tử làm cách nào?
HS: Tách phôi ra nhiều phần, mỗi phần phát
4. Dung hợp tế bào trần.
- Loại bỏ thành xenlulôzơ của tế bào bằng enzim
hoặc vi phẫu tạo tế bào trần.
- Lai tÕ bµo trần cùng loài hay khác loài t¹o nªn
gièng lai ë thùc vËt.
- Thành tựu: tạo cây pomato là cây lai giữa khoai
tây và cà chua.
II. Tạo giống động vật.
1. Cấy truyền phôi.
- Là công nghệ tăng sinh sản ở động vật: phôi được
lấy từ động vật cho cấy vào động vật nhận.
- Tiến hành:
+ Tách phôi ra nhiều phần, mỗi phần phát triển