0
ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT NGUYỄN TRƢỜNG TỘ
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: NGUYÊN LÝ CẮT
NGÀNH/NGHỀ:
CẮT GỌT KIM LOẠI
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định 387 QĐ-CĐKTNTT, ngày 31 tháng 12 năm 2022
của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ thuật Nguyễn Trường Tộ)
(LƢU HÀNH NỘI BỘ)
TP. Hồ Chí Minh, năm 2022
1
LỜI NÓI ĐẦU
Nhằm đổi mới phƣơng pháp giảng dạy, nâng cao chất lƣợng đào tạo và đào
tạo theo nhu cầu xã hội. Trƣờng Cao Đẳng Kỹ thuật Nguyễn Trƣờng Tộ tổ chức
biên soạn giáo trình trình độ Trung cấp, Cao đẳng cho tất cả các môn học thuộc các
ngành, nghề đào tạo tại trƣờng. Từ đó giúp cho học sinh – sinh viên có điều kiện
học tập, nâng cao tính tự học và sáng tạo.
Giáo trình môn họcNguyên lý cắt thuộc các môn chuyên ngành của ngành
đào tạo Cắt gọt kim loại và là tài liệu tham khảo cho ngành Cắt gọt kim loại trình
độ Cao đẳng.
• Vị trí môn học: đƣợc bố trí ở học kỳ 2 của chƣơng trình đào tạo cao đẳng
và học kỳ 2 của chƣơng trình trung cấp.
• Mục tiêu môn học:
Sau khi học xong môn học này ngƣời học có khả năng:
* Kiến thức:
+ Xác định đƣợc hình dáng hình học của các loại dao cũng nhƣ các góc cơ
bản của các loại dao.
+ Giải thích đƣợc các hiện tƣợng vật lý xảy ra trong quá trình cắt nhƣ: biến
dạng, lực, nhiệt, ma sát...
+ Trình bày đƣợc các yếu tố ảnh hƣởng đến các hiện tƣợng vật lý xảy ra.
+ Trình bày đƣợc các phƣơng pháp gia công khác nhau.
* Kỹ năng:
+ Chọn đƣợc thông số cắt bằng cả hai phƣơng pháp tính toán và tra bảng.
+ Đọc đƣợc bản vẽ dao. Chọn đƣợc vật liệu làm dao, chọn đƣợc góc độ dao,
mài dao đúng phƣơng pháp và an toàn…
+ Chọn đƣợc thông số hình học dao phù hợp trong từng nguyên công cụ thể.
* Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
- Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của môn học đối với nghề nghiệp.
- Hình thành ý thức học tập, sai mê nghề nghiệp qua từng bài học.
- Có tác phong công nghiệp, an toàn lao động trong quá trình làm thí nghiệm
và thực tập.
• Thời lƣợng và nội dung môn học:
Thời lƣợng: 45 giờ; trong đó: Lý thuyết 34 giờ, Thực hành 8 giờ, kiểm tra: 3
giờ.
Nội dung giáo trình gồm các chƣơng:
- CHƢƠNG 1 - VẬT LIỆU LÀM DAO.
- CHƢƠNG 2 - KHÁI NIỆM VỀ TIỆN VÀ DAO TIỆN
- CHƢƠNG 3 - QUÁ TRÌNH CẮT KIM LOẠI
- CHƢƠNG 4 - LỰC CẮT KHI TIỆN
2
- CHƢƠNG 5 - NHIỆT CẮT VÀ SỰ MÒN DAO
- CHƢƠNG 6 - TIỆN
- CHƢƠNG 7 - BÀO VÀ XỌC
- CHƢƠNG 8 - KHOAN - KHOÉT - DOA
- CHƢƠNG 9 - PHAY
- CHƢƠNG 10 - CẮT REN
- CHƢƠNG 11 - MÀI
Trong quá trình biên soạn giáo trình này tác giả đã chọn lọc những kiến thức
cơ bản, bổ ích nhất, có chất lƣợng nhằm đáp ứng tốt nhu cầu giảng dạy của giáo
viên và học tập của học sinh – sinh viên bậc cao đẳng, trung cấp tại trƣờng.
Tuy nhiên, quá trình thực hiện không thể tránh những thiếu sót, tác giả rất
mong nhận đƣợc sự đóng góp của quý thầy cô đồng nghiệp và các em học sinh –
sinh viên để hiệu chỉnh giáo trình ngày càng hiệu quả hơn.
Trân trọng cảm ơn.
Tác giả Huỳnh Văn Dinh
3
MỤC LỤC
Lời nói đầu 01
CHƢƠNG 1 - VẬT LIỆU LÀM DAO.
1.Yêu cầu 05
2. Các loại vật liệu và phạm vi ứng dụng 09
CHƢƠNG 2 - KHÁI NIỆM VỀ TIỆN VÀ DAO TIỆN
1. Khái niệm 15
2. Hình dáng và kết cấu dao tiện. 18
3. Sự thay đổi góc dao khi làm việc. 22
4. Các loại dao tiện. 27
CHƢƠNG 3 - QUÁ TRÌNH CẮT KIM LOẠI
1. Sự hình thành phoi và các loại phoi 29
2. Biến dạng kim loại trong quá trình cắt. 31
3. Các biểu hiện của biến dạng. 32
4. Các hiện tƣợng xảy ra trong quá trình cắt 35
5. Sự tƣới nguôi 38
CHƢƠNG 4 - LỰC CẮT KHI TIỆN
1. Phân tích và tổng hợp lực. 39
2. Tác dụng của lực lên dao, máy, vật. 42
3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến lực 43
CHƢƠNG 5 - NHIỆT CẮT VÀ SỰ MÒN DAO
1. Nhiệt cắt. 46
2. Sự mài mòn 47
CHƢƠNG 6 - TIỆN
1. Tính chất của tiện. 51
2. Khả năng công nghệ của tiện 52
3. Gá đặt chi tiết khi tiện 53
4. Lực cắt khi tiện 54
CHƢƠNG 7 - BÀO VÀ XỌC
1. Công dụng và đặc điểm. 58
2. Cấu tạo dao bào và dao xọc. 59
3. Yếu tố cắt khi bào và xọc. 59
4. Lựa chọn chế độ cắt 61
CHƢƠNG 8 - KHOAN - KHOÉT - DOA
4
1. Công dụng và đặc điểm. 64
2. Khoan. 69
3. Khoét 77
4. Doa 82
CHƢƠNG 9 - PHAY
1. Các loại dao phay và công dụng. 83
2. Cấu tạo dao phay mặt trụ và dao phay mặt đầu. 83
3. Yếu tố cắt khi phay 84
4. Lực cắt khi phay 88
5. Phay thuận và phay nghịch 90
6. Đƣờng lối chọn chế độ cắt khi phay bằng bảng số 92
CHƢƠNG 10: CẮT REN
1. Các phƣơng pháp gia công ren. 94
2. Ta rô và bàn ren 101
CHƢƠNG 11 - MÀI
1. Đặc điểm phƣơng thức và các phƣơng pháp mài 102
2. Các phƣơng pháp mài 105
3. Đá mài 109
4. Cấu tạo đá mài 110
5. Chọn chế độ cắt 113
TÀI LIỆU THAM KHẢO 115