Khoá luận tốt nghiệp Đại học: Áp dụng quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng trị bệnh cho đàn lợn nái sinh sản và lợn con theo mẹ tại trại Nguyễn Xuân Dũng - Ba Vì - Hà Nội

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ----------------------

NGUYỄN THỊ ANH

Tên chuyên đề:

“ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG VÀ PHÒNG

TRỊ BỆNH CHO ĐÀN LỢN NÁI SINH SẢN VÀ LỢN CON THEO MẸ

TẠI TRẠI NGUYỄN XUÂN DŨNG - BA VÌ - HÀ NỘI”

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo:

Chính quy

Chuyên ngành: Thú y

Khoa:

Chăn nuôi Thú y

Khóa học:

2014 - 2018

Thái Nguyên, 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ------------------------

NGUYỄN THỊ ANH

Tên chuyên đề:

“ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG VÀ PHÒNG

TRỊ BỆNH CHO ĐÀN LỢN NÁI SINH SẢN VÀ LỢN CON THEO MẸ

TẠI TRẠI NGUYỄN XUÂN DŨNG - BA VÌ - HÀ NỘI” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Chính quy Thú y TY K46 N02 Chăn nuôi Thú y 2014 - 2018

Hệ đào tạo: Chuyên ngành: Lớp: Khoa: Khóa học: Giảng viên hướng dẫn: ThS. Nguyễn Thị Thùy Dương

Thái Nguyên, 2018

i

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình cố gắng học tập, rèn luyện và để có được kết quả của

ngày hôm nay ngoài sự cố gắng nỗ lực của chính bản thân, em đã nhận được sự chỉ

bảo giúp đỡ của các thầy cô giáo khoa Chăn nuôi Thú y, trường Đại học Nông Lâm

Thái Nguyên cũng như sự giúp đỡ nhiệt tình của trại chăn nuôi Nguyễn Xuân Dũng.

Đến nay em đã hoàn thành chương trình học tập và thực tập tốt nghiệp. Nhân dịp

này em xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành và lời cảm ơn sâu sắc nhất tới:

Ban giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, ban chủ nhiệm khoa

cùng quý thầy cô khoa Chăn nuôi Thú y đã tận tình truyền đạt vốn kiến thức quý

báu cho chúng em trong suốt quá trình học tập tại trường.

Trại chăn nuôi Nguyễn Xuân Dũng - Ba Vì - Hà Nội đã tạo điều kiện giúp đỡ

và chỉ bảo nhiều kiến thức thực tế, giúp em hoàn thành tốt quá trình thực tập.

Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo

ThS. Nguyễn Thị Thùy Dương đã luôn động viên, giúp đỡ và hướng dẫn chỉ

bảo em tận tình trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp đại

học này.

Và cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè - những

người luôn ở bên và ủng hộ, giúp đỡ em trong suốt chặng đường vừa qua.

Em xin chân thành và trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 21 tháng 8 năm 2018

Sinh viên

Nguyễn Thị Anh

ii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Lịch sát trùng chuồng trại ......................................................................... 32

Bảng 3.2: Lịch phòng bệnh bằng vắc xin của trại ..................................................... 34

Bảng 4.1: Tình hình chăn nuôi lợn qua 3 năm 2016 - 2018 ..................................... 37

Bảng 4.2: Kết quả tiêm vắc xin phòng bệnh cho lợn nái sinh sản............................. 38

Bảng 4.3: Kết quả tiêm vắc xin phòng bệnh cho lợn con ......................................... 38

Bảng 4.4: Kết quả vệ sinh, sát trùng ......................................................................... 39

Bảng 4.5: Số lợn nái và lợn con trực tiếp chăm sóc nuôi dưỡng .............................. 40

Bảng 4.6: Tình hình sinh sản của đàn lợn nái trực tiếp chăm sóc nuôi dưỡng ......... 41

Bảng 4.7: Tỷ lệ nuôi sống lợn con từ sơ sinh đến khi cai sữa .................................. 42

Bảng 4.8: Kết quả chẩn đoán bệnh cho lợn nái tại trại ............................................. 42

Bảng 4.9: Kết quả điều trị bệnh cho lợn nái ............................................................. 43

Bảng 4.10: Kết quả chẩn đoán bệnh cho lợn con tại trại .......................................... 44

Bảng 4.11: Kết quả điều trị bệnh cho lợn con ........................................................... 44

Bảng 4.12: Thực hiện một số công tác khác tại trại .................................................. 45

iii

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

BCN : Ban chủ nhiệm

Cs : Cộng sự

GS.TS. : Giáo sư,Tiến sĩ

LMLM : Lở mồm long móng

: Nhà xuất bản Nxb

: Số thứ tự STT

: Thể trọng TT

: Đơn vị quốc tế UI

iv

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................. i

DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................................... ii

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iii

MỤC LỤC ................................................................................................................................ iv

Phần 1. MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1

1.1. Đặt vấn đề ......................................................................................................... 1

1.2. Mục đích và yêu cầu của chuyên đề ................................................................. 1

1.2.1. Mục đích .................................................................................................... 1

1.2.2. Yêu cầu của chuyên đề .............................................................................. 2

Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ....................................................................................... 3

2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập ............................................................................. 3

2.1.1. Điều kiện tự nhiên...................................................................................... 3

2.1.2. Cơ sở vật chất của trang trại ...................................................................... 4

2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trang trại ..................................................................... 5

2.1.4. Thuận lợi, khó khăn ................................................................................... 5

2.2. Tổng quan tài liệu liên quan đến chuyên đề thực hiện ..................................... 6

2.2.1. Những hiểu biết về quy trình nuôi dưỡng và chăm sóc lợn nái đẻ và lợn

nái nuôi con .......................................................................................................... 6

2.2.2. Những hiểu biết về đặc điểm của lợn con giai đoạn theo mẹ .................... 9

2.2.3. Những hiểu biết về phòng trị bệnh cho vật nuôi ..................................... 14

2.2.4. Những hiểu biết về một số bệnh thường gặp trên lợn nái. ...................... 17

2.2.5. Những hiểu biết về một số bệnh thường gặp trên lợn con. ..................... 23

2.3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước .................................................... 25

2.3.1. Tình hình nghiên cứu trong nước ............................................................ 25

2.3.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ............................................................ 27

Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN................ 28

3.1. Đối tượng ........................................................................................................ 28

v

3.2. Địa điểm và thời gian thực hiện ..................................................................... 28

3.3. Nội dung thực hiện ......................................................................................... 28

3.4. Các chỉ tiêu và phương pháp thực hiện .......................................................... 28

3.4.1. Các chỉ tiêu thực hiện .............................................................................. 28

3.4.2. Phương pháp thực hiện ............................................................................ 28

3.4.3. Chẩn đoán bệnh tại cơ sở ......................................................................... 34

3.4.4. Các công việc khác .................................................................................. 35

3.4.5. Phương pháp xử lý số liệu ....................................................................... 36

Phần 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .............................................................................. 37

4.1. Tình hình chăn nuôi lợn tại trại lợn Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội ..... 37

4.2. Kết quả công tác phòng bệnh cho lợn tại trại ................................................. 37

4.2.1. Kết quả thực hiện quy trình phòng bệnh bằng vắc xin cho đàn lợn ........ 37

4.2.2. Kết quả thực hiện công tác vệ sinh phòng bệnh ...................................... 39

4.3. Kết quả thực hiện quy trình nuôi dưỡng đàn lợn nái và lợn con .................... 40

4.4. Tình hình sinh sản của lợn nái tại trại lợn Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội ... 41

4.4.1. Tình hình sinh sản của đàn lợn nái nuôi tại trại ....................................... 41

4.4.2. Một số chỉ tiêu về số lượng lợn con của lợn nái sinh sản ........................ 42

4.5. Kết quả chẩn đoán và điều trị bệnh cho lợn nái và lợn con tại trại ................ 42

4.5.1. Kết quả chẩn đoán và điều trị bệnh cho lợn nái ...................................... 42

4.5.2. Kết quả chẩn đoán và điều trị bệnh cho lợn con ...................................... 44

4.6. Kết quả công tác phục vụ sản xuất khác ........................................................ 45

Phần 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................................................................................... 46

5.1. Kết luận .......................................................................................................... 46

5.2. Đề nghị ........................................................................................................... 47

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 48

MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG THỜI GIAN TTTN

1

Phần 1

MỞ ĐẦU

1.1. Đặt vấn đề

Tăng trưởng quá “nóng”, cung liên tục vượt cầu khiến cho tình hình chăn

nuôi lợn của cả nước ta hiện nay gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt là trong một năm

trở lại đây giá lợn đã giảm đến mức thấp nhất có thể, do thị trường nhập khẩu Trung

Quốc không ổn định. Trong khi đó các chi phí trong chăn nuôi không giảm khiến

người chăn nuôi lợn càng thêm khó khăn. Nhiều hộ nhỏ lẻ không còn nuôi lợn, các

gia trại, trang trại vẫn tiếp tục nuôi nhưng đều có xu hướng giảm quy mô đàn.

Bên cạnh đó, ngành chăn nuôi lợn còn phải đối mặt với tình hình dịch bệnh.

Lợn hay mắc một số bệnh như: Bệnh truyền nhiễm, bệnh sản khoa, bệnh kí sinh

trùng… Đối với các trang trại nuôi lợn nái sinh sản còn gặp nhiều loại bệnh xảy ra,

do khả năng thích nghi của những giống lợn nái ngoại với khí hậu nước ta còn kém,

đặc biệt là các bệnh hay xảy ra ở cơ quan sinh dục như: đẻ khó, viêm tử cung, viêm

vú, sảy thai truyền nhiễm… Các bệnh này do nhiều yếu tố gây nên như điều kiện vệ

sinh, chăm sóc nuôi dưỡng kém, vi khuẩn, virus gây nên… Chính vì vậy, việc chăm

sóc, nuôi dưỡng và tìm hiểu về bệnh ở cơ quan sinh sản cho đàn lợn nái là việc rất

cần thiết.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trên, với mục đích góp phần nâng cao khả

năng sinh sản của đàn lợn, nâng cao hiệu quả phòng trị bệnh và được sự đồng ý của

BCN Khoa và cô giáo hướng dẫn, em tiến hành chuyên đề: “Áp dụng quy trình

chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng, trị bệnh cho đàn lợn nái sinh sản và lợn con

theo mẹ tại trại Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội”.

1.2. Mục đích và yêu cầu của chuyên đề

1.2.1. Mục đích

- Đánh giá tình hình chăn nuôi tại trang trại.

- Thực hiện quy trình chăm sóc nuôi dưỡng cho lợn nái sinh sản tại trại.

- Nắm được các loại thức ăn dành cho lợn nái sinh sản, khẩu phần ăn và cách

cho lợn nái sinh sản qua từng giai đoạn.

2

- Nắm được các bệnh hay xảy ra đối với lợn nái sinh sản và phương pháp

phòng trị bệnh hiệu quả nhất.

1.2.2. Yêu cầu của chuyên đề

- Đánh giá tình hình chăn nuôi tại trang trại Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội.

- Áp dụng quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng cho đàn lợn nái sinh sản nuôi tại trại.

- Xác định tình hình nhiễm bệnh trên đàn lợn nái sinh sản và áp dụng các

biện pháp phòng trị bệnh.

3

Phần 2

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập

2.1.1. Điều kiện tự nhiên

- Vị trí địa lý: Trại lợn Nguyễn Xuân Dũng được xây dựng năm 2014, là trại

gia công của Công ty cổ phần CP Việt Nam với quy mô 2000 nái bố mẹ. Trại được

xây dựng tại xã Khánh Thượng, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội trên một quả đồi

với diện tích gần 5 ha.

Xã Khánh Thượng là một xã miền núi nằm ở sườn Tây núi Ba Vì, với diện

tích tự nhiên 2882,43 ha. Cách trung tâm huyện Ba Vì trên 35 km, cách trung tâm

thành phố Hà Nội 82km. Xã có địa bàn giáp ranh với 2 tỉnh (phía Đông Nam giáp

tỉnh Hoà Bình, phía Tây cách con sông Đà là tỉnh Phú Thọ) có trục đường giao

thông Sơn Tây - Chẹ - Hợp Thịnh - Kỳ Sơn - Hoà Bình đi qua. Điều kiện địa lý của

xã rất thuận lợi cho việc giao thông, vận chuyển thức ăn cũng như việc buôn bán,

vận chuyển hàng hóa của trại.

- Điều kiện khí hậu: Huyện Ba Vì nằm trong khu vực đồng bằng sông Hồng,

chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa. Do đó, trại lợn Nguyễn Xuân Dũng

cũng chịu ảnh hưởng chung của khí hậu vùng, nhiệt độ thay đổi theo mùa rõ rệt.

Mùa hè nóng ẩm, mưa nhiều (từ tháng 4 đến tháng 8), mùa đông lạnh, khô (từ tháng

10 đến tháng 2 năm sau). Nhiệt độ trung bình năm khoảng 23,40C. Ở vùng thấp,

nhiệt độ tối thấp xuống tới 2,70C; nhiệt độ tối cao lên tới 420C. Ở độ cao 400m nhiệt

độ trung bình năm 20,60C; Từ độ cao 1000m trở lên nhiệt độ chỉ còn 160C. Nhiệt độ

thấp tuyệt đối có thể xuống 0,20C. Nhiệt độ cao tuyệt đối 33,10C. Lượng mưa trung

bình năm 2.500mm, phân bố không đều trong năm, tập trung nhiều vào tháng 7,

tháng 8. Độ ẩm không khí 86,1%. Vùng thấp thường khô hanh vào tháng 12, tháng

1. Từ độ cao 400m trở lên không có mùa khô. Mùa đông có gió Bắc với tần suất

>40%. Mùa hạ có gió Đông Nam với tấn suất 25% và hướng Tây Nam. Với điều

kiện khí hậu như vậy, tương đối thuận lợi cho ngành chăn nuôi phát triển.

4

2.1.2. Cơ sở vật chất của trang trại

Trại mới được xây dựng nên cơ sở vật chất và cơ sở hạ tầng đều được quan

tâm và chú trọng.

Về cơ sở vật chất:

- Có đầy đủ các thiết bị, máy móc để phục vụ cho công nhân và sinh viên

sinh hoạt hàng ngày như: máy giặt, tắm nóng lạnh, tivi, tủ lạnh, quạt,...

- Những vật dụng cá nhân như: kem đánh răng, xà phòng tắm, dầu gội đầu

cũng được trại trang bị.

- Trại còn đầu tư mua bàn chơi pi-a, cầu lông để công nhân giải trí sau giờ

làm việc.

- Cơ sở vật chất trong chuồng chăn nuôi được trại chú trọng đầu tư hơn hết:

+ Trại được xây dựng trên quả đồi khoảng 5ha với 6 dãy chuồng lớn chạy dài

lợp mái tôn. Mỗi 1 dãy lớn lại được chia làm 2 dãy chuồng nhỏ.

+ Trong các chuồng đều có các cũi sắt (đối với chuồng bầu) và giường nằm

(đối với chuồng đẻ) được lắp đặt theo dãy.

+ Có hệ thống quạt gió, dàn mát, điện sáng, vòi uống nước cho lợn tự động.

+ Có hệ thống đèn điện sưởi ấm cho lợn con vào mùa đông.

+ Ngoài ra trại còn có một máy phát điện công suất lớn đủ cung cấp điện cho

cả trại sinh hoạt và hệ thống chuồng nuôi những khi mất điện.

Về cơ sở hạ tầng:

- Trại xây dựng gồm 2 khu tách biệt: khu nhà ở và sinh hoạt của công nhân,

sinh viên và khu chuồng nuôi.

- Khu nhà ở rộng rãi có đầy đủ nhà tắm, nhà vệ sinh tiện nghi.

- Khu nhà ăn cũng được tách biệt có nhà ăn ca (vào buổi trưa) và nhà ăn

chung (buổi tối).

- Khu nhà bếp rộng rãi và sạch sẽ.

- Trại có một nhà kho là nơi chứa thức ăn cho lợn và một kho thuốc là nơi

cất giữ và bảo quản các loại thuốc, vắc xin, dụng cụ kỹ thuật để phục vụ công tác

chăm sóc, điều trị cho đàn lợn của trại.

5

- Hệ thống chuồng nuôi

Khu vực chuồng nuôi của trại được xây dựng trên một khu vực cao, dễ thoát

nước và được bố trí tách biệt với khu sinh hoạt chung của công nhân, gồm: 06

chuồng đẻ, 02 chuồng bầu, 01 chuồng lợn đực và 02 chuồng cách ly. Chuồng nuôi

được xây dựng theo hướng Đông - Tây, Nam - Bắc. Đảm bảo thoáng mát về mùa hè

và ấm áp về mùa đông. Chuồng nuôi xây dựng theo kiểu 2 mái gồm 06 dãy chuồng

chạy dài. Trong đó có 03 dãy chuồng đẻ, mỗi dãy được tách ra làm 02 chuồng nhỏ

với 58 ô chuồng sàn. Chuồng lợn bầu gồm 02 chuồng với kiểu chuồng cũi sắt. Các

chuồng nuôi đều được lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng và hệ thống vòi uống nước

tự động ở mỗi ô chuồng. Mùa hè có hệ thống làm mát bằng quạt thông gió và giàn

mát. Mùa đông có hệ thống làm ấm bằng đèn hồng ngoại.

2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trang trại

Trại gồm có 30 người trong đó có:

- 01 chủ trại

- 01 quản lý

- 02 kỹ sư chính của công ty

- 02 tổ trưởng (01 chuồng bầu, 01 chuồng đẻ)

- 01 bảo vệ

- 14 công nhân

- 02 cấp dưỡng

- 07 sinh viên thực tập.

2.1.4. Thuận lợi, khó khăn

- Thuận lợi:

+ Trại được xây dựng trên một quả đồi nên cách xa khu dân cư, không làm

ảnh hưởng đến người dân xung quanh.

+ Đội ngũ quản lý, cán bộ kỹ thuật, công nhân của trại có năng lực, năng

động, nhiệt tình và có trách nhiệm trong công việc.

+ Trại được xây dựng theo mô hình công nghiệp, trang thiết bị hiện đại, do

đó rất phù hợp với điều kiện chăn nuôi lợn công nghiệp hiện nay.

6

- Khó khăn:

Trại nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, thời tiết diễn biến phức tạp

nên khâu phòng trừ bệnh gặp nhiều khó khăn. Năm 2014, khi trại vừa bắt đầu vào

hoạt động ổn định thì dịch bệnh tai xanh bùng phát làm trại thiệt hại khá lớn về kinh

tế và làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của trại.

2.2. Tổng quan tài liệu liên quan đến chuyên đề thực hiện

2.2.1. Những hiểu biết về quy trình nuôi dưỡng và chăm sóc lợn nái đẻ và lợn nái

nuôi con

2.2.1.1. Quy trình nuôi dưỡng và chăm sóc lợn nái đẻ

- Quy trình nuôi dưỡng

Theo Trần Văn Phùng và cs (2004) [15], thức ăn dùng cho lợn nái đẻ phải là

những thức ăn có giá trị dinh dưỡng cao, dễ tiêu hóa. Không cho lợn nái ăn thức ăn

có hệ số choán cao gây chèn ép thai sinh ra đẻ non, đẻ khó hoặc ép thai chết ngạt.

Một tuần trước khi lợn đẻ phải căn cứ vào tình trạng sức khỏe cụ thể của lợn

nái để có kế hoạch giảm dần lượng thức ăn. Đối với những lợn nái có sức khỏe tốt

thì một tuần trước khi đẻ giảm 1/3 lượng thức ăn, trước đẻ 2 - 3 ngày giảm 1/2

lượng thức ăn. Với những nái có sức khỏe yếu thì không giảm lượng thức ăn mà

giảm dung tích thức ăn bằng cách tăng cường cho ăn các loại thức ăn dễ tiêu hóa.

Những ngày lợn đẻ phải căn cứ vào thể trạng của lợn nái, sự phát dục của

bầu vú mà quyết định chế độ dinh dưỡng cho hợp lý.

Ngày lợn nái cắn ổ đẻ, cho lợn nái ăn ít thức ăn tinh (0,5kg) hoặc không cho

thức ăn tinh nhưng uống nước tự do. Ngày lợn nái đẻ có thể không cho lợn nái ăn

mà chỉ có uống nước ấm có pha muối hoặc ăn cháo loãng. Sau khi đẻ 2 - 3 ngày

không cho lợn nái ăn nhiều một cách đột ngột mà tăng từ từ đến ngày thứ 4 - 5 thì

cho ăn đủ tiêu chuẩn. Thức ăn cần chế biến tốt, dung tích nhỏ, có mùi vị thơm ngon

để kích thích tính thèm ăn cho lợn nái.

- Quy trình chăm sóc

Việc chăm sóc lợn nái mẹ có vai trò quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng

suất và sức khỏe của cả lợn mẹ và lợn con. Chuồng trại phải được vệ sinh sạch sẽ.

7

Trước khi lợn đẻ 10 - 15 ngày cần chuẩn bị đầy đủ chuồng đẻ. Tẩy rửa vệ sinh, khử

trùng toàn bộ ô chuồng, nền chuồng, sàn chuồng dùng cho lợn con và lợn mẹ. Yêu

cầu chuồng phải khô ráo, ấm áp, sạch sẽ, có đầy đủ ánh sáng. Sau khi vệ sinh tiêu độc

nên để trống chuồng từ 3 - 5 ngày trước khi lợn nái vào đẻ. Chuồng đẻ cần phải trải

đệm lót, có che chắn và thiết bị sưởi ấm trong những ngày mùa đông giá rét. Trước

khi đẻ 1 tuần, cần vệ sinh lợn nái sạch sẽ, lợn nái được lau rửa sạch sẽ đất hoặc phân

bám dính trên người, dùng khăn thấm nước xà phòng lau sạch bầu vú và âm hộ. Làm

như vậy tránh được nguy cơ lợn con mới sinh bị nhiễm khuẩn do tiếp xúc trực tiếp

với lợn mẹ có vi khuẩn gây bệnh. Sau khi vệ sinh sạch sẽ cho lợn nái, cho lợn nái di

chuyển nhẹ nhàng từ chuồng bầu sang chuồng đẻ để lợn quen dần với chuồng mới.

Trong quá trình chăm sóc lợn nái đẻ, công việc cần thiết và rất quan trọng là

việc chuẩn bị ô úm cho lợn con. Ô úm rất quan trọng đối với lợn con, nó có tác

dụng phòng ngừa lợn mẹ đè chết lợn con, đặc biệt những ngày đầu mới sinh lợn con

còn yếu ớt, lợn mẹ mới đẻ xong sức khỏe còn rất yếu chưa hồi phục. Ô úm có thể

giúp khống chế nhiệt độ thích hợp cho lợn con, đặc biệt là lợn con đẻ vào những

tháng mùa đông. Ngoài ra, ô úm tạo điều kiện thuận lợi cho việc tập ăn sớm cho lợn

con (để máng ăn vào ô úm cho lợn con lúc 7 - 10 ngày tuổi) mà không bị lợn mẹ

húc đẩy và ăn thức ăn của lợn con.

Theo dõi thường xuyên sức khỏe của lợn mẹ, quan sát bầu vú, thân nhiệt lợn

mẹ liên tục trong 3 ngày đầu sau khi đẻ để phát hiện sát nhau, sốt sữa hoặc nhiễm

trùng... để có biện pháp xử lý kịp thời.

2.2.1.2. Quy trình nuôi dưỡng và chăm sóc lợn nái nuôi con

- Quy trình nuôi dưỡng

Theo Trần Văn Phùng và cs (2004) [15], thức ăn cho lợn nái nuôi con phải là

những thức ăn có ảnh hưởng tốt đến sản lượng và chất lượng sữa. Đó là các loại

thức ăn xanh non như các loại rau xanh, các loại củ quả như bí đỏ, cà rốt, đu đủ.

Thức ăn tinh tốt như gạo tấm, cám gạo, bột mỳ, các loại thức ăn bổ sung đạm động

vật, đạm thực vật, các loại khoáng, vitamin... Không cho lợn nái nuôi con ăn các

loại thức ăn thối mốc, biến chất, hư hỏng. Thức ăn hỗn hợp cho lợn nái nuôi con

8

dùng trong chăn nuôi công nghiệp phải đảm bảo đủ protein, năng lượng và các

thành phần vitamin, khoáng theo đúng tiêu chuẩn quy định như năng lượng trao đổi

3100 kcal, protein 15%, canxi từ 0,9 - 1,0%, photpho 0,7%.

Lượng thức ăn cho lợn nái nuôi con cũng đóng vai trò quan trọng và ảnh

hưởng trực tiếp đến sinh trưởng và khả năng điều tiết sữa của lợn mẹ, chính vì vậy

ta cần phải có một khẩu phần ăn hợp lý và đầy đủ dinh dưỡng cho lợn mẹ. Theo

Trần Văn Phùng và cs (2004) [15], trong quá trình nuôi con, lợn nái được cho ăn

như sau:

- Đối với lợn nái ngoại

+ Ngày cắn ổ đẻ: Cho lợn nái ăn ít thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh (0,5 kg) hoặc

không cho ăn, nhưng cho uống nước tự do.

+ Sau ngày đẻ thứ 1, 2 và 3 cho ăn thức ăn hỗn hợp với lượng thức ăn từ 1 -

2 - 3kg tương ứng.

+ Ngày nuôi con thứ 4 đến ngày thứ 7: cho ăn 4kg thức ăn hỗn hợp/nái/ngày.

+ Từ ngày thứ 8 đến cai sữa cho ăn theo công thức: Lượng thức ăn/nái/ngày

là 2kg + (số con x 0,35kg/con).

+ Số bữa ăn trên ngày: 2 (sáng và chiều).

+ Nếu lợn mẹ gầy thì cho ăn thêm 0,5 kg, lợn mẹ béo thì giảm 0,5 kg thức

ăn/ngày.

+ Ngoài ra cho lợn nái ăn từ 1 - 2 kg rau xanh/ngày sau bữa ăn tinh (nếu có

rau xanh).

+ Một ngày trước ngày cai sữa lượng thức ăn của lợn mẹ giảm đi 20 - 30%

+ Ngày cai sữa cho lợn mẹ nhịn ăn, hạn chế uống nước.

- Đối với lợn nái nội

+ Công thức tính nhu cầu thức ăn cho lợn nái nội nuôi con/1 ngày đêm

Lợn nái nội có khối lượng cơ thể dưới 100kg, mức ăn trong 1 ngày đêm được

tính như sau:

Thức ăn tinh là 1,2 kg + (số lợn con theo mẹ x 0,18 kg).

Thức ăn thô xanh: 0,3 đơn vị.

9

Lợn nái nội có khối lượng cơ thể từ 100 kg trở lên, mức ăn cho 1 ngày đêm

giai đoạn nuôi con được tính như sau:

Thức ăn tinh là 1,4 kg + (số con theo mẹ x 0,18 kg).

Thức ăn thô xanh: 0,4 đơn vị.

- Quy trình chăm sóc

Theo Trần Văn Phùng và cs (2004) [15], vận động tắm nắng là điều kiện tốt

giúp cho lợn nái nhanh hồi phục sức khỏe và nâng cao sản lượng sữa của lợn mẹ. Do

vậy sau khi lợn đẻ được từ 3 - 7 ngày, trong điều kiện chăn nuôi có sân vận động, nếu

thời tiết tốt thì có thể cho lợn nái vận động, thời gian vận động lúc đầu là 30

phút/ngày, sau tăng dần số giờ vận động lên. Trong chăn nuôi công nghiệp, hầu hết

lợn nái nuôi con đều bị nhốt trong các cũi đẻ, không được vận động, vì vậy cần phải

chú ý đến thành phần dinh dưỡng của thức ăn, đặc biệt các chất khoáng và vitamin.

Chuồng trại của lợn nái nuôi con yêu cầu phải đảm bảo luôn khô ráo, sạch sẽ,

không có mùi hôi thối, ẩm ướt. Do vậy hàng ngày phải vệ sinh chuồng trại, máng

ăn, máng uống sạch sẽ. Chuồng lợn nái nuôi con phải có ô úm lợn con và ngăn tập

ăn sớm cho lợn con. Nhiệt độ chuồng nuôi thích hợp là 18 - 20°C, độ ẩm 70 - 75%.

2.2.2. Những hiểu biết về đặc điểm của lợn con giai đoạn theo mẹ

2.2.2.1. Đặc điểm sinh trưởng của lợn con

Sau khi sinh lợn con có tốc độ sinh trưởng rất nhanh được thể hiện thông qua

sự tăng về khối lượng cơ thể. Thông thường khối lượng lợn con lúc 7 - 10 ngày tuổi

tăng gấp 2 lần so với lúc sơ sinh, 21 ngày tuổi tăng gấp 4 lần.

Theo Vũ Đình Tôn và Trần Thị Thuận (2006) [23], khối lượng lợn con đạt

được ở các thời điểm như: Sơ sinh, cai sữa, xuất chuồng có mối tương quan thuận

khá chặt chẽ, nghĩa là khối lượng lúc sơ sinh càng cao thì có khả năng khối lượng

lúc cai sữa cao.

2.2.2.2. Đặc điểm tiêu hóa của lợn con

Đặc điểm nổi bật của cơ quan tiêu hóa của lợn con đó chính là sự phát triển

rất nhanh song chưa hoàn thiện. Sự phát triển nhanh thể hiện ở sự tăng về dung tích

và khối lượng của bộ máy tiêu hóa. Dạ dày lợn con khi mới sinh chỉ có dung tích

2,5ml đã tăng lên 1815ml vào lúc 70 ngày tuổi.

Tiêu hóa thức ăn của lợn diễn ra ở 3 giai đoạn:

10

* Tiêu hóa ở miệng

Tiêu hóa ở miệng gồm 3 giai đoạn là lấy thức ăn, nước uống, nhai, tẩm thức

ăn với nước bọt và nuốt. Tiêu hóa diễn ra với 2 quá trình: Tiêu hóa cơ học do nhai

và tiêu hóa hóa học do các enzyme trong nước bọt.

Amylase có trong nước bọt có hoạt tính cao trong những ngày lợn con mới

sinh và từ 2 - 21 ngày tuổi. Tùy theo lượng thức ăn và lượng tiết sữa khác nhau,

thức ăn có phản ứng axít yếu và khô thì nước bọt chủ yếu để thấm ướt và làm mềm

thức ăn.

* Tiêu hóa ở dạ dày

Lợn con mới sinh ra sống nhờ sữa mẹ. Sau khi cai sữa lợn con sống tự lập

nên phải trải qua một quá trình thay đổi không ngừng về hình thái cấu tạo và hoạt

động sinh lý của ống tiêu hóa để thích ứng với điều kiện mới. Dung tích dạ dày của

lợn con lúc 10 ngày tuổi gấp 3 lần lúc sơ sinh, 20 ngày gấp 8 lần và 60 ngày tuổi

gấp 60 lần trong khi dung tích dạ dày lúc sơ sinh khoảng 0,03 lít và sau đó tăng

chậm đến tuổi trưởng thành đạt 3,5 - 4 lít.

Cơ quan tiêu hóa của lợn con chưa được hoàn thiện do một số enzyme tiêu

hóa thức ăn chưa có hoạt tính mạnh, đặc biệt là ở 3 tuần đầu. Khoảng 25 ngày đầu

sau khi đẻ, enzyme pepsin trong dạ dày lợn con chưa có khả năng tiêu hóa protein

của thức ăn. Sau 25 ngày tuổi trong dịch vị lợn con chỉ có acid clohydric (HCl) ở

dạng tự do và enzyme pepsinogenase không hoạt động mới được HCl hoạt hóa

thành pepsin hoạt động và mới có khả năng tiêu hóa. Do thiếu HCl ở dạng tự do nên

lợn con dưới 25 ngày tuổi rất dễ bị vi khuẩn có hại xâm nhập vào đường tiêu hoá.

Chúng ta có thể kích thích tế bào vách dạ dày lợn con tiết ra HCl ở dạng tự do sớm

hơn bằng cách bổ sung thức ăn sớm cho lợn con. Nếu tập cho lợn con ăn sớm từ 7 -

10 ngày tuổi thì HCl ở dạng tự do có thể được tiết ra từ 14 ngày tuổi (Võ Trọng Hốt

và Nguyễn Thiện (2007) [8].

* Tiêu hóa ở ruột

Theo Trần Thị Dân (2006) [2], lợn con sơ sinh dung tích ruột non 100ml, 20

ngày tuổi tăng 7 lần, tháng thứ 3 đạt 6 lít, và 12 tháng đạt 20 lít. Ruột già của lợn

11

con sơ sinh có dung tích 40 - 50ml, 20 ngày 100ml, tháng thứ 3 đạt 2,1 lít, tháng thứ

4 là 7 lít và tháng thứ 7 từ 11 - 12 lít. Hoạt tính của các ezyme thay đổi từ sơ sinh

đến trưởng thành

- Amylase và maltase: Hai enzyme này có trong dịch tụy từ khi lợn con mới

đẻ ra nhưng dưới 3 tuần hoạt tính còn thấp nên khả năng tiêu hoá tinh bột còn kém.

Sau 3 tuần tuổi enzyme amylase và maltase mới có hoạt tính mạnh nên khả năng

tiêu hoá tinh bột của lợn con tốt hơn.

Lợn con dưới 3 tuần tuổi chỉ có một số enzyme tiêu hóa có hoạt tính mạnh

như: trypsin, cathepsin, lactase, lipase và chymotrypsin.

- Trypsin: Là enzyme tiêu hóa protein của thức ăn. Ở thai lợn 2 tháng tuổi

trong chất chiết đã có enzyme trypsin, thai càng lớn hoạt tính của enzyme trypsin

càng cao. Khi lợn con mới đẻ ra hoạt tính của enzyme trypsin dịch tụy rất cao để bù

đắp lại khả năng tiêu hoá kém của enzyme pepsin dạ dày.

- Cathepsin: Là enzyme tiêu hoá protein trong sữa. Đối với lợn con ở 3 tuần

tuổi đầu, cathepsin có hoạt tính mạnh sau đó giảm dần.

- Lactase: Có tác dụng tiêu hoá đường lactose trong sữa. Enzyme này có hoạt

tính mạnh ngay từ khi lợn con mới đẻ ra và tăng cao nhất ở tuần tuổi thứ 2, sau đó

hoạt tính của enzyme giảm dần.

- Lipase và chymotrypsin: Đây là hai enzyme có hoạt tính mạnh trong 3 tuần

đầu và sau đó hoạt tính giảm dần (Võ Trọng Hốt và cs 2007) [8].

Như vậy, lợn con mới sinh có khả năng tiêu hóa kém do các enzym có hoạt

lực tiêu hóa yếu. Hoạt động của các enzym chỉ thích hợp với việc tiếp nhận và tiêu

hóa sữa. Nhưng nếu có chế độ chăm sóc thích hợp khẩu phần ăn hợp lý có cám ăn

tập ăn sớm được chế biến hợp lý với thành phần dinh dưỡng đầy đủ và cho lợn con

tập ăn sớm sẽ cải thiện được hạn chế này.

2.2.2.3. Đặc điểm về khả năng điều tiết thân nhiệt

Cơ năng điều tiết thân nhiệt của lợn con còn kém do:

- Hệ thần kinh của lợn con chưa phát triển hoàn chỉnh. Trung khu điều tiết

thân nhiệt ở vỏ não mà não của gia súc là cơ quan phát triển muộn nhất ở cả hai giai

đoạn trong và ngoài thai.

12

- Diện tích bề mặt của cơ thể lợn con so với khối lượng có thể cao hơn lợn

trưởng thành nên lợn con dễ bị nhiễm lạnh (Đào Trọng Đạt và cs, 1996) [6].

- Tốc độ sinh trưởng của gia súc non rất cao, nếu sữa mẹ không đảm bảo chất

lượng, khẩu phần thức ăn thiếu đạm sẽ làm cho sự sinh trưởng chậm lại và tăng

trọng theo tuổi giảm xuống, làm cho khả năng chống đỡ bệnh tật của lợn con kém

(Phạm Sỹ Lăng và cs 2002) [9].

Trong giai đoạn này việc duy trì thân nhiệt của lợn con phụ thuộc vào sự

hoạt động rất mạnh của hệ tuần hoàn cũng như sự thay đổi tư thế của lợn.

Nhịp tim của lợn con tăng hơn so với lợn trưởng thành rất lớn. Bình thường

đối với lợn trưởng thành nhịp tim là 75 lần/phút, song ở giai đoạn đầu sau khi mới

đẻ nhịp tim tăng lên tới 200 lần/phút. Lượng máu đến các cơ quan trong cơ thể cũng

rất lớn đạt 150 ml/kg khối lượng trong 1 phút, trong khi đó ở lợn trưởng thành chỉ

đạt 30 - 40 ml/kg khối lượng trong 1 phút.

Lợn con rất mẫn cảm với nhiệt độ vì cơ quan điều tiết nhiệt chưa hoàn chỉnh.

Khả năng tự điều hòa thân nhiệt của lợn con tăng chậm từ khi mới sinh đến 2 tuần

tuổi do vậy trong 2 tuần đầu chúng tất dễ mẫn cảm với thay đổi lớn của nhiệt độ bên

ngoài. Mỗi loại gia súc gia cầm đều có một giới hạn sinh thái về nhiệt độ và độ ẩm

nhất định, độ ẩm không khí trong chuồng nuôi cao là điều bất lợi cho lợn con, bởi vì

độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn phát triển, ngoài ra độ ẩm càng

cao thì càng làm tăng thêm độ lạnh trong chuồng nuôi. Cho nên việc quản lý nhiệt

độ và độ ẩm trong chuồng nuôi cho phù hợp với tuổi của lợn và giữ cho nhiệt độ

trong chuồng nuôi ổn định trong một ngày đêm là rất quan trọng.

2.2.2.4. Đặc điểm về khả năng miễn dịch

Lợn con khi mới sinh ra trong máu hầu như không có kháng thể. Lượng

kháng thể trong máu lợn con tăng rất nhanh sau khi lợn con bú sữa đầu. Vì vậy,

người ta nói rằng ở lợn con khả năng miễn dịch là hoàn toàn thụ động vì nó phụ

thuộc vào lượng kháng thể hấp thu được nhiều hay ít sữa từ mẹ.

Trong sữa đầu lợn mẹ có tỷ lệ protein rất cao, những giờ đầu sau khi đẻ trong

sữa có tới 18 - 19% protein, trong đó γ - globulin chiếm tỷ lệ rất cao (34 - 45%) và

13

có vai trò miễn dịch. Trong sữa đầu có một số loại kháng thể chủ yếu như sau:

IgA là loại kháng thể đặc hiệu cho hệ thống hô hấp, hệ tiêu hóa và sinh dục.

Loại kháng thể này từ sữa mẹ và được hấp thu qua thành ruột vào trong cơ thể lợn

con. IgA có vai trò miễn dịch trực tiếp với bệnh do E. coli và một số bệnh khác.

IgG là kháng thể đặc hiệu đối với các vi khuẩn do lợn mẹ tiếp xúc ở trong

chuồng đẻ như E. coli và các kháng thể bệnh dịch tả khi lợn mẹ được tiêm phòng.

Lợn con có loại kháng thể này từ sữa mẹ truyền sang và đây là loại kháng thể tồn tại

rất lâu trong máu, cho nên giúp cho lợn con có khả năng kháng lại những loại vi

khuẩn gây hại điển hình như E. coli.

IgM là kháng thể kháng các bệnh do virus cũng như một số bệnh khác trong

máu. Đây là loại kháng thể đầu tiên vào cơ thể để chống lại những bệnh lạ đầu tiên

xâm nhập vào cơ thể.

Như vậy, trong sữa đầu không chỉ có hàm lượng kháng thể lớn mà còn có

các loại kháng thể khác nhau để giúp cho lợn con có khả năng chống chịu được với

bệnh tật xâm nhập từ bên ngoài vào. Tuy nhiên, khả năng hấp thu kháng thể của lợn

con thay đổi rất lớn theo thời gian.

Như vậy, quá trình hấp thu nguyên vẹn phân tử γ - globulin bị giảm rất

nhanh theo thời gian. Sở dĩ lợn con có khả năng hấp thu được nguyên vẹn phân tử

globulin là vì trong sữa đầu có kháng trypsin (antitrypsin), nó làm mất hoạt lực của

trypsin tuyến tụy. Đồng thời khoảng cách giữa các tế bào vách ruột lợn con mới

sinh rất lớn nên phân tử globulin có thể được chuyển qua bằng con đường ẩm bào

(kiểu hấp thu này giảm mạnh theo thời gian). Vì vậy, sau 24 giờ hàm lượng globulin

trong máu lợn con đã đạt tới 20,3mg%. Tại thời điểm này các tiểu phần protein sữa

tuần hoàn trong máu không nguy hiểm đối với lợn con vì lúc này lợn chưa hình

thành kháng thể bản thân và protein đối với chúng không phải là kháng nguyên.

Bên cạnh sự hấp thu kháng thể từ sữa mẹ thì bản thân lợn con trong thời kỳ

này cũng có quá trình tổng hợp kháng thể. Trước đây người ta cho rằng tới 2 tuần

tuổi hoặc muộn hơn mới có quá trình tổng hợp kháng thể ở lợn con. Nghiên cứu tại

Bruno (Cộng hòa Séc) gần đây cho thấy chỉ ngay sau ngày đẻ thứ hai một số cơ

14

quan trong cơ thể lợn con đã bắt đầu sản sinh kháng thể. Tuy nhiên, khả năng này

của lợn con còn rất hạn chế và nó chỉ được hoàn chỉnh khi lợn con được một tháng

tuổi (Vũ Đình Tôn và Trần Thị Thuận, 2006) [23].

2.2.3. Những hiểu biết về phòng trị bệnh cho vật nuôi

2.2.3.1. Phòng bệnh

Như ta đã biết ‘‘Phòng bệnh hơn chữa bệnh’’‚ nên khâu phòng bệnh được

đặt lên hàng đầu, nếu phòng bệnh tốt thì có thể hạn chế hoặc ngăn chặn được bệnh

xảy ra. Các biện pháp phòng bệnh tổng hợp được đưa lên hàng đầu, xoay quanh các

yếu tố môi trường, mầm bệnh, vâṭ chủ. Do vậy, việc phòng bệnh cũng như trị bệnh

phải kết hơp ̣ nhiều biêṇ pháp khác nhau.

- Phòng bệnh bằng vệ sinh và chăm sóc nuôi dưỡng tốt:

Theo Nguyễn Ngọc Phục (2005) [16], bệnh xuất hiện trong một đàn lợn

thường do nguyên nhân phức tạp, có thể là bệnh truyền nhiễm, hoặc không truyền

nhiễm hoặc có sự kết hợp cả hai. Có rất nhiều biện pháp đã được đưa ra áp dụng

nhằm kiểm soát các khả năng xảy ra bệnh tật trên đàn lợn. Phần lớn các biện pháp

này đều nhằm làm giảm khả năng lan truyền các tác nhân gây bệnh và nâng cao sức

đề kháng của đàn lợn.

Theo Trần Văn Phùng và cs (2004) [15], từ 3 - 5 ngày trước dự kiến đẻ, ô

chuồng lợn nái đã được cọ rửa sạch, phun khử trùng bằng hóa chất như Crezin 5%

hoặc bằng loại hóa chất khác nhằm tiêu độc khử trùng chuồng lợn nái trước khi đẻ.

- Vệ sinh chuồng trại và thiết bị chăn nuôi

Chuồng trại phải đảm bảo phù hợp với từng đối tượng vật nuôi, thoáng mát

mùa hè, ấm áp mùa đông, đảm bảo cách ly với môi trường xung quanh. Tẩy uế

chuồng trại sau mỗi lứa nuôi bằng phương pháp: rửa sạch, để khô sau đó phun sát

trùng bằng các loại thuốc sát trùng và trống chuồng ít nhất 15 ngày với vật nuôi

thương phẩm, 30 ngày đối với vật nuôi sinh sản. Với những chuồng nuôi lưu cữu

hoặc chuồng nuôi có vật nuôi bị bệnh truyền nhiễm, cần phải vệ sinh tổng thể và

triệt để: Sau khi đưa hết vật nuôi ra khỏi chuồng, xử lý theo hướng dẫn của thú y,

cần phun sát trùng kỹ (pha dung dịch sát trùng và phun theo hướng dẫn khi chống

15

dịch) toàn bộ chuồng nuôi từ mái, các dụng cụ và môi trường xung quanh, để khô

và dọn, rửa. Các chất thải rắn trong chăn nuôi cần thu gom để đốt hoặc ủ sinh học;

chất thải lỏng, nước rửa chuồng cần thu gom để xử lý, không thải trực tiếp ra môi

trường. Cần phun sát trùng 1 - 2 lần/tuần trong suốt thời gian trống chuồng, ít nhất

trong 30 ngày. Các thiết bị, dụng cụ chăn nuôi cần rửa sạch, phơi khô, sát trùng và

đưa vào kho bảo quản. Vệ sinh và phun sát trùng xung quanh chuồng nuôi.

- Phòng bệnh bằng vắc xin: Phòng bệnh bằng vắc xin là biện pháp phòng

bệnh chủ động có hiệu quả nhất.

Theo Nguyễn Bá Hiên và cs (2012) [7], vắc xin là một chế phẩm sinh học mà

trong đó chứa chính mầm bệnh cần phòng cho một bệnh truyền nhiễm nào đó (mầm

bệnh này có thể là vi khuẩn, virus, độc tố hay vật liệu di truyền như ARN, ADN…)

đã được làm giảm độc lực hay vô độc bằng các tác nhân vật lý, hóa học, sinh học

hay phương pháp sinh học phân tử (vắc xin thế hệ mới - vắc xin công nghệ gen).

Lúc đó chúng không còn khả năng gây bệnh cho đối tượng sử dụng, nhưng khi đưa

vào cơ thể động vật nó sẽ gây ra đáp ứng miễn dịch làm cho động vật có miễn dịch

chống lại sự xâm nhiễm gây bệnh của mầm bệnh tương ứng.

Khi đưa vắc xin vào cơ thể vật nuôi, chưa có kháng thể chống bệnh ngay mà

phải sau 7 - 21 ngày (tuỳ theo từng loại vắc xin) mới có miễn dịch.

2.2.3.2. Điều trị bệnh

Theo Nguyễn Bá Hiên và cs (2012) [7], nguyên tắc để điều trị bệnh là:

- Toàn diện: Phải phối hợp nhiều biện pháp như hộ lý, dinh dưỡng, thuốc.

- Điều trị sớm trên cơ sở chẩn đoán đúng bệnh để dễ lành bệnh và hạn chế

lây lan.

- Diệt căn bệnh là chủ yếu kết hợp chữa triệu chứng.

- Tiêu diệt mầm bệnh phải đi đôi với tăng cường sức đề kháng của cơ thể,

làm cho cơ thể tự nó chống lại mầm bệnh thì bệnh mới chóng khỏi, ít bị tái phát và

biến chứng, miễn dịch mới lâu bền.

- Phải có quan điểm khi chữa bệnh, chỉ nên chữa những gia súc có thể chữa

lành mà không giảm sức kéo và sản phẩm. Nếu chữa kéo dài, tốn kém vượt quá giá

trị gia súc thì không nên chữa.

16

- Những bệnh rất nguy hiểm cho người mà không có thuốc chữa thì không

nên chữa.

Theo Nguyễn Bá Hiên và cs (2012) [7], các biện pháp chữa bệnh truyền

nhiễm là:

- Hộ lý: Cho gia súc ốm nghỉ ngơi, nhốt riêng ở chuồng có điều kiện vệ sinh

tốt (thoáng mát, sạch sẽ, yên tĩnh). Theo dõi thân nhiệt, nhịp tim, hô hấp, phân,

nước tiểu. phát hiện sớm những biến chuyển của bệnh để kịp thời đối phó. Cho gia

súc ăn uống thức ăn tốt và thích hợp với tính chất của bệnh.

- Dùng kháng huyết thanh: Chủ yếu dùng chữa bệnh đặc hiệu vì vậy

thường được dùng trong ổ dịch, chữa cho gia súc đã mắc bệnh. Chữa bệnh bằng

kháng huyết thanh là đưa vào cơ thể những kháng thể chuẩn bị sẵn, có tác dụng

trung hòa mầm bệnh hoặc độc tố của chúng (huyết thanh kháng độc tố).

- Dùng thuốc: Phần lớn thuốc được dùng để chữa triệu chứng, một số thuốc

dùng chữa nguyên nhân vì có tác dụng đặc hiệu đến mầm bệnh. Dùng thuốc chữa

bệnh phải tác động mạnh và sớm, vì nhiều loài vi khuẩn có thể thích ứng với liều

lượng nhỏ. Chúng có thể chống lại thuốc và tính chất quen thuộc được truyền cho

những thế hệ sau. Khi cần, có thể phối hợp nhiều loại thuốc để tăng hiệu quả điều

trị, vì nếu một loại thuốc chưa có tác dụng đến mầm bệnh thì có loại thuốc khác tác

dụng tốt hơn.

- Dùng kháng sinh: Kháng sinh là những thuốc đặc hiệu có tác dụng ngăn cản

sự sinh sản của vi khuẩn hoặc tiêu diệt vi khuẩn. Tuy nhiên sử dụng kháng sinh có

thể gây nhiều tai biến do thuốc có tính độc, do phản ứng dị ứng, do một lúc tiêu diệt

nhiều vi khuẩn làm giải phóng một lượng lớn độc tố, làm giảm phản ứng miễn dịch

của cơ thể. Việc dùng kháng sinh bừa bãi còn gây nên hiện tượng kháng thuốc, làm

giảm thấp tác dụng chữa bệnh của kháng sinh. Vì vậy, khi dung thuốc cần theo

những nguyên tắc sau đây:

+ Phải chẩn đoán đúng bệnh để dung đúng thuốc, dùng sai thuốc sẽ chữa

không khỏi bệnh mà làm cho việc chẩn đoán bệnh về sau gặp khó khăn.

17

+ Chọn loại kháng sinh có tác dụng tốt nhất đối với mầm bệnh đã xác định.

Dùng liều cao ngay từ đầu, những lần sau có thể giảm liều lượng.

+ Không nên vội vàng thay đổi kháng sinh mà phải chờ một thời gian để phát

huy tác dụng của kháng sinh.

+ Phải dùng phối hợp nhiều loại kháng sinh để làm giảm liều lượng và độc

tính của từng loại, làm diện tác động đến vi khuẩn rộng hơn, tăng tác dụng điều trị

và hạn chế hiện tượng vi khuẩn kháng thuốc.

+ Phải tăng cường sức đề kháng của cơ thể gia súc như nuôi dưỡng tốt, dung

thêm vitamin, tiêm nước sinh lý…

2.2.4. Những hiểu biết về một số bệnh thường gặp trên lợn nái.

2.2.4.1. Bệnh viêm tử cung

Theo Nguyễn Văn Thanh và cs (2016) [20], viêm tử cung là một hội chứng

thường xuất hiện trên lợn nái sau khi đẻ. Lợn nái viêm tử cung sẽ bị tổn thương lớp

niêm mạc. Từ đó gây ảnh hưởng sự tiết Prostaglandin F2 và làm xáo trộn chu kỳ

động dục, làm tăng tình trạng chậm sinh và vô sinh.

* Nguyên nhân

Theo Nguyễn Xuân Bình (2000) [1], bệnh viêm tử cung xảy ra ở những thời

gian khác nhau nhưng bệnh xảy ra nhiều nhất vào thời gian sau khi đẻ 1 - 10 ngày.

Theo Nguyễn Văn Thanh và cs (2016) [20], có nhiều nguyên nhân gây viêm

tử cung như: dinh dưỡng, tuổi, lứa đẻ, tình trạng sức khỏe, chăm sóc và quản lý, vệ

sinh, tiểu khí hậu chuồng nuôi... Nhưng nguyên nhân chính luôn có trong các

trường hợp là do vi sinh vật, nguyên nhân khác làm giảm sức đề kháng của cơ thể

hoặc tạo điều kiện cho vi sinh vật xâm nhập và phát triển gây nên các triệu chứng.

Theo Đoàn Thị Kim Dung và Lê Thị Tài (2002) [4], nguyên nhân gây ra

bệnh viêm tử cung chủ yếu do vi khuẩn tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus), liên

cầu dung huyết (Streptococcus hemolitica) và các loại Proteus vulgais, Klebriella,

dung huyết E.coli, còn có thể do trùng doi (Trecbomonas fortus) và do nấm

Canidda albicans.

18

Mặt khác, khi gia súc đẻ, nhất là trường hợp đẻ khó phải can thiệp, niêm mạc

tử cung bị xây sát và tạo các ổ viêm, mặt khác các bệnh truyền nhiễm như sảy thai

truyền nhiễm, phó thương hàn, lao… thường gây viêm tử cung, âm đạo.

* Triệu chứng

Theo Nguyễn Văn Thanh (2007) [19], khi lợn nái bị viêm, các chỉ tiêu lâm

sàng như: Thân nhiệt, tần số hô hấp đều tăng. Lợn bị sốt theo quy luật: sáng sốt nhẹ

39 - 39,5°C, chiều 40 - 41°C.

Con vật ăn kém, sản lượng sữa giảm, đôi khi con vật cong lưng rặn.

Từ cơ quan sinh dục chảy ra hỗn dịch lẫn nhiều mạch tổ chức, mùi hôi tanh, có

màu trắng đục, hồng hay nâu đỏ. Khi nằm lượng dịch chảy ra nhiều hơn.

Theo Nguyễn Văn Thanh (2004) [18], tuỳ vào vị trí tác động của quá trình

viêm đối với tử cung của lợn nái, người ta chia thành ba thể viêm: Viêm nội mạc tử

cung, viêm cơ tử cung, viêm tương mạc tử cung.

* Hậu quả

Theo Trần Tiến Dũng và cs (2002) [5]; Trần Thị Dân (2006) [2], khi lợn nái

bị viêm tử cung sẽ dẫn tới một số hậu quả chính sau:

- Khi lợn bị viêm tử cung dễ dẫn đến sảy thai.

Lớp cơ trơn ở thành tử cung có đặc tính co thắt. Khi mang thai, sự co thắt

của cơ tử cung giảm đi dưới tác dụng của progesterone, nhờ vậy phôi có thể bám

chặt vào tử cung.

Khi tử cung bị viêm cấp tính do nhiễm trùng, tế bào lớp nội mạc tử cung tiết

nhiều prostaglandin F2α (PGF2α), PGF2α gây phân huỷ thể vàng ở buồng trứng bằng

cách bám vào tế bào của thể vàng để làm chết tế bào và gây co mạch hoặc thoái hoá

các mao quản ở thể vàng nên giảm lưu lượng máu đi đến thể vàng. Thể vàng bị phá

huỷ, không tiết progesterone nữa, hàm lượng progesterone trong máu giảm làm cho

tính trương lực co của cơ tử cung tăng nên gia súc cái có chửa dễ bị sảy thai.

- Lợn mẹ bị viêm tử cung bào thai cũng phát triển kém hoặc thai chết lưu.

- Sau khi sinh con lượng sữa giảm hoặc mất hẳn nên lợn con trong giai đoạn

theo mẹ thường bị tiêu chảy.

19

- Theo Trần Thị Dân (2006) [2], lợn nái bị viêm tử cung mãn tính sẽ không

có khả năng động dục trở lại.

- Tỷ lệ phối giống không đạt tăng lên ở đàn lợn nái viêm tử cung sau khi sinh

đẻ. Hiện tượng viêm tử cung âm ỉ kéo dài từ lứa đẻ trước đến lứa đẻ sau là nguyên

nhân làm giảm độ mắn đẻ. Mặt khác, viêm tử cung là một trong các nguyên nhân

dẫn đến hội chứng MMA (viêm tử cung, viêm vú và mất sữa), từ đó làm cho tỷ lệ

lợn con nuôi sống thấp. Đặc biệt, nếu viêm tử cung kèm theo viêm bàng quang thì

còn ảnh hưởng tới hoạt động của buồng trứng.

* Biện pháp phòng trị

- Phòng bệnh

Theo Nguyễn Tài Năng và cs (2016) [13], vệ sinh chuồng trại sạch sẽ một

tuần trước khi lợn đẻ, rắc vôi bột hoặc nước vôi 20% sau đó rửa sạch bằng nước

thường, tắm cho lợn trước khi đẻ, vệ sinh sạch sẽ bộ phận sinh dục và bầu vú.

Theo Lê Văn Năm (2009) [12], trong khi đỡ đẻ bằng tay phải sát trùng kĩ

bằng cồn, xoa trơn tay bằng vaselin hoặc dầu lạc.

Cho lợn nái chửa thường xuyên vận động, đảm bảo ăn uống đầy đủ, vệ sinh

sạch sẽ.

Kiểm tra nghiêm ngặt dụng cụ dẫn tinh đúng quy định và không để nhiễm

khuẩn dụng cụ.

Không sử dụng lợn đực bị nhiễm khuẩn đường sinh dục để nhảy trực tiếp

hoặc lấy tinh.

Phòng bệnh truyền nhiễm Leptospirosis, Brucellosis…. bằng cách dùng vắc

xin đúng quy định, đúng thời gian cho đàn lợn sinh sản tránh những trường hợp bị

sốt đột ngột gây sẩy thai.

- Điều trị

+ Điều trị cục bộ

Bơm rửa tử cung ngày 1 - 2 lần, mỗi lần 2 - 4 lít nước đun sôi để nguội pha

thuốc tím 0,1% hay nước muối sinh lý 0,9%, sau đó bơm hoặc đặt kháng sinh như:

penicillin 2 - 3 triệu UI; tetramycine hay sulfanilamid 2 - 5g hoặc clorazol 4 - 6 viên

vào tử cung để chống viêm.

20

+ Điều trị toàn thân

Tiêm thuốc hạ sốt analgin 2 - 3 ống/ngày

Tiêm kháng sinh

Phác đồ 1: Tiêm tetramycin tiêm bắp liều 10 - 15 mg/kg thể trọng, liên tục 3

- 4 ngày. Kết hợp tiêm septotryl tiêm bắp hoặc tĩnh mạch 1 ml/10 - 15 kg thể

trọng/ngày. Liên tục 3 - 4 ngày.

Phác đồ 2: tylan + polysul: Tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch 1 ml/5 - 10 kg thể

trọng/ngày. Điều tri liên tục 3 - 4 ngày.

Tiêm thuốc giảm viêm: Hydrocortisone, dectancyl, prednisolone…

Tiêm thuốc trợ sức: Vitamin B1, C, B12. Lưu ý khi pha thuốc tiêm vitamin C

không dùng chung với kháng sinh peniciline, sulfamid và vitamin B12...

Tiêm thuốc tạo sữa: Thyroxine ngày 1 - 2 ống, liên tiếp 2 - 3 ngày, chỉ dùng

khi nhiệt độ cơ thể đã hạ xuống bình thường.

2.2.4.2. Bệnh viêm vú

* Nguyên nhân

Trầy xước vú do sàn, nền chuồng nhám, vi trùng xâm nhập vào tuyến sữa.

Hai loài vi trùng chính gây bệnh là Staphylococcus aureus và Streptococcus

agalactiae… Ngoài ra còn các nguyên nhân gây viêm như số con quá ít không bú

hết lượng sữa sản xuất, kế phát từ viêm tử cung nặng hoặc do kỹ thuật cạn sữa

không hợp lý trong trường hợp cai sữa sớm. Do vệ sinh không đảm bảo, chuồng trại

quá nóng hoặc quá lạnh. Do lợn mẹ sát nhau, lợn con khi sinh ra không được bấm

răng nanh ngay. Lợn mẹ ăn quá nhiều thức ăn có hàm lượng dinh dưỡng cao làm

sữa tiết ra quá nhiều ứ đọng lại trong vú tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập phát

triển mạnh mẽ về số lượng và độc lực (Nguyễn Như Pho, 2002) [14].

* Triệu chứng

Theo Ngô Nhật Thắng (2006) [21], viêm vú thường xuất hiện ở một vài vú

nhưng đôi khi cũng lan ra toàn bộ các vú. Vú có màu hồng, sưng đỏ, sờ vào thấy

nóng, hơi cứng ấn vào lợn nái có phản ứng đau. Lợn nái giảm ăn, trường hợp nặng thì

bỏ ăn, sốt cao 40,5 - 42oC kéo dài trong suốt thời gian viêm, sản lượng sữa giảm, lợn

21

nái thường nằm úp đầu vú xuống sàn, ít cho con bú. Lợn con thiếu sữa kêu la chạy

vòng quanh lợn mẹ đòi bú, lợn con ỉa chảy, xù lông, gầy tọp, tỷ lệ chết cao 30 - 100%

(Lê Hồng Mận, 2002) [11]. Vắt sữa ở những vú bị viêm thấy sữa loãng, trong sữa có

những cặn hoặc cục sữa vón lại, xuất hiện những mảnh cazein màu vàng, xanh lợn

cợn, đôi khi có máu.

* Hậu quả

Khi bị viêm vú, sản lượng sữa của lợn nái nuôi con giảm, trong sữa có nhiều

chất độc, sữa không đủ đáp ứng nhu cầu của lợn con hoặc khi lợn con bú sữa sẽ dẫn

đến tiêu chảy, ốm yếu, sức đề kháng giảm, dễ mắc bệnh và trọng lượng cai sữa thấp.

Nếu viêm vú nặng dẫn đến huyết nhiễm trùng, huyết nhiễm mủ thì khó chữa,

lợn nái có thể chết.

Viêm vú kéo dài dẫn đến teo đầu vú, vú hóa cứng, vú bị hoại tử ảnh hưởng

đến khả năng tiết sữa của lợn nái ở lứa đẻ sau.

* Điều trị

Vtrekaxova (1985) [26], đã kết luận: Điều trị viêm vú trong thời kỳ cho sữa là

một yếu tố cơ bản trong khống chế bệnh viêm vú. Nó phải được tiến hành sớm và

đạt kết quả. Xác định nguyên nhân không chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng mà

phải tính đến các chỉ tiêu chăn nuôi và có thể dựa vào các kết quả của phòng thí

nghiệm. Sự hiểu biết đầy đủ các phương pháp điều trị, nhất là về dược lực học và

dược độc học cho phép đáp ứng tốt hơn cách điều trị.

Các nghiên cứu của Xobko, Gia Denko (1987) [27], chữa bệnh viêm vú cho

lợn nái hướng vào việc đưa ra phương pháp chữa kết hợp. Dùng Novocain phong bế

phối hợp với điều trị bằng kháng sinh cho kết quả tốt. Để phong bế thần kinh tuyến

sữa, tác giả đã dùng dung dịch novocain 0,5% liều từ 30 - 40ml cho mỗi vú. Thuốc

tiêm vào mỗi thùy vú bệnh sâu 8 - 10cm. Dung dịch novocain còn được bổ sung

100.000 - 200.000 đơn vị penicillin hay kháng sinh khác. Đồng thời lợn nái còn được

tiêm bắp cùng một loại kháng sinh trong novocain này liều từ 400.000 - 600.000 UI,

mỗi ngày 2 - 3 lần.

Nếu điều trị hợp lý lợn sẽ khỏi trong vòng 3 - 5 ngày.

22

Các loại kháng sinh thường dùng: Dufamox 15% LA, ampicillin, cephalexin,

gentamycin, norfloxacin... và có thể dùng corticoid để giảm viêm kết hợp với

vitamin. Ngoài ra trong trường hợp nái đẻ bị viêm nặng chúng ta có thể chườm cát

nóng kết hợp xoa bóp bầu vú trong lúc đẻ.

2.2.4.3. Lợn nái mất sữa sau khi đẻ

* Nguyên nhân

Theo Nguyễn Đức Lưu và Nguyễn Hữu Vũ (2004) [10], bệnh viêm tử cung

và viêm vú là hai nguyên nhân trực tiếp gây ra sự giảm và mất sữa ở lợn nái đang

nuôi con.

Theo Nguyễn Xuân Bình (2000) [1], mất sữa sau khi đẻ là do kế phát từ bệnh

viêm tử cung và viêm vú. Do khi bị viêm cơ thể thường sốt cao liên tục 2 - 3 ngày,

nước trong máu và trong mô bào bị giảm ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất,

nhất là quá trình hấp thu chất dinh dưỡng trong đường tiêu hóa bị giảm dần dẫn đến

mất sữa, khả năng phục hồi chức năng tiết sữa sẽ bị hạn chế thường xảy ra ở lứa đẻ

tiếp theo.

* Triệu chứng

Khi vắt các vú không thấy sữa chảy ra, vú bị teo lại, nếu viêm thì sưng

cứng... Lợn con kêu nhiều, gầy yếu.

* Biện pháp phòng trị

- Phòng bệnh

Khẩu phần ăn phải đầy đủ dinh dưỡng. Sau khi đẻ nên cho ăn thức ăn nhiều

nước như rau lang, rau muống, bí đao... để tăng khả năng sản xuất sữa.

Sau khi đẻ phải thụt rửa tử cung bằng thuốc tím 0,1%, nước muối 0,9%. Nếu

bị viêm tử cung hoặc viêm vú phải điều trị triệt để.

- Điều trị

Nếu do kế phát từ các bệnh thì điều trị bằng kháng sinh như: Dufamox 15%

LA, oxytetramycin, amoxicillin,…đồng thời tiến hành xoa bóp chườm ấm bầu vú.

Nếu mất sữa mà bầu vú bị teo lại, cần nhanh chóng ghép con, tiến hành xoa bóp,

chườm ấm bầu vú, tuy nhiên trường hợp này hiệu quả điều trị không cao.

23

2.2.4.4. Bệnh sát nhau

* Nguyên nhân

Theo Trịnh Đình Thâu và Nguyễn Văn Thanh (2010) [22], sau khi đẻ tử cung

co bóp yếu trong thời gian mang thai nhất là giai đoạn cuối con vật không được vận

động thỏa đáng. Trong thức ăn thiếu các chất khoáng, nhất là Ca và P hoặc tử cung bị

sa liệt, con vật quá gầy yếu hoặc quá béo, chửa quá nhiều thai, thai quá to, khó đẻ,

nước ối quá nhiều làm tử cung giãn nở quá mức.

Do viêm niêm mạc tử cung trước lúc đẻ làm dính nhau với tử cung hoặc nhau

chưa ra hết thì người đỡ đẻ đã kéo đứt còn lại một ít sót lại trong tử cung. Do lợn con

còn sót lại ở trạng thái nằm sai vị trí làm tắc đường ra của nhau.

* Triệu chứng

Sau khi đẻ 4 - 5 giờ không thấy nhau ra hoặc không hết là bị sát nhau.

Lợn nái rặn nhiều, đôi khi bỏ ăn, sốt cao liên tục 40 - 41°C trong vòng 1 -

2 ngày, lợn mẹ cắn con, không cho con bú, niêm dịch chảy ra màu đục, lẫn máu.

* Điều trị

Can thiệp kịp thời ngay khi nái có biểu hiện bệnh, không để quá muộn sẽ gây

ra viêm tử cung, can thiệp đúng kỹ thuật, không quá mạnh tay, tránh những tổn

thương. Tiêm oxytoxin để kích thích co bóp tử cung cho nhau còn sót lại đẩy ra

ngoài hết. Sau khi nhau thai ra dùng nước muối sinh lý 0,9% để rửa tử cung trong

ba ngày liên tục (Trịnh Đình Thâu và Nguyễn Văn Thanh (2010) [22].

2.2.5. Những hiểu biết về một số bệnh thường gặp trên lợn con.

2.2.5.1. Bệnh viêm khớp

* Nguyên nhân:

Streptococcus suis là vi khuẩn gram dương, Streptococcus suis gây viêm

khớp lợn cấp và mãn tính ở mọi lứa tuổi. Bệnh này thường gây ra trên lợn con 1 - 6

tuần tuổi. Vi khuẩn xâm nhập qua đường miệng, rốn, vết thương trên da, đầu gối

khi trà sát trên nền chuồng.

*Triệu chứng:

Lợn đi khập khiễng, khớp chân xưng lên. Thường thấy viêm khớp cổ chân,

khớp háng và khớp bàn chân. Lợn ăn ít, hơi sốt, chân lợn có hiện tượng què, đi đứng

khó khăn, chỗ khớp viêm tấy đỏ, sưng sờ nắn vào có phản xạ đau.

24

* Điều trị:

+ Dufamox 15% LA tiêm bắp 1ml/10kg TT

+ Tiêm analgin: 1ml/10kg TT/1lần/ngày

+ Điều trị liên tục trong 3 ngày

+ Ngoài ra hạn chế cho lợn di chuyển đi lại, những tấm đan bị hỏng, kém

chất lượng cần phải thay thế.

2.2.5.2. Hội chứng tiêu chảy

* Nguyên nhân: Vệ sinh rốn khi cắt rốn không tốt cũng có thể làm cho heo

con bị viêm rốn, tạo điều kiện cho các vi khuẩn cơ hội như E.coli, Salmolella,

Clostridium, Staphylococcus,... xâm nhập, dẫn đến tiêu chảy cho heo con. Vệ sinh

chuồng trại, đặc biệt là nước uống và thức ăn không tốt. Có thể thức ăn bị nấm,

mốc, đặc biệt là những ngày nồm ẩm ướt; làm cho heo con bị tiêu chảy do ngộ độc

độc tốc nấm mốc.

* Triệu chứng: Phân lỏng màu vàng hay màu trắng đục dính ở hậu môn, hậu

môn ướt đỏ, lợn sút cân nhanh chóng, mắt lờ đờ, dáng đi siêu vẹo, chán ăn.

* Điều trị:

Hội chứng tiêu chảy ở lợn con có thể điều trị bằng nhiều loại thuốc. Tại trang

trại điều trị bằng thuốc sau:

Nova - Amcoli: 1 ml/con/ngày sử dụng tiêm bắp đối với lợn con dưới 10

ngày tuổi.

Nor - 100: 1 ml/con/ngày sử dụng tiêm bắp đối với lợn con trên 10 ngày tuổi.

Điều trị liên tục trong 3 - 5 ngày.

2.2.5.2. Bệnh viêm phổi

* Nguyên nhân: Là một bệnh truyền nhiễm đa nguyên nhân mà trước đây chúng

ta quen gọi là bệnh suyễn hoặc viêm phổi địa phương. Mycoplasma là nguyên nhân

gây bệnh cộng phát như: Pasteurella multocida, Bordetella, Chlamydia, Streptococcus,

Staphylococcus và một số siêu vi khuẩn khác. Mycoplasma thường cư trú tại amidan

hoặc xâm nhập từ ngoài vào cơ thể dưới tác động trực tiếp của các yếu tố stress có hại

25

và sức đề kháng của cơ thể yếu, chúng tăng cường độc lực chui vào phế quản và phế

nang, ký sinh và sinh sản ở đó gây bệnh.

Lợn mẹ bị bệnh có thể truyền cho con trong thời gian mang thai.

* Triệu chứng: Ở lợn con bệnh có thể xảy ra ngay sau khi sinh. Lợn gầy còm

lông xù, thở thể bụng có khi ngồi thở, bụng hóp lại. Lợn bị bệnh không tranh bú với

các con khác được nên ngày càng gầy yếu hơn, dễ mắc kế phát bệnh viêm khớp.

Nếu không điều trị kịp thời tỷ lệ chết rất cao.

* Điều trị: Bệnh viêm phổi có thể sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau để

điều trị, ở trong trại thường sử dụng phác đồ sau để điều trị:

Tylogenta: 1,5ml/con. Tiêm bắp ngày/lần.

Hitamox LA: 1,5ml/con. Tiêm bắp ngày/lần.

Điều trị trong 3 – 6 ngày nếu lợn có hiện tượng ho nhiều, thở gấp thì tiêm

Bromhexine HCl: 2ml/con/ngày.

2.3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước

2.3.1. Tình hình nghiên cứu trong nước

Ở Việt Nam một số nhà khoa học thú y đã có những nghiên cứu tổng kết về

bệnh sinh sản trên đàn lợn nái. Bệnh sinh sản có ảnh hưởng rất lớn đến năng suất

sinh sản của lợn nái, nó không chỉ làm giảm sức sinh sản của lợn nái mà còn có thể

làm cho nái mất khả năng sinh sản, chậm sinh hay làm giảm khả năng sống sót của

lợn con.

Theo Phạm Hữu Doanh và Lưu Kỷ (2003) [3], để phòng bệnh viêm vú cho

lợn nái trước khi đẻ cần lau, xoa vú và tắm cho nái, cho lợn con đẻ đầu tiên bú ngay

sau 1 giờ đẻ. Chườm nước đá vào bầu vú viêm, tiêm kháng sinh: Penicillin 1,5 - 2

triệu đơn vị pha với 10 ml nước cất tiêm quanh vú. Nếu nhiều vú bị viêm thì pha

loãng liều thuốc trên với 20 ml nước cất, tiêm xung quanh các vú viêm, tiêm trong 3

ngày liên tục.

Bệnh viêm tử cung ở gia súc là một quá trình bệnh lý phức tạp được thể hiện

dưới nhiều thể khác nhau. Đây là nguyên nhân gây rối loạn sinh sản, ảnh hưởng trực

tiếp đến khả năng sinh sản của gia súc cái. Viêm tử cung là một trong những tổn

26

thương đường sinh dục trên lợn nái sau khi sinh. Sau khi sinh có dịch tiết và dịch

lẫn mủ là biểu hiện của viêm tử cung (Nguyễn Văn Thanh, 2003) [18].

Theo Nguyễn Xuân Bình (2000) [1], bệnh viêm tử cung xảy ra ở những thời

gian khác nhau. Nhưng gặp nhiều nhất vào thời gian sau khi đẻ từ 1 - 10 ngày.

Đồng thời cũng có nhiều tác giả có tổng kết về tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung

ở lợn nái sau khi sinh: theo Nguyễn Văn Thanh (2003) [17], lợn nái sau khi sinh có

chứng viêm tử cung chiếm tỷ lệ 42,4%. Viêm tử cung trên nhóm lợn nái thuần

chiếm khoảng 25,48%, trên nhóm lợn nái lai chiếm 50,84% (trong tổng số 1.000 lợn

nái khảo sát). Viêm tử cung thường xảy ra cao nhất ở lứa đầu và lứa thứ hai. Tỷ lệ

chậm động dục ở nhóm lợn bị viêm tử cung cao hơn nhiều so với nhóm lợn không

bị viêm tử cung.

Theo Lê Văn Năm (2009) [12], có rất nhiều nguyên nhân từ ngoại cảnh gây

bệnh như: do thức ăn nghèo dinh dưỡng, do can thiệp đỡ đẻ bằng dụng cụ hay thuốc

sản khoa sai kỹ thuật dẫn đến Muxin của chất nhầy các cơ quan sinh dục bị phá hủy

hoặc kết tủa, kết hợp với việc chăm sóc nuôi dưỡng bất hợp lý, thiếu vận động đã

làm chậm quá trình thu teo sinh lý của dạ con. Đây là điều kiện tốt để vi khuẩn xâm

nhập vào tử cung gây bệnh. Biến chứng nhiễm trùng do vi khuẩn xâm nhập vào dạ

con gây nên trong thời gian động đực (lúc đó tử cung mở) và do thụ tinh nhân tạo

sai kỹ thuật (dụng cụ dẫn tinh làm tổn thương niêm mạc tử cung).

Theo Trần Tiến Dũng và cs (2002) [5], khi gia súc bị bệnh viêm tử cung ở

thể viêm cơ, viêm tương mạc thì không nên tiến hành thụt rửa bằng các chất sát

trùng với thể tích lớn. Vì khi bị tổn thương nặng, cơ tử cung co bóp yếu, các chất

bẩn không được đẩy ra ngoài, lưu trong đó làm cho bệnh nặng thêm. Các tác giả đề

nghị nên dùng oxytoxin kết hợp PGF2α hoặc kết hợp với kháng sinh điều trị toàn

thân và cục bộ. Sát nhau trên lợn nái ít xảy ra, nhưng nếu lợn nái bị sát nhau sẽ dẫn

đến nhiễm trùng và viêm tử cung. Điều kiện môi trường thay đổi đột ngột như: nhiệt

độ quá nóng hay quá lạnh trong thời gian đẻ cũng dễ đưa đến viêm tử cung.

Theo Nguyễn Văn Thanh (2003) [17], viêm tử cung là một trong những tổn

thương đường sinh dục trên lợn nái sau khi sinh. Sau khi sinh có dịch tiết và dịch

lẫn mủ là biểu hiện của viêm tử cung.

27

2.3.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước

Sokol và cs (1981) [25], cho rằng, vi khuẩn E. coli cộng sinh có mặt

thường trực trong đường ruột của người và động vật, trong quá trình sống vi

khuẩn có khả năng tiếp nhận các yếu tố gây bệnh như: yếu tố bám dính (K 88,

K99), yếu tố dung huyết (Hly), yếu tố cạnh tranh (Colv), yếu tố kháng kháng sinh

(R) và các độc tố đường ruột. Các yếu tố gây bệnh này không được di truyền qua

DNA của chromosome mà được di truyền qua DNA nằm ngoài chromosome gọi

là plasmid. Những yếu tố gây bệnh này đã giúp cho vi khuẩn E.coli bám dính

vào nhung mao ruột non, xâm nhập vào thành ruột, phát triển với số lượng lớn.

Sau đó vi khuẩn thực hiện quá trình gây bệnh của mình bằng cách sản sinh độc

tố, gây hội chứng tiêu chảy, phá huỷ tế bào niêm mạc ruột.

Smith và cs (1995) [24], thông báo có 2 loại độc tố là thành phần chính của

Enterotoxin được tìm thấy ở các vi khuẩn gây bệnh. Sự khác biệt của độc tố này là

độc tố chịu nhiệt (Heat Stabletoxin - ST) chịu được nhiệt lớn hơn 100°C trong 15

phút, còn độc tố không chịu nhiệt (Heat labiletoxin - LH) bị vô hoạt ở nhiệt độ 60°C

trong 15 phút.

28

Phần 3

ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN

3.1. Đối tượng

Đàn lợn nái sinh sản và đàn lợn con theo mẹ nuôi tại trại Nguyễn Xuân Dũng,

Ba Vì, Hà Nội.

3.2. Địa điểm và thời gian thực hiện

- Địa điểm: Trại lợn Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội.

- Thời gian tiến hành: từ ngày 18/11/2017 đến ngày 18/05/2018

3.3. Nội dung thực hiện

- Đánh giá tình hình chăn nuôi tại trại lợn Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội.

- Tham gia phòng bệnh cho lợn nái và lợn con tại trại.

- Tham gia chẩn đoán và và điều trị cho lợn nái và lợn con tại trại.

- Tham gia các công tác khác tại trại.

3.4. Các chỉ tiêu và phương pháp thực hiện

3.4.1. Các chỉ tiêu thực hiện

- Tình hình chăn nuôi lợn tại trang trại.

- Tình hình sinh sản của đàn lợn nái.

- Biện pháp vệ sinh phòng bệnh.

- Lịch tiêm phòng vắc xin cho đàn lợn nái tại trại.

- Tình hình mắc bệnh trên đàn lợn nái và lợn con của trại.

3.4.2. Phương pháp thực hiện

3.4.2.1. Phương pháp đánh giá tình hình chăn nuôi tại trại lợn Nguyễn Xuân Dũng,

Ba Vì, Hà Nội

Để đánh giá tình hình chăn nuôi tại trại, tiến hành thu thập thông tin từ cán

bộ kỹ thuật của trại, kết hợp với kết quả theo dõi tình hình thực tế tại trang trại.

3.4.2.2. Quy trình chăm sóc nuôi dưỡng cho đàn lợn nuôi tại cơ sở

* Quy trình chăm sóc nái đẻ (nái nuôi con)

Vệ sinh sát trùng chuồng đẻ sạch sẽ, khô ráo trước khi chuyển nái sang

chuồng đẻ.

29

Tắm cho lợn nái bằng xà phòng và chuyển nái qua chuồng đẻ khoảng 7 - 10

ngày trước khi đẻ.

Chuẩn bị dụng cụ trước khi lợn con sinh ra đời: khăn lau, bột xoa, cồn iod,

cân, tải nilon, dầu bôi trơn, panh, kim tiêm, kìm cắt đuôi, máy mài nanh, bấm tai, sổ

ghi chép, thuốc oxytoxin, kháng sinh, lồng úm, bóng úm...

* Khẩu phần ăn cho nái đẻ và nuôi con.

Lợn nái chửa trước ngày đẻ dự kiến 3 ngày cho ăn cám 567S giảm dần

0,5kg/ngày. Khi lợn nái đẻ được 2 ngày tăng dần lượng thức ăn từ 0,5 - 1kg/ngày

đến ngày thứ 6. Đối với nái nuôi con quá gầy hoặc nuôi nhiều con có thể cho ăn

tăng lượng thức ăn lên.

* Quy trình dùng thuốc:

- Lợn nái trước và sau đẻ một tuần trộn thức ăn với kháng sinh, canxi, orga

breed, trộn theo bữa (30 g/bữa).

- Sau đẻ 7 ngày trộn giải độc gan 3 ngày liên tục (Sobitol).

- Sau đẻ 17 ngày trộn ADE đến lúc cai sữa.

- Lợn mẹ đẻ xong tiêm 20ml kháng sinh (gentamox), 2ml oxytoxin. Ngày

thứ 2 tiêm 4 ml oxytoxin, ngày 3 giống ngày 1.

* Quy trình đỡ đẻ cho lợn nái:

- Biểu hiện bên ngoài: bồn chồn, đứng ngồi không yên, chân cào xuống nền

chuồng, ỉa, đái vặt, trước đẻ 1 giờ bắt đầu tiết sữa.

- Người đỡ: cắt móng tay, rửa tay sạch.

* Kĩ thuật đỡ đẻ:

- Một tay cầm chắc lợn con, một tay dùng khăn khô lau sạch dịch nhờn ở

mồm, mũi và toàn thân cho lợn để lợn hô hấp thuận lợi.

- Cắt rốn: Thắt dây rốn ở vị trí cách cuống rốn 3 cm, dùng kéo cắt phần bên

ngoài nút thắt một đoạn bằng 1/2 bên trong nút buộc khoảng 1,5 cm. Sát trùng dây

rốn và vùng cuống rốn bằng cồn iod.

- Cho lợn con vào lồng úm có nhiệt độ 33 - 35°C

- Trước khi cho lợn con ra bú cần lau sạch vú lợn mẹ.

30

- Phải trực liên tục cho đến khi lợn nái đẻ xong hoàn toàn, nhau ra hết, lợn

nái trở về trạng thái yên tĩnh và cho con bú.

Không can thiệp khi quá trình đẻ của lợn nái diễn ra bình thường, chỉ can

thiệp khi lợn mẹ rặn đẻ lâu và khó khăn.

* Kĩ thuật can thiệp lợn đẻ khó

- Một số biểu hiện lợn đẻ khó:

+ Khi đã vỡ nước ối mà lợn mẹ lại không có biểu hiện rặn đẻ.

+ Lợn rặn đẻ liên tục, bụng căng lên do rặn đẻ mạnh, đuôi cong lên do lợn

con đã ra đến cổ tử cung nhưng do lợn con quá to hoặc do thai bị ngược nên không

ra ngoài được.

+ Mắt của lợn mẹ trở nên rất đỏ do quá trình rặn đẻ liên tục.

+ Lợn mẹ kiệt sức, thở nhanh, yếu ớt do quá trình rặn đẻ nên kiệt sức.

- Cách can thiệp lợn đẻ khó:

+ Vệ sinh, sát trùng âm hộ và mông lợn. Sát trùng tay, bôi gel bôi trơn.

+ Đưa tay vào trong tử cung, nắm lấy lợn con, đưa lợn con ra ngoài.

- Sử dụng thuốc cho lợn đẻ: Kháng sinh gentamox, sau khi đẻ xong điều trị 3

ngày liên tục, liều 20 ml/con.

* Quy trình chăm sóc lợn con tại cơ sở

- 1 ngày: mài nanh, cắt đuôi, tiêm kháng sinh và sắt.

- 3 ngày: cho uống cầu trùng.

- 4 ngày: lắp máng tập ăn trộn Ecopiglet.

- 6 ngày: thiến, khi thiến tiêm kháng sinh, sát trùng vị trí thiến.

- 22 đến 26 ngày cai sữa.

- Các thao tác mài nanh, bấm đuôi:

+ Chuẩn bị: máy mài nanh, kìm cắt đuôi, cồn sát trùng, thuốc kháng sinh.

+ Lợn con sau khi đẻ khoảng nửa ngày hoặc một ngày thì được mài nanh,

bấm đuôi, tiêm kháng sinh và sắt.

+ Thao tác mài nanh: bắt lợn con kẹp vào đùi, mở miệng lợn con mài bằng

phẳng từng bên một. Sau khi mài nanh xong túm hai chân sau dùng kìm bấm đuôi,

31

bấm 2/3 đuôi phía ngoài (trước khi bấm cần cắm kìm 15 phút đạt 300°C). Sau đó sát

trùng vị trí bấm bằng cồn.

* Tiêm chế phẩm Fe - Dextran và nhỏ cầu trùng: Lợn con 3 ngày tuổi sẽ

được tiêm chế phẩm Fe - Dextran với liều lượng 2 ml/con và được nhỏ thuốc phòng

cầu trùng (Toltrazuril 5%).

* Bấm tai, thiến: Khi lợn con được 5 ngày tuổi thì tiến hành bấm tai đối với

lợn cái và thiến đối với lợn đực.

- Bấm tai: lợn con được bấm tai theo quy định riêng của trại.

- Thiến lợn đực:

Chuẩn bị dụng cụ thiến đầy đủ gồm: dao thiến, cồn sát trùng, panh kẹp,

bông, xi - lanh tiêm và thuốc kháng sinh, ghế ngồi.

+ Thao tác: người thiến ngồi ghế cao và kẹp lợn con vào giữa 2 đùi sao cho

đầu của lợn con hướng xuống dưới. Một tay nặn cho dịch hoàn nổi rõ, tay còn lại

cầm dao rạch hai vết đứt vào chính giữa của mỗi bên dịch hoàn. Dùng tay nặn dịch

hoàn ra ngoài rồi lấy panh kẹp và xoắn đứt dịch hoàn ra, bôi cồn vào vị trí thiến.

Tiêm 0,5 ml gentamox chống viêm nhiễm.

* Tập ăn sớm lúc 4 - 6 ngày tuổi.

+ Cách tập cho lợn con ăn sớm như sau: Đầu tiên cho một ít thức ăn vào

trong máng ăn đặt vào ô chuồng để lợn con làm quen dần với thức ăn. Sau khi lợn

con đã quen và ăn được, từ từ tăng lượng thức ăn lên trộn thêm Ecopiglet. Trang trại

sử dụng loại thức ăn hỗn hợp dạng viên 550S cho lợn con từ 7 ngày tuổi đến 15 kg

của công ty cổ phần chăn nuôi CP Việt Nam. Đồng thời hàng ngày điều trị cho

những lợn con mắc hội chứng tiêu chảy và các bệnh khác khi phát hiện.

* Cai sữa cho lợn con: Khi lợn con được 21 ngày tuổi tiến hành cai sữa cho

lợn con đối với những đàn có khối lượng từ 5,5 kg đến 7 kg, không mắc bệnh và có

sức khoẻ tốt.

* Đối với đàn lợn con theo mẹ đến khi cai sữa:

Ngay sau khi đẻ ra lợn con được tiến hành cắt rốn.

Lợn con 2 - 3 ngày tuổi được bấm số tai, bấm đuôi, tiêm chế phẩm bổ sung

sắt, cho uống thuốc phòng phân trắng lợn con và tiêu chảy.

32

Từ 3 - 4 ngày tuổi cho uống thuốc phòng cầu trùng.

Từ 4 - 5 ngày tuổi tiến hành kỹ thuật ngoại khoa (thiến lợn đực).

Từ 5 - 7 ngày tuổi tập cho ăn bằng thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh 550S.

Từ 7 - 10 ngày tuổi tiêm vắc xin hyogen phòng suyễn lợn.

Từ 14 -16 ngày tuổi tiêm vắc xin circo phòng bệnh còi cọc.

Từ 21 - 26 ngày tuổi tiến hành cai sữa cho lợn.

3.4.2.3. Quy trình phòng bệnh tại cơ sở

Bảng 3.1: Lịch sát trùng chuồng trại

Trong chuồng Ngoài khu

Thứ Ngoài vực chăn Chuồng nái Chuồng Chuồng đẻ Chuồng nuôi chửa cách ly

Chủ Phun sát trùng Phun sát trùng nhật

Phun sát Phun sát Quét hoặc rắc Phun sát trùng Thứ 2 Phun sát trùng trùng toàn bộ trùng toàn vôi đường đi + rắc vôi khu vực bộ khu vực

Phun sát trùng Quét hoặc rắc Thứ 3 Phun sát trùng + quét vôi vôi đường đi đường đi

Xả vôi xút Thứ 4 Phun sát trùng Rắc vôi Rắc vôi gầm

Phun sát trùng

Thứ 5 Phun ghẻ + xả vôi xút Phun ghẻ

gầm

Phun sát trùng Phun sát Phun sát Thứ 6 Phun sát trùng Phun sát trùng + rắc vôi trùng trùng

Vệ sinh tổng Vệ sinh tổng Vệ sinh tổng Vệ sinh tổng Thứ 7 chuồng chuồng chuồng khu

33

* Vệ sinh hàng ngày:

Để ngăn ngừa, khống chế dịch bệnh cũng như tăng năng suất và hiệu quả

trong chăn nuôi, trong thời gian thực tập và làm việc tại trại em đã tham gia các

công tác vệ sinh theo đúng quy định của trại, cụ thể như sau:

- Trước khi vào chuồng làm việc tất cả đều phải mặc quần áo bảo hộ, đi ủng,

đi qua hố sát trùng.

- Đập lợn mẹ dậy ỉa, dọn phân tránh lợn mẹ nằm đè phân.

- Rắc vôi, quét dọn lối đi.

- Lau bầu vú cho nái nuôi con, lau mông, lau sàn bằng nước sát trùng.

- Vệ sinh máng ăn sạch sẽ (máng tập ăn, uống lợn con)

- 2 ngày tiến hành xịt gầm, xả rãnh.

- 2 ngày tiến hành phun thuốc sát trùng 1 lần, quét vôi, quét mạng nhện trong

chuồng và rắc vôi bột ở cửa ra vào chuồng.

Đối với chuồng đẻ sau khi cai sữa, lợn mẹ và lợn con đã được chuyển tiến

hành tháo dỡ các tấm đan, đem ngâm ở bể sát trùng 1 ngày, sau đó xịt sạch. Ô

chuồng, khung chuồng cũng được xịt sạch bằng dung dịch NaOH pha với nồng độ

loãng khoảng 5%. Gầm chuồng cũng được tiêu độc khử trùng sạch sẽ bằng vôi. Để

khô rồi tiến hành lắp các tấm đan vào, sau đó đuổi lợn chờ đẻ vào.

Do trại thường xuyên có đài truyền hình, khách tham quan ra vào trại nên

việc thực hiện phun thuốc sát trùng quanh chuồng được tăng cường.

Sau mỗi buổi làm trước khi ra khỏi chuồng thu dọn, sắp xếp dụng cụ, quét lối

đi giữa các chuồng.

* Phòng bệnh bằng vắc xin.

34

Bảng 3.2: Lịch phòng bệnh bằng vắc xin của trại

Loại Phòng Vắc xin - Đường Liều lượng Tuổi lợn bệnh Thuốc đưa thuốc (ml/con)

Thiếu sắt Sắt 10% Tiêm 2 1 - 3 ngày Tiêu chảy Nor - 100 Tiêm 0,5

Lợn con 3 - 4 ngày Cầu trùng Toltrazuril 5% Uống 2

7 - 10 ngày Suyễn Hyogen Tiêm bắp 2

14 -16 ngày Còi cọc Tiêm bắp Circo 2

26 tuần tuổi Tai xanh Tiêm bắp PRRS 2

27 tuần tuổi Khô thai Tiêm bắp PV 2

27 tuần tuổi Giả dại Tiêm bắp AD 2

Lợn hậu 28 tuần tuổi Dịch tả Tiêm bắp SF 2

bị 29 tuần tuổi LMLM Tiêm bắp FMD 2

30 tuần tuổi Tai xanh Tiêm bắp PRRS 2

31 tuần tuổi Khô thai Tiêm bắp PV 2

31 tuần tuổi Giả dại Tiêm bắp AD 2

10 tuần chửa Dịch tả Tiêm bắp SF 2

12 tuần chửa LMLM Aftopor Tiêm bắp 2

Lợn nái Porcilis 12 tuần chửa Giả dại Tiêm bắp 2 sinh sản Begonia

Sau đẻ 15 Khô thai Parvo Tiêm bắp 2 ngày

(Nguồn: Kỹ thuật trại)

3.4.3. Chẩn đoán bệnh tại cơ sở

Trong thời gian thực tập tại trại, bằng kiến thức đã học, cùng với sự giúp đỡ

của kỹ thuật và công nhân trong trại em đã tiến hành chẩn đoán và điều trị một số

bệnh xảy ra tại trại. Cụ thể:

35

 Bệnh của lợn nái:

* Bệnh viêm tử cung

- Triệu chứng: lợn đẻ 2 - 3 ngày, sốt nhẹ, giảm ăn hay bỏ ăn, có dịch nhầy

chảy ra từ âm hộ, màu trắng đục hoặc màu phớt vàng.

* Bệnh viêm vú

- Triệu chứng: Vú có màu hồng, sưng đỏ, sờ vào thấy hơi nóng, hơi cứng, ấn

vào lợn nái có phản ứng đau.

Lợn nái giảm ăn, hoặc bỏ ăn, nằm một chỗ, sốt cao 40,5°C - 42°C. Sản lượng

sữa giảm, lợn nái thường nằm úp đầu vú xuống sàn, ít cho con bú.

Vắt sữa ở những vú bị viêm thấy sữa loãng, trong sữa có cặn hoặc cục sữa

vón lại, xuất hiện các cục casein màu vàng. Lợn con thiếu sữa kêu la, lợn con ỉa

chảy, xù lông.

* Bệnh sát nhau

- Triệu chứng: Con vật đứng nằm không yên, nhiệt độ hơi tăng, thích uống

nước, sản dịch chảy ra màu nâu.

 Bệnh ở lợn con

* Bệnh viêm khớp

- Triệu chứng: Lợn đi khập khiễng, khớp chân sưng lên. Thường thấy viêm

khớp cổ chân, khớp háng và khớp bàn chân. Lợn ăn ít, hơi sốt, chân lợn có hiện

tượng què, đi đứng khó khăn, chỗ khớp viêm tấy đỏ, sưng, sờ nắn có phản xạ đau.

* Hội chứng tiêu chảy ở lợn con theo mẹ

- Triệu chứng: Phân lỏng, có màu trắng hoặc vàng nhớt, phân dính đít, lợn

gầy, ốm yếu.

* Hội chứng hô hấp

- Triệu chứng: Lợn gày còm, lông xù, thở thể bụng, có khi ngồi thở, bụng

hóp lại. Lợn bị bệnh không tranh vú với các con khác nên ngày càng gầy yếu.

3.4.4. Các công việc khác

- Mài nanh, cắt đuôi: Lợn con sau khi sinh được 12 giờ tiến hành mài

nanh, cắt đuôi.

36

- Bổ sung sắt cho lợn con: Tiêm bắp cho lợn con 3 ngày tuổi, mỗi con 2 ml

Fe - Dextran.

- Phòng bệnh cầu trùng: Nhỏ thuốc phòng cầu trùng cho lợn con vào ngày

tuổi thứ 3 và ngày thứ 5.

- Thiến lợn: Những con lợn đực sau khi đẻ được 3 ngày tiến hành thiến.

- Xuất bán lợn con: Lợn con thường được xuất vào buổi sáng sớm và chiều

tối, xuất vào giờ mát mẻ. Sau đó tất cả lợn con đủ tiêu chuẩn sẽ được chuyển ra khu

vực xuất, ở đây lợn con được cân, ghi chép số lượng và đưa lên xe tải để vận

chuyển đi.

3.4.5. Phương pháp xử lý số liệu

- Các công thức tính:

+ Tỉ lệ lợn mắc bệnh:

∑ số lợn mắc bệnh Tỷ lệ lợn mắc bệnh (%) = x 100 ∑ số lợn theo dõi

+ Tỷ lệ lợn khỏi bệnh:

∑ số con khỏi bệnh Tỷ lệ lợn khỏi (%) = x 100 ∑ số con điều trị

- Các số liệu thu thập được xử lý trên phần mềm Microsoft Excel 2007 trên

máy vi tính và máy tính cầm tay.

37

Phần 4

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. Tình hình chăn nuôi lợn tại trại lợn Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội

Bảng 4.1: Tình hình chăn nuôi lợn qua 3 năm 2016 - 2018

Năm 2016 Năm 2017 6 tháng đầu năm 2018 STT Loại lợn

Số lượng (con) Số lượng (con)

1 2 3 4 Lợn đực giống Lợn nái hậu bị Lợn nái sinh sản Lợn con

Số lượng (con) 22 100 1210 30500 31832 20 140 1200 32320 33680 Tổng số

18 190 1151 18930 20289 (Nguồn: Kỹ sư trại)

Từ năm 2016 đến 2018 số lợn tăng lên cho thấy quy mô chăn nuôi lợn của

trại có xu hướng phát triển theo hướng ổn định. Số lượng nuôi của các loại lợn của

trại là rất khác nhau và có sự chênh lệch rõ rệt. Số lợn con là cao nhất vì cơ cấu của

trại chủ yếu là lợn con và lợn nái theo mẹ, số lợn nái có xu hướng tăng lên nhưng

không nhiều qua các năm. Đặc biệt là lợn hậu bị tăng lên nhằm thay thế cho các lợn

nái sinh sản không đủ tiêu chuẩn và phải loại thải. Hàng tháng vẫn có sự loại thải

những con nái sinh sản kém, không đủ tiêu chuẩn để làm giống. Từng lợn nái được

theo dõi tỉ mỉ các số liệu liên quan của từng nái như: số tai, ngày phối giống, ngày

đẻ dự kiến... được ghi trên thẻ gắn tại chuồng nuôi.

4.2. Kết quả công tác phòng bệnh cho lợn tại trại

4.2.1. Kết quả thực hiện quy trình phòng bệnh bằng vắc xin cho đàn lợn

Quy trình phòng bệnh bằng vắc xin luôn được trang trại thực hiện nghiêm

túc, đầy đủ và đúng kỹ thuật. Đối với từng loại lợn có quy trình tiêm riêng, từ lợn

nái đến lợn con. Tiêm vắc xin nhằm tạo miễn dịch chủ động cho lợn chống lại

mầm bệnh khi nó xâm nhập vào cơ thể. Vắc xin chỉ có hiệu quả phòng bệnh cao

khi sức khỏe của con vật được đảm bảo, trên cơ sở đó trại chỉ tiêm vắc xin cho lợn

khi trạng thái lợn khỏe mạnh, không mắc các bệnh truyền nhiễm và mạn tính khác,

để tạo được trạng thái miễn dịch tốt nhất cho đàn lợn.

38

Bảng 4.2: Kết quả tiêm vắc xin phòng bệnh cho lợn nái sinh sản

Số con an toàn Loại vắc xin Thời điểm phòng Đường dùng Bệnh được phòng Liều tiêm (ml) Số lợn tiêm (Con) Tỷ lệ đạt (%)

Aftopor 2 2 Tiêm bắp Tiêm bắp 410 410 410 410 100 100

Porcilis Giả dại 2 Tiêm bắp 410 410 100 Dịch tả HC - Vac 10 tuần chửa 12 tuần chửa LMLM 23 đến 27 tuần tuổi

Qua bảng 4.2 cho thấy trại đã thực hiện nghiêm ngặt quy trình tiêm vắc xin

phòng bệnh trên đàn lợn nái đạt tỷ lệ an toàn cao, tỷ lệ tiêm vắc xin luôn đạt 100% số

lợn tại trại. Ngoài những kiến thức đã học em cũng học hỏi được những kinh

nghiệm về việc phòng bệnh bằng vắc xin như: Việc sử dụng vắc xin đủ liều, đúng

đường, đúng vị trí, đúng lịch vì mỗi loại vắc xin đều có những đặc thù riêng, hiệu

quả và thời gian miễn dịch khác nhau. Nếu sử dụng không đúng kĩ thuật, sai thời

điểm sẽ làm mất đi hoạt tính của vắc xin. Trước khi sử dụng vắc xin cần lắc kỹ lọ,

vắc xin đã pha nên sử dụng ngay, nếu thừa phải hủy không nên sử dụng cho ngày

hôm sau. Ngoài ra cần chú ý theo dõi vật nuôi sau tiêm để kịp thời can thiệp khi vật

nuôi bị sốc phản vệ.

Bảng 4.3: Kết quả tiêm vắc xin phòng bệnh cho lợn con

Bệnh được phòng Đường dùng Loại vắc xin, thuốc Thời điểm phòng Liều tiêm (ml) Số lợn tiêm (Con) Tỷ lệ đạt (%)

Số con an toàn 4411 98,83 Tiêm bắp 4462 2

Tiêm bắp 4462 4462 100 1 Circoplasma

Cầu trùng Toltrazuril 5% 1 Cho uống 4462 4462 100

Thiếu sắt 2 Tiêm bắp 4462 4462 100 Viêm phổi Mycoplasma 2 tuần 2 - 3 Hội chứng tuần còi cọc 3 - 4 ngày sau sinh 2 ngày sau sinh Nova Fe+ B12

39

Qua bảng 4.3. cho thấy trại đã thực hiện nghiêm ngặt quy trình tiêm vắc xin

phòng bệnh trên đàn lợn con đạt tỷ lệ an toàn cao.

Bệnh viêm phổi đạt tỉ lệ an toàn là 98,83%

Bệnh hội chứng còi cọc, bệnh cầu trùng, bệnh thiếu sắt và dịch tả đạt tỉ lệ an

toàn là 100%.

4.2.2. Kết quả thực hiện công tác vệ sinh phòng bệnh

Công tác vệ sinh trong chăn nuôi là một trong những khâu rất quan trọng.

Nếu công tác vệ sinh được thực hiện tốt thì gia súc ít mắc bệnh, sinh trưởng và phát

triển tốt, chi phí thuốc thú y thấp, làm cho hiệu quả chăn nuôi cao hơn. Do nhận

thức rõ được điều này nên trong suốt thời gian thực tập, em đã thực hiện tốt và đạt

kết quả như sau:

Bảng 4.4: Kết quả vệ sinh, sát trùng

Số lượng được Kết quả đã thực hiện Công việc giao (lần) Số lượng (lần) Tỷ lệ (%)

Vệ sinh chuồng trại hàng ngày 180 180 100

Phun sát trùng 37 37 100

Quét và rắc vôi đường đi 180 180 100

Bảng 4.4. cho thấy công việc vệ sinh, sát trùng của trại được thực hiện

thường xuyên hàng ngày. Theo quy định của trại mỗi ngày công việc vệ sinh

chuồng trại, quét vôi rắc đường đi thực hiện 1 lần, phun sát trùng 2 ngày/1 lần.

Trong 6 tháng thực tập tại cơ sở em được giao trực tiếp tham gia vệ sinh chuồng trại

180 lần, quét và rắc vôi đường đi 180 lần, phun sát trùng 37 lần, đã hoàn thành

100% công việc được giao. Qua quá trình làm em đã nắm dược quy trình vệ sinh

sát trùng trong chăn nuôi như thế nào là hợp lý, sử dụng thuốc sát trùng với liều

lượng phù hợp và điều quan trọng là khi phun sát trùng phải mặc quần áo bảo hộ,

đeo khẩu trang, đội mũ...

40

4.3. Kết quả thực hiện quy trình nuôi dưỡng đàn lợn nái và lợn con

Bảng 4.5: Số lợn nái và lợn con trực tiếp chăm sóc nuôi dưỡng

Nái đẻ, nuôi con (con) Lợn con (con) Tháng

60 610 12

73 830 1

58 670 2

93 955 3

66 747 4

60 650 5

410 4462 Tổng

Kết quả bảng 4.5 cho thấy trong 6 tháng thực tập tốt nghiệp em đã được

giao cho theo dõi chăm sóc 410 nái đẻ, nuôi con và cai sữa. Công việc hàng ngày

em đã được thực hiện như sau: cho nái ăn khẩu phần ăn đúng quy định. Nếu nái

nuôi con quá gầy, nuôi nhiều con cho ăn tăng lượng thức ăn lên, theo dõi nái ăn,

nếu nái bỏ ăn kiểm tra nhiệt độ cơ thể để có biện pháp xử lý kịp thời. Vệ sinh ô

chuồng, lau bầu vú, lau mông cho nái bằng bằng nước sát trùng.

Trong quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng em đã được học hỏi và mở mang rất

nhiều kiến thức từ việc vệ sinh đến các khâu chăm sóc như sau: Đối với lợn nái

trước và sau đẻ cần chú ý đến khẩu phần ăn, quy trình dùng thuốc luôn được đảm

bảo và công tác vệ sinh luôn được quan tâm.

Đối với lợn con khi sinh ra cần được lau khô mũi, miệng và toàn thân, mài

nanh và cho bú sữa đầu càng sớm càng tốt. Tiêm chế phẩm Fe- Dextran cho lợn con

vào 3 ngày tuổi. Tập ăn sớm cho lợn con khi được 3 - 5 ngày tuổi bằng thức ăn hỗn

hợp. Thức ăn cho lợn con phải giàu đạm và năng lượng.

Theo dõi thường xuyên để phát hiện bệnh và điều trị kịp thời đối với nái và

lợn con. Chuồng trại phải được vệ sinh thường xuyên sạch sẽ. Chuồng nuôi đảm

bảo luôn khô ráo, thoáng mát, tránh gió lùa và đảm bảo giữ ấm cho lợn con.

41

4.4. Tình hình sinh sản của lợn nái tại trại lợn Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội

4.4.1. Tình hình sinh sản của đàn lợn nái nuôi tại trại

Bảng 4.6: Tình hình sinh sản của đàn lợn nái trực tiếp chăm sóc nuôi dưỡng

Nái đẻ bình thường Nái đẻ khó phải can thiệp Số nái đẻ Tháng Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ (con) (%) (con) (con) (%)

100 60 12/2017 60 0 0

97,26 73 01/2018 71 2 2,74

98,27 58 2 57 1 1,72

100 93 3 93 0 0

100 66 4 66 0 0

98,33 60 5 59 1 1,66

99,02 Tổng 410 406 4 0,97

Kết quả bảng 4.6. cho thấy em theo dõi 410 nái đẻ trong đó 406 nái đẻ

bình thường chiếm tỷ lệ 99,02%, 4 nái đẻ khó phải can thiệp chiếm tỷ lệ 0,97%.

Biểu hiện đẻ khó như sau: Khi lợn đã vỡ nước ối mà lợn mẹ lại không có

biểu hiện rặn đẻ, hoặc trường hợp khi đẻ được 1 đến 2 con sau 30 phút đến 1 giờ mà

không thấy lợn đẻ nữa nhưng lợn mẹ vẫn tiếp tục rặn liên tục thì nhanh chóng sát

trùng tay, bôi gel bôi trơn. Đưa tay vào trong tử cung, nắm lấy lợn con, đưa lợn con

ra ngoài. Trong khi thực hiện đỡ đẻ em rút ra một số bài học sau: Việc chăm sóc,

nuôi dưỡng nái đẻ và nuôi con cần chú ý giảm khẩu phần ăn đối với lợn nái quá

béo, điều chỉnh tăng, giảm thức ăn thích hợp đối với những lợn nái đẻ lứa đầu để

con đẻ không quá to dẫn đến đẻ khó, loại thải những nái già đã đẻ quá nhiều lứa.

Trong lúc nái đẻ cần phải trực liên tục cho đến khi lợn đẻ xong, khi có biểu hiện

khó đẻ cần xử lý kịp thời. Kỹ năng học được trong 6 tháng vừa qua là cho nái ăn

đúng khẩu phần, biết được quy trình đỡ đẻ và can thiệp đúng lúc.

42

4.4.2. Một số chỉ tiêu về số lượng lợn con của lợn nái sinh sản

Bảng 4.7: Tỷ lệ nuôi sống lợn con từ sơ sinh đến khi cai sữa

Số lợn con còn Số lợn nái Số lợn con sinh Tỷ lệ sống sống đến cai sữa Tháng ra (con) đẻ (%) (con)

60 12 610 588 96,39

73 1 830 821 98,91

58 2 670 657 98,06

93 3 955 918 96,12

66 4 747 736 98,52

60 5 650 631 97,07

Tổng 410 4462 4351 97,51

Kết quả bảng 4.7 cho thấy: Tỷ lệ nuôi sống của lợn con là 97,51%. Tỷ lệ

nuôi sống phụ thuộc vào quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng. Lợn con có thể chết do

nhiều nguyên nhân như: khi lợn con sinh ra có thể chết do quá yếu, mắc bệnh hay

trong quá trình sống bị mẹ dẫm đè.

Như vậy, công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và điều trị cần được thực hiện tốt

hơn để giảm tỷ lệ chết trên mỗi chu kì nuôi.

4.5. Kết quả chẩn đoán và điều trị bệnh cho lợn nái và lợn con tại trại

4.5.1. Kết quả chẩn đoán và điều trị bệnh cho lợn nái

Bảng 4.8: Kết quả chẩn đoán bệnh cho lợn nái tại trại

Tỷ lệ mắc Chỉ tiêu Số lợn nái Số nái mắc bệnh bệnh Tên bệnh theo dõi (con) (con) (%)

Viêm tử cung 410 52 12,68

Viêm vú 410 70 17,07

Sát nhau 410 72 17,50

43

Qua bảng 4.8 cho thấy: Đàn lợn nái của trại mắc các bệnh như sau: bệnh

viêm tử cung, bệnh viêm vú, bệnh sát nhau. Trong đó, lợn nái mắc bệnh viêm tử

cung chiếm tỷ lệ 12,68%, tiếp đến là bệnh viêm vú chiếm 17,07% và bệnh sát nhau

tỷ lệ là 17,50%.

Để giảm thiểu tỷ lệ mắc các bệnh trên lợn nái nhằm hạn chế bệnh sản khoa ở

lợn nái cần nâng cao sức đề kháng cho lợn trong thời kỳ mang thai và sinh đẻ, điều

chỉnh tăng, giảm cám thích hợp đối với những lợn nái đẻ lứa đầu để con đẻ không

quá to dẫn đến đẻ khó. Có như vậy mới hạn chế được việc can thiệp bằng tay hay

dụng cụ sản khoa, từ đó sẽ hạn chế được việc làm tổn thương đường sinh dục của

lợn nái. Bên cạnh đó cần đảm bảo chuồng nuôi phải đầy đủ ánh sáng, thoáng mát về

mùa hè và kín gió về mùa đông.

Bảng 4.9: Kết quả điều trị bệnh cho lợn nái

Chỉ tiêu khảo sát

Tên Số nái Thời gian Số nái Tỷ lệ Đường bệnh điều trị Thuốc và liều lượng điều trị khỏi khỏi dùng (con) (ngày) (con) (%)

Viêm Gentamox: 1ml/10kgTT

tử 52 Oxytoxin: 2ml/con Tiêm bắp 5 52 100

cung Analgin: 1ml/10kg TT

Gentamox: 1ml/10kgTT Viêm 70 Analgin: 1ml/10kg TT Tiêm bắp 4 67 95,71 vú Oxytoxin: 2ml/con

Oxytocin: 2ml/con Sát 72 Gentamox: 1ml/10kgTT Tiêm bắp 3 70 97,22 nhau Kết hợp thụt rửa

Kết quả bảng 4.9 cho thấy kết quả điều trị một số bệnh trên đàn lợn nái nuôi

con tại, tỷ lệ khỏi bệnh là khá cao, bệnh viêm vú có tỷ lệ khỏi là 95,71%, bệnh sát

nhau có tỷ lệ khỏi là 97,22%, bệnh viêm tử cung có tỷ lệ khỏi là 100%.

44

4.5.2. Kết quả chẩn đoán và điều trị bệnh cho lợn con

Bảng 4.10: Kết quả chẩn đoán bệnh cho lợn con tại trại

Chỉ tiêu Số lợn con Số lợn con Tỷ lệ

Tên bệnh theo dõi (con) mắc bệnh (con) (%)

Hội chứng tiêu chảy 4462 1021 22,88

Hội chứng hô hấp 4462 755 16,92

Viêm khớp 4462 186 4,17

Kết quả bảng 4.10. cho thấy có 1021 lợn con mắc hội chứng tiêu chảy chiếm

22,88%, có 755 lợn con mắc hội chứng hô hấp chiếm 16,92%, có 186 lợn con mắc

bệnh viêm khớp chiếm 4,17%.

Bảng 4.11: Kết quả điều trị bệnh cho lợn con

Chỉ tiêu khảo sát

Tên Số lợn Thời gian Số lợn Tỷ lệ Đường bệnh điều trị Thuốc và liều lượng điều trị khỏi lợn dùng (con) (ngày) (con) (%)

Hội Amlistin: 1ml/5-8kgTT chứng 1021 Nor-100: 1ml/10kgTT Tiêm bắp 5 1009 98,82 tiêu Paxxcell: 1ml/5-8kgTT chảy

Hội Nova-Gentylo:

chứng 755 1ml/10kgTT Tiêm bắp 3 733 97,08

hô hấp Lincoject: 1ml/10kgTT

Viêm Pendistrep LA: 186 Tiêm bắp 5 171 91,93 khớp 1ml/10kgTT

Kết quả bảng 4.11 cho ta thấy kết quả điểu trị một số bệnh đối với lợn con:

tỷ lệ khỏi đối với hội chứng hô hấp là 97,08%, hội chứng tiêu chảy là 98,82%, bệnh

viêm khớp là 91,93 %.

45

Qua chẩn đoán và điều trị bệnh cho lợn nái và lợn con, em nhận thấy: để

giảm tỷ lệ mắc bệnh chúng ta phải đảm bảo tiểu khí hậu chuồng nuôi, khi thời tiết

nóng ta phải tăng quạt thông gió, bật giàn mát, đóng kín cửa tránh nhiệt độ bên

ngoài ùa vào làm ảnh hưởng đến tiểu khí hậu trong chuồng nuôi, làm tăng nhiệt độ

trong chuồng.

Thực hiện tốt công tác vệ sinh trước, trong và sau khi đẻ, có thao tác đỡ đẻ

khoa học để giảm bớt tỷ lệ mắc các bệnh. Ngoài ra việc lựa chọn được loại thuốc

phù hợp sẽ đem lại hiệu quả điều trị cao và giảm chi phí điều trị bệnh, từ đó giúp

nâng cao năng suất và hiệu quả trong chăn nuôi.

4.6. Kết quả công tác phục vụ sản xuất khác

Bảng 4.12: Thực hiện một số công tác khác tại trại

Kết quả (an toàn) Số lượng STT Nội dung công việc Số lượng Tỷ lệ (con) (con) (%)

1703 100 1 Đỡ đẻ 1703

1840 100 2 Thiến lợn đực 1840

466 99,14 3 Mổ hecni cho lợn con 470

Ngoài những công việc kỹ thuật trong 6 tháng thực tập tại trại em còn được

tham gia thực hiện các công tác chăn nuôi khác. Những công tác này ngoài phục vụ

sản xuất còn nhằm giúp hoàn thiện kỹ thuật chăm sóc lợn con và lợn nái cho bản

thân. Cải thiện kỹ năng quan sát nhận biết tình trạng sức khỏe của đàn lợn, đưa ra

những chẩn đoán về tình trạng bệnh tật và có những biện pháp điều trị kịp thời.

Những công tác này còn giúp em tiếp xúc nhiều hơn với đàn lợn để hiểu hơn

về hoạt động sinh lý của chúng. Giúp nâng cao lòng yêu nghề gắn bó với công việc

đã lựa chọn.

46

Phần 5

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

5.1. Kết luận

Qua thời gian thực tập tại trang trại với chuyên đề: “Thực hiện quy trình

chăm sóc, nuôi dưỡng và phòng trị bệnh cho đàn lợn nái sinh sản và lợn con theo

mẹ tại trại lợn Nguyễn Xuân Dũng, Ba Vì, Hà Nội” em có một số kết luận sau:

- Về tình hình chăn nuôi lợn qua 3 năm 2016 – 2018 số lợn tăng lên cho thấy

quy mô chăn nuôi lợn của trại có xu hướng phát triển theo hướng ổn định.

+ Lợn đực giống: năm 2016 là 22 con, năm 2017 là 20 con, 6 tháng đầu năm

2018 là 18 con.

+ Lợn nái hậu bị: năm 2016 là 100 con, năm 2017 là 140 con, 6 tháng đầu

năm 2018 là 190 con.

+ Lợn nái sinh sản: năm 2016 là 1210, năm 2017 là 1200, 6 tháng đầu năm

2018 là 1151.

+ Lợn con: năm 2016 là 30500 con, năm 2017 là 32320, 6 tháng đầu năm

2018 là 18930.

- Về tình hình sinh sản của đàn lợn nái trực tiếp chăm sóc.

+ theo dõi 410 nái đẻ: có 406 nái đẻ bình thường chiếm tỷ lệ 99,02%, có 04

nái đẻ khó phải can thiệp chiếm tỷ lệ 0,97%.

- Về tỷ lệ nuôi sống lợn con từ sơ sinh đến khi cai sữa

+ Số lợn con sinh ra là 4462 con, số lợn con sống đến khi cai sữa là 4351 con

chiếm tỷ lệ 97,51%.

- Về công tác chẩn đoán, điều trị bệnh

+ Lợn nái: mắc bệnh viêm tử cung là 52 nái (chiếm 12,68%), điều trị khỏi 52

con (đạt 100%), nái bị viêm vú là 70 (chiếm 17,07%), điều trị khỏi 67 (đạt 95,71%),

nái bị sát nhau là 72 (chiếm 17,50 %), điều trị khỏi 70 (đạt 97,22%).

+ Lợn con theo mẹ: mắc bệnh hô hấp là 755 con điều trị khỏi 733 con (đạt

97,08%), tiêu chảy là 1021 con điều trị khỏi 1009 con (đạt 98,82%), viêm khớp là

186 con điều trị khỏi 171 (đạt 91,93%).

47

- Về công tác phòng bệnh

+ Thực hiện quy trình vệ sinh, sát trùng chuồng trại hàng tuần theo lịch.

+ Tiêm phòng bệnh cho đàn lợn nái: Dịch tả 410 con, tỷ lệ an toàn đạt 100%;

giả dại 410 con, tỷ lệ an toàn đạt 100%.

+ Cho 4462 lợn con uống toltrazuril phòng bệnh cầu trùng.

+ Tiêm nova - Fe + B12 cho 4462 lợn con phòng thiếu sắt.

+ Thực hiện tiêm phòng vắc xin Mycoplasma và Circovirus cho 4462 lợn con.

- Về công tác chăm sóc, nuôi dưỡng đàn lợn

+ Thực hiện đỡ đẻ cho lợn nái số lợn con đẻ ra là 1703 con, thiến 1840 con,

mổ hecni 470 con.

+ Tham gia chăm sóc và nuôi dưỡng cho 410 lợn nái.

+ Chăm sóc, nuôi dưỡng 4462 lợn con.

5.2. Đề nghị

- Công tác vệ sinh thú y cần được nâng cao hơn nữa, đặc biệt trong việc vệ

sinh chuồng trại và chăm sóc cho lợn mẹ và lợn con.

- Cần có cán bộ kỹ thuật chuyên theo dõi, phát hiện và điều trị bệnh cho lợn

con kịp thời nhằm đem lại kết quả điều trị cao nhất.

48

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tài liệu Tiếng Việt

1. Nguyễn Xuân Bình (2000), Phòng trị bệnh heo nái - heo con - heo thịt, Nxb

Nông nghiệp, Hà Nội, tr. 29 - 35.

2. Trần Thị Dân (2006), Sinh sản heo nái và sinh lý heo con, Nxb Nông nghiệp, TP

Hồ Chí Minh.

3. Phạm Hữu Doanh, Lưu Kỷ (2003), Kỹ thuật nuôi lợn nái mắn đẻ sai con, Nxb

Nông nghiệp, Hà Nội.

4. Đoàn Thị Kim Dung, Lê Thị Tài (2002), Phòng và trị bệnh lợn nái để sản xuất

lợn thịt siêu nạc xuất khẩu, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.

5. Trần Tiến Dũng, Dương Đình Long, Nguyễn Văn Thanh (2002), Giáo trình sinh

sản gia súc, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.

6. Đào Trọng Đạt, Phan Thanh Phượng, Lê Ngọc Mỹ, Huỳnh Văn Kháng (1996),

Bệnh ở lợn nái và lợn con, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.

7. Nguyễn Bá Hiên, Huỳnh Thị Mỹ Lệ, Lê Văn Lãnh, Đỗ Ngọc Thúy (2012), Giáo

trình bệnh truyền nhiễm thú y, Nxb Đại học Nông nghiệp, Hà Nội

8. Võ Trọng Hốt và Nguyễn Thiện (2007), Kỹ thuật chăn nuôi và chuồng trại nuôi

lợn, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội, trang 44, 51 - 52.

9. Phạm Sỹ Lăng, Phan Địch Lân, Trương Văn Dung (2002), Bệnh phổ biến ở lợn

và biện pháp phòng trị, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.

10. Nguyễn Đức Lưu, Nguyễn Hữu Vũ (2004), Một số bệnh quan trọng ở lợn, Nxb

Nông nghiệp, Hà Nội.

11. Lê Hồng Mận (2002), Chăn nuôi lợn nái sinh sản ở nông hộ, Nxb Nông nghiệp,

Hà Nội.

12. Lê Văn Năm (2009), Hướng dẫn điều trị một số bệnh ở gia súc, gia cầm, Nxb

Nông nghiệp, Hà Nội.

13. Nguyễn Tài Năng, Phạm Đức Chương, Cao Văn, Nguyễn Thị Quyên (2016),

Giáo trình Dược lý học thú y, Trường Đại học Hùng Vương.

14. Nguyễn Như Pho (2002), “Ảnh hưởng của một số yếu tố kỹ thuật chăn nuôi đến hội

chứng M.M.A và khả năng sinh sản của heo nái”, Luận án Tiến sỹ nông nghiệp,

trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh

49

15. Trần Văn Phùng, Từ Quang Hiển, Trần Thanh Vân, Hà Thị Hảo (2004), Giáo

trình chăn nuôi lợn, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.

16. Nguyễn Ngọc Phục (2005), Công tác vệ sinh thú y trong chăn nuôi lợn, Nxb lao

động xã hội, Hà Nội.

17. Nguyễn Văn Thanh (2003), “Khảo sát tỉ lệ mắc bệnh viêm tử cung trên đàn lợn

nái ngoại nuôi tại đồng bằng sông Hồng và thử nghiệm điều trị”, Tạp chí

Khoa học Kỹ thuật Thú y, tập 10: 11-17.

18. Nguyễn Văn Thanh (2004), Phòng và trị một số bệnh thường gặp ở gia súc, gia

cầm, Nxb Lao động và xã hội, Hà Nội.

19. Nguyễn Văn Thanh (2007), “Khảo sát tỷ lệ mắc và thử nghiệm điều trị bệnh

viêm tử cung ở đàn lợn nái ngoại nuôi tại vùng Đồng bằng Bắc Bộ”, Tạp chí

KHKT Thú y, tập 14, số 3.

20. Nguyễn Văn Thanh, Trần Tiến Dũng, Sử Thanh Long, Nguyễn Thị Mai Thơ

(2016), Giáo trình bệnh sinh sản gia súc, Nxb Nông nghiệp, Hà Nội.

21. Ngô Nhật Thắng (2006), Hướng dẫn chăn nuôi và phòng trị bệnh cho lợn, Nxb

Lao động và xã hội, Hà Nội.

22. Trịnh Đình Thâu và Nguyễn Văn Thanh (2010), “Tình hình bệnh viêm tử cung

trên đàn lợn nái ngoại và các biện pháp phòng trị”, Tạp chí Khoa học kỹ

thuật Thú y, XVII(7) tr. 72-76.

23. Vũ Đình Tôn, Trần Thị Thuận (2006), Giáo trình chăn nuôi lợn, Nxb Nông

nghiệp, Hà Nội.

II. Tài liệu nước ngoài

24. Smith, B.B. Martineau, G., Bisaillon, A. (1995), “Mammary gland and lactaion problems”, In disease of swine, 7th edition, Iowa state university press, pp. 40 - 57.

25. Sokol (9/1981), Neonatal coli - infecie laboratoriana diagnostina a prevencia

UOLV - Kosice.

26. Vtrekaxova A.V. (1985), Disease boars and reproductive sows, Publisher of Agriculture.

27. Xobko A.L., Gia Denko I.N. (1987), Pig disease Handbook Volume I,

Agriculture Publishing House.

MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG THỜI GIAN TTTN

1. Một số hình ảnh thực hiện quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng và thuốc điều trị.

Ảnh 1. Cho heo nái ăn Ảnh 2. Xịt máng, xịt gầm

Ảnh 3. Thiến lợn đực Ảnh 4. Truyền nước cho lợn mẹ

Anh 5. Tiêm bổ sung sắt cho lợn con Ảnh 6. Điều trị lợn nái viêm tử cung

Ảnh 7. Điều trị lợn con bị tiêu chảy Ảnh 8. Đỡ đẻ