Kế toán chi phí dựa trên hoạt động
(Activity-Based Costing - ABC)
K
ế toán chi phí theo ph
ương pháp truy
ền
thống dựa trên các tiêu thức phân bổ gián
tiếp trong trường hợp doanh nghiệp sản
xuất nhiều loại sản phẩm có thể dẫn đến
kết quả là giá thành của các sản phẩm không chính xác. Vì
vậy, hiện nay các công ty của các nước tư bản phát triển đã
bỏ qua các phương pháp kế toán chi phí truyền thống, vận
dụng các phương pháp kế toán chi phí hiện đại như: kế toán
chi phí dựa trên hoạt động (Activity Based Costing - ABC), k
ế
toán chi phí theo phương pháp “chi phí mục tiêu” (target
cost).
Bài viết này đề cập đến phương pháp kế toán chi phí dựa trên
hoạt động; mục đích là giúp người đọc làm quen với một phương
pháp khác về kế toán chi phí, từ đó có thể cung cấp kiến thức
hữu ích cho các nhà quản trị doanh nghiệp để có định hư
ớng vận
dụng nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý doanh
nghiệp.
Khác với phương pháp truyền thống, phương pháp ABC tập hợp
toàn bộ chi phí gián tiếp trong quá trình sản xuất được tập hợp
trên các tài khoản chi phí chung của kế toán tài chính, sau đó
phân bổ các chi phí theo hoạt động này vào từng sản phẩm, dịch
vụ tạo ra hoạt động đó theo các tiêu thức phân bổ thích hợp như:
s
ố giờ máy hoạt dộng, số giờ công lao động trực tiếp… Khoản chi
phí gián tiếp này được phân bổ vào giá thành sản xuất cùng với
chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp.
Các chi phí khác như: chi phí bán hang, chi phí quản lý doanh
nghiệp được coi như chi phí th
hoặc được phân bổ cho sản phẩm theo thời gian lao động của
công nhân trực tiếp hoặc chi phí nhân công trực tiếp. Nếu phân
bổ ta sẽ có chỉ tiêu giá thành toàn bộ.
Phương pháp ABC có thể được trình bày như sau:
Các bước thực hiện của phương pháp ABC
- Thứ nhất, nghiên cứu các hoạt động tạo ra chi phí tại mỗi
trung tâm chi phí, lập danh sách các hoạt động khác nhau. Sau
đó, chi phí tại mỗi trung tâm sẽ được phân bổ cho mỗi hoạt động
có quan hệ trực tiếp với hoạt động được phân bổ.
- Thứ hai, trong từng loại hoạt động, cần xác định các tiêu
chuẩn đo lường sự thay đổi của mức sử dụng chi phí. Các tiêu
chuẩn này được xem là tiêu chuẩn phân bổ chi phí cho mỗi loại
sản phẩm, dịch vụ hay các đối tượng chịu chi phí. Các tiêu chuẩn
thường sử dụng để phân bổ là: số giờ lao động trực tiếp của
công nhân, tiền lương công nhân trực tiếp, số đơn đặt hang, số
đơn vị vận chuyển,…
- Thứ ba, các hoạt động có cùng tiêu chu
ẩn phân bổ phải đựoc
tập hợp tiếp tục vào một “trung tâm phân nhóm”. Tuỳ theo tính
chất kỹ thuật của sản phẩm, dịch vụ hay đối tượng chịu chi phí
mà tiếp tục phân thành các nhóm nhỏ để tính giá thành.
Như vậy, có thể nói rằng, phương pháp ABC có thể biến
một chi phí gián tiếp thành một chi phí trực tiếp với một đối tư
ợng
tạo lập chi phí xác định. Việc lựa chọn các hoạt động và tiêu
chuẩn phân bổ chi phí hợp lý giúp các nhà quản trị doanh nghiệp
có được những báo cáo về giá thành s
ản phẩm, dịch vụ với độ tin
cậy cao hơn nhiều so với phương pháp truyền thống.
Một ví dụ minh hoạ cho phương pháp ABC.
Công ty RIVYCO sản xuất 2 loại sản phẩm là R và V, chi phí
nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp phát sinh