71
rõ thi gian bt đầu và thi gian kết thúc công vic. Nếu xác định thi gian thc hin
kế hoch đối vi d án xây dng cơ bn thì phi lưu ý tránh lúc thi v ca người
tham gia d án và tránh thi tiết không thun li.
Bước 5: Tho lun để chn người tham gia ph trách t chc thc hin kế hoch.
Thường thường nếu các thành viên d án ph trách phn vic nào thì người y
chu trách nhim t chc thc hin kế hoch phn đó. Người chu trách nhim t chc
thc hin kế hoch là người thuc ban qun lý d án hoc là người do ban qun lý c
để t chc thc hin tng phn vic c th trong kế hoch.
Ví d bn kế hoch chi tiết v các hot động xây dng trm bơm xã Đồng Liên
thuc d án "Nghiên cu gim nghèo ti các địa phương Vit Nam" như sau:
Bng 5.2. Kê hoch chi tiết xây dng trm bơm xã Đồng Liên
Kinh
p
(
VNĐ
)
TT Công vic Đơn
v
tính
KL Đơn giá
Tng s T d án Đóng góp
ca dân
Địa đim
thc hin
Thi gian
thc hin
Người chu
trách nhim
chính
1 Đào đắp
kênh
m3 252 11.010 2.777.823 2.777.823 Xóm Đá
Gân
1/10-15/11/
2001
ông Mười
UBND xã
2 Xây kênh
ông Sơn C.Ty
XD thu li tnh
- Gch xây
va
m3 32.6 228.250 7.440.950 7.440.950 xóm Đá
Gân
5/12 25/12j
2001
- Bê tông
g
in
g
m
ón
g
m3 0 08 396.512 31.721 31.721 - - -
Trát va xi
măng M100
m2 158 5.897 931.725 931.726 - -
-
3 Mua máy
bơm
cái 1 18860000 18.860.000 18.860.000
xóm Đá
Gân
1-10/12/
2001
ông Sơn
1.4.2. Tp hun k thut cho nông dân
* Chn hc viên
Cn biết ai là người ch cht trong gia đình s thc hin k thut ca d án để
mi người đó tham d tp hun.
Ví d: K thut mi s áp dung là trng cây ăn qu, cây lâm nghip thì phn ln
nam gii và thanh niên thc hin k thut đó.
K thut mi là trng ngô, lúa, đỗ, lc ging mi và bón phân hoá hc cho các
cây trng này thì phn ln là ph n thc hin các k thut này.
Mt d án n m 5 lp tp hun cho 1 50 hc viên, trong đó ch có 35 người là
n.
Đến khi đánh giá d án thì ch có 46 nam gii trc tiếp thc hin k thut, 18
người hướng dn cho v con làm, 69 người khác không làm cũng không hướng dn
cho mi người trong gia đình.
Nhìn chung cn phi quan lâm mt cách thích dáng li t l ph n tham gia tp
72
hun k thut.
* Đặc đim ca hc viên - nông dân.
- Làm vic sut ngày, ít khi ngi hi hp và hc tp kéo dài.
- Khó nh các bài hc lý thuyết nhưng nếu được xem vic làm c th, h bt
chước rt nhanh.
- Khi ngi nghe ging kéo dài, h s bun ng. nói chuyn hoc làm vic riêng
(đan, vá… )
- Khó nh các l ng khoa hc, các tên nước ngoài.
* Phương pháp t chc lp hc và ging dy cho nông dân
Vi các đặc đim trên ca nông dân, vic t chc lp hc và ging dy cho nông
dân phi chú ý mt s vn đề sau:
Mt khoá hc không nên quá dài, thường t 1 - 3 ngày là phù hp. Lp hc
không nên quá đông, thường t 15 - 30 người là phù hp. Tp hun vào đầu mùa v để
nông dân áp dng ngay sau khi hc xong. Ví d: tp hun trng ngô CVI khi mùa v
trng ngô bt đầu. Phi thay đổi ni dung ging dy thường xuyên. Ví d: sáng nghe lý
thuyết, chiu thc hành. Hoc va hc lý thuyết va xen k xem bng vi deo thc
hành.
Bài ging phi ngn gn nhưng đủ ý quan trng. Li nói phi gin d, gn gũi vi
nhng t thường dùng ca địa phương. Nhng ch quan trng cn nhc đi nhc li
nhiu ln. S dng phương pháp đối thoi trong khi ging dy. Nên thay vic đọc bài
ging bng các cuc tho lun. tranh lun, phân tích theo nhóm, hi đáp và trao đổi
kinh nghim gia các nhóm. Vic tho lun nhóm sau khi thc hành, tham quan là hết
sc cn thiết. Trong khi ging tăng cường khen ngi, hết sc hn chế phê bình.
Tăng cường dùng hình v, phim slide, vi deo, các mu vt... Tăng cường thc
hành (thc hành nhiu hơn lý thuyết) vì rng mt người có th nh 10% nhng gì anh
ta nghe, 50% nhng gì anh ta đã thy và 90% nhng gì anh ta đã nghe, thy và làm.
Trong khoá hc nên t chc cho hc viên đi thăm quan các mô hình trình din
ca các nông dân khác.
Hc viên - nông dân s có suy nghĩ các nông dân khác làm được, mình cũng làm
được
Chuyến thăm quan này cũng có th tr thành phn thưởng cho nhng người nông
dân có mô hình trình din. Cn giành quyn cho ch nhà gii thiu nhng cây trng,
vt nuôi mà h đã gây dng thành công, giãi bày nhng kinh nghim, nhng thành
công và tht bi ca h. Như vy s có hiu qu hơn nhiu so vi cán b thuyết trình.
Sau chuyến thăm quan cp chia hc viên thành các nhóm tho lun v nhng gì
hc viên đã hc hi được và cm tưởng ca h. Sau đó đại din các nhóm lên trình
bày, làm như vy s b sung được kiến thc cho nhau gia các nhóm và làm cho lp
hc sôi ni hơn.
73
Cán b k thut khó có th tp hun cho tt c nông dân vùng d án. Tt nht
là tp hun cho đại din các thôn, bn (thường là trưởng bn, đội trưởng sn xut,
nhng người sn xut gii yêu thích k thut mi, nhit tình vi công tác xã hi), đào
to h tr thành giáo viên để h tp hun li cho nông dân trong thôn bn ca h. Các
lp hc thôn bn ch yếu là thc hành, giáo viên va làm, va ging gii cho bà con
trong thôn bn. Thi gian mt khoá hc thôn bn ch bng 1/2 đến 1/3 thi gian khoá
hc do cán b k thut ging. Địa đim hc là vườn, đồi, bãi, rung ca mt nông dân
nào đó trong bn. ưu đim ca "giáo viên thôn bn" là h nói d hiu và có th dùng
tiếng dân tc ging gii cho bà con.
Cán b k thut d án phi kết hp cht ch vi trưởng bn hoc đội trưởng sn
xut để t chc lp hc thôn bn và theo dõi sut quá trình din ra lp hc này. Mun
vy phi ch rõ mi cán b k thut ph trách my bn và h phi t chc tp hun
theo kiu cun chiếu. Nếu không làm được như trên s không bao gi có lp hc thôn
bn.
1 5. Khi đầu ca mt k thut và xây dng mô hình mu
Bước đầu áp dng mt k thut nào đó cho nông dân trong vùng d án là bước
quyết định cho s thng li hay tht bi sau này ca k thut đó. Vì thế cán b k thut
d án phi chun b chu đáo c v người hướng dn k thut và vt tư k thut và d
đoán các tình hung xy ra để có phương án gii quyết kp thi. Cn huy động tt c
các cán b k thut, các trưởng thôn, đội trưởng sn xut, các "giáo viên thôn bn" va
giám sát k thut va hướng dn tt c nông dân tham gia d án làm đúng k thut.
Mt s d án do thiếu kim tra, giám sát và hướng dn nông dân trong bước ban
đầu áp dng k thut ca d án nên đã xy ra các hin tượng sau:
Phát cây ăn qu nhưng nông dân để sau 1 -2 tun mi trng, cây b chết héo, mt
s trng nhưng đào h bé không bón phân, không tưới nước, mt s khác trng vào
gn b tre, gn gc các cây to. . .
Các h nông dân đều nhn ht ging cây h đậu để làm SALT, nhưng mt s
không trng, còn s khác thì trng làm hàng rào vườn hoc trng trên đất dc nhưng
không theo đường đồng mc.
Mc dù k thut trong ging ngô mi đã được ging gii nh~mg đại b phn
nông dân vn trng theo mt độ cũ là khóm cách khóm im và mi khóm có 5-6 cây
ngô...
Nhng sai sót trên khó có th khc phc được ngay mà phi ch ti mùa v khác.
Bước khi đầu ca mt k thut cũng nên chú ý chn h làm mô hình mu cho
k thut đó.
H được chn làm mô hình mu cn theo các tiêu chun sau: V trí làm mô hình
mu để quan sát, thăm quan. Thc s say mê vi k thut được áp dng. Có điu kin
(nhân lc, kinh ph để thc hin tết mô hình. Các h làm mô hình mu nên làm quy
mô 1 ln gp 2 - 3 ln các h khác.
74
1.6. Khuyến cáo m rng mô hình và áp dng các k thut khác cho nông dân
Nếu d án tiến hành vài năm thì sau mi năm cn lp kế hoch khuyến cáo m
rng các k thut đã áp dng đạt kết qu tt cho năm ti. Kế hoch này có th điu
chnh li . kế hoch đặt ra t ban đầu nay thy không phù hp. Ví d: theo kế hoch
ban đầu ca ' d án là năm 1995 áp dng trng ging ngô CVI cho 100 gia đình và
ging lúa bao thai cp 1 cho 50 gia đình, sang năm 1996 s ph trin cho 200 gia đình
trng ging ngô CV1 và 80 gia đình trng lúa bao thai cp I. Nhưng cui năm 1995
thy rng vì khó khăn trong canh tác và bo qun ngô nên có rt ít gia đình quan tâm
đến ging ngô mi, nhưng nhiu gia đình quan tâm đến ging lúa mi. Như vy ta
phi điu chnh li kế hoch trng ngô và lúa năm 1996.
Vic m rng áp dng k thut cũng cn tiến hành tun t các bước như xác định
quy mô, chn h nông dân mi, tp hun k thut, d trù vt tư, kinh phí (ca nông
dân là chính), hướng dn k thut, kim tra...
Ngoài vic m rng các k thut đã áp dng trước đây, mi năm tiếp theo cn
khuyến cáo nông dân áp dng thêm mt vài k thut mi, Vic ph trin tăng thêm các
k thut mi nên tiến hành theo kiu hình chóp ngược sau đây:
D G N L V M B
G N L V M
N L V
Năm th ba
Năm th hai
Năm th nht
N: Ngô
L: Lúa
V: Vi
M: Mn
G: Gà
D: Dê
B: Bò
Vic tăng thêm k thut nào trong tng năm cn được d kiến khi lp kế hoch
ban đầu ca d án, tuy nhiên sau mi năm cn khng định li hoc điu chnh li. Vic
thc hin các k thut mi cũng phi tiến hành theo các bước như xác định quy mô áp
dng (khi lượng công vic), d trù vt tư, kinh phí, chn h nông dân, tp hun k
thut, hướng dn k thut, kim tra, đôn đốc...
2. KIM TRA, GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ D ÁN
2.1. Kim tra d án
Kim tra d án là hot động xem xét và nhìn nhn li các công vic ca d án đã
được thc hin. Các công vic đó có được thc hin đúng tiến độ không? Có đúng như
thiết kế ban đầu đã được phê duyt hay không? Thông qua kim tra, ban qun lý d án
kp thi điu chnh nhng sai lch nhm đảm bo cho d án được trin khai đúng như
đã định.
Công vic kim tra cn tiến hành nh nhàng nhưng có hiu qu, không làm căng
thng gây tác động xu ti người b kim tra, làm cho người b kim tra cm thy s
75
hãi.
Nên thc hin mt cách linh hot. Tt nht nên la chn phương pháp kim tra
mm do, biến kim tra thành t kim tra.
Nên thc hin mt cách tinh tế, la chn người kim tra t cng đồng để kim tra
người thc hin trong cng đồng s đảm bo được kim tra thường xuyên, sát thc và
gim bt được s căng thng do tâm lý b kim tra.
Trong sut quá trình thc hin d án cn kim tra mt cách thường xuyên.
Kim tra thường xuyên s phát hin kp thi các sai sót k thut để un nm
ngay.
Kim tra thường xuyên s thu thp được ý kiến ca nông dân v nhng khó khăn
trong quá trình h áp dng k thut để giúp đỡ h kp thi hoc ci tiến công vic cho
các ln sau.
Kim tra còn nhm thăm dò tư tưởng ca nông dân v k thut h đang áp dng
(tác dng tết hay xu? Năm ti h còn áp dng hay không? Có nhiu gia đình quan
tâm đến k thut đó không và năm ti liu có m rng được quy mô ca k thut đó
không?) Sau môi ln kim tra, cn kim đim li ngay trong ban qun lý d án, các
cán b k thut d án và các nông dân tham gia d án v các vn đề sau:
Khâu trì tr chính nm đâu?
Nhng phn công vic ca ai làm chưa tt?
Kế hoch công vic đã hp lý chưa và có cn thay đổi không?
Nhân s đã hp lý chưa? có cn thay đổi không? Mi quan h ca các thành viên
qun lý d án c vn đề gì không?
Kinh phí ca d án có được s dng hiu qu ti đa hay không?
Kim tra kết hp vi đánh giá sơ b khi kết thúc mt mùa v trng trt (lúa, ngô,
khoai...) hoc mt chu k ca vt nuôi (chu k đẻ trng, chu k tiết sa, kết thúc giai
đon nuôi ln tht...) . Tuy đánh giá sơ b nhưng có th biết được s thành công hay
tht bi ca k thut và trin vng ca vic áp dng k thut đó sau này.
Phi đưa ra được các bin pháp khc phc nhng tn ti. Nghĩa là khi phát hin
ra nhng đim chưa hp lý, người kim tra phi đưa ra được các gii pháp khc phc
đảm bo cho công vic được thc hin bình thường.
Khi đi kim tra, đánh giá sơ b nên quay phim, chp nh để ghi li các hình nh
nhm s dng vào vic khuyến cáo hoc tp hun k thut cho riêng dân sau thi k
d án và các hi ngh nghim thu, tng kết.
Yêu cu ca công tác kim tra
Phi phn ánh đúng tính cht và s tht ca các hot động.
Phi phn ánh được nhng đim mnh, yếu v cách thc t chc hot động, điu
hành, phi hp trong d án.