1
LỜI NÓI ĐẦU
Kỹ năng và phương pháp dạy học nghề là một bộ phận của Bộ môn “Lý
luận dạy học”, nhằm cung cấp cho người học các kiến thức khoa học về lý luận
thiết kế dạy học, kỹ năng dạy học nghề, phương pháp dạy học, cũng như lý
thuyết về kiểm tra đánh giá thành tích học tập của người học, đồng thời là những
định hướng giúp người học có thể thực hiện tốt các chức năng và nhiệm vụ dạy
học sau này.
Giáo trình này được biên soạn và chỉnh sửa từ 2 giáo trình môn “Kỹ năng
dạy học” và “Phương pháp dạy học nghề” năm 2006 và các tài liệu khoa học
khác.
Trên cơ sở yêu cầu của thực tiễn dạy học ở các trường dạy nghề, nơi người
học công tác sau này, đồng thời trên cơ sở phân bố chương trình mô đun “Kỹ
năng và Phương pháp dạy học” do Tổng cục dạy nghề - Bộ Lao động Thương
binh và Xã hội ban hành theo Chương trình khung Bồi dưỡng nghiệp vụ sư
phạm dạy nghề cho giáo viên dạy trình độ trung cấp và cao đẳng nghề. Giáo
trình được thiết kế theo cấu trúc mô đun gồm 6 bài: Chuẩn bị dạy học; thực hiện
dạy học; đánh giá người học; Dạy học bài lý thuyết nghề; Dạy học bài thực hành
nghề; dạy học bài tích hợp.
Bài một đề cập đến các nội dung kiến thức về kỹ năng chuẩn bị dạy học
như: thiết kế giáo án, thiết kế phiếu hướng dẫn thực hiện, thiết kế công cụ đánh
giá năng lực (phiếu đánh giá quy trình và đánh giá sản phẩm), làm bảng biểu
treo tường, làm tài liệu phát tay và hướng dẫn người học thực hành để đạt được
các kỹ năng này.
Bài hai là những kiến thức về kỹ năng thực hiện dạy học như: sử dụng
ngôn ngữ nói và ngôn ngữ cử chỉ trong dạy học, mở đầu một bài giảng, kỹ năng
hướng dẫn giải quyết vấn đề, kỹ năng kết thúc vấn đề và các hoạt động hướng
dẫn người học thực hành các kỹ năng này.
2
Bài ba là những kiến thức hướng dẫn thực hành các kỹ năng đánh giá người
học như: xây dựng tiêu chí đánh giá năng lực người học, soạn trắc nghiệm khách
quan, tiến hành đánh giá sự thực hiện, phân tích kết quả kiểm tra trắc nghiệm
khách quan.
Bài bốn là những kiến thức hướng dẫn thực hành phương pháp dạy học các
bài lý thuyết nghề như: dạy học bài khái niệm, dạy học bài cấu tạo thiết bị kỹ
thuật, dạy học bài nguyên lý kỹ thuật, dạy học bài vật liệu kỹ thuật.
Bài năm là những kiến thức hướng dẫn thực hành phương pháp dạy học các
bài thực hành nghề như: dạy học bài thiết kế/ chế tạo, dạy học bài kiểm tra, dạy
học lắp đặt và vận hành, dạy học sửa chữa và bảo dưỡng.
Bài sáu là những kiến thức hướng dẫn thực hành phương pháp dạy học tích
hợp như: Hồ sơ phân tích nghề và chương trình dạy nghề theo mô đun, bản chất
của dạy học tích hợp, thiết kế bài dạy tích hợp, tổ chức dạy học tích hợp.
Trong mỗi bài, tài liệu trình bày các nội dung học tập, gợi ý việc tổ chức
dạy học, giới thiệu học liệu và phương tiện dạy học, mô tả các tiêu chí và bằng
chứng đánh giá người học theo năng lực thực hiện. Phần phụ lục của tài liệu là
các biểu mẫu, công cụ đánh giá cơ bản để giảng viên có thể sử dụng trong quá
trình giảng dạy.
Những gợi ý về tổ chức hoạt động học tập được đề xuất trong tài liệu này là
kinh nghiệm được tổng kết từ các Khóa bồi dưỡng giáo viên dạy nghề. Tuy
nhiên, đây chỉ là những gợi ý, tùy vào điều kiện và đối tượng dạy học mà giảng
viên chủ động xây dựng các hoạt động phù hợp.
Tài liệu này được biên soạn trong thời gian ngắn, do vậy, có thể còn những
hạn chế. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các nhà khoa học, các
chuyên gia để tài liệu được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn các chuyên gia, các Thầy, Cô giáo đã có đóng góp
quý báu để hoàn thành tài liệu này!
Tác giả
3
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Đọc là
HĐ Hoạt động
GV Giáo viên
NH Người học
PPDH Phương pháp dạy học
NDHT Nội dung học tập
DH Dạy học
BH Bài học
4
MỤC LỤC
Bài 1: Chuẩn bị dạy học ...................................................................................... 6
I. Mục tiêu của bài: Sau khi học xong bài này NH có khả năng: .................... 6
II. Nội dung của bài .......................................................................................... 6
1. Thiết kế giáo án ............................................................................................... 6
2. Thiết kế phiếu hướng dẫn thực hiện............................................................... 19
3. Thiết kế công cụ đánh giá năng lực ............................................................... 22
4. Làm bảng biểu treo tường .............................................................................. 24
5. Làm tài liệu phát tay ...................................................................................... 27
III. Bài tập thực hành...................................................................................... 31
Bài 2: Thực hiện dạy học ................................................................................... 31
I. Mục tiêu của bài: ........................................................................................ 32
II. Nội dung của bài: ....................................................................................... 32
1. Sử dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ cử chỉ trong DH ..................................... 32
2. Mở đầu một bài giảng .................................................................................... 35
3. Kỹ năng hướng dẫn giải quyết vấn đề ............................................................ 39
4. Kỹ năng kết thúc vấn đề ................................................................................ 58
III. Bài tập thực hành...................................................................................... 60
Bài 3: Đánh giá người học ................................................................................. 60
I. Mục tiêu của bài: ........................................................................................ 60
II. Nội dung của bài: ....................................................................................... 60
1. Xây dựng tiêu chí đánh giá năng lực ............................................................. 60
2. Soạn trắc nghiệm khách quan ........................................................................ 63
3. Tiến hành đánh giá sự thực hiện .................................................................... 70
4. Phân tích kết quả kiểm tra trắc nghiệm khách quan ....................................... 77
III. Bài tập thực hành...................................................................................... 81
Bài 4: Dạy học lý thuyết nghề ........................................................................... 82
I. Mục tiêu của bài: Sau khi học xong bài này NH có khả năng: .................. 82
II. Nội dung của bài: ....................................................................................... 82
1. DH bài khái niệm .......................................................................................... 82
2. DH bài cấu tạo thiết bị kỹ thuật ..................................................................... 85
3. DH bài nguyên lý kỹ thuật ............................................................................. 88
5
4. DH bài vật liệu kỹ thuật ................................................................................. 90
III. Bài tập thực hành...................................................................................... 92
Bài 5: Dạy học thực hành nghề ......................................................................... 92
I. Mục tiêu của bài: ........................................................................................ 92
II. Nội dung của bài: ....................................................................................... 92
1. DH bài thiết kế/ chế tạo ................................................................................. 92
2. DH bài kiểm tra ............................................................................................. 95
3. DH lắp đặt và vận hành ................................................................................. 97
4. DH sửa chữa và bảo dưỡng ........................................................................... 99
II. Bài tập thực hành ..................................................................................... 102
Bài 6: Dạy học tích hợp ................................................................................... 102
I. Mục tiêu của bài ......................................................................................... 102
II. Nội dung của bài: ..................................................................................... 103
1. Hồ sơ phân tích nghề và chương trình dạy nghề theo mô đun ...................... 103
2. Bản chất của DH tích hợp ............................................................................ 105
3. Thiết kế BH tích hợp ................................................................................... 108
4. Tổ chức DH tích hợp ................................................................................... 112
III. Bài tập thực hành.................................................................................... 114
