Kinh doanh... “xác chết”
Tại các nền kinh tế đang chuyển đổi, những “thợ săn” ít mua cổ phần các công ty
“sao” mà chuyên lùng mua các công ty “sắp chết”. Dưới đây là một thí dụ.
Chủ công nghiệp thép lớn nhất thế giới (chiếm 10% sản lượng toàn cầu) là ông
trùm Lakshmi 56 tuổi và cậu con trai Aditya Mittal 31 tuổi. Như bố, thép đã
“ngấm” vào máu Aditya từ thời trẻ. Aditya vẫn còn chập chững khi cùng gia đình
dọn sang Indonesia, nơi anh học tại Trường quốc tế Surabaya. Thời niên thiếu,
Aditya cùng cha đi khắp nhà máy, Aditya cũng thường được bố thuật lại những
chuyến giao dịch, về những công ty mà ông mua và được bố đưa đến văn phòng để
hóng chuyện.
Từ buôn đồng nát
Hai cha con thống trị một trong những doanh nghiệp lâu đời và cốt lõi nhất lịch sử
công nghiệp thế giới. Với 45% cổ phần (trị giá 33 tỉ USD) trong Tập đoàn thép
Arcelor Mittal, họ trở thành một trong những gia đình giàu nhất thế giới.
Không như nhiều doanh nghiệp gia đình vốn thường chứng kiến tình trạng bất tín
giữa cha và con (có khi cha hất con ra rìa hoặc con lập mưu lật đổ cha), nhà Mittal
là một ngoại lệ đặc biệt. Lakshmi luôn tạo điều kiện và “không gian” đủ rộng để
Aditya tung hoành trong việc xây dựng và điều hành công ty. Phần mình, Aditya
đủ thông minh và tự tin để học hỏi kinh nghiệm từ cha. Tính đến đời Aditya, gia
đình Mittal đã có bốn thế hệ sống bằng công nghiệp thép, được khởi nghiệp từ ông
cố nội với nghề mua sắt phế liệu tại Karachi.
Sau này, gia đình dọn sang Ấn Độ, Mohan Lal Mittal - bố Lakshmi - bắt đầu bỏ
nghề ve chai đồng nát và chuyển sang sản xuất dầu thực vật tại Uttar Pradesh.
Không lâu sau, Mohan cùng hai người bạn hùn vốn mua một xưởng cán thép sập
tiệm tại Howrah gần Calcutta. Khi công việc làm ăn của nhà Mohan thuận lợi,
Chính phủ Ấn Độ tiến hành chính sách quốc hữu hóa công nghiệp thép đối với các
công ty thành lập sau thời điểm Ấn Độ giành độc lập.
Hãng thép nhà Mohan lao đao, và họ chỉ vực dậy khi chính phủ cho phép tư nhân
tham gia một phần trước tình hình thiếu hụt nguồn thép. Dù trình độ chỉ trung học,
Mohan nhanh chóng nắm cơ hội và trở thành một trong những ông chủ thép Ấn Độ
đầu tiên đầu tư mạnh cho hiện đại hóa sản xuất. Đầu thập niên 1970, Chính phủ Ấn
một lần nữa làm khó dễ công nghiệp thép tư nhân, Mohan dời hãng thép sang
Surabaya (Indonesia)...
Đến mua “xác chết” rồi “hồi sinh” chúng
Một trong những thủ thuật quen thuộc của Lakshmi là mua các hãng thép sắp phá
sản và hồi sinh nó bằng thiết bị hiện đại cũng như phương pháp quản trị mới.
Thành công đầu tiên là mua Hãng thép Iscott tại Trinidad & Tobago, lúc đó đang
lỗ 1 triệu USD/ngày! Chỉ một năm, Lakshmi đã tăng gấp đôi sản lượng Iscott.
Tiếp theo, năm 1992, Lakshmi sang Mexico, mua Hãng thép Sicartsa với giá 220
triệu USD. Tương tự, ba năm sau, Lakshmi mua Karaganda (công ty thép nhà nước
Kazakhstan) với giá 450 triệu USD. Năm 2006, Mittal Steel mua Arcelor (hãng
thép lớn nhất châu Âu, sáp nhập từ một loạt hãng thép của Pháp, Bỉ, Luxembourg
và Tây Ban Nha) với giá 22,6 tỉ USD.
Về lý thuyết, bất cứ ai có tiền cũng có thể đầu tư vào một cơ sở sản xuất sắp phá
sản và vực nó dậy bằng chiến thuật thay đổi thiết bị cũng như lập bộ máy quản trị
mới. Tuy nhiên, ít người mạo hiểm như Lakshmi Mittal. Hơn nữa, ông thật sự có
một bí quyết trong thao tác biến một công ty “bệnh” thành một công ty “khỏe” và
thậm chí phát triển liên tục.
Chuyên gia phân tích công nghiệp thép Jeremy Fletcher thuộc Ngân hàng Credit
Suisse First Boston nói rằng doanh nghiệp Mittal là “công ty thép hoạt động hiệu
quả nhất thế giới”, và Hãng kiểm toán Goldman Sachs cũng cho rằng họ là “một
trong những hãng tiên phong, nếu không nói là nơi tiên phong, trong việc chiếm
lĩnh thị trường thép toàn cầu”.
Trong khi Lakshmi đi khắp thế giới gặp gỡ đối tác, Aditya ở nhà nghiền ngẫm từng
chi tiết thương vụ. Chính gương mặt búng ra sữa này đã trực tiếp tiến hành vụ sáp
nhập giữa Mittal Steel và Arcelor. Nhiệm vụ số một của anh hiện thời là thực hiện
cam kết đạt mức lãi 5,3 tỉ USD cho Arcelor Mittal vào năm 2008. Từ tháng 8-
2006, Aditya đã có mặt trong hội đồng quản trị để giám sát hoạt động kinh doanh
tại châu Mỹ (bốn nhà máy tại Mỹ và loạt nhà máy tại Canada, Mexico, Chile,
Argentina và Brazil).
Châu Á cũng đang trong tầm ngắm của Aditya, chẳng hạn công ty thép khổng lồ
Posco của Hàn Quốc. Hiện thời, Mittal sở hữu 33% trong Hãng thép Hunan Valin
(Trung Quốc) và chuẩn bị xây một nhà máy tại Orissa (Ấn Độ)...
