ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH TRÀ VINH
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TRÀ VINH
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN
NGÀNH, NGHỀ: QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo Quyết định số: /QĐ-CĐN ngày tháng năm
của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Trà Vinh
Trà Vinh, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
LỜI GIỚI THIỆU
Kế toán đóng vai trò quan trọng nhất định trong toàn thể bộ phận công ty, doanh
nghiệp, từ từng đơn vị nhỏ cho đến phạm vi lớn hơn trong việc quản lý kinh tế tài chính.
Nó có vai trò tích cực trong việc quản lý, điều hành và kiểm soát các hoạt động kinh tế tài
chính, cung cấp các thông tin hữu ích góp phần quan trọng trong việc ra các quyết định
kinh tế.
Nguyên lý kế toán là môn học có vị trí quan trọng trong khoa học kinh tế quản lý nói
chung và khoa học kế toán nói riêng. Môn học Nguyên lý kế toán giúp đưa ra những hướng
dẫn cơ bản về các quy tắc và chuẩn mực kế toán, dựa trên các nguyên tắc cơ bản để tạo ra
các hướng dẫn chi tiết và phức tạp hơn về cách tiến hành các hoạt động kế toán.
Với mục tiêu trang bị cho học sinh sinh viên những kiến thức và khái niệm cơ bản về
kế toán làm cơ sở học tập và nghiên cứu các môn học trong các chuyên ngành kế toán, kinh
tế; đồng thời đáp ứng được chương trình khung của trường, phục vụ nhu cầu về giáo trình
giảng dạy, học tập và nghiên cứu. Ban biên soạn thực hiện biên soạn giáo trình Nguyên lý
kế toán (Dùng cho trình độ cao đẳng, trung cấp nghề Kinh tế).
Giáo trình Nguyên lý kế toán nhằm cung cấp cho sinh viên những kiến thức về khái
niệm, đặc điểm, yêu cầu, đối tượng của kế toán, phân loại được tài sản của đơn vị kế toán,
hệ thống phương pháp kế toán và phân biệt được các hình thức kế toán và xác định được
các loại sổ sách cần thiết cho từng hình thức kế toán ... Từ đó tạo tiền đề để sinh viên tiếp
tục nghiên cứu, phát triển trong lĩnh vực mà mình quan tâm. Giáo trình gồm 7 bài:
Bài 1: vai trò, chức năng, đối tượng và phương pháp hạch toán kế toán
Bài 2: phương pháp chứng từ kế toán
Bài 3: phương pháp tài khoản kế toán
Bài 4: phương pháp tính giá và kế toán các quá trình kinh tế chủ yếu
Bài 5: phương pháp tổng hợp – cân đối kế toán
Bài 6: sổ kế toán và hình thức kế toán
Bài 7: tổ chức công tác hạch toán kế toán
Nội dung biên soạn theo hình thức tích hợp giữa lý thuyết và thực hành. Trong quá
trình biên soạn, nhóm biên soạn đã tham khảo nhiều tài liệu liên quan của các trường Đại
học, Cao đẳng, Trung cấp, dạy nghề và cập nhật những kiến thức mới.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng không tránh khỏi những thiếu sót. Ban biên soạn
rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và các bạn học sinh sinh viên
để giáo trình được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Trà Vinh, ngày…..........tháng…........... năm 2020
Tham gia biên soạn
Chủ biên: ThS. Nguyễn Khánh Tâm
MỤC LỤC
BÀI 1: VAI TRÒ, CHỨC NĂNG, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP HẠCH
TOÁN KẾ TOÁN .......................................................................................................... 1
1. Vai trò, chức năng, nhiệm vụ của hạch toán kế toán ................................................. 1
1.1. Hạch toán kế toán và tính tất yếu khách quan của hạch toán kế toán ................... 1
1.2. Vai trò của hạch toán kế toán trong nền kinh tế thị trường .................................. 1
1.3. Chức năng và nhiệm vụ của hạch toán kế toán.................................................... 2
1.4. Phân loại hạch toán kế toán ................................................................................ 3
2. Một số khái niệm và nguyên tắc kế toán ................................................................... 4
2.1. Một số khái niệm kế toán ................................................................................... 4
2.2. Một số nguyên tắc kế toán .................................................................................. 5
3. Đối tượng của hạch toán kế toán ............................................................................... 6
3.1. Đối tượng chung của hạch toán kế toán .............................................................. 6
3.2. Đối tượng cụ thể của hạch toán kế toán trong các đơn vị .................................... 7
4. Phương pháp hạch toán kế toán ................................................................................ 9
4.1. Phương pháp chứng từ kế toán ........................................................................... 9
4.2. Phương pháp tài khoản kế toán ........................................................................... 9
4.3. Phương pháp tính giá .......................................................................................... 9
4.4. Phương pháp tổng hợp – cân đối kế toán ............................................................ 9
BÀI 2: PHƯƠNG PHÁP CHỨNG TỪ KẾ TOÁN.................................................... 11
1. Khái niệm, ý nghĩa của phương pháp chứng từ kế toán ........................................... 11
1.1. Khái niệm của phương pháp chứng từ kế toán .................................................. 11
1.2. Ý nghĩa của phương pháp chứng từ kế toán ...................................................... 11
2. Các loại chứng từ kế toán ....................................................................................... 12
2.1. Khái niệm và ý nghĩa của chứng từ kế toán ...................................................... 12
2.2. Các loại chứng từ kế toán ................................................................................. 12
2.3. Các yếu tố cơ bản của chứng từ ........................................................................ 14
3. Trình tự luân chuyển chứng từ kế toán .................................................................... 16
3.1. Lập hoặc tiếp nhận chứng từ kế toán từ bên ngoài ............................................ 16
3.2. Kiểm tra chứng từ, phê duyệt nội dung nghiệp vụ chứng từ kế toán .................. 16
3.3. Sử dụng chứng từ kế toán ................................................................................. 17
3.4. Bảo quản và lưu trữ chứng từ kế toán ............................................................... 17
3.5. Tổ chức luân chuyển chứng từ .......................................................................... 17
4. Kiểm kê .................................................................................................................. 17
4.1. Nội dung công tác kiểm kê................................................................................ 17
4.2. Tác dụng của kiểm kê ....................................................................................... 18
4.3. Phân loại kiểm kê ............................................................................................ 18
4.4. Thủ tục và phương pháp tiến hành kiểm kê ...................................................... 19
BÀI 3: PHƯƠNG PHÁP TÀI KHOẢN KẾ TOÁN .................................................. 37
1. Khái niệm, ý nghĩa của phương pháp tài khoản kế toán .......................................... 37
1.1. Khái niệm của phương pháp tài khoản kế toán.................................................. 37
1.2. Ý nghĩa của phương pháp tài khoản kế toán ..................................................... 37
2. Tài khoản kế toán ................................................................................................... 37
2.1. Khái niệm tài khoản kế toán ............................................................................. 37
2.2. Kết cấu chung của tài khoản kế toán ................................................................. 38
2.3. Nội dung và kết cấu chung của một số loại tài khoản kế toán chủ yếu .............. 39
3. Cách ghi chép vào tài khoản ................................................................................... 40
3.1. Ghi đơn vào tài khoản kế toán .......................................................................... 40
3.2. Ghi kép vào tài khoản kế toán........................................................................... 41
4. Kiểm tra số liệu ghi chép trên tài khoản kế toán ...................................................... 41
4.1. Kiểm tra số liệu ghi chép trên tài khoản tổng hợp ............................................. 41
4.2. Kiểm tra số liệu ghi chép trên tài khoản kế toán chi tiết với tài khoản kế toán
tổng hợp tương ứng ................................................................................................. 43
5. Phân loại tài khoản kế toán ..................................................................................... 45
5.1. Phân loại tài khoản theo nội dung kinh tế ......................................................... 45
5.2. Phân loại tài khoản theo công dụng và kết cấu .................................................. 46
5.3. Phân loại theo mối quan hệ tài khoản kế toán với các báo cáo tài chính ............ 48
5.4. Phân loại tài khoản kế toán theo mức độ khái quát của đối tượng kế toán phản
ảnh trong tài khoản .................................................................................................. 48
6. Hệ thống tài khoản kế toán ..................................................................................... 48
Hệ thống tài khoản kế toán theo Thông tư 133/2016/TT-BTC .................................... 56
BÀI 4: PHƯƠNG PHÁP TÍNH GIÁ VÀ KẾ TOÁN CÁC QUÁ TRÌNH KINH TẾ
CHỦ YẾU..................................................................................................................... 65
1. Phương pháp tính giá .............................................................................................. 65
1.1. Khái niệm và ý nghĩa của phương pháp tính giá ............................................... 65
1.2. Yêu cầu của việc tính giá tài sản ....................................................................... 66
1.3. Nguyên tắc tính giá của tài sản ......................................................................... 66
1.4. Trình tự tính giá tài sản..................................................................................... 66
2. Kế toán các quá trình kinh tế chủ yếu ..................................................................... 71
2.1. Kế toán qúa trình mua hàng .............................................................................. 71
2.2. Kế toán quá trình sản xuất ................................................................................ 73
2.3. Kế toán quá trình bán hàng ............................................................................... 76
BÀI 5: PHƯƠNG PHÁP TỔNG HỢP – CÂN ĐỐI KẾ TOÁN................................ 83
1. Khái niệm, ý nghĩa của phương pháp tổng hợp – cân đối kế toán ............................ 83
1.1. Khái niệm phương pháp tổng hợp – cân đối kế toán ......................................... 83
1.2. Ý nghĩa của phương pháp tổng hợp – cân đối kế toán ....................................... 83
2. Hệ thống bảng tổng hợp – cân đối kế toán .............................................................. 84
3. Những công việc chuẩn bị trước khi lập các Bảng tổng hợp – cân đối kế toán ........ 84
4. Bảng cân đối kế toán .............................................................................................. 85
4.1. Khái niệm và ý nghĩa của Bảng cân đối kế toán ................................................ 85
4.2. Nội dung và kết cấu của Bảng cân đối kế toán .................................................. 85
4.3. Tính chất “cân đối” của Bảng cân đối kế toán................................................... 90
4.4. Nguyên tắc và phương pháp chung lập Bảng cân đối kế toán ........................... 91
4.5. Mối quan hệ giữa Bảng cân đối kế toán với tài khoản kế toán ........................ 118
BÀI 6: SỔ KẾ TOÁN VÀ HÌNH THỨC KẾ TOÁN .............................................. 120
1. Sổ kế toán ............................................................................................................. 120
1.1. Khái niệm và ý nghĩa sổ kế toán ..................................................................... 120
1.2. Các loại sổ kế toán ......................................................................................... 120
1.3. Quy tắc sổ kế toán .......................................................................................... 125
2. Hình thức kế toán ................................................................................................. 128
2.1. Khái niệm hình thức kế toán ........................................................................... 128
2.2. Hình thức kế toán ........................................................................................... 128
BÀI 7: TỔ CHỨC CÔNG TÁC HẠCH TOÁN KẾ TOÁN .................................... 141
1. Ý nghĩa và nhiệm vụ tổ chức công tác hạch toán kế toán ...................................... 141
1.1. Ý nghĩa tổ chức công tác hạch toán kế toán .................................................... 141
1.2. Nhiệm vụ tổ chức công tác hạch toán kế toán ................................................. 141
2. Nội dung tổ chức công tác hạch toán kế toán ........................................................ 142
2.1. Tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ kế toán.................................................. 142
2.2. Tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế toán ................................................. 142
2.3. Tổ chức vận dụng hình thức kế toán (Sổ sách kế toán) ................................... 142
2.4. Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán (Báo cáo tài chính) .................................... 143
2.5. Tổ chức bộ máy kế toán ................................................................................. 143
2.6. Tổ chức kiểm tra kế toán và kiểm toán nội bộ ................................................ 145
