i
LỜI CẢM ƠN
Kết thúc bốn năm học tập và nghiên cứu tại Viện Công nghệ Sinh học,
trƣờng Đại học Lâm nghiệp Việt Nam, đƣợc sự cho phép của nhà trƣờng em đã
có thể tiến hành làm khóa luận với đề tài: “Nghiên cứu tách chiết flavonoid lá
cây Diếp cá Houttuynia cordata Thunb)”.
Để có thể hoàn thành tốt bài luận này không thể không kể đến sự giúp sức
của quý Thầy Cô đang công tác và giảng dạy tại Viện Công nghệ Sinh học,
trƣờng Đại học Lâm nghiệp Việt Nam, gia đình cũng nhƣ bạn bè đã ở bên, đồng
hành và ủng hộ em trong suốt quãng thời gian dài.
Lời đầu tiên, cho phép em đƣợc gửi lời biết ơn sâu sắc và chân thành nhất
đến cô giáo trực tiếp hƣớng dẫn khóa luận - Thạc sỹ Nguyễn Thị Thu Hằng
ngƣời Thầy khoa học đã định hƣớng và tận tình chỉ bảo, đã truyền đạt cho em
những kiến thức và kinh nghiệm quý báu trong cách nghĩ, các tiếp cận và cách
giải quyết vấn đề, tác phong làm việc, giúp đỡ em trong suốt thời gian thực tập
tốt nghiệp và hoàn thành khoá luận này.
Em xin phép đƣợc gửi lời cảm ơn đến các Thầy Cô giáo và chị Nguyễn
Thị Hồng Nhung của Bộ môn Công nghệ Vi sinh Hóa sinh đã hỗ trợ và tạo mọi
điều kiện về trang thiết bị, điều kiện thực nghiệm một cách tốt nhất để em có thể
hoàn thành khóa luận này.Đƣợc sự chỉ bảo tận tình của ThS. Nguyễn Thị Thu
Hằng và các Thầy Cô trong Viện cùng với sợ nỗ lực của bản thân đã cố gắng để
hoàn thiện luận văn này, song kiến thức,kinh nghiệm của em còn hạn chế ,vậy
nên bản báo cáo khoa học này không tránh đƣợc những sai sót, nhƣng mong các
thầy cô đóng góp ý kiến đánh giá, để bản báo cáo của em đƣợc hoàn thiện hơn.
Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn!
ii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ i
MỤC LỤC ............................................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... iv
DANH MỤC CÁC HÌNH ..................................................................................... v
ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................................... 1
PHẦN 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................ 2
1.1. Giới thiệu về cây Diếp cá ............................................................................... 2
1.1.1. Khái quát chung về cây Diếp cá .................................................................. 2
1.1.2. Nguồn gốc và đặc điểm thực vật ................................................................. 2
1.1.3. Thành phần hóa học .................................................................................... 3
1.2. Tổng quan về flavonoid ................................................................................. 8
1.2.1. Khái niệm .................................................................................................... 8
1.2.2. Cấu trúc chung và phân loại ....................................................................... 8
1.2.3. Tính chất lý hóa ......................................................................................... 14
1.2.4. Tính chất sinh học của flavonoid .............................................................. 14
1.3. Tình hình nghiên cứu, ứng dụng và sản xuất các chất flavonoid ................ 17
1.3.1. Tình hình nghiên cứu, ứng dụng và sản xuất trên thế giới ....................... 17
1.3.2. Tình hình nghiên cứu, ứng dụng và sản xuất ở trong nƣớc. ..................... 17
PHẦN 2 NỘI DUNG MỤC TIÊU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........ 18
2.1. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 18
2.2. Nội dung nghiên cứu .................................................................................... 18
2.3. Vật liệu nghiên cứu ...................................................................................... 18
2.3.1. Vật liệu thực vật ........................................................................................ 18
2.3.2. Vật liệu vi sinh vật .................................................................................... 19
2.3.3.Môi trƣờng nuôi cấy vi sinh vật ................................................................. 19
2.4. Thiết bị, dụng cụ, hóa chất nghiên cứu ........................................................ 19
2.4.1 Thiết bị ....................................................................................................... 19
iii
2.4.2 Dụng cụ ...................................................................................................... 19
2.4.3 Hóa chất ...................................................................................................... 20
2.5. Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................................. 20
2.5.1. Xác định độ ẩm của lá và tạo nguyên liệu bột lá cây Diếp Cá ................. 20
2.5.2. Xác định phƣơng pháp tách chiết .............................................................. 21
2.5.3. Xác định loại alcohol thích hợp cho quá trình tách chiết .......................... 22
2.5.4. Xác định nồng độ dung môi ...................................................................... 22
2.5.5. Tách chiết hợp chất flavonoid theo phƣơng pháp trích ly ........................ 23
2.5.6. Xác định sự có mặt của flavonoid trong dịch chiết................................... 24
2.5.7. Định tính flavonoid bằng phƣơng pháp chạy sắc ký ................................ 25
2.5.8. Xác định hoạt tính kháng vi sinh vật của flavonoidchiết xuất từ lá .......... 26
PHẦN 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ............................................................. 27
3.1. Xác định độ ẩm của lá và tạo nguyên liệu bột lá Diếp cá ............................ 27
3.2. Xác định phƣơng pháp tách chiết ................................................................. 28
3.3 Xác định loại Alcohol thích hợp cho quá trình tách chiết ............................ 29
3.4. Kết quả nghiên cứu ảnh hƣởng của các yếu tố công nghệ đến khả năng trích
ly theo phƣơng pháp ngâm chiết. ........................................................................ 30
3.4.1 Kết quả nghiên cứu ảnh hƣởng của nồng độ ethanol ................................. 30
3.4.2 Kết quả nghiên cứu ảnh hƣởng của tỷ lệ nguyên liệu / dung môi ethanol 32
3.4.3 Kết quả nghiên cứu ảnh hƣởng của thời gian chiết bằng ethanol. ............. 34
3.5. Định tính các chất Flavonoid có trong nguyên liệu bằng các phản ứng hóa
học. ...................................................................................................................... 35
3.6. Định tính flavonoid bằng sắc ký lớp mỏng .................................................. 36
3.7. Khả năng kháng khuẩn của cao flavonoid chiết xuất từ lá Diếp cá ............. 38
PHẦN 4 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................. 40
4.1 Kết luận ......................................................................................................... 40
4.2 Kiến nghị ....................................................................................................... 40
TÀI LIỆU THAM KHẢO
iv
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Thành phần hóa học của cây Diếp cá ................................................... 3
Bảng 3.1. Kết quả xác định độ ẩm của lá Diếp cá .............................................. 27
Bảng 3.2 Kết quá xác định phƣơng pháp tách chiết ........................................... 28
Bảng 3.3 Kết quả đo OD của các loại Alcohol ................................................... 29
Bảng 3.4. Kết quả nghiên cứu ảnh hƣởng của nồng độ ethanol đến hiệu suất
trích ly flavonoid ................................................................................................. 31
Bảng 3.5. Kết quả nghiên cứu ảnh hƣởng của tỷ lệ nguyên liệu / dung môi
ethanol đến hiệu suất trích ly .............................................................................. 32
Bảng 3.6. Kết quả nghiên cứu ảnh hƣởng của thời gian chiết bằng ethanol đến
hiệu suất trích ly .................................................................................................. 34
Bảng 3.7. Kết quả định tính nhóm chất flavonoid chiết xuất từ lá Diếp cá ........ 36
Bảng 3.8. Hoạt tính kháng của một số chủng vi sinh vật kiểm định của dịch chiết
lá Diếp cá ............................................................................................................. 39
v
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Hoa và lá của cây Diếp cá ..................................................................... 2
Hình 1.3. Thành phần alkaloid trong Diếp cá ....................................................... 7
Hình 1.4. Cấu trúc của flavonoid .......................................................................... 8
Hình 1.5. Cấu trúc của Anthocyanidin .................................................................. 9
Hình 1.6. Cấu trúc của Flavan 3-ol ....................................................................... 9
Hình 1.7. Cấu trúc của Flavan 3,4-diol ............................................................... 10
Hình 1.8. Cấu trúc của Flavanon ......................................................................... 10
Hình 1.9. Cấu trúc của 3- Hydroxyflavanon ....................................................... 11
Hình 1.10. Cấu trúc của flavon ........................................................................... 11
Hình 1.11. Cấu trúc của flavonol ........................................................................ 12
Hình 1.12. Cấu trúc của chalcon ......................................................................... 12
Hình 1.13. Cấu trúc của Dihydrochalcon ............................................................ 12
Hình 1.14. Cấu trúc của Auron ........................................................................... 13
Hình 2.1 Hình ảnh lá và bột lá của cây Diếp Cá ................................................. 18
Hình 3.1. Lá Diếp cá và bột lá Diếp cá .............................................................. 28
Hình 3.2 Dịch chiết các loại Alcohol .................................................................. 29
Hình 3.3. Flavonoid thô thu đƣợc sau khi tách chiết .......................................... 30
Hình 3.4. Biểu đồ ảnh hƣởng của nồng độ ethanol đến hiệu suất trích ly
flavonoid .............................................................................................................. 31
Hình 3.5. Biểu đồ ảnh hƣởng của tỷ lệ nguyên liệu/ dung môi ethanol đến hiệu
suất trích ly flavonoid .......................................................................................... 33
Hình 3.6. Biểu đồ ảnh hƣởng của thời gian chiết bằng ethanol đến hiệu suất trích
ly flavonoid.......................................................................................................... 35
Hình 3.7. Kết quả định tính flavonoid trích ly từ lá Diếp Cá ............................. 36
Hình 3.8. Kết quả chạy sắc ký bản mỏng của flavonoid quan sát dƣới ánh sáng
thƣờng (A) và ánh sáng tử ngoại (B) .................................................................. 37
Hình 3.9. Hoạt tính kháng một số chủng vi sinh vật kiểm định của flavonoid ....... 38