BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VIỆC THỰC HIỆN
QUY TRÌNH TIÊM TĨNH MẠCH
CỦA ĐIỀU DƯỠNG BỆNH VIỆN XÂY DỰNG
Sinh viên thực hiện : Dương Thị Tuấn Anh
Mã sinh viên
: B00028
Chuyên nghành
: Điều dưỡng
HÀ NỘI, 2011
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VIỆC THỰC HIỆN
QUY TRÌNH TIÊM TĨNH MẠCH
CỦA ĐIỀU DƯỠNG BỆNH VIỆN XÂY DỰNG
Người hướng dẫn: Th.Bs. Hoàng Mạnh Thắng
Bs.CKI. Lê Hữu Nghị
Sinh viên thực hiện: Dương Thị Tuấn Anh
Mã sinh viên
:B00028
Chuyên nghành
: Điều dưỡng
HÀ NỘI, 2011
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Thăng Long đã
tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Giám đốc Tiến sỹ Bác sỹ Lê Thị Hằng và Ban
giám đốc bệnh viện Xây Dựng đã tạo điều kiện thuận lợi, đã giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Thạc sỹ,Bác sĩ Hoàng Mạnh Thắng khoa Ung
bướu bệnh viện Đại học Y Hà Nội.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Phó giám đốc Bác sỹ Chuyên khoa I Lê Hữu
Nghị đã đóng góp những ý kiến trong quá trình hoàn chỉnh đề tài này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các Giáo sư,Tiến sỹ trong hội đồng chấm thi đã
đóng góp những ý kiến quý báu, xây dựng hoàn chỉnh đề tài này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các đồng nghiệp Bệnh viện Xây Dựng, lãnh đạo và
tập thể các khoa đã tạo điều kiện cho tôi trong thời gian học tập và thực hiện
hoàn thành đề tài.
Cuối cùng tôi xin tỏ lòng biết ơn đến gia đình là nguồn động viên, tạo điều
kiện thuận lợi giúp tôi yên tâm học tập và hoàn thành luận văn.
Hà Nội, tháng 1 năm 2011
Dương Thị Tuấn Anh
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................................... 1
Chương 1:TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................................ 2
1.1.Sơ lược về mạch máu: ...................................................................................... 2
1.1.1.Các loại mạch máu: Có 3 loại mạch máu chính: ............................................. 2
1.1.2.Cấu tạo chung của thành mạch máu: ............................................................. 2
1.1.3.Đặc điểm cấu tạo của các tĩnh mạch: ............................................................ 2
1.1.4.Hệ thống tĩnh mạch toàn cơ thể: ................................................................... 2
1.2.Tiêm tĩnh mạch: ............................................................................................... 4
1.2.1: Khái niệm: ................................................................................................... 4
1.2.2.Các thuốc cố thể đưa vào đường tĩnh mạch: ...................................................... 4
1.2.3.Các thuốc chống chỉ định tiêm tĩnh mạch. ......................................................... 4
1.2.4.Các tai biến có thể xảy ra trong và sau tiêm tĩnh mạch........................................ 4
1.3.Tiêm an toàn: ................................................................................................... 6
1.3.1.Khái niệm: ................................................................................................. 6
1.3.2.Một số thông tin về tiêm an toàn tại Việt Nam: .............................................. 7
1.3.3.Nguyên nhân tiêm chưa an toàn: .................................................................. 8
1.3.4.Giải pháp thay đổi: ..................................................................................... 8
1.4.Hành vị chưa an toàn liên quan đến tiêm. ............................................................ 9
1.4.1.Chưa tuyệt đối tuân thủ đúng quy trình tiêm: ................................................. 9
1.4.2.Yếu tố liên quan: ...................................................................................... 10
1.4.3.Giải pháp khắc phục: ................................................................................ 10
Chương 2:ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................... 11
2.1.Đối tượng nghiên cứu: ..................................................................................... 11
2.1.1.Tiêu chuẩn chọn mẫu ................................................................................ 11
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ................................................................................... 11
2.2.Thời gian và địa điểm nghiên cứu ..................................................................... 11
2.2.1.Thời gian ................................................................................................. 11
2.2.2.Địa điểm .................................................................................................. 11
2.3.Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 11
2.4.Phương pháp thu thập số liệu: .......................................................................... 11
2.5.Phương pháp xử lý số liệu................................................................................ 11
2.6.Phương pháp đánh giá: .................................................................................... 12
Chương 3:KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................................ 13
3.1.Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu. ......................................................... 13
3.1.1. Sự phân bố về giới. .................................................................................. 13
3.1.2. Sự phân bố về tuổi ................................................................................... 14
3.1.3. Thâm niên công tác của ĐDV. .................................................................. 15
3.1.4.Trình độ chuyên môn của ĐDV ................................................................. 16
3.2.Thực trạng thực hiện qui trình kỹ thuật tiêm tĩnh mạch ....................................... 17
3.2.1 Chuẩn bị người bệnh ................................................................................. 17
3.2.2 Chuẩn bị người Điều dưỡng ....................................................................... 18
3.2.3 Chuẩn bị dụng cụ và thuốc......................................................................... 19
3.2.4 Tiến hành kỹ thuật. ................................................................................... 20
3.3.Kết quả đánh giá thực hiện QTKT. ................................................................... 21
3.3.1. Đánh giá về thực hành kỹ thuật. ................................................................ 21
3.3.2. Đánh giá về mức độ thành đạt ................................................................... 22
3.3.3 Một số yếu tố liên quan đến việc thực hành của Điều dưỡng.......................... 23
Chương 4: BÀN LUẬN ........................................................................................... 24
4.1. Các thông tin về đối tượng nghiên cứu ............................................................. 24
4.1.1. Giới ....................................................................................................... 24
4.1.2. Tuổi ....................................................................................................... 24
4.1.3. Thâm niên công tác. ................................................................................. 24
4.1.4. Trình độ chuyên môn của điều dưỡng. ....................................................... 24
4.2. Thực trạng thực hiện quy trình kỹ thuật tiêm tĩnh mạch ..................................... 24
4.2.1. Chuẩn bị người bệnh ................................................................................ 24
4.2.2. Chuẩn bị người điều dưỡng....................................................................... 25
4.2.3. Chuẩn bị dụng cụ và thuốc........................................................................ 26
4.2.4. Tiến hành kỹ thuật ................................................................................... 26
4.3. Kết quả đánh giá thực hiện quy trình kỹ thuật. .................................................. 27
4.3.1. Đánh giá về thực hành kỹ thuật ................................................................. 27
4.3.2. Đánh giá mức độ thành đạt ....................................................................... 27
4.3.3. Một số yếu tố liên quan đến mức độ thành đạt của người điều dưỡng ............ 27
KẾT LUẬN: ........................................................................................................... 29
KIẾN NGHỊ ............................................................................................................ 30
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1
ĐẶT VẤN ĐỀ
Tiêm là một trong các biện pháp đưa thuốc, hoá chất hoặc dịch truyền vào cơ
thể người bệnh nhằm mục đích chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh. Trong điều trị,
tiêm là kỹ thuật có vai trò rất quan trọng tại các cơ sở y tế, đặc biệt trường hợp
người bệnh nặng. Tiêm không đúng kỹ thuật có thể gây ra những nguy cơ có hại đối
với cơ thể người bệnh như: sốc phản vệ, áp xe tại vị trí tiêm, nhiễm khuẩn…Theo
báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tiêm là thủ thuật phổ biến nhất trên toàn
thế giới trong một năm trung bình một người nhận tới 1,5 mũi tiêm. Cũng theo Tổ
chức Y tế Thế giới tiêm thực hiện không đúng qui trình kỹ thuật đã trở thành phổ
biến trên phạm vi nhiều nước ước tính có tới 50% các mũi tiêm ở các nước đang
phát triển không thực hiện đúng qui trình kỹ thuật và là nguyên nhân chính làm lây
truyền các bệnh: viêm gan B, viêm gan C và lây nhiễm HIV và nghiêm trọng hơn là
vấn đề nhiễm trùng bệnh viện.
Theo kết quả nghiên cứu về thực hiện kỹ thuật tiêm tại các bệnh viện thuộc 3
khu vực Bắc, Trung , Nam của Việt Nam cho thấy chỉ có 10,9% mũi tiêm tĩnh
mạch và truyền tĩnh mạch đạt tối đa số điểm chuẩn. Các thao tác kỹ thuật sai sót hay
gặp trong khi tiến hành qui trình kỹ thuật tiêm, truyền là: không rửa tay trước khi
tiêm 43,9%, không sát khuẩn đầu, nắp ống thuốc khi lấy thuốc 70,7% không sát
khuẩn da nơi tiêm đúng kỹ thuật: 27,5%, dùng tay để tháo, lắp kim tiêm 14%.
Do các trang thiết bị tại cơ sở Y tế còn đang trong tình trạng thiếu, không
đồng bộ, số lượng người bệnh đông thêm vào đó trình độ chuyên môn của đội ngũ
Điều dưỡng chưa đồng đều, chưa được cập nhật kiến thức chuyên môn thường
xuyên nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng chăm sóc người bệnh. Xuất phát
từ thực tế trên chúng tôi tiến hành đề tài: “Đánh giá việc thực hiện qui trình kỹ
thuật tiêm tĩnh mạch của Điều dưỡng tại bệnh viện Xây Dựng” nhằm mục tiêu:
1. Đánh giá việc thực hiện qui trình kỹ thuật tiêm tĩnh mạch của điều dưỡng
tại bệnh viện Xây Dựng.
2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến thực hành kỹ thuật tiêm tĩnh mạch.
2
Chương 1:
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1.Sơ lược về mạch máu:
1.1.1.Các loại mạch máu: Có 3 loại mạch máu chính:
- Các động mạch: các mạch máu vận chuyển máu từ tim đi ở áp lực tương
đối cao.
- Các tĩnh mạch: các mạch máu đưa máu về tim ở áp lực tương đối thấp.
- Các mao mạch: các mạch nối tiếp các động mạch và các tĩnh mạch.
1.1.2.Cấu tạo chung của thành mạch máu:
Trừ mao mạch, thành của tất cả các loại mạch máu được cấu tạo bằng các
thành phần cấu trúc cơ bản nhưng tỷ lệ các thành phần biến đổi theo chức năng của
mỗi loại mạch. Từ lòng mạch trở ra thành mạch gồm ba lớp áo: áo trong, áo giữa và
áo ngoài.[3]
1.1.3.Đặc điểm cấu tạo của các tĩnh mạch:
Hệ thống tĩnh mạch đóng vai trò như hệ thống thu thập, đưa máu từ mạng lưới
mao mạch về tim. Các mao mạch hợp lại để tạo nên các tiểu tĩnh mạch. Các tiểu
tĩnh mạch kết hợp lại để tạo nên các tĩnh mạch lớn hơn nhưng với số lượng nhỏ hơn.
Cuối cùng các tĩnh mạch hợp thành các tĩnh mạch chủ.Thành của tĩnh mạch có 3
lớp như thành động mạch nhưng các thành phần cơ trơn và sợi chun thì ít hơn, nói
chung thành tĩnh mạch mỏng hơn và dễ phình giãn hơn thành động mạch. Các tĩnh
mạch có đường kính lớn hơn và như vậy có sức kháng cản thấp hơn với dòng máu.
Một số tĩnh mạch đặc biệt ở chi tên và chi dưới có những nếp nội mô hướng vào
lòng mạch có chức năng như những van chỉ cho phép máu chảy theo một chiều về
phía tim.[3] .
1.1.4.Hệ thống tĩnh mạch toàn cơ thể:
- Các tĩnh mạch chi trên: tĩnh mạch cánh tay, tĩnh mạch nền, tĩnh mạch
giữa khuỷu
- Các tĩnh mạch đầu và cổ: tĩnh mạch cảnh trong, tĩnh mạch cảnh ngoài, tĩnh
3
mạch đốt sống…
- Các tĩnh mạch của ngực: tĩnh mạch chủ trên, tĩnh mạch chủ dưới…
- Các tĩnh mạch chi dưới và chậu hông: tĩnh mạch chậu chung, tĩnh mạch
chậu ngoài tĩnh mạch hiển lớn, tĩnh mạch hiển bé,tĩnh mạch khoeo…
* Tĩnh mạch chi trên: máu từ chi trên trở về tim theo đường tĩnh mạch nông
và các tĩnh mạch sâu tất cả đều tập trung về tĩnh mạch dưới đòn.
+ Các tĩnh mạch sâu: chạy kèm theo các động mạch và có tên như các động
mạch động mạch dưới đòn và động mạch nách có một tĩnh mạch đi kèm, các động
mạch nhỏ hơn có hai tĩnh mạch đi kèm.
+ Các tĩnh mạch nông: nằm ngay dưới da và có thể nhìn thấy được.Chúng
nối tiếp rộng rãi với nhau và với các tĩnh mạch sâu. Các tĩnh mạch nông quan trọng
của chi trên là tĩnh mạch đầu, tĩnh mạch nền, tĩnh mạch giữa khuỷu.
Những tĩnh mạch này thường là nơi hay thực hiện tiêm tĩnh mạch hoặc lấy
Hình 1. Các TM chủ và các TM chính của các chi.
máu [3].
4
1.2.Tiêm tĩnh mạch:
1.2.1: Khái niệm:
Tiêm tĩnh mạch là đưa một lượng thuốc vào cơ thể theo đường tĩnh mạch.
1.2.2.Các thuốc cố thể đưa vào đường tĩnh mạch:
Thuốc gây mê, gây ngủ, chống xuất huyết, trụy mạch…
Thuốc ăn mòn các mô, có khả năng gây đau.
Chất có màu hoặc nhuộm màu.
Dung dịch đẳng trương, ưu trương.
Các huyết thanh trị liệu.
1.2.3.Các thuốc chống chỉ định tiêm tĩnh mạch.
Thuốc gây kích thích mạnh hệ tim mạch.
Những loại thuốc dầu: Testosteron…
1.2.4.Các tai biến có thể xảy ra trong và sau tiêm tĩnh mạch.
Tắc kim, phồng nơi tiêm, bệnh nhân bị sốc hoặc ngất, tắc mạch, đâm nhầm
vào động mạch, gây hoại tử, nhiễm khuẩn toàn thân, nhiễm khuẩn lây.
1.2.5. Quy trình tiêm tĩnh mạch:
Thang điểm Nội dung 0 1 2
Chuẩn bị bệnh nhân
Xem hồ sơ: ( 3tra – 5 đối) 1
Giải thích động viên người bệnh 2
Chuẩn bị điều dưỡng
Trang phục: áo, mũ, khẩu trang 3
Rửa tay thường qui 4
Chuẩn bị dụng cụ
Khay chữ nhật sạch 5
Trụ cắm kìm Kocher 6
Cồn Iod, cốc đựng bông cầu 7
5
Cồn 700, cốc dựng bông cầu 8
Hộp chống sốc 9
Huyết áp ống nghe 10
Gối kê tay 11
Dây ga rô 12
Thuốc theo y lệnh 13
Dao cưa ống thuốc 14
2 khay quả đậu 15
Khay trải 2 săng vô khuẩn 16
Găng tay 17
Gạc bẻ ống thuốc 18
Bông cầu 19
Kỹ thật tiến hành
Mở săng vô khuẩn 20
Xé bơm tiêm vào khay vô khuẩn 21
Điều dưỡng sát khuẩn tay lần 1 22
Thử bơm, kim tiêm 23
Kiểm tra ống thuốc 24
Cưa ống thuốc 25
Sát khuẩn ống thuốc 26
Dùng gạc bẻ ống thuốc 27
Lấy thuốc vào bơm tiêm 28
Thay kim lấy thuốc bằng kim tiêm 29
Đuổi khí có trong bơm tiêm 30
Đậy nắp kim tiêm 31
Để bơm, kim tiêm vào khay vô khuẩn 32
Để người bệnh tư thế thuận lợi 33
Bộc lộ vùng tiêm 34
Xác định vị trí tiêm 35
Đặt gối 36
6
Đặt dây garô 37
Điều dưỡng mang găng 38
Thắt dây garô 39
40
Sát khuẩn vị trí tiêm bằng cồn Iod Sát khuẩn vị trí tiêm bằng cồn 700 41
Sát khuẩn tay Điều dưỡng lần 2 42
Đâm kim 1 góc 15-300 43
Thấy máu vào bơm tiêm tháo dây garô 44
Bơm thuốc từ từ, quan sát người bệnh 45
Bơm hết thuốc rút kim 46
Sát khuẩn lại vị trí tiêm bằng cồn 700 47
Thu dọn dụng cụ 48
Tháo găng 49
Để người bệnh ở tư thế thoải mái 50
Ghi phiếu công khai thuốc 51
2 điểm: Làm đúng, làm đủ
1 điểm: Làm thiếu hoặc chưa thành thạo
0 điểm: Làm sai hoặc không làm
1.3.Tiêm an toàn:
1.3.1.Khái niệm:
Tiêm an toàn là mũi tiêm có sử dụng phương tiện tiêm vô khuẩn, phù hợp với
mục đích, không gây hại cho người được tiêm, không gây nguy cơ phơi nhiễm cho
người thực hiện tiêm và không gây chất thải nguy hại cho người khác. Hay nói
cách khác tiêm an toàn nhằm: “An toàn cho người bệnh, an toàn cho cộng đồng và
an toàn cho các bộ y tế”.[4]
7
Hình 2: Đầy đủ trang phục khi thực hiện quy trình tiêm.
1.3.2.Một số thông tin về tiêm an toàn tại Việt Nam:
Mũi tiêm và đường tiêm: Trung bình một bệnh nhân được tiêm 2,2 mũi/ ngày,
số mũi tiêm bắp (43,1%), tương đương với số mũi tiêm tĩnh mạch( 43,5%).
Quy trình tiêm: 100% mũi tiêm sử dụng bơm kim tiêm vô khuẩn một lần,
99,2% mũi tiêm đúng vị trí, 97,2% tiêm đúng độ nghiêng (góc kim), 91,5% tiêm
đúng độ sâu.
Hình 3: Vị trí tiêm tĩnh mạch.
* Những tồn tại liên quan đến các mũi tiêm:
- Không rửa tay trước khi chuẩn bị dụng cụ tiêm, không sát khuẩn tay trước khi
đâm kim qua da.
- Panh và khay tiêm sử dụng lẫn lộn thì sạch, thì bẩn.
- Dùng tay để đậy nắp kim tiêm đã sử dụng
8
* Các tồn tại của thực hành tiêm là:
- Không rửa tay trước khi tiêm.
- Không sát khuẩn đầu nắp ống thuốc.
- Không sát khuẩn da nơi tiêm đúng kỹ thuật.
- Dùng hai tay đậy lại nắp kim tiêm.
1.3.3.Nguyên nhân tiêm chưa an toàn:
Những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tiêm truyền chưa an toàn là do: kỹ thuật
vô khuẩn kém, thiếu dụng cụ tiêm, một số cơ sở y tế không được cung cấp dung
dịch sát khuẩn tay nhanh nên việc thực hiện động tác này gặp nhiều khó khăn.Tuy
nhiên qua điều tra tại các nơi được cung cấp đủ hộp/lọ dung dịch sát khuẩn tay
nhanh, tỉ lệ sát khuẩn tay nhanh cũng không đạt được 100%. Điều này chứng tỏ
nhân viên đã không thực hiện đúng qui trình kỹ thuật tiêm.
Hình 4: tiêm tĩnh mạch chưa thực hiện đúng quy trình.
1.3.4.Giải pháp thay đổi:
- Tăng cường truyền thông giáo dục về nguy cơ của tiêm đối với các bộ y tế và
người bệnh nhằm thay đổi hành vi hướng tới tiêm an toàn
- Tổ chức đào tạo liên tục về tiêm an toàn và phgương pháp phòng ngừa, xử trí
phơi nhiễm do vật sắc nhọn cho cán bộ, nhân viên y tế.
- Tuân thủ và tăng cường giám sát, việc thực hiện qui trình tiêm, truyền.
- Tuân thủ nguyên tắc phân loại, thu gom và quản lý chất thải nguy hại liên
quan đến tiêm.
- Bổ xung các phương tiện tiêm, vệ sinh tay,các phương tiện thu gom và co lập
chất thải y tế sắc nhọn, các phương tiện phòng hộ cho nhân viên y tế.
9
1.4.Hành vị chưa an toàn liên quan đến tiêm.
1.4.1.Chưa tuyệt đối tuân thủ đúng quy trình tiêm:
- Dùng chung bơm kim tiêm cho những loại thuốc khác nhau, cho những
người bệnh khác nhau.
- Dùng một kim lấy thuốc để pha thuốc và rút thuốc nhiều lần, lưu kim lấy
thuốc trên lọ thuốc.
- Chưa thường xuyên rửa tay trước khi chuẩn bị thuốc, phương tiện tiêm hoặc
trước khi tiêm hoặc chuyển mũi tiêm từ người bệnh này sang người bệnh khác.
- Dùng lại kim tiêm để tiêm cho người bệnh sau mũi tiêm đầu không thành công.
- Cắt giảm các bước của quy trình tiêm: đi tiêm không mang đủ các phương
tiện cấp cứu sốc phản vệ, không có hộp an toàn, không có dây garo trong tiêm
truyền tĩnh mạch, cầm một bơm kim tiêm đã có thuốc đi lại với một khoảng cách
xa để tiêm cho người bệnh.
- Thao tác tiêm chưa tốt, chạm tay vào những vùng vô khuẩn trên bơm tiêm
như: Thân kim, pít tông…
- Dùng panh gắp các dụng cụ sau đó sử dụng gắp bông cồn vô khuẩn để tiêm.
- Mang cùng một đôi găng để vừa chăm sóc bệnh nhân vừa tiêm.
- Sau khi tiêm xong, dùng tay để tháo bơm kim tiêm bằng tay, bẻ cong kim
tiêm, đậy nắp kim tiêm.
Hình 5: Kỹ thuật đuổi khí.
10
1.4.2.Yếu tố liên quan:
- Thiếu thông tin: cộng đồng, người bệnh thiếu thông tin, chưa nhận thức đúng,
đủ về tác dụng và nguy cơ của tiêm. Cán bộ y tế chưa được cập nhật thông tin, kiến
thức, kỹ năng về tiêm an toàn.
- Thiếu phương tiện hoặc phương tiện không phù hợp với yêu cầu sử dụng:
không đủ bồn rửa tay, dung dịch sát khuẩn tay nhanh, kim tiêm quá to, quá nhỏ so
với yêu cầu. Cơ sở vật chất còn hạn chế: không có buồng thủ thuật trong môi trường
chật chội hoặc ô nhiễm.
- Ý thức và sự tuân thủ quy trình tiêm của các bộ y tế còn hạn chế.
- Tình trạng quá tải người bệnh, quá tải công việc, thiếu nhân lực.
1.4.3.Giải pháp khắc phục:
- Tăng cường đầu tư điều kiện và phương tiện tiêm an toàn:
- Bơm kim tiêm sử dụng một lần phù hợp cỡ số và số lượng, các phương tiện
và dung dịch sát khuẩn da.
- Phương tiện rửa tay, nước rửa tay, dung dịch sát khuẩn tay nhanh, khăn lau
tay sử dụng một lần, găng tay y tế.
- Tổ chức truyền thông, phát động phong trào và đào tạo liên tục:
- Mỗi nhân viên phải tuân thủ các quy định, quy trình kỹ thuật trong tiêm sẽ
gióp phần tăng an toàn và giảm nguy hại do tiêm cho bản thân người bệnh và
cộng đồng.
11
Chương 2:
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1.Đối tượng nghiên cứu:
2.1.1.Tiêu chuẩn chọn mẫu
Các Điều dưỡng tại các khoa lâm sàng hàng ngày thực hiện kỹ thuật tiêm tĩnh
mạch cho người bệnh tại bệnh viện Xây Dựng.
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
- Các Điều dưỡng chưa được ký hợp đồng làm việc chính thức tại bệnh viện.
- Các Điều dưỡng về học tập nâng cao trình độ.
- Các Điều dưỡng trưởng, Điều dưỡng hành chính.
- Các học sinh, sinh viên Điều dưỡng.
2.2.Thời gian và địa điểm nghiên cứu
2.2.1.Thời gian: Nghiên cứu được tiến hành 6/2010 – 1/2011.
2.2.2.Địa điểm: Tại 7 khoa lâm sàng: Khoa HSCC, Khoa Nội tim mạch, Khoa Nội
tổng hợp, Khoa Ngoại, Khoa Truyền nhiễm, Nội cán bộ, Khoa Thần kinh – Cơ
xương khớp
2.3.Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu: Mô tả cắt ngang
- Cỡ mẫu: Chọn ngẫu nhiên 80 Điều dưỡng hiện đang làm việc tại 7 khoa
lâm sàng của bệnh viện Xây Dựng, mỗi khoa 5 buồng bệnh, mỗi buồng chọn ngẫu
nhiên một số Điều dưỡng viên đủ tiêu chuẩn để nghiên cứu.
2.4.Phương pháp thu thập số liệu:
Sử dụng phiếu điều tra và bảng kiểm quy trình kỹ thuật tiêm tĩnh mạch, người
thu thập số liệu tiến hành quan sát trực tiếp, kín đáo từng Điều dưỡng thực hiện quy
trình từ lức tiến hành đến khi kết thúc kỹ thuật tiêm tĩnh mạch cho người bệnh
(ĐDV không biết là họ đang có người quan sát)
2.5.Phương pháp xử lý số liệu.
Xử lý số liệu bằng phương pháp thống kê Y sinh học SPSS 15.0 để tính tỷ lệ phần
trăm. Kiểm định sự khác biệt bằng test χ2.
12
2.6.Phương pháp đánh giá:
* Cho điểm từng bước trong toàn bộ quy trình: mỗi bước trong quy trình chia
làm 3 mức độ:
Mức 1: Làm đúng, làm đủ đạt 2 điểm (cho mỗi bước)
Mức 2: Làm thiếu hoặc chưa thành thạo đạt 1điểm ( cho mỗi bước)
Mức 3: Làm sai hoặc không làm là 0 điểm( cho mỗi bước)
* Tổng điểm tối đa cho toàn bộ quy trình: cả 4 khâu là 102 điểm
Từ < 50% tổng số điểm ( < 51 điểm) đạt mức: Kém.
Từ 50% - 69% tổng số điểm ( 51 – 70 điểm) đạt mức: Trung bình
Từ 70% - 89% tổng số điểm ( 71 – 91điểm ) đạt mức: Khá.
Từ > 90% tổng số điểm ( ≥ 92 điểm) đạt mức: Giỏi
13
Chương 3:
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1.Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu.
3.1.1. Sự phân bố về giới.
Bảng 1: Sự phân bố về giới của các đối tượng nghiên cứu
TT Số lượng (n) Tỷ lệ % Giới
1 Nam 16 20,0
2 Nữ 64 80,0
Tổng số 80 100
20%
Nam Nữ
80%
Biểu đồ 1: Phân bố về giới
Nhận xét: Do đặc thù nghề nghiệp là chăm sóc và phục vụ vì vậy nữ chiếm
tỷ lệ cao hơn nam cụ thể nữ chiếm 80%, nam chiếm : 20%.
14
3.1.2. Sự phân bố về tuổi
Bảng 2: Sự phân bố về tuổi của các đối tượng nghiên cứu.
TT Nhóm tuổi Đối tượng nghiên cứu
N Tỷ lệ %
50 62,5 < 30 1
22 27,5 30 – 40 2
0 0 41 – 50 3
8 10 >50 4
80 100 Tổng
70
62,5
60
50
40
27,5
Đối tượng nghiên cứu
30
20
10
10
0
0
< 30
30 - 40
41 - 50 >50 tuổi
Biểu đồ 2: Phân bố về tuổi.
Nhận xét: Nhóm tuổi < 30 chiếm tỷ lệ cao nhất 62,5%.Và thấp nhất là nhóm
tuổi 41-50 chiếm tỷ lệ 0%.
15
3.1.3. Thâm niên công tác của ĐDV.
Bảng 3: Thâm niên công tác của ĐDV
TT Thâm niên công tác Đối tượng nghiên cứu
(n) Tỷ lệ %
1 < 5 năm 44 55
2 5 – 10 năm 23 28,8
3 11- 15 năm 4 5
4 > 15 năm 9 11,2
Tổng số 80 100
11%
5%
55%
29%
< 5 năm 5 - 10 năm 11-15 năm > 15 năm
Biểu đồ 3: Phân bố về thâm niên công tác
Nhận xét: Tỷ lệ cao nhất là thâm niên công tác < 5 năm (55%), thâm niên
công tác 11 - 15 năm chiếm tỷ lệ thấp nhất (5%.)
16
3.1.4.Trình độ chuyên môn của ĐDV
Bảng 4 :Trình độ chuyên môn của ĐDV.
STT Trình độ chuyên môn Đối tượng nghiên cứu
(n) Tỷ lệ %
1 Trung cấp 68 85
2 Cao đẳng 8 10
3 Đại học 4 5
Tổng số 80 100
5%
10%
TC CĐ ĐH
85%
Biểu đồ 4:Trình độ chuyên môn.
Nhận xét: Điều dưỡng có trình độ trung cấp chiếm tỷ lệ cao 85%, cao đẳng
10%, đại học 5%, chưa có trình độ sau đại học cho đến thời điểm nghiên cứu.
17
3.2.Thực trạng thực hiện qui trình kỹ thuật tiêm tĩnh mạch
3.2.1 Chuẩn bị người bệnh
Bảng 5: Chuẩn bị người bệnh.
Kết quả TT
Mức 1 Mức 2 Mức 3 Nội dung công việc
n % n % n %
1 Xem hồ sơ: 76 95 4 5 0 0 ( 3 tra – 5 đối )
2 Giải thích động viên người bệnh 32 40 48 60 0 0
95
100
90
80
70
60
60
50
40
Xem hồ sơ Giải thích
40
30
20
5
10
0
0
0
Đúng,đủ
Không làm, làm sai
Thiếu, chưa thành thạo
Biểu đồ 5: Chuẩn bị người bệnh
Nhận xét: Trong nghiên cứu có 95% Điều dưỡng làm đúng đủ, 5% điều
dưỡng làm không đúng, không đủ các nội dung của bước này. Giải thích, động viên
cho người bệnh có 40% điều dưỡng làm đúng, 60% điều dưỡng làm chưa đầy đủ.
18
3.2.2 Chuẩn bị người Điều dưỡng
Bảng 6: Chuẩn bị người điều dưỡng
Kết quả
TT
Mức 1 Mức 2 Mức 3
Nội dung công việc n % n % n %
1 Trang phục: áo, mũ, khẩu 27 33,8 53 66,2 0 0 trang
2 Rửa tay thường qui 0 0 4 5 76 95
95
66,2
Trang phục
Rửa tay
33,8
5
0
0
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Đúng,đủ
Không làm, làm sai
Thiếu, không thành thạo
Biểu đồ 6: Chuẩn bị Điều dưỡng.
Nhận xét: 66,2% điều dưỡng khi làm thủ thuật không có đầy đủ các trang
phục (áo, mũ, khẩu trang) theo qui định, sai sót hay gặp là không đủ khẩu trang và
mũ, 95% Điều dưỡng không rửa tay thường qui theo qui định.
19
3.2.3 Chuẩn bị dụng cụ và thuốc.
Bảng 7: Chuẩn bị dụng cụ và thuốc
Kết quả
TT Mức 2 Mức 3 Mức 1
n % n % n % Nội dung công việc
1 Khay chữ nhật sạch 0 100 0 0 0 80
2 Trụ cắm kìm Kocher 2 97,5 2,5 0 0 78
3 Cồn Iod, cốc đựng bông cầu 5 0 6,2 75 93,8 0
4 Cồn 700, cốc dựng bông cầu 0 100 0 0 0 80
5 Hộp chống sốc 0 78,8 0 17 21,2 63
6 Huyết áp ống nghe 15 18,8 11,2 56 70 9
7 Gối kê tay 0 0 0 80 100 0
8 Dây ga rô 0 93,8 0 5 6,2 75
9 Thuốc theo y lệnh 0 100 0 0 0 80
10 Dao cưa ống thuốc 0 0 0 80 100 0
11 2 khay quả đậu 8 0 10 72 90 0
12 Khay trải 2 săng vô khuẩn 8 0 8,9 82 91,1 0
13 Găng tay 0 100 0 0 0 80
14 Gạc bẻ ống thuốc 0 0 0 80 100 0
15 Bông cầu 0 100 0 0 0 80
Nhận xét: Có một số dụng cụ người Điều dưỡng chuẩn bị không đầy đủ khi
tiến hành làm thủ thuật: Hộp chống sốc 21,2%, huyết áp, ống nghe 70,0%, khay vô
khuẩn 90 %, dao cưa ống thuốc 100%, gạc bẻ ống thuốc 100%, cồn Iod 100 %, gối
kê tay 100%.
20
3.2.4 Tiến hành kỹ thuật.
Bảng 8: Tiến hành kỹ thuật tiêm tĩnh mạch.
Kết quả TT Mức 1 Mức 2 Mức 3
Nội dung công việc n % n % n %
1 Mở săng vô khuẩn 3 3,8 0 0 77 96,2
2 Xé bơm tiêm vào khay vô khuẩn 15 18,8 65 81,2 0 0
3 Điều dưỡng sát khuẩn tay lần 1 80 100 0 0 0 0
4 Thử bơm, kim tiêm 0 95 0 76 5 4
5 Kiểm tra ống thuốc 0 100 0 80 0 0
6 Cưa ống thuốc 0 0 0 0 100 80
7 Sát khuẩn ống thuốc 0 0 0 0 100 80
8 Dùng gạc bẻ ống thuốc 0 6,2 0 5 93,7 75
9 Lấy thuốc vào bơm tiêm 0 100 0 80 0 0
10 Thay kim lấy thuốc bằng kim tiêm 0 100 0 80 0 0
11 Đuổi khí có trong bơm tiêm 0 100 0 80 0 0
12 Đậy nắp kim tiêm 0 100 0 80 0 0
8 0 0 13 Để bơm, kim tiêm vào khay vô khuẩn 10 72 90
0 91,2 0 73 8,7 7 14 Để người bệnh tư thế thuận lợi
15 Bộc lộ vùng tiêm 0 100 0 80 0 0
16 Xác định vị trí tiêm 10 90 8 72 0 0
17 Đặt gối 0 6,2 0 5 75 93,7
18 Đặt dây garô 0 0 73 91,2 8,8 7
19 Điều dưỡng mang găng 70 10 56 8 20 16
20 Thắt dây garô 15 85 12 68 0 0
0 0 0 0 80 100
21 Sát khuẩn vị trí tiêm bằng cồn Iod 22 Sát khuẩn vị trí tiêm bằng cồn 700 0 0 80 100 0 0
23 Sát khuẩn tay Điều dưỡng lần 2 0 3,8 0 3 77 96,2
66 0 0 24 Đâm kim 1 góc 15-300 82,5 14 17,5
72 0 0 25 Thấy máu vào bơm tiêm tháo dây garô 90 8 10
21
26 Bơm thuốc từ từ, quan sát người bệnh 80 100 0 0 0 0
80 100 0 0 0 0
27 Bơm hết thuốc rút kim 28 Sát khuẩn lại vị trí tiêm bằng cồn 700 80 100 0 0 0 0
29 Thu dọn dụng cụ 80 100 0 0 0 0
30 Tháo găng 24 30 0 0 56 70
31 Để người bệnh ở tư thế thoải mái 0 0 0 0 80 100
32 Ghi phiếu công khai thuốc 80 100 0 0 0 0
Nhận xét: Các bước Điều dưỡng không thực hiện như: mở săng vô khuẩn
96,2%, cưa ống thuốc 100%, sát khuẩn ống thuốc 100%, sát khuẩn tay điều dưỡng
100%, dùng gạc bẻ ống thuốc 93,7%, sát khuẩn nơi tiêm bằng cồn Iod 100%.
3.3.Kết quả đánh giá thực hiện QTKT.
3.3.1. Đánh giá về thực hành kỹ thuật.
Bảng 9: Điểm Điều dưỡng đạt được khi thực hành kỹ thuật tiêm tĩnh mạch
Tổng Điểm tối thiểu Điểm tối đa
TT Nội dung điểm n Điểm n % Điểm n %
80 4 1 Chuẩn bị người bệnh 2 4 5 4 68 85
80 4 2 Chuẩn bị người Điều dưỡng 1 12 15 2 63 78,8
80 30 3 Chuẩn bị dụng cụ 13 3 3,8 23 7 8,8
80 64 4 Kỹ thuật tiến hành 34 12 15 54 4 5
80 5 Toàn bộ kỹ thuật tiêm tĩnh 102 52 3 3,8 83 1 1,3
mạch
Nhận xét: Không có Điều dưỡng nào đạt 100% số điểm chuẩn. Tổng điểm thực
hành cao nhất đạt 83/102, thấp nhất đạt 52/102, không có Điều dưỡng nào dưới
50% số điểm chuẩn.
22
3.3.2. Đánh giá về mức độ thành đạt
Bảng10: Phân loại mức độ thành đạt
Giỏi
TT Kém < 50% tổng số điểm Trung bình 50% - 69% tổng số điểm Khá 70% - 89% tổng số điểm Kết quả > 90% tổng số điểm
Nội dung
% n % n % n % n
0 4 5 44 55 32 40 1 Chuẩn bị bệnh nhân 0
(4 điểm)
2 Chuẩn bị người điều 53 66,2 23 28,8 4 5 0 0
13 16,2 40 50 27 33,8 0 0 dưỡng (4 điểm) 3 Chuẩn bị dụng cụ:
(30 điểm)
4 Kỹ thuật tiến hành: 0 18 22,5 48 60 14 17,5 0
(64 điểm)
5 Toàn bộ kỹ thuật: 0 15 18,8 65 81,2 0 0 0
(102 điểm)
81,2
Toàn bộ QTKT
18,8
0
0
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Giỏi
Kém
TB
Khá
Biểu đồ 7: Đánh giá mức độ thành đạt của ĐD
Nhận xét: Chuẩn bị dụng cụ: Không có ĐD đạt loại giỏi, có 33,8% đạt loại
khá, 50% đạt trung bình. Kỹ thuật tiến hành có 17,5% đạt loại giỏi, 60% đạt loại
khá, 22,5% đạt mức trung bình. Toàn bộ kỹ thuật tiêm tĩnh mạch: không có Điều
dưỡng đạt loại giỏi, 81,2% đạt loại khá, 18,8% ở mức trung bình (đạt yêu cầu).
23
3.3.3 Một số yếu tố liên quan đến việc thực hành của Điều dưỡng..
Bảng 11: Liên quan giữa độ tuổi và mức độ thành đạt của kỹ thuật
Mức độ Kém-trung bình Khá-giỏi Tổng Nhóm tuổi
< 40 13 59 72
>40 2 6 8
Tổng 15 65 80
Nhận xét: So sánh sự khác biệt về mức độ thành đạt giữa các nhóm tuổi bằng kiểm định χ2 chúng tôi không thấy sự khác biệt (p>0,05).
Bảng 12: Liên quan giữa thâm niên và mức độ thành đạt của kỹ thuật
Mức độ Kém-trung bình Khá-giỏi Tổng Thâm niên
< 10 năm 12 55 67
>10 năm 3 10 13
Tổng 15 65 80
Nhận xét: So sánh sự khác biệt về mức độ thành đạt giữa các nhóm tuổi bằng kiểm định χ2 chúng tôi không thấy sự khác biệt (p>0,05).
Bảng 13: Liên quan giữa trình độ và mức độ thành đạt của kỹ thuật
Mức độ Kém-trung bình Khá-giỏi Tổng Trình độ
Trung cấp 12 56 68
Cao đẳng và đại học 3 9 12
Tổng 15 65 80
Nhận xét: So sánh sự khác biệt về mức độ thành đạt giữa các nhóm tuổi bằng
kiểm định χ2 chúng tôi không thấy sự khác biệt (p>0,05).
24
Chương 4
BÀN LUẬN
4.1. Các thông tin về đối tượng nghiên cứu
4.1.1. Giới
Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ điều dưỡng nữ (80%) cao gấp 4 lần
điều dưỡng nam (20%). Điều này là hoàn toàn hợp lý do tính chất đặc thù nghề
nghiệp tạo nên. Trong nghiên cứu của Phạm Thị Hằng, tỷ lệ điều dưỡng nữ là
88,2% [8], nghiên cứu của Hoàng Thị Vân Lan tỷ lệ nữ chiếm 91,5% [9].
4.1.2. Tuổi
Bảng 2 cho chúng ta thấy, điều dưỡng tại Bệnh viện Xây Dựng rất trẻ, có
62,5% số điều dưỡng dưới 30 tuổi. Trong khi đó, theo nghiên cứu của Phạm Thị
Hằng và Hoàng Thị Vân Lan, tỷ lệ điều dưỡng dưới 30 tuổi thấp hơn nhiều, lần lượt
là 22,4% và 24,8% [8],[9]. Tại sao lại có sự khác biệt rất lớn này? Theo chúng tôi,
bởi vì Bệnh viện Xây dựng mới được nâng cấp và mở rộng từ trung tâm y tế xây
dựng, do đó đã có rất nhiều điều dưỡng trẻ đã được tiếp nhận vào làm việc tại đây.
4.1.3. Thâm niên công tác.
Kết quả bảng 3 cho chúng ta thấy, chủ yếu các điều dưỡng tại bệnh viện Xây
dựng dưới 5 năm thâm niên công tác. Điều này phù hợp với hiện trạng nhân lực trẻ
tại bệnh. Kết quả trong nghiên của chúng tôi khác biệt rất lớn so với một số nghiên
cứu khác. Tỷ lệ điều dưỡng có thâm niên công tác dưới 5 năm theo nghiên cứu của
Hoàng Thị Vân Lan và Phạm Thị Hằng lần lượt là 23,9% và 23% [8], [9].
4.1.4. Trình độ chuyên môn của điều dưỡng.
Bảng 4 cho chúng ta thấy, điều dưỡng tại bệnh viện Xây dựng chủ yếu có trình độ
trung cấp. Kết quả này phù hợp với kết quả nghiên cứu của các tác giả khác [8],[9].
4.2. Thực trạng thực hiện quy trình kỹ thuật tiêm tĩnh mạch
4.2.1. Chuẩn bị người bệnh
Trong lĩnh vực y tế, trước khi chuẩn bị thực hiện bất kỳ thao tác kỹ thuật hay
can thiệp gì đối với bệnh nhân, cán bộ y tế phải chuẩn bị bệnh nhân cẩn thận. Việc
chuẩn bị bệnh nhân càng chu đáo bao nhiêu, càng tốt bấy nhiêu. Chuẩn bị bệnh
nhân trước khi tiêm tĩnh mạch bao gồm xem xét hồ sơ bệnh án (quy tắc 3 tra – 5
25
đối) và giải thích động viên người bệnh. 3 tra bao gồm: kiểm tra họ tên bệnh nhân,
kiểm tra tên thuốc, kiểm tra liều lượng thuốc. 5 đối bao gồm: đối chiếu số giường,
đối chiếu nhãn thuốc, chất lượng thuốc, đường dùng và thời gian dùng. Tất cả
nhưnng quy tắc trên nhằm đảm bảo việc sử dụng thuốc cho bệnh nhân chính xác, an
toàn và hiệu quả.
Bệnh nhân khi vào viện có rất nhiều sự lo lắng, đặc biệt là những bệnh nhân
nặng. Chính vì vậy, giải thích động viên ân cần tỷ mỷ tạo sự an tâm tin tưởng đối
với bệnh nhân. Khi có sự hợp tác tốt của bệnh nhân, việc thực hiện các thao tác kỹ
thuật của người điều dưỡng sẽ rất thuận lợi.
Bảng 5 cho thấy, việc thực hiện quy tắc 3 tra – 5 đối, của điều dưỡng tại
bệnh viện Xây dựng rất tốt với tỷ lệ làm đúng làm đủ là 95% và không có trường
hợp nào làm sai. Tuy nhiên, việc giải thích động viên người bệnh chưa tốt. Cụ thể,
có tới 60% điều dưỡng thực hiện việc này chưa thành thạo. Kết quả này cao hơn
nhiều so với nghiên cứu của Phạm Thị Hằng (23%) và nghiên cứu của Hoàng Thị
Vân Lan (22,2%) [8],[9]. Giải thích về điều này, chúng tôi cho rằng do đội ngũ điều
dưỡng tại bệnh viện Xây dựng rất trẻ (62,5% dưới 30 tuổi), thâm niên công tác ngắn,
kinh nghiệm còn thiếu. Chính vì vậy để giải quyết vấn đề này, không chỉ cần nỗ lực
của điều dưỡng còn cần sự hỗ trợ từ phía bệnh viện trong việc đào tạo, nâng cao kỹ
năng giai tiếp.
4.2.2. Chuẩn bị người điều dưỡng
Việc chuẩn bị người điều dưỡng rất quan trọng, không chỉ giúp phòng ngừa
hạn chế các rủi ro nghề nghiệp mà còn giúp làm giảm nguy cơ lây nhiễm đối với
bệnh nhân. Tuy nhiên, kết quả bảng 6 cho thấy, việc chuẩn bị người điều dưỡng rất
kém. Về chuẩn bị trang phục, có 66,2% làm còn thiếu và chưa thành thạo. Tỷ lệ này
cao hơn nhiều so với nghiên cứu của Hoàng Thị Vân Lan (17,9%) và của Phạm Thị
Hằng (6,8%). Về rửa tay thường quy, có tới 95% điều dưỡng không làm. Kết quả
này tương tự với nghiên cứu của tác giả Hoàng Thị Vân Lan (96,6%), nhưng cao
hơn nhiề so với kết quả của tác giả Phạm Thị Hằng (47,8%). Để việc chăm sóc
người bệnh tốt hơn thì đây là một việc cần thiết phải thay đổi. Bệnh viện cần tổ
chức các lớp đào tạo lại thường xuyên cho điều dưỡng.
26
4.2.3. Chuẩn bị dụng cụ và thuốc
Trong nội dung chuẩn bị dụng cụ và thuốc có tới 15 nội dung cụ thể: Chuẩn bị khay chữ nhật; trụ cắm kìm Kocher; cồn I-ốt, cốc đựng bông cầu; cồn 70o, cốc
đựng bông; hộp chống sốc; máy đo huyết áp, ống nghe; gối kê tay; dây garo; thuốc
theo y lệnh; dao cưa ống thuốc; khay quả đậu; khay trải sang vô khuẩn; gang tay;
gạc bẻ ống thuốc; bông cầu. Trong đó, chỉ có 5 nội dung được thực hiện tốt, nhưng
có tới 6 nội dung không được làm hoặc hầu như không làm. Giải thích về vấn đề
này, theo chúng tôi có lẽ do áp lực công việc đòi hỏi phải nhanh chóng nên một số
quy trình chuẩn bị dụng cụ được rút gọn cho phù hợp với tình hình thực tế. Chẳng
hạn, hiện nay các loại ống thuốc phần lớn được sản xuất có thể bẻ ống mà không
cần dùng cưa. Do đó, việc chuẩn bị cưa ống thuốc trong quy trình này cũng cần phải
xem xét lại. Tuy nhiên, có những nội dung mà tỷ lệ không thực hiện không cao như
chuẩn bị hộp chống sốc (21,2%) nhưng cần thiết phải điều chỉnh ngay. Trong thực
hành tiêp truyền hàng ngày, không thể đảm bảo tránh hoàn toàn được vấn đề phản
ứng thuốc, sốc phản vệ do thuốc. Việc cấp cứu những tai biến này phải khẩn trương,
vì vậy phải chuẩn bị đầy đủ hộp chống sốc trước khi tiêm. So sánh kết quả của
nghiên cứu này với các tác giả khác không thấy sự khác biệt nhiều. Nhưng ở khâu
chuẩn bị hộp chống sốc, kết quả của các tác giả khác tốt hơn nhiều. Theo nghiên
cứu của Hoàng Thị Vân Lan, tỷ lệ điều dưỡng chuẩn bị tốt và đày đủ hộp chống sốc
là 88%, và trong nghiên cứu của Phạm Thị Hằng, tỷ lệ này gần tuyệt đối (99,4%).
4.2.4. Tiến hành kỹ thuật
Khi nhìn một điều dưỡng tiêm tĩnh mạch, tưởng chừng rất đơn giản. Tuy
nhiên khi đứng trên góc độ chuyên môn, tiêm tĩnh mạch là một kỹ thuật khá phức
tạp nếu người điều dưỡng thực hiện đầy đủ các thao tác kỹ thuật. Khi tiến hành kỹ
thuật tiêm tĩnh mạch đúng quy trình, người điều dưỡng phải thực hiện 32 bước.
Trong nghiên cứu này, ở một số thao tác kỹ thuật, người điều dưỡng thực hiện rất
tốt. Nhìn vào bảng 8 chung ta có thể nhận thấy một điều là điều dưỡng chưa ý thức
đúng mức trong vấn đề vô trùng và sát trùng khi thực hiện thao tác tiêm tĩnh mạch.
Có 96,2% điều dưỡng không thực hiện mở xăng vô khuẩn, 100% điều dưỡng không
sát trùng tay lần 1, 100% không sát trùng ống thuốc trước khi bẻ, 100% điều dưỡng
không sát khuẩn vị trí tiêm bằng cồn I-ốt và 96,2% điều dưỡng không sát khuẩn tay
27
lần hai. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tương tự kết quả nghiên cứu của Hoàng
Thị Vân Lan và Phạm Thị Hằng [8],[9]. Điều này thực sự đáng báo động. Bởi vì
những thiếu sót trên của người điều dưỡng có thể là tăng nguy có lây lan các bệnh
truyền nhiễm trong quá trình thực hiện tiêm tĩnh mạch, trong khi đó nhiễm trùng
bệnh viện đang là vấn đề nhức nhối và nan giải. Rõ ràng việc không chú ý đúng
mức đến vấn đề sát trùng khi tiêm không liên qua đến vấn đề độ tuổi, thâm niên
công tác, trình độ, mà liên quan đến vấn đề ý thức và có thể do áp lực công việc đòi
hỏi người điều dưỡng cần phải làm gấp nên một số thao tác được rút ngắn hoặc bỏ
qua. Để khắc phục vấn đề này không chỉ cần sự điều chỉnh trong ý thức của người
điều dưỡng mà còn cần sự quan tâm của lãnh đạo trong vấn đề bố trí tổ chức công
việc phù hợp.
4.3. Kết quả đánh giá thực hiện quy trình kỹ thuật.
4.3.1. Đánh giá về thực hành kỹ thuật
Dựa trên kết quả bảng 9, không có điều dưỡng nào đạt tối đa tổng điểm
chuẩn. Điều dưỡng có điểm thực hành cao nhất cũng chỉ đạt 83 điểm (trên tổng
điểm thực hành là 102). Nghiên cứu của tác giả Hoàng Thị Vân Lan cũng cho kết
quả tương tự [8]
4.3.2. Đánh giá mức độ thành đạt
Với phân mốc dưới 50% tổng số điểm là kém, từ 50-69% tổng số điểm là
trung bình, từ 70-89% tổng số điểm là xếp loại khá và trên 90% tổng số điểm được
xếp loại giỏi. Xét trên toàn bộ kỹ thuật, không có điều dưỡng nào xếp loại giỏi. Tuy
nhiên cũng không có điều dưỡng nào xếp loại kém. Xét trên từng khía cạnh cụ thể,
việc chuẩn bị bệnh nhân là tốt nhất với 40% đạt điểm giỏi và chuẩn bị người điều
dưỡng là kém nhất với 66,2% dưới điểm trung bình. Để nâng cao chất lượng kỹ
thuật tiêm tĩnh mạch cần phải nỗ lực trong tất cả các khâu. Kết quả nghiên cứu của
chúng tôi tương tự với nghiên cứu của Hoàng Thị Vân Lan [8].
4.3.3. Một số yếu tố liên quan đến mức độ thành đạt của người điều dưỡng
Để tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến mức độ thành đạt của người điều
dưỡng, chúng tôi tiến hành phân hai nhóm theo tổng điểm thực hành: nhóm 1(kém-
trung bình), nhóm 2(khá-giỏi). Chúng tôi so sánh sự khác biệt giữa hai nhóm theo độ tuổi, thâm niên công tác và trình độ của người điều dưỡng với test kiểm định χ2.
28
Bảng 11 mô tả liên quan giữa độ tuổi và mức độ thành đạt trong thực hành
kỹ thuật tiêm tĩnh mạch của người điều dưỡng. Trong nghiên cứu này, chúng tôi
chia thành 2 nhóm tuổi (< 40; >40 tuổi) để so sánh phù hợp với yêu cầu của test kiểm định χ2 . Chúng tôi nhận thấy rằng, không có sự khác biệt về mức độ thành đạt
giữa các nhóm tuổi khác nhau với p > 0,05
Bảng 12 mô tả liên quan giữa thâm niên công tác và mức độ thành đạt trong
thực hành kỹ thuật tiêm tĩnh mạch của người điều dưỡng. Trong nghiên cứu này,
chúng tôi chia thâm niên công tác thành 2 nhóm (< 10 ; >10 năm) để so sánh phù hợp với yêu cầu của test kiểm định χ2 . Chúng tôi nhận thấy rằng, không có sự khác
biệt về mức độ thành đạt giữa các nhóm tuổi khác nhau với p > 0,05
Bảng 13 mô tả liên quan giữa trình độ điều dưỡng và mức độ thành đạt trong
thực hành kỹ thuật tiêm tĩnh mạch của người điều dưỡng. Chúng tôi thấy không có
sự khác biệt về mức độ thành đạt giữa các nhóm tuổi khác nhau với p > 0,05
Như vậy không sự khác biệt về mức độ thành đạt theo nhóm tuổi, theo thâm
niên công tác, theo trình độ của điều dưỡng với p > 0,05. Do tiêm tĩnh mạch là kỹ
thuật mà người điều dưỡng thường xuyên thực hành trên lâm sang do đó không có
sự khác biệt về mức độ thành đạt của họ. Kết quả này phù hợp với quan sát của
chúng tôi trên lâm sàng. Nghiên cứu của tác giả Hoàng Thị Vân Lan cũng cho kết
quả tương tự.
29
KẾT LUẬN:
Từ kết quả nghiên cứu việc thực hiện qui trình tiêm tĩnh mạch của 80 Điều
dưỡng đang làm việc tại bệnh viện Xây Dựng chúng tôi đưa ra một số kết luận sau:
1. Một số đặc điểm của Điều dưỡng: lứa tuổi < 30 chiếm tỷ lệ cao 62,5 %, nữ
chiếm 80%, thâm niên công tác < 5 năm chiếm 55%, trình độ trung học chiếm 85%,
cao đẳng 10%.
2. Thực hành qui trình tiêm tĩnh mạch:
- Kết quả điểm thực hành đạt loại khá là:81,2% , trung bình đạt: 18,8% và
không có trường hợp nào đạt loại yếu, kém.
- Còn một số nội dung trong kỹ thuật tiêm tĩnh mạch không hoặc ít được các
Điều dưỡng thực hiện:
+ Động viên giải thích cho người bệnh trước khi tiêm Điều dưỡng chưa thực
hiện đầy đủ là: 60 %.
+ 95 % Điều dưỡng không rửa tay thường qui theo qui định.
+ 91,1 % không chuẩn bị khay vô khuẩn,.
+ 93,8% không chuẩn bị cồn Iode.
+ 100% không chuẩn bị gối kê tay.
+ 100% không chuẩn bị dao cưa ống thuốc.
+ 100% không sát khuẩn tay Điều dưỡng trước khi tiêm cho người bệnh.
+ 100% không sát khuẩn cồn Iod.
+ 100% không dặn dò người bệnh những điều cần thiết sau khi tiêm.
+ 70% Điều dưỡng không tháo găng sau khi thực hiện kỹ thuật tiêm tĩnh mạch.
3. Không có sự khác biệt về mức độ thành đạt giữa các nhóm tuổi, thâm niêm
công tác, và trình độ điều dưỡng.
30
KIẾN NGHỊ
Từ kết quả trên cho thấy do Bệnh viện Xây Dựng là một bệnh viện ngành mới
được nâng cấp từ trung tâm y học dự phòng nghành Xây Dựng nên thành bệnh viện
Xây dựng. Vì vậy đội ngũ cán bộ nhân viên và đặc biệt là các Điều dưỡng tuổi còn
rất trẻ, hầu hết đều có thâm niên công tác < 5 năm. Do vậy các em chưa ý thức được
việc thực hiện các thao tác kỹ thuật của mình còn làm tắt nhiều so với quy trình,
chưa ý thức được các thao tác kỹ thuật trong quy trình không được đầy đủ sẽ dẫn
đến hậu quả xấu cho bệnh nhân, cho cộng đồng và có thể gây tổn hại đến ngay bản
thân họ.
1. Đối với Bệnh viện Xây Dựng: Thường xuyên tổ chức giám sát, kiểm tra,
đánh giá việc thực hiện quy trình kỹ thuật chăm sóc người bệnh nói chung và kỹ
thuật tiêm tĩnh mạch nói riêng để củng cố và hoàn thiện kiến thức cho Điều dưỡng.
Chú trọng kỹ năng giao tiếp, tôn trọng người bệnh góp phần nâng cao Y đức và chất
lượng chăm sóc người bệnh.
2. Trang thiết bị và các dụng cụ cần thiết: Bệnh viện cần cung ứng đầy đủ
các dụng cụ cần thiết. Nơi rửa tay tiện lợi và hợp lý tại các buồng bệnh và buồng
tiêm, dung dịch sát khuẩn tay tại các xe tiêm để người Điều dưỡng có đủ điều kiện
cần thiết thực hiện đúng qui trình kỹ thuật.
3. Đối với công tác giảng dạy Điều dưỡng: Nội dung giảng dạy Kỹ thuật chăm
sóc người bệnh nói chung và kỹ thuật Tiêm tĩnh mạch nói riêng cần điều chỉnh cho
phù hợp với điều kiện thực tế.
31
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Điều dưỡng cơ bản. (1997), NXB Y học BYT
2. Điều dưỡng cơ bản. (2002) NXB Y học BYT
3. Điều dưỡng cơ bản tập I (2007) NXB Y học BYT.
4. Điều dưỡng cơ bản tập II(2007) NXB Y học BYT
5. Giải phẫu sinh lý tập I (2009) NXB Y học BYT
6. Giải pháp tiếp cận tiêm an toàn (2010).
7. Quản lý điều dưỡng. NXBYH BYT.
8. Phạm Thị Hằng, Nhận xét việc thực hiện kỹ thuật tiêm bắp của điều dưỡng tại
bệnh viên đa khoa Nam Định.
9. Hoàng Thị Vân Lan, Nhận xét việc thực hiện kỹ thuật tiêm tĩnh mạch của điều
dưỡng tại bệnh viên đa khoa Nam Định.
10. Nguyễn Thị Minh Tâm (2002). Kết quả điều tra tiêm an toàn tại các bệnh
viện khu vực Hà Nội. Kỷ yếu các công trình nghiên cứu Điều dưỡng.
11. Kỹ thuật chăm sóc người bệnh tập II. (2004), NXB Y học Hà Nội.
