HƯỚNG DẪN TƯỚI RỬA DUNG
DỊCH MUỐI TRONG NHIỄM
TRÙNG ĐƯỜNG HÔ HẤP TRÊN
Bệnh đường hô hấp trên, như bệnh viêm mũi xoang mũi
(rhinosinusitis), nhiễm siêu vi đường hô hấp trên và dị ứng mũi, là những
bệnh phổ thông làm xấu đi chất lượng sống của bệnh nhân. Tưới rửa bằng
nước muối là điều trị bổ túc cho bệnh đường hô hấp trên, hình như phát
nguồn từ y khoa vệ đà (Ayurvedic) của Ấnđộ. Phương pháp điều trị này
cũng được hội các bác sĩ gia đình Hoa-kỳ công nhận và hướng dẫn cách
dùng.
Dung dịch muối bơm rửa xoang mũi bằng cách bơm xịt hay nhỏ nước
muối vào một mũi và để cho nước chảy ra ở mũi kia. Kỷ thuật dùng dụng cụ
bơm rửa có bán ngoài quấy gồm bình xịt hay tia nước áp suất thấp, hay dùng
sức ép trọng lực với bình neti hay những loại bình khác có vòi đổ vào mũi.
Dung dịch muối dùng điển hình từ 0.9% đến 3%, nhưng độ muối, pH
và nhiệt độ tối ưu vẫn chưa biết rõ, và có thể biến đổi tùy ý thích bệnh nhân.
Dùng dung dịch muối rửa mũi có thể giúp ích để quản lý triệu chứng
viêm mũi xoang mũi kéo dài từ 12 tuần trở lên, và đây là chỉ định phổ thông
nhất cho bơm tưới dung dịch muối rửa mũi. Trong 1 nghiên cứu theo dữ liệu
ở Cochrane, dùng hàng ngày dung dịch muối 2%, chứ không phải xịt vào
mũi, ngoài chăm sóc bình thường, giảm 64% mức trầm trọng của triệu
chứng. Những bệnh nhân này đã cải thiện đáng kể giá trị cuộc sống liên
quan đến bệnh lúc 6 tháng và 18 tháng.
Để quản lý triệu chứng liên quan đến dị ứng mũi nhẹ đến trung bình
và nhiễm trùng cấp đường hô hấp trên, chứng cứ hổ trợ dùng dung dịch bơm
sương hay bơm dung dịch muối vào mũi để rửa chưa có kết luận.
Những bệnh khác như viêm mũi khi mang thai hay viêm mũi xoang
mũi cấp, có thể đáp ứng với rửa mũi bằng dung dịch muối, theo hướng dẫn
thống nhất khuyên dùng cho những bệnh này.
Tác giả nghiên cứu về phương pháp bơm rửa mũi này bảo cơ chế tác
dụng của dung dịch muối chưa biết rõ. Có thể do phá vỡ chức năng bảo vệ
của màng nhầy mũi đóng một vai trò quan trọng trong bệnh đường hô hấp
trên. Rửa mũi bằng dung dịch muối có thể cải thiện chức năng màng nhầy
mũi qua nhiều tác dụng sinh lý, gồm rửa sạch, lấy đi các chất trung gian gây
viêm, và cải thiện chức năng lông rung màng nhầy do tăng tần số rung.
Thay đổi kỹ thuật và điều chỉnh nồng độ dung dịch muối có thể giúp
tránh tác dụng nghịch của bơm rửa bằng dung dịch muối, ví dụ cảm giác khó
chịu và căng thẳng khi bơm rửa lần đầu. Bơm sương và dung dịch muối có
tác dụng nghịch giống nhau.
Trong số những bệnh nhân được rửa mũi bằng dung dịch muối, ít hơn
10% báo cáo tác dụng nghịch. Những tác dụng này tự chế như đầy tai, tê ở
màng nhầy mũi và chảy máu mũi hiếm gặp. Không có tác dụng nghịch trầm
trọng được báo cáo.
Chống chỉ định bơm rửa mũi bằng dung dịch muối gồm chấn thương
mặt đã lành, vì nước muối có thấm vào khoảng hở các mô khác; và những
bệnh liên quan đến hít vào như có ý muốn run hay những vấn đề thần kinh
hay cơ khung.
Lời khuyên lâm sàng
• với triệu chứng viêm mũi xoang mũi mãn tính, bơm rữa mũi bằng
dung dịch muối là điều trị thêm vào có hiệu quả;
• chứng cứ giới hạn gợi ý rửa mũi bằng dung dịch muối có thể là điều
trị thêm vào có hiệu quả cho triệu chứng khó chịu hay dị ứng mũi, triệu
chứng nhiễm siêu vi đường hô hấp trên, và chăm sóc sau giải phẩu nội soi
xoang mũi;
• dung dịch muối có thể khuyên dùng cho những bệnh khác như viêm
mũi do mang thai từ nhẹ đến vừa phải, viêm mũi xoang mũi cấp, bệnh sacoit
xoang mũi và bệnh u hạt (granulomatosis) Wegener.
Dược sĩ Lê Văn Nhân
