522
PHÁTTRIỂNMÔHÌNHĐẠIHỌCTƯTHỤCTHÔNGMINH
-KINHNGHIỆMCỦAMỘTSỐNƯỚCVÀBÀIHCCHO
VIỆTNAM
NguyễnThịHồngThúy,HồThịTam
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.970
Tómtắt:Trongbốicảnhchuyểnđổisốvàpháttriểnkinhtếtrithức,nghiêncứunhằm
làmrõvaitròvàxuhướngpháttriểnmôhìnhđạihọctưthụcthôngminh,mộtyêucầucấp
thiếtđốivớigiáodụcđạihọcViệtNam.Bằngphươngpháptổnghợpvàsosánhkinhnghiệm
từMỹ,Singapore,NhậtBảnvớithựctiễntrongnước,nghiêncứuchỉrarằngmôhìnhđại
họcthôngminhdựatrêncôngnghệ4.0nhưtrítuệnhântạo,dữliệulớnvàInternetvạnvật
giúptốiưuhóahoạtđộngquảntrị,cánhânhóahọctậpvàthúcđẩyhọctậpsuốtđời.Kết
quảkhẳngđịnhđâylàxuhướngtấtyếuđểđàotạonhânlựcchấtlượngcaovàhộinhậpquốc
tế.Dođó,cáctrườngđạihọcthụcViệtNamcầnđẩymạnhngdụngcôngnghệsố,xây
dựnghạtầngthôngminh,đồngthờiNhànướccầncóchínhsáchhỗtrợnhằmthúcđẩyphát
triểnđạihọctưthụcthôngminh,gópphầnvàoquátrìnhchuyểnđổisốvàpháttriểnkinhtế
trithứcquốcgia.
Từkhóa:Chuyểnđổisốtronggiáodụcđạihọc,kinhnghiệmquốctếvềđạihọcthôngminh,
pháttriểnmôhìnhđạihọctưthụcthôngminh.ngdụngcôngnghệ4.0tronggiáodụcđạihọc,xu
hướngpháttriểngiáodụcđạihọcthôngminh
1TrườngĐạihọcTàichính-Quảntrịkinhdoanh
I.Đặtvấnđề
Môhìnhđạihọctưthụcthôngminh
(MHĐHTTTM)làxuhướngtấtyếutrong
kỷnguyên chuyển đổi số, đặcbiệt quan
trọng với khối đại học tư thục (ĐHTT),
nơicầntínhlinhhoạt,tựchủtàichínhvà
khảnăngđổimớiđểpháttriểnbềnvững.
KhácvớitrườngcônglậpđượcNhànước
hỗtrợ,cácĐHTTphảichủđộngngdụng
côngnghệ4.0nhưAI,BigData,VR/AR
nhằmcánhânhóahọctập,tốiưuquảntrị
nângcaotrảinghiệmngườihọc(Fassi
etal.,2020;Brennanetal.,2018).
Kinh nghiệm từ Mỹ,Singapore và
Nhật Bản cho thấy MHĐHTTTM góp
phần nâng cao chất lượng đào tạo, thúc
đẩy đổi mới sáng tạo trong khối ngoài
cônglập.VớiViệtNam,nơikhuvực
thục ngày càngmở rộng nhưngcòn hạn
chếvềhạtầngsố,nhânlựcvànguồnlực
523
đầutư,việcpháttriểnmôhìnhnàylàyêu
cầucấpthiết.
iviếttậptrungphântíchcácyếu
tốcốtlõicủaMHĐHTTTM,rútrabàihọc
địnhhướngchocáctrườngĐHTTViệt
Namnhằmđẩymạnhchuyểnđổisố,nâng
cao chất lượng đào tạo và năng lực hội
nhậpquốctế.
II.Phươngphápnghiêncứu
Nghiên cứu về kinh nghiệm phát
trinMHĐHTTTMđượcthựchiệnbằng
phươngphápđịnhtínhkếthợptổnghợp-
sosánh,quababước:thuthậpdữliệuthứ
cấp,lựachọnquốcgianghiêncứuvàđối
chiếurútrabàihọcchoViệtNam.
Dữ liệu được lấy từ báo cáo giáo
dục,chínhsáchchuyểnđổisố,nghiêncứu
họcthuậtvàsốliệucácĐHTTViệtNam,
tập trungvàobachủđề:ứngdụngcông
nghệsố,pháttriểnhạtầngthôngminhvà
hợp tác đại học - doanh nghiệp - chính
phủ.
Ba quốc gia được chọn là Mỹ,
SingaporevàNhậtBản,dựatrênhệthống
ĐHTTpháttriển,chínhsáchchuyểnđổi
sốrõràngvàdữliệuminhbạch.Cáctiêu
chísosánhgồmcơchếchínhsách,mức
độứngdụngcôngnghệ4.0,môhìnhhợp
cvàhiệuquảđàotạo,từđórútrabàihọc
định hướng phát triển MHĐHTTTM
phùhợpvớibốicảnhViệtNam.
III.Kháiquátmôhìnhđạihọctư
thụcthôngminh
ĐHTT là cơ sở giáo dục đại học
dotổchứchoặccánhânngoàinhànước
đầutưthànhlập,cóthểhoạtđộngvìhoặc
khôngvìlợinhuậnvàphảiđượcNhànước
cho phép theoquy định phápluật.Theo
Luậtsố34/2018/QH14,đâylàcáccơsở
dotổchức xãhội, tổchứcnghềnghiệp,
tổ chức kinh tế hoặc cá nhân đầu tư và
bảođảmđiềukiệnhoạtđộng(Quốchội,
2018).
UNESCO(2009)khẳngđịnhĐHTT
thành phần quan trọng của hệ thống
giáodụcđạihọctoàncầu,gópphầnmở
rộnghộihọctập,thúcđẩycạnhtranh
đổimớitronggiáodục.
Trong khi đó, MHĐHTM là mô
hìnhgiáodụcđạihọchiệnđại,ứngdụng
urộngcáccôngnghệtiêntiếnnhưAI,
IoT,BigData,nhằmnângcaochấtlượng
giảngdạy,quảntrịvàtrảinghiệmhọctập.
Trên nền tảng đó, MHĐHTTTM
đượchiểulàmôhìnhĐHTTtíchhợpsâu
rộngcôngnghệsốvàotoànbộhoạtđộng
củanhàtrường-từquảntrị,giảngdạy,
nghiên cứu đến kết nối cộng đồng. Các
côngnghệchủđạobaogồmAI,BigData,
IoT,VR/AR,v.v.Mụctiêucủamôhìnhy
tốiưuhóahiệuquảvậnhành,nângcao
trảinghiệmngườihọcthôngquacánhân
hóa học tập, mở rộng khả ng học tập
linhhoạtvàđápứngtốthơnyêucầucủa
thờiđạichuyểnđổisố(Fassietal.,2020).
Mô hình này có các đặc điểm nổi
bậtnhư:Ứngdụngtoàndiệncôngnghệsố
trong giảng dạy,quản trịvà nghiên cứu;
nhânhóahọc tậplinh hoạt,thúcđẩy
họctậpsuốtđời;Quảntrịdựatrêndữliệu
số,đảmbảominhbạchvàhiệuquả;Kết
nối chặt chẽ với doanh nghiệp, đáp ứng
nhu cầu nhân lực thị trường; Linh hoạt
trongcơchếtàichínhvàđầu,thúcđẩy
ngtạovàpháttriểnbềnvững.
IV. Kinh nghiệm phát trin
MHTTTMtạimộtsnướctrênthếgiới
4.1.PháttriểnMHĐHTTTMtạiMỹ
Trong bối cảnh toàn cầu hóa
chuyểnđổisố,Mỹlàquốcgiatiênphong
phát triển mô hình đại học thông minh,
trong đó các ĐHTT như Stanford, MIT,
524
CarnegieMellonnổibậtnhờtínhlinhhoạt
khả năng huy động nguồn lực công
nghệ, mang lại nhiều kinh nghiệm đáng
chúý.
Thứnhất,ứngdụngcôngnghệtiên
tiếntronggiảngdạyvàhọctập:CácĐHTT
MỹđiđầutrongtíchhợpAI,VR,ARvà
BigDatavàođàotạo.ĐạihọcStanford,
chẳnghạn,đãpháttriểnnềntảnghọctập
cánhânhóasửdụngAIđểtheodõitiếnđộ
điềuchỉnhnộidungphùhợpvớitừng
sinhviên.VR/ARđượcápdụngtrongcác
ngành kỹ thuật, y học nhằm mô phỏng
môitrường họcthực tế (StanfordNews,
2022),gópphầnngcaochấtợngvà
cánhânhóagiáodục.
Thứ hai, đầu tư vào hạ tầng công
nghệthôngminhvàquảntrịdữliệuthông
minh: Các trường ĐHTT chú trọng xây
dựng cơ sở hạ tầng hiện đại vàquản trị
hiệuquả.ĐạihọcCarnegieMellonlàví
dụđiểnhìnhkhingdụnghệthốngcảm
biếnIoTđểgiámsátnănglượng,anninh
môitrườnghọctập.Dữliệuđượcphân
tíchtheothờigian thựcgiúp nhà trường
raquyếtđịnhnhanh,tiếtkimchiphívà
ngcaotrảinghiệmngườihọc(Carnegie
MellonUniversity,2023).
Thứba,thúcđẩyhợptácliênngành
giữađạihọc-doanhnghiệp-chínhphủ:
MôhìnhđạihọcthôngminhtạiMỹchú
trọng gắn kết với doanh nghiệp và cơ
quan nhà nước. Tại MIT, chương trình
đào tạo đưc đồng thiết kế với doanh
nghiệpcôngnghệ,sinhvnthamgiadự
án thực tế, tiếpcận hạ tầng hiện đại và
chuyêngiađầungành.Hợptácnàygiúp
tăng nh thực tiễn, nâng cao năng lc
người học và huy động hiệu quảnguồn
lực xã hội cho phát triểnđại học thông
minh(MITNews,2023).
4.2. Phát triển MHĐHTTTM tại
Singapore
Singaporelàquốcgiatiênphongứng
dụngcôngnghệsốtronggiáodụcđạihọc,
ớngtớimụctiêu“quốcgiathôngminh”.
Môhìnhđạihọcthôngminhtrởthànhtrụ
cộtđàotạonhânlựcchokinhtếtrithức,
trong đó c ĐHTT đóng vai trò nổi bật
nhờtínhlinhhoạt,sángtạovàhợptácquốc
tế.Mộtsốkinhnghiệmtiêubiểugồm:
Thứ nhất, ứng dụng công nghệ
thôngminh vàodạy và học:c trường
đại học tại Singapore, kể cả tư thục, đã
ứngdụngAIvàBigDatatrongnềntảng
họctậpđểcánhânhóalộtrìnhchosinh
viên. Hệ thống phân tích dữ liệu hỗ trợ
đánh giáhiệusuất, dự đoánrủirovà tự
độnggợiýhọctập,giúpsinhviêntiếpcận
giáodụclinhhoạt,cánhânhóalàtiêuchí
cốtlõicủaMHĐHTTTM(ThyAn,2024).
Thứhai,xâydựnghạtầngkỹthuật
số và quản lý đại học thông minh: Các
trườngĐHTTtạiSingaporeứngdụnghạ
tầngsốnhưIoTvàhệthốnggiámsátnăng
lượngđểtốiưuvậnnh,hướngtớimôi
trườnghọctậpbềnvững.TrườngĐạihọc
QuảnlýSingapore(SIM)triểnkhaiquản
lýcơsởvậtchấtthôngminhtheodữliệu
thờigianthực,giúptiếtkiệmnănglượng,
ngcaotrảinghiệmsinhviênvàthúcđẩy
quản trịminhbạch, linhhoạt(Gnanaraj,
Said,&Zaini,2022).
Thứba,Đẩymạnhmôhìnhhợptác
liên ngành giữa trường đại học, doanh
nghiệp và chính phủ: MHĐHTTTM tại
Singapore kết nối hệ sinh thái đổi mới
giữatrường,doanhnghiệpvàchínhphủ.
Tiêubiểu,dựánkhuônviênthôngminh
tại Viện Công nghệ Singapore (SIT) ở
Punggol Digital District cho phép sinh
viênhọctrongmôitrườngdoanhnghiệp
thựctếvàchiasẻdữliệuvớiđốitác,góp
525
phầngắnđàotạovớithựctiễn,thúcđẩy
chuyển giao công nghệ và hỗ trợ khởi
nghiệp(TimesHigherEducation,2023).
4.3. Phát triển mô hình trường
ĐHTTthôngminhtạiNhậtBản
NhậtBảntiênphongứngdụngcông
nghệcaotronggiáodụctheođịnhhướng
hộisiêuthôngminh(Society5.0).Các
ĐHTTtndụngtínhtựchủvàlinhhoạtđể
trin khai MHĐHTTTM, góp phần thúc
đẩychiếnlượcchuyểnđổisốgiáodụcđại
họcvớicácthànhtựunổibậtsau:
Thứnhất,ứngdụngcôngnghệcao
tronggiảngdạyvànghiêncứuthựctiễn:
CáctrườngĐHTTtạiNhậtBản,nhưĐại
học Kindai, ví dụ điển hình trong ng
dụngAI, IoT vàBig Data vàoging dạy
vànghncứu.Trườngnàyđãhợptácvới
Microsoftđểpháttriểnhệthốngnuôitrồng
thủysảnthôngminh,giúpsinhviênhọctập
trongmôitrườngtíchhợpcôngnghệhiện
đại,từđótăngcườngkhảnănggiảiquyết
vấn đề, tư duy đổi mới và kỹ năng thực
hànhsátthựctế(Wikipedia,2024).
Thứhai,xâydựnghạtầngđạihọc
thôngminhvàhệsinhtháidữliệu:Nhiều
trườngđạihọctạiNhậtBảnđãđầutưxây
dựnghệthốnghạtầngkỹthuậtsốthông
minh,trongđócácthiếtbịcảmbiếnIoT
đượctriểnkhaikhắpkhuônviênđểgiám
t ng lượng, môi trường, an ninh và
giaothôngnộibộtheothờigianthực.Đối
với các ĐHTT, việc quản lý dữ liệu tập
trung giúp tối ưu hóa chi phí vận hành,
ngcaotrảinghiệmhọctậpvàtạoramôi
trườnggiáodụcbềnvữngvàphùhợpvới
địnhhướngcủaSociety5.0màNhậtBản
theođuổi(ForeignPolicy,2023).
Thứ ba,Hợp tác giữa trường đại
học,doanhnghiệpvàchínhphủ:Pháttriển
ĐHTTthôngminhtạiNhậtBảngắnliền
vớimôhìnhhợptácchiếnlượcgiữacác
trườngĐHTT,cáctậpđoàncôngnghệvà
quannhànước.ViệcliênkếtgiữaĐại
họcKindaiMicrosofttrongtriểnkhai
giảiphápcôngnghệchonôngnghiệpsố
mộtvídụtiêubiểu.Môhìnhnàygiúp
sinhviênđượchọctậptrongmôitrường
tích hợp thực tiễn, nơi giảng dạy không
chrờinghiêncứuvàchuyểngiaocông
nghệ. Qua đó,ĐHTTtrở thành đầumối
đàotạonhânlựcchấtlượngcao,đápứng
nhucầuphát triểnkinh tếvà công nghệ
(Wikipedia,2024).
Tóm lại, kinh nghiệm phát triển
MHĐHTTTMtạiMỹ,SingaporevàNhật
Bản cho thấy sự hội tụ giữa công nghệ,
quảntrịhợptácxãhộitronghiệnđại
hóa giáo dục đại học. Các quốcgia này
đềulấychuyểnđổisốmnềntảng,thúc
đẩy tự chủ và liên kết đa chiều để hình
thànhhệsinhtháiđạihọcthôngminh.Ba
đặcđiểmthenchốtcóthểrútragồm:Ứng
dụngtoàndiệncôngnghệsốtrongđàotạo
quảntrịnhằmcánhânhóahọctậpvà
tốiưuvậnhành;pháttriểnhạtầngkỹthuật
sốvàquảntrịdựatrêndữliệuđểnângcao
hiệuquả,bềnvững;thúcđẩyhợpcđại
học-doanhnghiệp-chínhphủ,gắnđào
tạo với nhu cầu thực tiễn, chuyển giao
côngnghệvàkhởinghiệp.
V.BàihọcchoViệtNam
5.1. Thực trạng MHĐHTTTM ở
ViệtNam
TạiViệt Nam, MHĐHTTTMđang
được mộtsố cơ sở giáodục, đặcbiệt là
cácĐHTTcótiềmlựcvàđịnhhướngsố,
tiên phong triển khai. Mô hình này vừa
thúc đẩy đổi mới giáo dục đại học, vừa
gópphầnpháttriểnhệsinhtháiđổimới
ngtạoquốcgia,vớibatrụcộtchínhsau:
- Về hạ tầng công nghệ số thông
minh: Trường Đại học Phenikaa một
526
điểnhìnhvềđầutưhạtầngsố,vớimạng
không dây tốc độ cao, lớp học thông
minh, hệ thống cameraAI và cảm biến
phục vụ điểm danh, giám sát tối ưu
học tập. Hệ thống big data của trường
chophépphânchhànhvihọctậpvàra
quyết địnhquảntrị theo thời gian thực,
góp phần tạo môi trường giáo dục linh
hoạt,cánhânhóavàvậnhànhhiệuquả
(PhenikaaUniversity,2023).
- Dạy và học thông minh: Cốt lõi
củaMHĐHTTTMlàcánhânhóahọctập.
Nhiu trường như FPT, Phenikaa, Hoa
SenđãtriểnkhainềntảngLMStíchhợp
AI Learning Analytics để phân tích
hiệusuất,cảnhbáosớmvàgợiýkhóahọc
phùhợp,giúpgiảngviênđiềuchỉnhnội
dungdạyhọc.Bêncạnhđó,cácmônkỹ
thuật, ykhoa, kinhdoanh cònứng dụng
VRvàmôphỏngsố,manglạitrảinghiệm
thựchànhchânthựcvàlinhhoạtchosinh
viên(Nguyễn&Trịnh,2024).
- Quản trị đại học thông minh:
Các ĐHTT thông minh tại Việt Nam
đangchuyểnmạnhsangquảntrịsố.Tiêu
biểu,ĐạihọcPhenikaaápdụngmôhình
“3 không” - không giấy tờ, không xếp
hàng,khôngtiếpxúc-nhờhệthốngERP,
dashboardđiềuhànhvàcổngthôngtintích
hợp.Toànbộquytrìnhttuyểnsinhđến
kiểmđịnhđượcsốhóađồngbộ,giúpnhà
trườngraquyếtđịnhdựatrêndữliệu,giảm
tải hành chính nâng cao trải nghiệm
ngườihọc(PhenikaaUniversity,2023).
Nhiều ĐHTT thông minh tại Việt
Nam đẩy mạnh liên kết đại học - doanh
nghiệp, nh thành hệ sinh thái đổi mới
sángtạogắnvớikhucôngnghệcao.Tiêu
biểu,ĐạihọcFPTtriểnkhaimôhình“vừa
họcvừalàm”,hợptácdoanhnghiệptrong
thựctập, giảng dạyvàchuyển giao công
nghệ,đồngthờiliênthôngdữliệuđàotạo
vớinhucầunhânlựcđểxâydựnghệsinh
tháigiáodụcmởchothịtrườnglaođộngsố
(TimesHigherEducationVietnam,2024).
Mặc dù MHĐHTTTM đang được
thúcđẩytạiViệtNam,songquátrìnhtriển
khaivẫngặpnhiềukhókhăn,nhấtởkhối
ngoàicônglập,khiếnchuynđổisốtrong
giáo dục đại học còn chậm tạo ra sự
phânhóagiữacáccơsởđàotạo.Cụthể:
Thứnhất,Thiếuhụtvốnđầutưvà
hạtầngcôngnghệsốchưađồngbộ
ĐểpháttriểnhiệuquảMHĐHTTTM,
cácĐHTTcầnđầutưmạnhvàohạtầng
côngnghệ,nhưngnhiềutrườngquymô
vừavànhỏvẫngặphạnchếvềtàichính.
Cụthể:
- Hạ tầng số hiệnđại nhưlớp học
thôngminh,hệthốngmạngkhôngdâytốc
độcao,thiếtbịIoT,AI,VR/ARcònhạn
chế,chỉđượctriểnkhaitừngphần.
- Nền tảng công nghệ quản trị và
họctậpsốnhưLMS,ERP,hệthốnghọc
tậpcánhânhóamớichỉxuấthiệntạimột
sốtrườngcónănglựcđầutưnhưTrường
Đại họcFPT, ĐạihọcPhenikaahayĐại
học Hoa Sen, trong khi đa số trường tư
thụckhácvẫndừngởmứcứngdụngcông
nghệcơbản.
- Thiếu đội ngũ kỹ thuật chuyên
uđểvậnhành,bảotrì,đảmbảoanninh
mạngvàbảomậtdữliệu.
nhtrạngthiếuđồngbộthểhiệnrõ
ởcáctrườngngoàitrungtâm,nơihạtầng
lạchậu,chiphícaovàkhótiếpcậnhỗtrợ.
Hơnnữa,dokhôngđượchưởngngânch
nhànước,cácĐHTTphảitựxoaysởdù
tiềmlựctàichínhhạnchế.
Thứhai,Hạnchếtừphíagiảngviên
vàngườihọc
-Nănglựcngnghệsốcủaging
viên còn yếu: Rào cản lớn hiện nay là