KIỂM SOÁT SỰ TỨC GIẬN.

KIỂM SOÁT SỰ TỨC GIẬN

Có lẽ, trong đời sống, mọi người chúng ta đều đã từng trải qua nhiều lần tức

giận và sợ hãi. Hơn nữa, trong nhiều trường hợp, chúng đã gây nên những bất lợi

lớn cho chúng ta.

Theo nhà sinh lý đại học Harvard, W. B. Cannon, khi chúng ta tức giận và sợ

hãi, thực sự, có những phản ứng xảy ra trong cơ thể chúng ta. Cannon nói rằng sự

tức giận là một chuẩn bị căn bản cho cuộc chiến đấu (fight). Còn sự sợ hãi là một

sự chuẩn bị căn bẳn cho việc bỏ chạy (flight).

Nói một cách khác, bất cứ khi nào, chúng ta tức giận hay sợ hãi, cơ thể chúng ta

đang chuẩn bị cung cấp một tình trạng khẩn cấp về thể chất. Thí dụ: tim đập mạnh,

những mạch máu co siết lại, cơ bắp căng lên để hành động, cơ thể đổ mồ hôi, . . .

Hiện nay, lý thuyết Cannon's fight-flight theory vẫn còn được nhiều nhà sinh lý và

tâm lý học chấp nhận.

1-ƯU VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA SỰ TỨC GIẬN:

Có nhiều lúc, chúng ta dễ trở nên tức giận, có lẽ, vì chúng ta gặp phải những bất

như ý, hay sự thất vọng nào đó do sự việc hay người nào đưa đến. Mặc dù sự tức

giận, đôi khi, tạo ra một ít lợi thế cho chúng ta, nhưng phần lớn nó thường gây ra

nhiều bất lợi cho chúng ta hơn. Sau đây là những ưu và khuyết điểm của sự tức

giận.

1.1-Những Ưu Điểm:

a)-Đôi khi, sự tức giận giúp chúng ta có thêm nghị lực để sửa sai những sai

lầm, hay dùng những hành động xây dựng để khắc phục những trở ngại.

b) -Nếu sự tức giận của chúng ta mang tính mãnh liệt vừa đủ có thể làm

hoảng sợ người khác, để họ có thể hoàn thành sự việc mà chúng ta muốn họ

làm.

c)-Chúng ta có thể đạt được cảm giác tự cho mình quan trọng trong việc làm

cho hả cơn thịnh nộ của chúng ta trên một người nào đó, hay trên một sự việc gì

đó.

Trong ba ưu điểm nói trên, chỉ có điểm a) là đáng được chú ý. Còn hai điểm b),

và c) là hai cách yếu thế để khiến người ta hài lòng. Sau đây là những khuyết điểm

:

1.2-Những Khuyết Điểm:

a)-Khi một người có thể dùng hành động xây dựng để sửa sai lầm lỗi của

người khác, mà không cần đến sự hỗ trợ của tức giận. Người này chứng tỏ là người

trưởng thành, có trình độ văn minh, và làm việc có hiệu năng hơn, đối với những

người dùng hành động tức giận, để khích động người khác trên việc làm.

b)-Việc dùng sự tức giận là cách làm tiêu hao sức lực trên thân thể của chúng

ta. Hơn nữa, sự tức giận của chúng ta sẽ sinh ra nhiều kẻ thù oán. Nếu sự tức giận

được dùng thường xuyên, thế giới con người sẽ có nhiều bất mãn và cảm giác bệnh

hoạn không ngừng.

c)-Để đạt được cảm giác tự cho mình quan trọng, qua việc làm cho hả cơn giận,

chúng ta có thể đánh mất sự quý trọng nơi người khác mà chúng ta muốn gây ấn

tượng vào họ; bởi vì, hầu hết mọi người xem việc biểu lộ sự tức giận như là tính trẻ

con. Hơn nữa, sự tức giận làm cho người ta xa lánh chúng ta; nó không chinh phục

được sự quý mến của mọi người.

d)-Hầu hết sự tức giận gây hoang phí nghị lực tiềm tàng của chúng ta một cách

không cần thiết, bởi vì quá thường xảy ra nó sẽ không hoàn thành được việc gì cả.

e)-Sự tức giận có thể gây ra bệnh nhức đầu, và làm xáo trộn việc tiêu hóa

chúng ta.

f)-Sự tức giận khiến chúng ta buồn phiền trong thời gian ngắn, hay kéo dài vô

hạn.

g)-Sự tức giận thường lưu lại, sau đó, cho chúng ta những cảm giác hổ thẹn và

tội lỗi.

h)-Sự tức giận khiến cho chúng ta mất sự tập trung vào những vấn đề quan

trọng, và luôn luôn có những ý tưởng tiêu cực và bất mãn.

i)-Sự tức giận luôn luôn khiến cho tâm trí chúng ta không được sáng suốt.

k)-Sự tức giận có thể khiến chúng ta có những lời nói, và hành động đáng tiếc

về sau.

l)-Trong lúc tức giận, người ta luôn phản ứng theo tính cảm xúc hơn là suy

nghĩ cẩn thận.

m)-Sự tức giận trong một vị thế có thể khiến cho tâm trí bị đượm màu tiêu cực

ảnh hưởng đến một vị thế khác.

Nói chung, sự tức giận chứa quá nhiều hậu quả xấu, và quá ít hiệu quả tốt trên

bất cứ việc gì, nhưng nó gây ra những tổn hại đến cá tính chúng ta trong mọi

trường hợp. Cho nên, để chứng tỏ chúng ta là những người trưởng thành về mặt

cảm xúc, chúng ta nên tối đa kiềm chế sự tức giận, để sự tức giận càng ít cơ hội

xảy ra càng tốt.

2-NHỮNG CÁCH LOẠI BỎ SỰ TỨC GIẬN:

Những người trưởng thành chín chắn thường loại bỏ sự tức giận bằng những

cách như: -Sự tiến đến việc giải quyết vấn đề, -Sự thay đổi trong quan điểm, -Việc

tìm ra một giải pháp mới, -Việc tránh sự kích thích để nổi giận.

2.1-Để Tiến Đến Việc Giải Quyết Vấn Đề Một Cách Hợp Lý: Như chúng ta

đã biết, sự tức giận là phản ứng đối với sự thất vọng, và khi chúng ta tức giận, cơ

thể chúng ta đang ở vào tình trạng sẵn sàng để tấn công vào người hay vật, mà

chúng có liên hệ với những ước vọng của chúng ta. Trong đời sống văn minh, việc

dùng võ lực ít khi được như ý, trái lại, thường gây thêm thù oán.

Vì vậy, sự tức giận luôn luôn không có ích lợi. Đây là một bài học, chúng ta học

khá sớm trong cuộc đời; và với thời gian khi chúng ta trưởng thành, đối với sự thất

vọng, chúng ta thường phản ứng bằng thái độ “tiến đến việc giải quyết vấn đề một

cách hợp lý” thay vì sự tức giận. Xa hơn, chúng ta cũng có thể ứng dụng thái độ

này vào những vị thế khác nhau. Do đó, chúng ta sẽ bỏ được sự tức giận và kích

động tiêu cực ra khỏi đời sống chúng ta.

2.2-Việc Điều Chỉnh Quan Điểm Để Đi Đến Hòa Giải: Thí dụ: trong một vấn

đề tranh chấp, giữa A và B, chỉ vì một trong hai quan điểm giữa hai người thiếu sự

hợp lý và công bằng. Nếu A và B không thể điều chỉnh quan điểm để đi đến hòa

giải, Họ có thể nhờ đến người trọng tài để giúp giải quyết vấn đề một cách hợp lý,

và công bằng. Do đó, giữa A và B cần phải có sự thay đổi quan điểm của mình, để

đi đến hòa giải, và cả hai sẽ tránh được mối bất hòa, và sự tức giận lẫn nhau.

2.3-Tìm Phản Ứng Hợp Lý Để Hóa Giải Tức Giận: Đôi khi, người ta có thể

tìm ra một phản ứng hợp lý mới đối với hoàn cảnh, để hóa giải sự tức giận của họ.

Thí dụ: Lan là người bạn gái yêu mến của Hùng. Hùng là người có tính chu đáo và

lo lắng cho những người khác. Cho nên, Lan thường tự mình thấy bị ray rức tức

giận, vì Hùng thường lên tiếng nói “Xin cùng đi chung với chúng tôi”, để gọi mời

những người thân trong gia đình của Hùng và Lan, mỗi khi hai người sắp đi xem

hát, hay đi bơi lội, hoặc đánh bóng rổ. Tuy nhiên, Lan chỉ thích đi chơi riêng với

Hùng, và không muốn có người khác cùng đi. Vì vậy, Lan cảm thấy tức giận, và

nghĩ rằng Hùng không thích đi riêng một mình với Lan.

Trong trường hợp này, nếu Lan muốn tìm ra một phản ứng hợp lý mới để hóa

giải sự tức giận trong lòng, Lan nên nhận thức rằng sự tức giận của mình là một sai

lầm. Việc làm của Hùng thể hiện đức tính tốt đáng được khâm phục, bởi vì việc

quan tâm và lo lắng cho người khác để tạo vui vẻ cho mọi người, trong đó có chính

Lan. Vì vậy, một phản ứng hợp lý mới như thế sẽ giúp Lan có cảm giác dễ chịu

hơn, để hóa giải sự tức giận trong lòng nàng.

2.4-Tránh Khỏi Kích Thích Gây Nên Tức Giận:

Nếu không thể ngăn cản sự tức giận không cần thiết, điều tốt nhất là việc tránh

xa bất cứ người nào, hay những gì, đang làm chúng ta trở nên tức giận. Sau khi

chúng ta bình tĩnh chúng ta có thể tính toán ra đường lối tốt nhất, để xử lý vấn đề

đã làm chúng ta bối rối.

3-CÁCH NHANH CHÓNG VƯỢT QUA TỨC GIẬN:

Dù khó như thế nào đi nữa, chúng ta nên cố gắng loại bỏ tức giận ra khỏi đời

sống chúng ta. Vì sự tức giận làm hoang phí sinh lực của chúng ta, và nó luôn là

một phản ứng vô hiệu và có hại. Do đó, chúng ta nên dập tắt ngay, không nên để sự

tức giận kéo dài. Sau đây là một số đề nghị để vượt qua sự tức giận một cách

nhanh chóng:

3.1-Nên Lãng Quên Những Tức Giận Đã Qua: Mặc dù con người có khả

năng để hồi tưởng những gì đã qua trong tâm trí, dĩ nhiên, đây là một lợi thế lớn

đối với con người; nhưng việc này không phải luôn luôn có lợi. Bởi vì việc tưởng

nhớ đến những việc bực bội đã qua một cách không cần thiết sẽ làm hoang phí thời

gian, và sinh ra tính bất mãn có hại cho đời sống hiện tại. Cho nên, tâm trí chúng ta

nên lãng quên những ký ức tiêu cực, và ý tưởng bực bội đã qua. Nói cách khác,

những gì phiền muộn đã qua, chúng ta nên để chúng trong quên lãng.

3.2-Nên Thư Giãn Cơ thể: Khi một người bị kích động lên cơn tức giận.

Thông thường, họ không dễ giữ được bình tĩnh. Vì nhiều cơ quan nội tạng của họ

đang bị xáo trộn, hoạt động mất bình thường. Thí dụ: tim đập nhanh, số lượng lớn

đường được gan cung cấp, mạch máu co giãn mất bình thường, bộ phận tiêu hóa bị

xáo trộn, . .

Do đó, chúng ta nên thư giãn cơ bắp của tứ chi, cổ, thân mình. Đồng thời,

chúng ta thực hiện việc hít thở điều hòa, để có thêm lượng dưỡng khí. Đây là một

lợi thế trong việc kiểm soát cảm xúc, và giúp cơ thể chúng ta vượt qua cơn tức giận

một cách nhanh chóng.

3.3-Nên Lợi Dụng Sinh Lực Trong Cơn Tức Giận Để Hoàn thành Công

Việc: Khi bị tức giận, cơ thể chúng ta được cung cấp thêm sức mạnh phụ trội, để

đáp ứng với hoàn cảnh. Do đó, càng sớm càng tốt, chúng ta cố gắng giữ bình tĩnh

và dùng phần sinh lực này, để hoàn thành những việc làm hữu ích hơn. Thí dụ:

Làm sạch sẽ nhà cửa, chơi thể thao, . . . Như thế, chúng ta sẽ vượt qua cơn giận

nhanh chóng, và cơ thể và tâm trí chúng ta sẽ cảm thấy dễ chịu, trở lại trạng thái

bình thường.

3.4-Biết Kiểm Soát Phát Biểu Trong Cơn Tức Giận: Một nguyên tắc thường

được chấp nhận đối với cơn tức giận là “Đừng để tính cảm xúc làm lu mờ tri

giác”. Bởi vì trong lúc tức giận chúng ta dễ nói lên những lời đắng cay, và tàn

nhẫn đối với người khác, rồi sau đó chúng ta sẽ lấy làm đáng tiếc rất nhiều. Ngay

như đôi khi, trong cơn lửa nóng giận, bằng cách thô bạo hơn, chúng ta dùng đến

tay chân làm vũ khí để tấn công người khác, hay đập phá những đồ vật.

Tuy nhiên, đôi khi cần thiết để nói ra trong lúc tức giận, chúng ta nên ghi nhớ

rằng sự kiểm soát lời nói là dấu hiệu của người trưởng thành. Cũng như, chúng ta

nên học tập cách tự kiềm chế, để giữ yên lặng cho đến lúc chúng ta bình tĩnh trở

lại, rồi mới nói, và dùng lời nói trong cách ôn tồn mềm dịu với đối phương. Đó là

cách tốt để hóa giải nhanh chóng sự tức giận ra khỏi tâm trí chúng ta, bằng cách

của người trưởng thành./.