275
KỸ THUẬT CHĂM SÓC BNH NHÂN
CÓ CATHETER TĨNH MCH
TRUNG TÂM
1. MỤC TIÊU
- Nêu được mục đích, chỉ đnh chăm sóc catheter tĩnh mạch
trung tâm.
- Thực hiện được kỹ thuật chăm sóc bệnh nhân đặt catheter tĩnh
mạch trung tâm.
- Trình bày được các tai biến và cách phòng ngừa khi bệnh nhân
có đặt catheter tĩnh mạch trung tâm.
2. MỤC ĐCH
- Đảm bảo catheter đúng v trí, thông và vô khuẩn.
3. CHỈ ĐỊNH
- Thay hệ thống dây: 3 ngày/lần (truyền dch thông thường),
1 ngày/lần (truyền dch lipid, sản phẩm máu).
- Thay băng nơi đặt catheter: 6 ngày/1 lần.
-
Thay băng ngay khi băng thấm dch, máu, dơ, băng keo b bong tróc.
4. CÁC BƯỚC TIẾN HNH
Thay hệ thống dây và thay băng nơi đặt catheter tĩnh mạch
trung tâm:
4.1. Dng c
4.1.1. Dụng cụ vô khuẩn
- Bộ thay băng (kềm, gòn, gạc).
- Chén chung: 2 cái.
- Mâm vô khuẩn.
- Găng vô khuẩn.
- Dây nối, dây ba chia.
- Dây truyền dch.
- Bơm tiêm 5ml: 2 cái.
- Băng keo trong không thấm nước (Tegaderm film).
276
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020
4.1.2. Dụng cụ sạch
- Bồn hạt đậu.
- Khẩu trang.
- Găng sạch.
- Băng keo lụa.
4.1.3. Dụng cụ khác
- Thng đựng chất thải thông thường.
- Thng đựng chất thải lây nhiễm.
- Thng đựng vật sắc nhọn.
4.1.4. Thuốc và dung dch sát khuẩn
- Thuốc:
+ Dch truyền (theo chỉ đnh).
+ Natri clorid 0,9% 100ml.
- Dung dch sát khuẩn:
+ Cồn 70o.
+ Povidin 10%.
+ Dung dch rửa tay nhanh.
4.2. Tiến hành kỹ thuật
BƯỚC CÁC BƯỚC KỸ THUẬT Ý NGHĨA
1Chào bệnh nhân, thân nhân.
Giới thiệu tên điều dưỡng.
Văn hóa giao tiếp.
Tôn trọng.
Tạo sự thân thiện.
2
Kiểm tra họ tên bệnh nhân, ngày
sinh, giới tính, địa chỉ, kiểm tra
thông tin bệnh nhân với vòng
đeo tay và hồ sơ bệnh án.
Đảm bảo xác định đúng bệnh
nhân.
3Báo và giải thích cho bệnh nhân,
thân nhân.
Để bệnh nhân, thân nhân biết
được công việc điều dưỡng
sắp làm giúp bệnh nhân, thân
nhân bớt lo lắng và hợp tác.
4Điều dưỡng về phòng, mang
khẩu trang, rửa tay thường quy.
Phòng ngừa chuẩn, giảm sự lây
lan của vi sinh vật gây bệnh.
5Chuẩn bị dụng cụ đầy đủ, để
trong tầm tay.
Tổ chức sắp xếp hợp lý, khoa học.
Quản lý thời gian hiệu quả.
6
Đối chiếu lại bệnh nhân.
Báo và giải thích lại cho bệnh
nhân và thân nhân.
Tránh nhầm lẫn bệnh nhân.
Giúp bệnh nhân và thân nhân
an tâm, hợp tác tốt.
277
7
Chuẩn bị tư thế bệnh nhân thích
hợp:
• Trẻ lớn:
Báo cho bệnh nhân biết,
nghiêng đầu bệnh nhân ngược
với điều dưỡng chính, mang
khẩu trang cho bệnh nhân.
• Trẻ nhỏ:
Cố định bệnh nhân.
Lưu ý: đối với trẻ sơ sinh phải ủ
ấm trong thời gian thay.
Đặt bồn hạt đậu nơi thuận tiện.
Giúp điều dưỡng thuận tiện
trong thao tác.
8Điều dưỡng chính và điều
dưỡng phụ rửa tay nhanh. Giảm sự lây lan của vi sinh
vật gây bệnh.
9
Điều dưỡng chính:
- Mở bộ thay băng và trải khăn
lên xe.
- Mang găng vô khuẩn.
Điều dưỡng phụ:
- Tiếp các dụng cụ vô khuẩn
cho điều dưỡng chính.
- Rót Povidin 10%, cồn 70o
vào chén chun.
Duy trì sự vô khuẩn cho kỹ
thuật.
10
Điều dưỡng chính:
- Sắp xếp dụng cụ trên xe.
- Sát khuẩn nắp chai Natri
clorid 0,9%.
- Rút Natri clorid 0,9% vào
bơm tiêm 5ml.
- Lắp hệ thống dây nối vào ba
chia và đuổi khí.
-
Sát khuẩn nắp chai dịch
truyền, gắn dây truyền dịch
vào chai, đuổi khí và lắp vào
hệ thống ba chia.
-
Cầm gạc có cồn 70
o
sát khuẩn
và tháo bỏ ba chia + dây nối
cũ (
điều dưỡng
phụ rút bỏ hệ
thống dây).
- Dùng bơm tiêm 5ml có Natri
clorid 0,9% rút thử máu từ
catheter trung ương (nếu thấy
có cục máu đông báo bác sĩ
→ rút bỏ catheter).
- Bơm Natri clorid 0,9% đẩy
máu vào bệnh nhân.
- Lắp ba chia + dây nối mới
vào catheter.
Điều dưỡng phụ: treo chai dịch
truyền và chỉnh tốc độ theo y lệnh.
Thiết lập vùng vô khuẩn cho
kỹ thuật, tạo sự thuận tiện,
tránh choàng qua mâm vô
khuẩn.
An toàn cho bệnh nhân khi
truyền dịch.
Kỹ thuật chăm sóc bệnh nhân có catheter tĩnh mạch trung tâm
278
KỸ THUẬT ĐIỀU DƯỠNG NHI KHOA 2020
11
Điều dưỡng chính tháo bỏ găng.
Rửa tay.
Mang găng vô khuẩn mới.
Phòng ngừa chuẩn, giảm sự
lây lan của vi sinh vật gây
bệnh.
12
Điều dưỡng phụ rửa tay nhanh.
Gỡ băng keo Tegaderm cũ,
gỡ theo hướng từ ngoài vào
trong, gỡ từ từ, gỡ đến đâu
điều dưỡng chính cầm gạc
tẩm Povidin 10% giữ catheter
đến đó.
Giảm sự lây lan của vi sinh
vật gây bệnh.
Giữ cố định catheter không di
lệch, đúng vị trí.
13
Điều dưỡng chính dùng gạc tẩm
Povidin 10% sát khuẩn chân
catheter và rộng ra 5cm → giữ
catheter → chờ khô.
Điều dưỡng phụ dán băng keo
Tegaderm film lên catheter, ghi
ngày giờ thay băng.
Lưu ý:
- Chân catheter: có sưng, đỏ, rỉ
dịch... hay không?
- Chỉ khâu có còn nguyên vẹn
hay không? (nếu có)
- Mức cố định có còn đúng vị
trí hay không?
Làm sạch các vi sinh vật gây
bệnh ở vị trí catheter.
Để thuận tiện cho việc theo
dõi và biết ngày thay băng,
thay kim theo quy định.
14
Báo thân nhân bệnh nhân việc
đã xong.
Giúp bệnh nhân tiện nghi.
Dặn dò thân nhân bệnh nhân
những điều cần thiết:
• Không được tự ý chỉnh dịch
truyền.
• Nếu thấy dịch không chảy,
máu chảy ngược ra dây dịch
truyền hay có các dấu hiệu:
đỏ da, sưng phù, rỉ dịch... nơi
đặt catheter → báo bác sĩ
hoặc điều dưỡng.
Cảm ơn bệnh nhân, thân nhân
đã hợp tác.
Lấy bệnh nhân làm trung tâm,
bệnh nhân và thân nhân phải
được biết tiến độ công việc.
Tạo sự thoải mái và an toàn.
Phát hiện, xử trí kịp thời các
tai biến.
Tôn trọng bệnh nhân, tạo sự
thân thiện.
15 Dọn dẹp dụng cụ.
Rửa tay. Phòng ngừa chuẩn.
16
Ghi hồ sơ:
- Ngày, giờ thay băng và hệ
thống dây catheter.
- Tình trạng hoạt động của
catheter: rút máu ra có dễ
dàng không? bơm vào có nhẹ
tay không?
- Tình trạng vùng da xung
quanh chân catheter.
- Tai biến khi thay băng và hệ
thống dây catheter (nếu có).
- Tên điều dưỡng thực hiện.
Yếu tố an toàn cho bệnh
nhân.
Yếu tố pháp lý.
Phương tiện theo dõi, đánh
giá và bàn giao giữa các nhân
viên y tế.
279
Lấy mu và bơm thuốc qua catheter tĩnh mạch trung tâm:
4.1. Dng c
4.1.1. Dụng cụ vô khuẩn
- Bơm tiêm 5ml: 3 cái.
- Kim pha thuốc.
4.1.2. Dụng cụ sạch
- Mâm.
- Găng sạch.
4.1.3. Dụng cụ khác
- Thng đựng chất thải thông thường.
- Thng đựng chất thải lây nhiễm.
- Thng đựng vật sắc nhọn.
- Hộp chống sốc.
- Ống xét nghiệm.
- Giá để lọ xét nghiệm.
4.1.4. Thuốc và dung dch sát khuẩn
- Thuốc:
+ Natri clorid 0,9% 100ml.
+ Thuốc theo chỉ đnh.
- Dung dịch st khuẩn:
+ Cồn 70o.
+ Dung dch rửa tay nhanh.
4.2. Tiến hành kỹ thuật:
BƯỚC CÁC BƯỚC KỸ THUẬT Ý NGHĨA
1Chào bệnh nhân, thân nhân.
Giới thiệu tên điều dưỡng.
Văn hóa giao tiếp.
Tôn trọng.
Tạo sự thân thiện.
2
Kiểm tra họ tên bệnh nhân,
ngày sinh, giới tính, địa chỉ,
kiểm tra thông tin bệnh nhân
với vòng đeo tay và hồ sơ
bệnh án.
Đảm bảo xác định đúng bệnh
nhân.
3Báo và giải thích cho bệnh
nhân, thân nhân.
Để bệnh nhân, thân nhân biết
được công việc điều dưỡng sắp
làm giúp bệnh nhân, thân nhân
bớt lo lắng và hợp tác.
4Điều dưỡng về phòng mang
khẩu trang, rửa tay thường quy. Phòng ngừa chuẩn, giảm sự lây
lan của vi sinh vật gây bệnh.
Kỹ thuật chăm sóc bệnh nhân có catheter tĩnh mạch trung tâm