Giáo trình Phương pháp thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học: Phần 2

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:34

Thêm vào BST

Báo xấu

204
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

(NB) Giáo trình Phương pháp thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học: Phần 2 sau đây sẽ giúp cho các bạn biết được các giai đoạn trong việc nghiên cứu khoa học; cách đánh giá một công trình nghiên cứu khoa học. Mời các bạn tham khảo giáo trình để nắm bắt nội dung cụ thể.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Phương pháp thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học: Phần 2

Chöông 4 CAÙC GIAI ÑOAÏN NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC Quaù trình nghieân cöùu thöôøng traûi qua 6 giai ñoaïn döôùi ñaây: 1. Choïn ñeà taøi 2. Xaây döïng giaû thuyeát khoa hoïc 3. Soaïn ñeà cöông nghieân cöùu 4. Thöïc hieän keá hoaïch nghieân cöùu 5. Toång keát vaø vieát coâng trình nghieân cöùu 6. Coâng boá, baûo veä vaø aùp duïng vaøo thöïc tieãn Caùc giai ñoaïn treân gaén boù vôùi nhau raát chaët cheõ, vöøa keá tieáp vöøa coù luùc ñan xen laãn nhau taïo thaønh moät quy trình thoáng nhaát toaøn veïn. 4.1. CHOÏN ÑEÀ TAØI 4.1.1. Nhöõng yeâu caàu vôùi moät ñeà taøi – ñaùnh giaù ñeà taøi Trong thöïc tieãn luoân luoân toàn taïi muoân vaøn maâu thuaãn. Nhieäm vuï cuûa nhaø nghieân cöùu laø phaùt hieän ra nhöõng maâu thuaãn ñoù vaø tìm caùch giaûi quyeát chuùng. Maâu thuaãn ñöôïc phaùt hieän ra vaø ñöôïc choïn ñeå nghieân cöùu goïi laø vaán ñeà khoa hoïc, noù ñöôïc phaùt bieåu thaønh teân goïi töùc teân cuûa ñeà taøi. Ñeà taøi nghieân cöùu phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu cuûa thöïc tieãn ñôøi soáng vaø söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc, phaûi coù tính chaát môùi meû thôøi söï. Ñeà taøi nghieân cöùu cuûa sinh vieân maëc daàu mang tính chaát taäp dôït nghieân cöùu cuõng vaãn phaûi coù moät giaù trò thöïc tieãn nhaát ñònh. Noù phaûi giaûi quyeát moät nhieäm vuï cuï theå do cuoäc soáng ñaët ra. Khi ñaùnh giaù ñeà taøi coù giaù trò nhieàu hay ít, ngöôøi ta thöôøng caên cöù vaøo: - Tính höõu ích, töùc giaù trò cuûa ñeà taøi veà maët lyù luaän vaø thöïc tieãn, ñoái vôùi xaõ hoäi, ngaønh hoïc … - Vieäc ñaùp öùng nhu caàu böùc baùch cuûa thöïc teá cuoäc soáng. - Tính môùi meû, saùng taïo. 4.1.2. Caùc caên cöù khi choïn ñeà taøi Choïn ñeà taøi ñuùng, thích hôïp vôùi baûn thaân vaø caùc ñieàu kieän ngoaïi caûnh seõ giuùp quaù trình nghieân cöùu ñôõ toán coâng söùc, vaát vaû vaø coù nhieàu cô hoäi thaønh coâng. Coù theå khoâng sai khi noùi raèng: choïn ñeà taøi ñuùng laø ñaõ thöïc hieän ñöôïc 30 – 40 % coâng vieäc cuûa toaøn boä quaù trình nghieân cöùu. Khi löïa choïn ñeà taøi ngöôøi nghieân cöùu phaûi chuù yù caân nhaéc moät caùch heát söùc thaän troïng caùc yeáu toá sau: 1) Vaán ñeà nghieân cöùu - Coù giaù trò, môùi meû khoâng? Caàn xuaát phaùt töø yeâu caàu cuûa thöïc tieãn: Thöôøng caùc vaán ñeà then choát nhaát, coù tính caáp baùch vaø thieát thöïc nhaát maø thöïc teá ñaët ra seõ laøm cho ñeà taøi coù giaù trò cao vaø ñöôïc moïi ngöôøi quan taâm. - Noäi dung coù deã phaùt trieån vaø môû roäng? 20
- Phöông phaùp nghieân cöùu coù deã thöïc hieän? - Coù ñoøi hoûi caùc phöông tieän nghieân cöùu ñaét tieàn, khoù kieám? - Nhieäm vuï ñeà taøi ñoøi hoûi vieäc thöïc hieän coù toán nhieàu coâng söùc? - Coù deã thieát keá caùc coâng vieäc cuï theå ñeå laøm ra saûn phaåm? - Coù caàn thieát ñaàu tö, chi phí nhieàu tieàn baïc? - Coù taän duïng ñöôïc keát quaû nghieân cöùu cuûa nhöõng ngöôøi ñi tröôùc? 2) Ñieàu kieän cuûa vieäc nghieân cöùu: - Taøi lieäu tham khaûo, - Cô sôû vaät chaát, caùc phöông tieän, thieát bò caàn thieát ñeå thöïc hieän ñeà taøi. - Nguoàn taøi chính, - Ngöôøi coäng taùc, - Thôøi gian cho pheùp, - Moâi tröôøng thöïc hieän coâng vieäc nghieân cöùu, - Ñòa baøn thöïc hieän ñeà taøi coù gaàn nôi ôû cuûa ngöôøi nghieân cöùu, ñi laïi coù deã daøng hay khoù khaên? 3) Ñieàu kieän chuû quan cuûa baûn thaân: - Coù vöøa söùc (döïa vaøo voán hieåu bieát, trình ñoä, naêng löïc, kinh nghieäm nghieân cöùu…) ? - Coù phuø hôïp vôùi sôû tröôøng cuûa baûn thaân ? - Coù höùng thuù vôùi vaán ñeà nghieân cöùu? Sinh vieân môùi taäp nghieân cöùu khoâng neân choïn nhöõng ñeà taøi quaù khoù, ñoøi hoûi nhieàu kinh nghieäm vaø khaû naêng toång hôïp cao. Neân choïn caùc ñeà taøi ñôn giaûn nhö ñieàu tra khaûo saùt thöïc teá, phaùt hieän vaán ñeà, toång keát kinh nghieäm…. 4) Ngöôøi höôùng daãn: - Ngöôøi höôùng daãn phaûi am hieåu vaø coù kinh nghieäm veà vaán ñeà, lónh vöïc nghieân cöùu ñeå coù theå ñaùnh giaù ñeà taøi, cho nhöõng lôøi khuyeân caàn thieát. - Ngöôøi höôùng daãn phaûi thích thuù, quan taâm ñeán vaán ñeà nghieân cöùu. - Ngöôøi höôùng daãn phaûi coù thôøi gian daønh cho hoaït ñoäng nghieân cöùu vaø vaán ñeà seõ nghieân cöùu. Khoâng neân choïn caùc ñeà taøi: • Quaù roäng, toång quaùt hoaëc quaù heïp, quaù cuï theå. • Khoù tieáp caän: tieán haønh khoù khaên, khoâng gaén vôùi caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa baûn thaân ngöôøi nghieân cöùu. • Khoù thieát keá coâng cuï ñaùnh giaù, xaùc ñònh saûn phaåm; vieäc ñaùnh giaù keát quaû nghieân cöùu khoâng roõ raøng, khoù phaân ñònh ñuùng sai. • Vöôït quaù khaû naêng cuûa ngöôøi nghieân cöùu. Caùc coâng vieäc cuï theå khi choïn ñeà taøi: - Lieät keâ caùc vaán ñeà ñang ñöôïc nhieàu ngöôøi quan taâm. 21
- Choïn laáy moät vaán ñeà phuø hôïp nhaát (höôùng nghieân cöùu). - Cuï theå hoaù thaønh teân goïi. Trong quaù trình nghieân cöùu daàn daàn seõ chính xaùc hoùa ñeà taøi cho phuø hôïp vôùi thöïc tieãn vaø tình hình dieãn bieán cuï theå cuûa vieäc nghieân cöùu. 4.1.3. Caùc loaïi ñeà taøi Thoâng thöôøng coù caùc loaïi ñeà taøi sau: 1. Tìm hieåu baûn chaát, quy luaät cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu. 2. Ñieàu tra cô baûn, phaùt hieän tình hình. Phaân tích, tìm hieåu nguyeân nhaân thaønh coâng hoaëc thaát baïi. Ñeà xuaát giaûi phaùp. (Loaïi ñeà taøi naøy khoâng coù phaàn Thöïc nghieäm sö phaïm). 3. Toång keát kinh nghieäm. 4. Vaän duïng lyù luaän chung, caùc quy luaät, nguyeân lyù vaøo thöïc teá. 5. Nghieân cöùu caûi tieán caùi cuõ saùng taïo caùi môùi, tìm caùc bieän phaùp ñeå naâng cao chaát löôïng / hieäu quaû hoaït ñoäng. 4.2. XAÂY DÖÏNG GIAÛ THUYEÁT KHOA HOÏC Giaû thuyeát khoa hoïc laø lôøi tieân ñoaùn khoa hoïc döï ñoaùn höôùng vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñöôïc neâu ra trong ñeà taøi, phaùc thaûo nhöõng neùt cô baûn cho quaù trình nghieân cöùu vaø nhöõng keát luaän nghieân cöùu. Ñeå xaây döïng giaû thuyeát khoa hoïc phaûi tìm hieåu thöïc tieãn vaø lyù luaän coù lieân quan ñeán ñeà taøi (thöïc tieãn trong vaø ngoaøi nöôùc, ñi ngöôïc laïi lòch söû xem nhöõng gì ñaõ ñöôïc giaûi ñaùp nhöng chöa thoûa ñaùng, chöa thích hôïp, taïi sao coù ngöôøi nghieân cöùu nhöng thaát baïi...). Giaû thuyeát khoa hoïc vôùi chöùc naêng tieân ñoaùn coù giaù trò laø cô sôû phöông phaùp luaän, laø coâng cuï giuùp ngöôøi nghieân cöùu taùc ñoäng vaøo ñoái töôïng nghieân cöùu tìm ra quy luaät, baûn chaát cuûa ñoái töôïng. Noù laø cô sôû ñeå ñònh ra caùc böôùc cuûa quaù trình nghieân cöùu. Giaû thuyeát khoa hoïc giöõ vai troø raát quyeát ñònh trong NCKH. 4.3. LAÄP ÑEÀ CÖÔNG NGHIEÂN CÖÙU Ñeà cöông nghieân cöùu goàm moät soá phaàn cô baûn sau: 1) Teân ñeà taøi 2) Lyù do choïn ñeà taøi 3) Muïc ñích cuûa vieäc nghieân cöùu 4) Nhieäm vuï cuûa ñeà taøi 5) Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu 6) Phaïm vi nghieân cöùu 7) Giaû thuyeát khoa hoïc 8) Phöông phaùp vaø caùc phöông tieän nghieân cöùu 9) Daøn yù noäi dung nghieân cöùu 10) Keá hoaïch nghieân cöùu. 22
4.3.1. Teân ñeà taøi Teân ñeà taøi laø söï moâ taû moät caùch coâ ñoïng ñeà taøi nghieân cöùu. Noù giuùp ngöôøi ñoïc hieåu ñöôïc ñeà taøi nghieân cöùu caùi gì, nhöõng noäi dung caàn thöïc hieän trong quaù trình nghieân cöùu. Teân ñeà taøi caàn phaûi ngaén goïn, suùc tích vaø roõ raøng ôû möùc caàn thieát. Thoâng thöôøng teân ñeà taøi coù theå chöùa: - Ñoái töôïng nghieân cöùu; - Noäi dung coâng vieäc seõ nghieân cöùu; - Phaïm vi nghieân cöùu. Tuy nhieân trong moät soá teân ñeà taøi ngöôøi ta coù theå laøm roõ hôn veà nhöõng noäi dung khaùc nhö: khaùch theå nghieân cöùu, phöông phaùp nghieân cöùu, muïc ñích nghieân cöùu … 4.3.2. Lyù do choïn ñeà taøi Phaàn naøy neân coù caùc noäi dung sau: - Taàm quan troïng, yù nghóa, taùc duïng cuûa vaán ñeà nghieân cöùu; - Vaán ñeà coù tính caáp thieát caàn giaûi quyeát; - Vaán ñeà chöa ñöôïc nghieân cöùu hay nghieân cöùu chöa saâu, coøn coù nhöõng noäi dung caàn tieáp tuïc tìm hieåu, laøm roõ… 4.3.3. Muïc ñích cuûa vieäc nghieân cöùu Traû lôøi caâu hoûi: Nghieân cöùu ñeå laøm gì? Khi xaùc ñònh muïc ñích cuûa vieäc nghieân cöùu caàn löu yù neâu ra muïc ñích tröïc tieáp cuûa ñeà taøi, khoâng neân ñöa ra nhöõng muïc ñích quaù xa, coù theå duøng chung cho nhieàu ñeà taøi. 4.3.4. Nhieäm vuï cuûa ñeà taøi Nhieäm vuï cuûa ñeà taøi laø caùc coâng vieäc cuï theå caàn thöïc hieän ñeå ñaït muïc ñích cuûa ñeà taøi. Thoâng thöôøng moät ñeà taøi nghieân cöùu coù caùc nhieäm vuï sau: - Xaây döïng heä thoáng lí luaän laøm cô sôû nghieân cöùu cho ñeà taøi. - Ñieàu tra, tìm hieåu baûn chaát, quy luaät cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu. - Thöïc nghieäm, kieåm chöùng giaû thuyeát khoa hoïc cuûa ñeà taøi. - Ñeà xuaát giaûi phaùp … 4.3.5. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu: baûn chaát cuûa söï vaät, hieän töôïng caàn laøm roõ; vaán ñeà maø ñeà taøi (chuû theå) nhaém vaøo. Vieäc xaùc ñònh ñoái töôïng nghieân cöùu nhaèm traû lôøi caâu hoûi: Nghieân cöùu caùi gì? Khaùch theå nghieân cöùu: heä thoáng trong ñoù coù chöùa thaønh toá laø ñoái töôïng nghieân cöùu. 4.3.6. Phaïm vi nghieân cöùu Tuøy theo ñieàu kieän cuï theå maø ngöôøi nghieân cöùu caàn phaûi ñaët ra caùc giôùi haïn sau: - Giôùi haïn noäi dung vaán ñeà nghieân cöùu - Giôùi haïn veà ñòa baøn nghieân cöùu - Giôùi haïn veà thôøi gian - Giôùi haïn veà ñoái töôïng nghieân cöùu … 23
4.3.7. Giaû thuyeát khoa hoïc Giaû thuyeát khoa hoïc laø söï giaû ñònh veà baûn chaát cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu maø ñeà taøi caàn kieåm chöùng (khaúng ñònh hay phuû ñònh). Giaû thuyeát giuùp ngöôøi nghieân cöùu ñònh höôùng ñuùng hoaït ñoäng cuûa mình. Moät giaû thuyeát khoa hoïc ñöôïc xaùc ñònh toát khi ngöôøi nghieân cöùu coù khaû naêng kieåm chöùng ñöôïc noù baèng thöïc nghieäm. Giaû thuyeát khoa hoïc laø phaùn ñoaùn veà moái quan heä nhaân quaû, ñöôïc theå hieän baèng caâu coù chöùa meänh ñeà: “Neáu … thì …” 4.3.8. Phöông phaùp vaø caùc phöông tieän nghieân cöùu Phaàn naøy caàn trình baøy caùc phöông phaùp khoa hoïc, caùc phöông tieän ñöôïc söû duïng khi thöïc hieän ñeà taøi. 4.3.9. Daøn yù noäi dung nghieân cöùu 4.3.9.1. Daøn yù noäi dung nghieân cöùu laø baûn ghi caùc chöông, muïc theo döï kieán seõ thöïc hieän. Daøn yù noäi dung nghieân cöùu thöôøng coù phaàn môû ñaàu, 3 chöông vaø keát luaän: Môû ñaàu Chöông 1. Cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu Chöông 2. Trình baøy noäi dung caùc vaán ñeà caàn nghieân cöùu (neáu vaán ñeà phöùc taïp coù theå taùch laøm nhieàu chöông) Chöông 3. Thöïc nghieäm Keát luaän (coù theå ñeå thaønh 1 chöông neáu coù nhieàu noäi dung) 4.3.9.2. Moät soá maãu daøn yù noäi dung nghieân cöùu A. ÑEÀ TAØI DAÏNG ÑIEÀU TRA Ñieàu tra cô baûn, phaùt hieän tình hình. Phaân tích, tìm hieåu nguyeân nhaân thaønh coâng hoaëc thaát baïi. (khoâng coù phaàn Thöïc nghieäm sö phaïm”. Teân ñeà taøi: Tìm hieåu/ khaûo saùt thöïc traïng ….. Ví duï: “Tìm hieåu nguyeân nhaân thi laïi cuûa sinh vieân lôùp Hoùa 2 tröôøng Ñaïi hoïc sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh” “Khaûo saùt thöïc traïng vieäc töï hoïc cuûa sinh vieân khoa Ngöõ Vaên tröôøng Ñaïi hoïc sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh” Môû ñaàu Chöông 1. Cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi nghieân cöùu 1.1. Lòch söû vaán ñeà (coù hoaëc khoâng) 1.2. Cô sôû lyù luaän Chöông 2. Thöïc traïng … 2.1. Muïc ñích ñieàu tra 2.2. Ñoái töôïng ñieàu tra 2.3. Caùch tieán haønh ñieàu tra 2.4. Keát quaû ñieàu tra Chöông 3. Keát luaän, ñeà xuaát 24
B. DAÏNG VAÄN DUÏNG LYÙ LUAÄN VAØO THÖÏC TEÁ Vaän duïng lyù luaän chung, caùc hoïc thuyeát, quy luaät, nguyeân taéc khoa hoïc ñaõ coù vaøo thöïc teá. Teân ñeà taøi: Söû duïng/ vaän duïng …. vaøo / trong … Ví duï: “Söû duïng tö lieäu, tranh aûnh ñeå naâng cao hieäu quaû giaùo duïc moâi tröôøng trong daïy hoïc hoùa hoïc ôû tröôøng phoå thoâng” Môû ñaàu Chöông 1. Cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu 1.1. Lòch söû vaán ñeà (coù hoaëc khoâng) 1.2. Caùc khaùi nieäm coâng cuï 1.3. Cô sôû lyù luaän … 1.4. Cô sôû thöïc tieãn … Chöông 2. Söû duïng/ vaän duïng …. vaøo/ trong… Chöông 3. Thöïc nghieäm sö phaïm Chöông 4. Keát luaän, ñeà xuaát C. DAÏNG ÑEÀ XUAÁT BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ Nghieân cöùu caûi tieán caùi cuõ saùng taïo caùi môùi, tìm caùc bieän phaùp ñeå naâng cao chaát löôïng / hieäu quaû coâng vieäc. Teân ñeà taøi: Bieän phaùp … ñeå naâng cao hieäu quaû …. Ví duï: “Biện phaùp phaùt huy tính tích cực saùng tạo của học sinh phổ thoâng trong dạy học hoùa học” Môû ñaàu Chöông 1. Cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu 1.1. Lòch söû vaán ñeà (coù hoaëc khoâng) 1.2. Cô sôû lyù luaän 1.3. Cô sôû thöïc tieãn Chöông 2. Bieän phaùp … ñeå naâng cao hieäu quaû …. Chöông 3. Thöïc nghieäm sö phaïm Chöông 4. Keát luaän, ñeà xuaát 4.3.10. Keá hoaïch nghieân cöùu Keá hoaïch nghieân cöùu laø döï kieán thöïc hieän töøng coâng vieäc theo thôøi gian. Ngöôøi nghieân cöùu döïa vaøo thôøi gian cho pheùp ñeå leân keá hoaïch cuï theå cho vieäc thöïc hieän töøng nhieäm vuï cuûa ñeà taøi. Chuù yù daønh moät thôøi gian thích hôïp caàn thieát ñeå döï phoøng caùc tình huoáng baát traéc. Thôøi gian ñeå chænh söûa, nghieäm thu ñeà taøi thöôøng hay vöôït quaù döï kieán cuûa ngöôøi môùi laøm quen vôùi vieäc nghieân cöùu. Sau ñaây laø moät gôïi yù vieát keá hoaïch nghieân cöùu theo daïng ma traän: ñaùnh daáu cheùo hoaëc boâi möïc maøu vaøo caùc oâ thôøi gian öùng vôùi töøng coâng vieäc. 25
Coâng vieäc Thôøi gian (tính theo thaùng) 9/2005 10/2005 11/2005 12/2005 ......... Choïn ñeà taøi Ñoïc taøi lieäu Xaây döïng ñeà cöông nghieân cöùu Ñieàu tra thöïc traïng ........... ........... Vieát baùo caùo toång keát Baûo veä/ Nghieäm thu 4.4. THÖÏC HIEÄN KEÁ HOAÏCH NGHIEÂN CÖÙU Ngöôøi nghieân cöùu caàn döïa vaøo ñeà cöông ñeå thöïc hieän töøng phaàn coâng vieäc ñaõ döï kieán. Sau ñaây laø höôùng daãn moät soá coâng vieäc chính, hay gaëp khi thöïc hieän ñeà taøi: 4.4.1. Tìm hieåu lòch söû vaán ñeà nghieân cöùu Tìm hieåu lòch söû vaán ñeà giuùp ta coù caùi nhìn toång quaùt, ñaày ñuû hôn veà vaán ñeà nghieân cöùu, traùnh ñöôïc söï laõng phí thôøi gian coâng söùc ñi nghieân cöùu laïi nhöõng keát quaû maø ngöôøi ñi tröôùc ñaõ hoaøn thaønh. Maët khaùc noù coøn giuùp chuùng ta ruùt ñöôïc caùc kinh nghieäm, thaønh coâng hay thaát baïi cuûa nhöõng ngöôøi ñi tröôùc. Coù theå tìm ñoïc thoâng tin treân maïng internet, baùo chí, thö vieän hoaëc ñeán caùc trung taâm cung caáp thoâng tin ñeå tìm hieåu veà caùc coâng trình coù lieân quan ñeán ñeà taøi trong suoát moät thôøi gian daøi. Khi vieát lòch söû vaán ñeà khoâng neân chæ döøng ôû möùc ñoä lieät keâ theo thôøi gian hay theo noäi dung maø caàn ñaùnh giaù, phaân loaïi, heä thoáng, laøm roõ nhöõng ñoùng goùp cuûa caùc ñeà taøi veà maët lí luaän vaø veà caùc giaûi phaùp mang tính thöïc tieãn. Tìm hieåu lòch söû vaán ñeà nghieân cöùu caàn phaûi chæ ra ñöôïc: - Vaán ñeà ñaõ ñöôïc nhöõng ai nghieân cöùu? Ñaõ nghieân cöùu ñöôïc ñeán ñaâu? möùc ñoä naøo? - Nhöõng keát quaû nghieân cöùu naøo coù theå keá thöøa, phaùt trieån tieáp ôû möïc ñoä cao hôn? - Nhöõng noäi dung naøo chöa ñöôïc nghieân cöùu, vaán ñeà naøo chöa ñöôïc giaûi quyeát hay giaûi quyeát chöa ñuùng, chöa trieät ñeå ? Vieäc trình baøy lòch söû vaán ñeà nghieân cöùu moät caùch ñaày ñu,û khoa hoïc seõ laøm taêng theâm giaù trò, laøm roõ hôn nhöõng thaønh quaû, nhöõng ñoùng goùp môùi cuûa ñeà taøi. 4.4.2. Xaây döïng cô sôû lí luaän cuûa ñeà taøi nghieân cöùu Cô sôû lí luaän laø caên cöù ñeå ngöôøi nghieân cöùu thöïc hieän ñeà taøi, noù coù taùc duïng ñònh höôùng, chæ ñaïo haønh ñoäng cho ngöôøi nghieân cöùu. Cô sôû lí luaän coù theå laø söï keá thöøa nhöõng thaønh quaû cuûa ngöôøi ñi tröôùc, trong moät soá tröôøng hôïp cuõng coù theå do ngöôøi nghieân cöùu töï xaây döïng neân. Cô sôû lí luaän coù theå goàm: - Caùc khaùi nieäm cô baûn then choát duøng trong ñeà taøi nghieân cöùu (khaùi nieäm coâng cuï). 26
- Heä thoáng caùc quan ñieåm, luaän ñieåm laøm cô sôû cho vieäc thöïc hieän ñeà taøi. - Heä thoáng phöông phaùp luaän: nhöõng quy luaät taát yeáu caàn phaûi vaän duïng ñeå tieán haønh coâng vieäc nghieân cöùu. Ñeå xaây döïng cô sôû lí luaän ngöôøi nghieân cöùu caàn phaûi: a) Löïa choïn nhöõng khaùi nieäm baûn chaát cuûa ñeà taøi nghieân cöùu, chuaån xaùc hoaù noù. Coù theå tra trong caùc töø ñieån, giaùo trình, saùch giaùo khoa… Neáu khaùi nieäm coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau, thì phaûi chuaån xaùc noù, töùc laø xaùc ñònh trong phaïm vi ñeà taøi nghieân cöùu khaùi nieäm ñöôïc hieåu theo nghóa naøo ? neáu caàn thieát thì ngöôøi nghieân cöùu phaûi xaây döïng vaø ñònh nghóa khaùi nieäm seõ söû duïng. b) Trình baøy heä thoáng caùc quan ñieåm, luaän ñieåm laøm cô sôû cho vieäc thöïc hieän ñeà taøi. Caàn chuù yù löïa choïn trích daãn caùc quan ñieåm ñaõ ñöôïc thöïc teá xaùc nhaän, caùc nguoàn taøi lieäu, caùc taùc giaû ñaùng tin caäy. c) Xaùc ñònh caùc moái lieân heä taát yeáu, caùc quy luaät vaän ñoäng cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu. 4.4.3. Tìm hieåu vaø ñaùnh giaù thöïc traïng nghieân cöùu Ñaây laø cô sôû thöïc tieãn cuûa ñeà taøi, laø caên cöù ñeå ñeà xuaát caùc giaûi phaùp, caùc phöông phaùp giaûi quyeát vaán ñeà. Ñeå tìm hieåu thöïc traïng, caàn söû duïng caùc phöông phaùp ñieàu tra (quan saùt, phoûng vaán, phieáu caâu hoûi…). 4.4.4. Ñeà xuaát giaûi phaùp giaûi quyeát vaán ñeà Döïa vaøo cô sôû lyù luaän vaø cô sôû thöïc tieãn cuûa ñeà taøi ñeå ñeà xuaát giaû thuyeát khoa hoïc vaø caùc giaûi phaùp. 4.4.5. Thöïc nghieäm khoa hoïc Tieán haønh thöïc nghieäm nhaèm muïc ñích kieåm nghieäm tính khaû thi vaø tính hieäu quaû cuûa giaû thuyeát nghieân cöùu, qua ñoù khaúng ñònh ñöôïc giaù trò cuûa ñeà taøi. Ñeå thieát keá moät thöïc nghieäm hay xaây döïng chöông trình thöïc nghieäm caàn phaûi: 1. Xaùc ñònh muïc ñích thöïc nghieäm 2. Xaùc ñònh ñoái töôïng thöïc nghieäm 3. Löïa choïn phöông phaùp, phöông tieän ñeå thöïc nghieäm 4. Xaây döïng keá hoaïch tieán haønh thöïc nghieäm 5. Thu thaäp caùc keát quaû thöïc nghieäm 6. Xöû lí keát quaû, phaân tích, ñaùnh giaù ñeå ruùt ra keát luaän. Trong moät soá tröôøng hôïp, ngöôøi ta phaûi choïn ñoái töôïng thöïc nghieäm vaø ñoái töôïng ñoái chöùng ñeå so saùnh keát quaû thöïc nghieäm. Ví duï: vôùi ñeà taøi “Khaûo saùt taùc duïng cuûa tranh aûnh, hình veõ ñoái vôùi vieäc naâng cao hieäu quaû baøi leân lôùp”, lôùp thöïc nghieäm vaø lôùp ñoái chöùng ñöôïc choïn caàn coù trình ñoä töông ñöông vaø ñöôïc tieán haønh trong nhöõng ñieàu kieän gioáng nhau; chæ khaùc ôû choã: lôùp thöïc nghieäm thì baøi giaûng söû duïng nhieàu tranh aûnh, hình veõ coøn lôùp ñoái chöùng thì khoâng söû duïng tranh aûnh, hình veõ. Lôùp thöïc nghieäm vaø lôùp ñoái chöùng ñöôïc daïy cuøng moät soá baøi, cuøng moät giaùo vieân, vaø cuoái cuøng thì kieåm tra cuøng moät ñeà ñeå so saùnh keát quaû. Ñeå xaùc ñònh ñoä tin caäy cuûa keát quaû thöïc nghieäm (töùc söï khaùc bieät giöõa lôùp thöïc nghieäm vaø lôùp ñoái chöùng laø coù yù nghóa) caàn phaûi kieåm nghieäm baèng caùc phöông phaùp thoáng keâ. 27
4.4.6. Xaây döïng heä thoáng keát luaän khoa hoïc cuûa ñeà taøi Töø caùc keát quaû nghieân cöùu, ngöôøi nghieân cöùu ruùt ra heä thoáng keát luaän khoa hoïc cuûa ñeà taøi, töø ñoù neáu thaáy caàn thieát thì chính xaùc hoùa teân vaø nhieäm vuï cuûa ñeà taøi. 4.5. VIEÁT BAÙO CAÙO VEÀ COÂNG TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU Ñieàu caàn quan taâm tröôùc tieân laø boá cuïc cuûa baûn baùo caùo. Boá cuïc cuûa moät baûn baùo caùo caàn coù tính logic, khoa hoïc, caân ñoái vaø hôïp lí. Caàn chuù yù ñeán söï caân ñoái veà noäi dung, soá trang cuûa caùc chöông, muïc. Tuy nhieân vôùi moãi loaïi ñeà taøi hay lónh vöïc nghieân cöùu thöôøng coù nhöõng caùch trình baøy rieâng. Sau ñaây laø moät soá daïng hay gaëp: 4.5.1. Boá cuïc cuûa moät ñeà taøi nghieân cöùu veà khoa hoïc xaõ hoäi • Trang ñaàu coù theå ghi: Teân ñôn vò coâng taùc Hoï teân taùc giaû Teân ñeà taøi Loaïi coâng trình nghieân cöùu (khoùa luaän toát nghieäp, luaän vaên, luaän aùn). Hoï teân chöùc vuï ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc Nôi vaø naêm hoaøn thaønh coâng trình. • Lôøi caûm ôn Lôøi caûm ôn thöôøng vieát ngay sau trang ñaàu. Taùc giaû baøy toû loøng tri aân vôùi caùc taäp theå, caù nhaân ñaõ giuùp ñôõ mình trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi nghieân cöùu. Neân vieát moät caùch töï nhieân, giaøu caûm xuùc, traùnh khuoân maãu, hình thöùc chieáu leä. (Chuù yù quy ñònh môùi veà luaän aùn tieán só khoâng coù lôøi caùm ôn). • Phaàn noäi dung coù theå goàm: Muïc luïc Danh muïc caùc baûng bieåu, hình veõ, caùc chöõ vieát taét Sô ñoà caáu truùc ñeà taøi nghieân cöùu (neáu coù nhieàu vaán ñeà caàn heä thoáng). Môû ñaàu Chöông 1. Cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu 1.1. Lòch söû vaán ñeà (coù hoaëc khoâng) 1.2. Cô sôû lyù luaän: - Caùc khaùi nieäm coù lieân quan ñeán ñeà taøi caàn phaûi ñöa ra ñeå chính xaùc hoaù, traùnh hieåu nhaàm. - Heä thoáng caùc luaän ñieåm laøm cô sôû cho vieäc thöïc hieän ñeà taøi. Coù theå trích daãn nguyeân vaên (ñeå trong ngoaëc keùp “ …” nhöng cuõng coù theå daãn theo yù toùm löôïc. Nhaát thieát phaûi neâu taøi lieäu nguoàn [ , tr. …]. 1.3. Cô sôû thöïc tieãn: thöïc traïng chöùa vaán ñeà nghieân cöùu (thöïc traïng töùc laø tình hình coù vaán ñeà caàn phaûi xem xeùt), caàn ruùt ra nhöõng khuyeát ñieåm, yeáu keùm, toàn taïi…, nguyeân nhaân cuûa noù, nhöõng vaán ñeà caàn phaûi giaûi quyeát. (phaàn ñieàu tra thöïc teá coù theå taùch rieâng thaønh moät chöông) 28
Chöông 2. (coù theå taùch laøm nhieàu chöông) Ñaây laø phaàn quan troïng nhaát vì noù chöùa nhöõng yù töôûng môùi, ñoùng goùp môùi cuûa taùc giaû. Chöông 3. Thöïc nghieäm sö phaïm Kieåm chöùng giaû thuyeát maø taùc giaû ñeà xuaát (tính khaû thi, hieäu quaû). 3.1. Muïc ñích thöïc nghieäm 3.2. Ñoái töôïng thöïc nghieäm 3.3. Caùch tieán haønh thöïc nghieäm 3.4. Keát quaû thöïc nghieäm Keát luaän Phaàn naøy toùm taét caùc keát quaû cuûa ñeà taøi vaø yù kieán ñeà xuaát, öùng duïng. Coù theå ñeå thaønh moät chöông neáu nhieàu noäi dung vaø soá trang. 4.5.2. Boá cuïc cuûa moät ñeà taøi nghieân cöùu veà khoa hoïc töï nhieân Boá cuïc cuûa moät ñeà taøi nghieân cöùu veà khoa hoïc töï nhieân töông töï nhö boá cuïc cuûa moät ñeà taøi nghieân cöùu veà khoa hoïc xaõ hoäi, coù theå khaùc nhau moät chuùt veà trình baøy, teân ñeà muïc: Chöông 1. Toång quan 1.1. Giôùi thieäu chung veà vaán ñeà nghieân cöùu: yù nghóa, taàm quan troïng … 1.2. Lòch söû nghieân cöùu 1.3. Nhaän xeùt, ñaùnh giaù, bình luaän Chöông 2. Phöông phaùp nghieân cöùu 2.1. Cô sôû lí thuyeát cuûa vieäc nghieân cöùu 2.2. Phöông phaùp vaø phöông tieän nghieân cöùu Chöông 3. Noäi dung nghieân cöùu vaø keát quaû 3.1. Quaù trình nghieân cöùu 3.2. Nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc 3.3. Phaân tích keát quaû 3.4. Ñaùnh giaù, baøn luaän, nhöõng vaán ñeà ñaõ giaûi quyeát vaø chöa ñöôïc giaûi quyeát Chöông 4. Keát luaän 4.5.3. Caùch vieát coâng trình nghieân cöùu - Döïa vaøo ñeà cöông ñeå vieát töøng phaàn cuûa baùo caùo. Chuù yù tính logic chaët cheõ cuûa caùc phaàn, caùc yù: toaøn boä coâng trình phaûi höôùng ñeán vieäc thöïc hieän nhieäm vuï cuûa ñeà taøi. Caùc tieâu ñeà phaûi coù söï lieân keát logic cao, saép xeáp theo traät töï hôïp lyù. - Coù theå vieát vaø söûa tröïc tieáp treân maùy vi tính hoaëc vieát roài söûa treân giaáy. Neáu vieát treân giaáy thì tröôùc heát vieát nhaùp treân caùc tôø giaáy rôøi coù ñaùnh soá trang, vieát moät maët, doøng thöa coù chöøa leà roäng ñeå tieän cho vieäc söûa chöõa. Sau khi ñaõ söûa chöõa nhieàu laàn (saép xeáp laïi caùc yù, boû nhöõng phaàn khoâng caàn thieát, thay ñoåi caùch dieãn ñaït, söûa laïi caâu vaên cho ngaén goïn, trong saùng...) thì vieát chính thöùc. 29
- Ngoân ngöõ duøng trong baùo caùo thuoäc loaïi ngoân ngöõ khoa hoïc, vì vaäy noù caàn coù tính khaùch quan, chính xaùc. Ñeå theå hieän ñieàu naøy neân duøng caâu khuyeát chuû ngöõ, caâu voâ nhaân xöng hay chuû ngöõ khoâng xaùc ñònh. - Gioïng ñieäu phaûi thaät bình thaûn vaø trang troïng, traùnh duøng loái vieát vaên quaù deã daõi hay quaù caàu kyø. Khoâng neân duøng “toâi”, maø neân duøng “chuùng toâi, taùc giaû/ ngöôøi vieát luaän aùn/ luaän vaên… - Caàn söû duïng töø ñôn nghóa, mang saéc thaùi trung hoøa veà bieåu caûm. Neân söû duïng thuaät ngöõ ñaëc tröng phuø hôïp vôùi chuyeân moân, lónh vöïc nghieân cöùu. - Khi laäp luaän, neân söû duïng caùc caâu gheùp nhaân – quaû (vì … neân), ñieàu kieän – keát quaû (neáu … thì). - Ñeå theå hieän quaù trình tö duy neân duøng caùc töø lieân keát: “Tröôùc heát/ Ñaàu tieân … Sau ñoù … Tieáp theo … Cuoái cuøng/ Ñeå keát thuùc …” ; “Nhö ñaõ noùi ôû treâân …”; “Sau ñaây laø …”; Toùm laïi …”; “Nhö vaäy …”. - Haønh vaên neân ngaén goïn, deã hieåu, noäi dung coù traät töï logic. - Coù theå söû duïng chöõ vieát taét ñoái vôùi caùc cuïm töø ñöôïc nhaéc ñi nhaéc laïi nhieàu laàn. Neáu caàn thieát, danh muïc caùc kyù hieäu, chöõ vieát taét caàn lieät keâ vaø ñeå ôû phaàn ñaàu cuûa coâng trình. - Caùc tranh veõ, sô ñoà, bieåu ñoà neân ñaùnh soá thöù töï ñeå tieän khi nhaéc laïi. Ñaàu ñeà cuûa baûng bieåu ghi ôû phía treân baûng, ñaàu ñeà cuûa hình veõ ghi ôû phía döôùi hình. Neáu baûng bieåu, hình veõ trình baøy theo chieàu ngang khoå giaáy thì ñaàu baûng laø leà traùi cuûa trang. - Nhöõng noäi dung caàn nhaán maïnh neân trình baøy theo moät kieåu khaùc nhö chöõ ñaäm/ nghieâng, söû duïng maøu saéc … - Chuù yù trình baøy phaàn muïc luïc sao cho thaät haáp daãn, nhìn vaøo laø muoán ñoïc ngay. 4.5.4. Ñaùnh soá chöông vaø caùc ñeà muïc Ñaùnh soá chöông vaø caùc ñeà muïc theo chöõ soá AÛ raäp 1, 2, 3…, nhieàu nhaát laø 4 chöõ soá, soá thöù nhaát chæ soá chöông. Caùc ñeà muïc caàn coù söï phaân caáp roõ veà hình thöùc (chöõ in – thöôøng, to - nhoû, ñaäm – nhaït, ñöùng - nghieâng …). Ví duï: Chöông 1. CÔ SÔÛ LÍ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU 1.1. CÔ SÔÛ LÍ LUAÄN 1.2. CÔ SÔÛ THÖÏC TIEÃN 1.2.1. 1.2.2. 1.2.2.1. 1.2.2.2. 4.5.5. Caùch trích daãn taøi lieäu Trong caùc baùo caùo khoa hoïc, nhaát laø ôû phaàn “Cô sôû lí luaän cuûa ñeà taøi nghieân cöùu”, moïi yù kieán khoâng phaûi cuûa rieâng taùc giaû ñeàu phaûi chæ roõ nguoàn goác. Khi chæ nguoàn trích daãn coù theå neâu teân taùc giaû, taøi lieäu hoaëc soá thöù töï cuûa taøi lieäu trong danh muïc taøi lieäu tham khaûo vaø ñöôïc ñaët trong ngoaëc vuoâng, khi caàn thì coù caû soá trang. Ví duï “ … “ [14, tr. 25-27]. Tuy vaäy 30
khoâng trích daãn nhöõng kieán thöùc phoå bieán, moïi ngöôøi ñeàu bieát. Khoâng neân laïm duïng trích daãn choàng chaát laøm lu môø yù töôûng ngöôøi vieát. Neân chuù yù raèng, giaù trò cuûa coâng trình nghieân cöùu phaàn lôùn laø ôû nhöõng yù kieán, nhaän xeùt, pheâ phaùn theå hieän naêng löïc cuûa ngöôøi vieát chöù khoâng phaûi ôû nhöõng trích daãn. YÙ kieán cuûa caù nhaân laø noøng coát, trích daãn chæ nhaèm laøm roõ, noåi baät theâm cho lí luaän. Coù hai loaïi trích daãn: trích daãn theo yù töôûng vaø trích daãn nguyeân vaên. a) Trích daãn theo yù töôûng: neâu toùm taét yù töôûng cuûa taùc giaû, loaïi naøy chæ caàn neâu nguoàn trích daãn, khoâng ñeå trong ngoaëc keùp. b) Trích daãn nguyeân vaên: - Khi trích daãn moät ñoaïn ngaén thì ñeå trong ngoaëc keùp. - Khi trích daãn moät ñoaïn daøi thì phaûi taùch phaàn naøy thaønh moät ñoaïn rieâng, vôùi leà traùi luøi vaøo theâm 2 cm, khoâng phaûi ñaët trong ngoaëc keùp. 4.5.6. Caùch vieát phaàn keát luaän Chæ ñöôïc coi laø keát luaän nhöõng gì ruùt ra moät caùch tröïc tieáp, loâ gích, coù caên cöù töø nhöõng söï kieän, taøi lieäu ñaõ thu ñöôïc vaø ñaõ ñöôïc kieåm tra. Phaàn keát luaän coù theå goàm nhöõng noäi dung sau: - Khaúng ñònh nhöõng keát quaû nghieân cöùu, nhöõng ñoùng goùp môùi cuûa ñeà taøi. Phaàn naøy neân coù nhöõng soá lieäu cuï theå ñeå laøm roõ nhöõng thaønh coâng, nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc, neâu baät giaù trò cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. Khi vieát phaàn keát luaän caàn döïa vaøo nhieäm vuï ñaõ ñaët ra ôû phaàn Môû ñaàu ñeå xem xeùt ñeà taøi ñaõ thöïc hieän ñöôïc ñeán möùc ñoä naøo, caùi gì ñaõ laøm ñöôïc, chöa laøm ñöôïc. - Nhöõng haïn cheá, döï kieán töông lai veà hoaøn thieän vaø aùp duïng ñeà taøi nghieân cöùu vaøo thöïc tieãn. - Caùc yù kieán ñeà xuaát döïa treân keát quaû nghieân cöùu. Chuù yù traùnh ñeà xuaát vu vô, khoâng ñi töø caùc keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi. - Cuoái cuøng caàn coù lôøi keát cho toaøn boä coâng trình. Khoâng neân keát thuùc moät caùch chieáu leä, laøm ngöôøi ñoïc caûm thaát huït haãng, ñoät ngoät. 4.5.7. Caùch vieát taøi lieäu tham khaûo + Xeáp rieâng taøi lieäu tieáng Vieät (keå caû taøi lieäu dòch) roài ñeán taøi lieäu baèng tieáng nöôùc ngoaøi. Xeáp theo thöù töï ABC teân taùc giaû (neáu ngöôøi nöôùc ngoaøi theo hoï taùc giaû); Taøi lieäu cuûa moät toå chöùc, cô quan … thì thay teân taùc giaû baèng teân toå chöùc, cô quan phaùt haønh taøi lieäu ñoù. + Ghi ñuû theo trình töï: soá thöù töï, hoï teân taùc giaû, naêm xuaát baûn (ñeå trong ngoaëc ñôn), teân saùch, taäp..., nhaø xuaát baûn, nôi xuaát baûn. + Teân saùch, taïp chí in nghieâng, daáu phaåy cuoái teân. + Taøi lieäu tham khaûo laø baøi baùo trong taïp chí, baøi trong moät cuoán saùch … thì teân baøi baùo ñaët trong ngoaëc keùp, tröôùc teân taïp chí hay teân saùch. Ví duï: 1. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2000), Quyeát ñònh soá 08/2000/QÑ ngaøy 30/3/2000 veà vieäc ban haønh quy cheá veà nghieân cöùu khoa hoïc cuûa sinh vieân caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø cao ñaúng. 31
2. Phaïm Vaên Quyeát, Nguyeãn Quyù Thanh (2001), Phöông phaùp nghieân cöùu xaõ hoäi hoïc, NXB Ñaïi hoïc quoác gia Haø Noäi. 3. G.L Ruzavin (1993), Caùc phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc, Nhaø xuaát baûn khoa hoïc kyõ thuaät, Haø Noäi. 4. Nguyeãn Thò Söûu, Trònh Vaên Bieàu (1996), “Hoaït ñoäng nghieân cöùu khoa hoïc cuûa sinh vieân laø phöông tieän ñaøo taïo toaøn dieän coù hieäu quaû ngöôøi giaùo vieân hoaù hoïc”, Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc “Naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo giaùo vieân phuïc vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc”, tr. 140-146, Ñaïi hoïc quoác gia Haø noäi -Tröôøng ÑHSP. 5. Phaïm Trung Thanh (1999), Phöông phaùp hoïc taäp vaø nghieân cöùu cuûa sinh vieân Cao ñaúng Ñaïi hoïc, NXB Giaùo duïc. 4.5.8. Hình thöùc trình baøy luaän aùn tieán só vaø luaän vaên thaïc só Luaän vaên thaïc só töø 15.000 ñeán 25.000 chöõ. Veà hình thöùc, cheá baûn, caùch trình baøy töông töï nhö luaän aùn tieán só. Luaän aùn in treân giaáy A4, daøy khoâng quaù 150 trang (khoaûng 45.000 chöõ), khoâng keå phuï luïc. Ñoái vôùi lónh vöïc khoa hoïc xaõ hoäi thì coù theå ñeán 200 trang. Ñaàu luaän aùn coù trang phuï bìa, lôøi cam ñoan, muïc luïc, danh muïc caùc kyù hieäu vaø chöõ vieát taét, danh muïc caùc baûng, danh muïc caùc hình veõ vaø ñoà thò, cuoái coù danh muïc coâng trình cuûa taùc giaû, taøi lieäu tham khaûo vaø phuï luïc. Luaän aùn söû duïng chöõ VnTime (Roman) côõ 13 hoaëc 14 cuûa heä soaïn thaûo Winword hoaëc töông ñöông; daõn doøng 1,5 lines; leà treân 3,5 cm; leà döôùi 3 cm; leà traùi 3,5 cm; leà phaûi 2 cm. Soá trang ñaùnh ôû giöõa, treân ñaàu moãi trang giaáy. 4.5.9. Vieát toùm taét luaän aùn Toùm taét luaän aùn ñöôïc trình baøy nhieàu nhaát trong 24 trang in treân 2 maët giaáy khoå A5, côõ chöõ VnTime 11 cuûa heä soaïn thaûo Winword hoaëc töông ñöông; daõn doøng Exactly 17 pt; leà treân, leà döôùi, leà traùi, leà phaûi ñeàu laø 2 cm. Toùm taét luaän aùn phaûi phaûn aùnh trung thöïc keát caáu, boá cuïc vaø noäi dung cuûa luaän aùn, phaûi ghi ñaày ñuû toaøn vaên keát luaän cuûa luaän aùn. Cuoái baûn toùm taét luaän aùn laø danh muïc caùc coâng trình cuûa taùc giaû ñaõ coâng boá lieân quan ñeán ñeà taøi luaän aùn vôùi ñaày ñuû thoâng tin veà taùc giaû, naêm xuaát baûn, teân baøi baùo, teân taïp chí, soá, soá trang cuûa baøi baùo treân taïp chí. Danh muïc naøy coù theå in treân bìa 3 cuûa toùm taét luaän aùn (5). Trang bìa 1 vaø 2 cuûa toùm taét luaän aùn xem phaàn phuï luïc cuoái taøi lieäu. 4.6. COÂNG BOÁ, BAÛO VEÄ VAØ AÙP DUÏNG VAØO THÖÏC TIEÃN. 4.6.1. Vieát toùm taét chuaån bò cho baûo veä Khi baûo veä, thoâng thöôøng trong thôøi gian chöøng 20 – 30 phuùt, ngöôøi nghieân cöùu phaûi trình baøy tröôùc hoäi ñoàng caùc noäi dung sau: - Teân ñeà taøi - Lyù do choïn ñeà taøi - Muïc ñích cuûa vieäc nghieân cöùu vaø nhieäm vuï cuûa ñeà taøi - Phöông phaùp nghieân cöùu - Caùc keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc Ñeå vieäc trình baøy coù keát quaû, caàn chuaån bò toát baûn toùm taét caùc noäi dung seõ baùo caùo. Baùo caùo caàn ngaén goïn, ñuû yù, ñieàu ñaëc bieät quan troïng laø phaûi laøm noåi baät ñöôïc caùc thaønh töïu, ñoùng goùp, giaù trò cuûa ñeà taøi. Neân söû duïng caùc phöông tieän nghe nhìn ñeå baùo caùo theâm tröïc 32
quan vaø sinh ñoäng. Thieát keá noäi dung baùo caùo treân phaàn meàm trình dieãn Powerpoint, chuaån bò caùc baûng soá lieäu, hình veõ, sô ñoà, maãu vaät ñeå minh hoaï. 4.6.2. Baûo veä tröôùc hoäi ñoàng - Trình baøy ngaén goïn, ñaày ñuû, khuùc chieát. Caàn bieát choïn loïc caùi gì neân noùi, caùi gì khoâng neân noùi. Maïnh daïn caét boû nhöõng phaàn röôøm raø, khoâng thaät caàn thieát laøm loaõng troïng taâm vaø söï taäp trung cuûa ngöôøi nghe. - Tröôùc khi ñi vaøo chi tieát caàn giôùi thieäu sô löôïc boá cuïc (daøn yù noäi dung) cuûa ñeà taøi nghieân cöùu. - Baùm saùt caùc tieâu chí ñaùnh giaù moät coâng trình khoa hoïc. Chuù yù nhaán maïnh nhöõng ñieåm môùi, nhöõng ñoùng goùp, thaønh coâng cuûa ñeà taøi. - Bình tónh vaø töï tin, khoâng haáp taáp, voäi vaõ khi trình baøy vaø khi traû lôøi caâu hoûi. - Traân troïng caùc yù kieán nhaän xeùt, chuù yù laéng nghe, thaønh khaån tieáp thu nhöõng goùp yù ñuùng. Nhöõng yù kieán chöa chính xaùc, neáu thaáy caàn thieát, neân giaûi thích moät caùch khieâm toán vaø lòch thieäp. 33
Chöông 5 ÑAÙNH GIAÙ COÂNG TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC 5.1. CAÙC TIEÂU CHÍ ÑAÙNH GIAÙ CHUNG Vôùi moãi loaïi coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc coù moät muïc ñích, yeâu caàu khaùc nhau. Coù loaïi ñaët troïng taâm laø hieäu quaû kinh teá, coù loaïi ñaët troïng taâm veà yù nghóa khoa hoïc, tính môùi meû, saùng taïo... Vì vaäy vieäc ñaùnh giaù moãi loaïi coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc ñöôïc xeùt theo moät heä tieâu chí rieâng. Tuy nhieân coù theå tìm thaáy trong ñoù nhöõng ñieåm chung laø: - Soá löôïng vaø chaát löôïng caùc thoâng tin môùi cuûa coâng trình; - Tính ñuùng ñaén vaø ñoä tin caäy cuûa caùc phöông phaùp, phöông tieän ñaõ söû duïng ñeå nghieân cöùu; - Giaù trò cuûa coâng trình veà maët khoa hoïc; - Khaû naêng vaän duïng vaøo thöïc teá; - Giaù trò cuûa coâng trình veà hieäu quaû kinh teá, xaõ hoäi … - Hình thöùc trình baøy. 5.2. ÑAÙNH GIAÙ NGHIEÄM THU CAÙC ÑEÀ TAØI NCKH Ñaùnh giaù caùc ñeà taøi caáp cô sôû, caáp boä … Stt Tieâu chuaån Ñieåm toái ña 1 Möùc ñoä ñaùp öùng muïc tieâu, noäi dung, saûn phaåm, thôøi gian vaø caùc yeâu caàu khaùc ñaõ 20 ñaêng kyù. 2 YÙ nghóa khoa hoïc, tính saùng taïo (giaûi 15 phaùp höõu ích, saùng cheá…) 3 Khaû naêng aùp duïng phaùt trieån sau khi keát 15 thuùc. 4 Möùc ñoä thöïc hieän caùc quy ñònh quaûn lyù 10 taøi chính. Coäng 60 Keát quaû xeáp loaïi theo ñieåm bình quaân caùc thaønh vieân trong hoäi ñoàng: Ñieåm toång coäng Ñaùnh giaù 34
Döôùi 30 Khoâng nghieäm thu 30 ñeán 40 Ñaït 41 ñeán 55 Khaù 56 ñeán 60 Toát 5.3. ÑAÙNH GIAÙ LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ 5.3.1. Nhaän xeùt luaän aùn ôû Hoäi ñoàng cô sôû Theo höôùng daãn ñaùnh giaù luaän aùn tieán só soá 8217 / SÑH cuûa Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo ngaøy 01/9/2000 [6]; baûn nhaän xeùt luaän aùn ôû Hoäi ñoàng cô sôû caàn neâu roõ caùc noäi dung sau: - YÙ nghóa khoa hoïc cuûa ñeà taøi. - Söï hôïp lyù vaø ñoä tin caäy cuûa caùc phöông phaùp nghieân cöùu. - Ñaùnh giaù caùc keát quaû ñaït ñöôïc, nhöõng ñoùng goùp môùi vaø giaù trò cuûa nhöõng ñoùng goùp ñoù. - Nhöõng öu ñieåm, thieáu soùt; nhöõng ñieåm caàn boå sung, söûa chöõa. - Nhaän xeùt veà chaát löôïng caùc baøi baùo ñaõ ñöôïc coâng boá cuûa nghieân cöùu sinh. Khaúng ñònh caùc baøi baùo ñoù coù chöùa ñöïng noäi dung chuû yeáu cuûa luaän aùn hay chöa. - Keát luaän veà noäi dung vaø hình thöùc cuûa luaän aùn coù ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa moät luaän aùn tieán só vaø coù theå baûo veä tröôùc Hoäi ñoàng chaám luaän aùn caáp nhaø nöôùc hay chöa. 5.3.2. Nhaän xeùt luaän aùn ôû Hoäi ñoàng nhaø nöôùc Theo höôùng daãn ñaùnh giaù luaän aùn tieán só soá 8217 / SÑH cuûa Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo [6]; baûn nhaän xeùt luaän aùn ôû Hoäi ñoàng nhaø nöôùc cuûa caùc phaûn bieän caàn neâu roõ caùc noäi dung sau: - Tính caàn thieát, thôøi söï, yù nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi. - Söï khoâng truøng laëp cuûa ñeà taøi so vôùi caùc coâng trình, luaän vaên, luaän aùn ñaõ coâng boá ôû trong vaø ngoaøi nöôùc; tính trung thöïc, roõ raøng vaø ñaày ñuû trong trích daãn taøi lieäu tham khaûo. - Söï phuø hôïp cuûa teân ñeà taøi vôùi noäi dung , giöõa noäi dung vaø chuyeân ngaønh. - Ñoä tin caäy vaø tính hieän ñaïi cuûa caùc phöông phaùp ñaõ söû duïng ñeå nghieân cöùu. - Keát quaû nghieân cöùu môùi cuûa taùc giaû; ñoùng goùp môùi cho söï phaùt trieån khoa hoïc chuyeân ngaønh; ñoùng goùp môùi phuïc vuï cho saûn xuaát, kinh teá, quoác phoøng, xaõ hoäi vaø ñôøi soáng. YÙ nghóa khoa hoïc, giaù trò vaø ñoä tin caäy cuûa caùc keát quaû ñoù. - Öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm veà noäi dung , keát caáu vaø hình thöùc cuûa luaän aùn. - Noäi dung luaän aùn ñaõ ñöôïc coâng boá treân taïp chí, kyû yeáu hoäi nghò khoa hoïc naøo vaø giaù trò khoa hoïc cuûa caùc coâng trình ñaõ coâng boá. - Keát luaän chung caàn khaúng ñònh möùc ñoä ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa moät luaän aùn tieán só; baûn toùm taét luaän aùn coù phaûn aùnh trung thaønh noäi dung cuûa luaän aùn hay khoâng; luaän aùn coù theå ñöa ra baûo veä ñeå nhaän hoïc vò tieán só ñöôïc hay khoâng. 5.3. ÑAÙNH GIAÙ ÑEÀ TAØI NCKH CUÛA SINH VIEÂN 35
Theo höôùng daãn soá 1907/KHCN cuûa Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo o6oå chöùc xeùt taëng Giaûi thöôûng “Sinh vieân nghieân cöùu khoa hoïc” [7]; caùc tieâu chuaån chaám ñieåm coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc cuûa sinh vieân goàm coù: Stt Tieâu chuaån Ñieåm 1 Noäi dung khoa hoïc Töø 7 ñeán 8 ñieåm 2 Phöông phaùp nghieân cöùu 3 Hieäu quaû kinh teá, xaõ hoäi, giaùo duïc … (tuøy theo tính chaát cuûa töøng ñeà taøi) Töø 3 ñeán 2 ñieåm 4 Caùch trình baøy coâng trình (boá cuïc, dieãn ñaït, sô ñoà, hình veõ, hình thöùc …) Ñieåm toång coäng toái ña laø 10 ñieåm, töøng phaàn chaám ñeán 0,25 ñieåm. 36
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Leâ Khaùnh Baèng (1993), Toå chöùc quaù trình daïy hoïc ñaïi hoïc, Haø Noäi. 2. Boä Giaùo duïc (1984), Quy cheá veà vieäc laøm khoùa luaän, luaän vaên toát nghieäp ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc sö phaïm - quyeát ñònh soá 3047/ÑTBÑ ngaøy 15/12/1984. 3. Boä Giaùo duïc (1984), Thoâng tö soá 30 ngaøy 17/12/1984 höôùng daãn thöïc hieän quy cheá veà vieäc laøm khoùa luaän, luaän vaên toát nghieäp ôû caùc tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm. 4. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2000), Quyeát ñònh soá 08/2000/QÑ ngaøy 30/3/2000 veà vieäc ban haønh quy cheá veà nghieân cöùu khoa hoïc cuûa sinh vieân caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø cao ñaúng. 5. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2000), Quy cheá ñaøo taïo sau ñaïi hoïc (Ban haønh keøm theo Quyeát ñònh soá 18/2000/QÑ ngaøy 08/6/2000 cuûa Boä tröôûng Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo. 6. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2000), Höôùng daãn ñaùnh giaù luaän aùn tieán só soá 8217 / SÑH ngaøy 01/9/2000. 7. Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo (2002), Höôùng daãn veà vieäc toå chöùc xeùt taëng Giaûi thöôûng “Sinh vieân nghieân cöùu khoa hoïc” soá 1907/KHCN ngaøy 13/3/2002. 8. Hoaøng Chuùng (1983), Phöông phaùp thoáng keâ toaùn hoïc trong khoa hoïc giaùo duïc, NXBGD. 9. Vuõ Cao Ñaøm (1996), Phöông phaùp luaän NCKH, Haø Noäi. 10. Phan Duõng (1991), Phöông phaùp luaän saùng taïo khoa hoïc kyõ thuaät, Ñaïi hoïc Toång hôïp TPHCM. 11. Phan Duõng (1992), Laøm theá naøo ñeå saùng taïo? Ñaïi hoïc Toång hôïp TPHCM. 12. Töø Ñieån (1996), Ñieàu tra thaêm doø dö luaän, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi. 13. Vuõ Gia (2000), Laøm theá naøo ñeå vieát luaän vaên, luaän aùn, bieân khaûo, NXB Thanh nieân. 14. Nguyeãn Vaên Leâ (1995), Phöông phaùp luaän NCKH, TP. HCM. 15. Nguyeãn Xuaân Nghóa (1995), Phöông phaùp vaø kó thuaät trong nghieân cöùu xaõ hoäi, TP.HCM. 16. Haø Theá Ngöõ, Ñöùc Minh, Phaïm Hoaøng Gia (1974), Böôùc ñaàu tìm hieåu phöông phaùp NCKHGD, Haø Noäi. 17. Hoaøng Ñöùc Nhuaän (1997), Phöông phaùp luaän nghieân cöùu khoa hoïc vaø phöông phaùp luaän nghieân cöùu khoa hoïc giaùo duïc (Ñeà cöông baøi giaûng, lôùp cao hoïc Vieän khoa hoïc gíao duïc) TP.Hoà Chí Minh. 18. Quoác hoäi nöôùc Coäng hoaø Xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam, Luaät giaùo duïc (2001), NXB Chính trò Quoác gia. 19. Phaïm Vaên Quyeát, Nguyeãn Quyù Thanh (2001), Phöông phaùp nghieân cöùu xaõ hoäi hoïc, NXB Ñaïi hoïc quoác gia Haø Noäi. 20. G.L Ruzavin (1993), Caùc phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc, Nhaø xuaát baûn khoa hoïc kyõ thuaät. 21. Phaïm Trung Thanh (1999), Phöông phaùp hoïc taäp vaø nghieân cöùu cuûa sinh vieân Cao ñaúng Ñaïi hoïc, NXB Giaùo duïc. 22. Phaïm Trung Thanh, Nguyeãn Thò Lyù (2000), Phöông phaùp thöïc hieän ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc trong sinh vieân, NXB KHKT Haø Noäi. 23. Leâ Töû Thaønh (1995), Logic hoïc vaø phöông phaùp luaän NCKH, TP. HCM. 24. Döông Thieäu Toáng (1995), Traéc nghieäm vaø ño löôøng thaønh quaû hoïc taäp, TP. HCM. 25. Ñöùc Uy (1991), Taâm lyù hoïc saùng taïo, NXBGD. 26. Phaïm Vieát Vöôïng (1997), Phöông phaùp luaän NCKH, Haø Noäi. 27. Brian Allison (1996), Research skills for students, Singapore. 37
28. Rob Barner (1995), Successful study for degrees, London. 29. Pat Cryer (1996), The research student,s guide to success, USA. 30. W. Lawrence Neuman (1997), Social Research Methods, USA. 38
PHUÏ LUÏC PHUÏ LUÏC 1. Maãu bìa cuûa luaän aùn coù in chöõ nhuõ BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO BOÄ CHUÛ QUAÛN CÔ SÔÛ ÑAØO TAÏO TEÂNCÔ SÔÛ ÑAØO TAÏO Hoï vaø teân taùc giaû luaän aùn TEÂN ÑEÀ TAØI LUAÄN AÙN LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ ………………………………. (ghi ngaønh cuûa hoïc vò ñöôïc coâng nhaän) TEÂN THAØNH PHOÁ - NAÊM … 39