Kết nối trường đại học - doanh nghiệp trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Trong bối cảnh kinh tế số và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, đổi mới sáng tạo (ĐMST) đóng vai trò then chốt cho sự phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia. Đặc biệt, khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) thường gặp hạn chế về nguồn lực nghiên cứu và phát triển (R&D), khiến việc tự triển khai đổi mới công nghệ gặp nhiều khó khăn. Các trường đại học, với vai trò là trung tâm tri thức và đào tạo, được kỳ vọng trở thành động lực chính trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, mối liên kết đại học - doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn chưa phát huy hết tiềm năng, hạn chế đáng kể quá trình thương mại hóa các kết quả nghiên cứu. Bài viết này nhằm phân tích thực trạng và đề xuất một mô hình kết nối hiệu quả để thúc đẩy đổi mới sáng tạo mở và phát triển kinh tế số dựa trên tri thức.

Các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, lãnh đạo các trường đại học, quản lý doanh nghiệp (đặc biệt là SMEs), và sinh viên quan tâm đến hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế số tại Việt Nam.

Nghiên cứu này khám phá vai trò quan trọng của mối liên kết đại học - doanh nghiệp trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo mở, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế số và chuyển đổi số tại Việt Nam. Thông qua phương pháp nghiên cứu định tính, dựa trên tổng quan tài liệu và dữ liệu thống kê, bài viết phân tích các hạn chế về năng lực R&D của doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) và sự chưa hiệu quả của liên kết đại học - doanh nghiệp trong việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Bài viết đã hệ thống hóa các mô hình hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc tế như Triple Helix, Quadruple Helix, Quintuple Helix và Open Innovation, từ đó đề xuất mô hình "Nền tảng đổi mới sáng tạo mở do đại học dẫn dắt" (University-driven Open Innovation Platform – UOIP) phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Mô hình này nhấn mạnh vai trò trung tâm của trường đại học trong việc điều phối tri thức, công nghệ và nguồn nhân lực, tạo ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo số, cởi mở và linh hoạt. Mặc dù Việt Nam đã đạt những bước tiến đáng kể trong chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, sự thiếu hụt trong chuyển giao và thương mại hóa kết quả nghiên cứu vẫn là một rào cản lớn. Do đó, nghiên cứu đưa ra các khuyến nghị chính sách nhằm hoàn thiện cơ chế, tài chính và tổ chức, với hàm ý ứng dụng nhằm thúc đẩy hiệu quả liên kết đại học - doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế số dựa trên tri thức và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia thông qua đổi mới sáng tạo.