ĐI H C QU C GIA HÀ N IẠ Ọ Ố Ộ
TR NG ĐI H C KINH TƯỜ Ạ Ọ Ế
Đ VŨ PH NG ANHỖ ƯƠ
NGHIÊN C U NG D NG KHUNG NĂNG L C VÀOỨ Ứ Ụ Ự
ĐÁNH GIÁ NHÂN S QU N LÝ C P TRUNG Ự Ả Ấ
TRONG DOANH NGHI P NGOÀI QU C DOANH VI T NAMỆ Ố Ệ
LU N ÁN TI N SĨ QU N TR KINH DOANHẬ Ế Ả Ị
HÀ N I, 2016Ộ
M ĐUỞ Ầ
1. Tính c p thi t c a đ tàiấ ế ủ ề
Đi h i Đng toàn qu c l n th VI năm 1986 đã đánh d u m t m c quanạ ộ ả ố ầ ứ ấ ộ ố
tr ng đi v i s đi m i c a đt n c, kh ng đnh đng l i phát tri n kinh tọ ố ớ ự ổ ớ ủ ấ ướ ẳ ị ườ ố ể ế
theo h ng: “kinh t hàng hóa nhi u thành ph n v n đng theo c ch th tr ng,ướ ế ề ầ ậ ộ ơ ế ị ườ
có s qu n lý c a nhà n c theo đnh h ng xã h i ch nghĩa”. K t đó, cácự ả ủ ướ ị ướ ộ ủ ể ừ
thành ph n kinh t có s bình đng, ầ ế ự ẳ góp ph n thúc đy phát tri n kinh t , thu hútầ ẩ ể ế
lao đng xã h i và tăng tr ng GDP qu c giaộ ộ ưở ố . Trong nh ng năm g n đây, trongữ ầ
b i c nh toàn c u hóa, các doanh nghi p Vi t Nam (DNVN) có c h i tham giaố ả ầ ệ ệ ơ ộ
vào sân ch i chung trong khu v c và trên th gi i. Đi u đó đt ra thách th c khôngơ ự ế ớ ề ặ ứ
nh cho mô hình phát tri n c a doanh nghi p ngoài qu c doanh Vi t Namỏ ể ủ ệ ố ệ
(DNNQD VN), đc bi t đi v i các v n đ v năng su t lao đng và ch t l ngặ ệ ố ớ ấ ề ề ấ ộ ấ ượ
ngu n nhân l c (NNL).ồ ự
Có th nói, NNL và phát tri n NNL t o nên s c m nh c nh tranh và làể ể ạ ứ ạ ạ
y u t tr ng y u d n d t, quy t đnh s thành công c a doanh nghi p (DN). NNLế ố ọ ế ẫ ắ ế ị ự ủ ệ
đây chính là năng l c làm vi c và k t qu công vi c c a m i cá nhân trong DNở ự ệ ế ả ệ ủ ỗ .
Do v y, các ậDNVN nói chung và DNNQD VN nói riêng c n ph i chú tr ng t i vi cầ ả ọ ớ ệ
b i d ng, ồ ưỡ nâng cao năng l c ựcán b , trong đó ph i k đn đi ngũ nhân s qu n lýộ ả ể ế ộ ự ả
c p trung (QLCT).ấ Nhân s QLCT chính là nh ng ng i n m gi nh ng v trí thenự ữ ườ ắ ữ ữ ị
ch t, c t y u và tham gia vào công tác v n hành DN, ố ố ế ậ là b máy th a hành ộ ừ chi nế
thu t đ th c hi n các chi n l c, chính sách c a lãnh đo DN, ậ ể ự ệ ế ượ ủ ạ góp ph n ầxây
d ngự các quy đnh, quy trình s n xu t - kinh doanh (SX-KD), ị ả ấ tr c ti p ph tráchự ế ụ
c p c s , nhân viên phía d i và là đu m i t ng tác v i các nhóm làm vi cấ ơ ở ướ ầ ố ươ ớ ệ
khác trong và ngoài DN.ở
Đ có th nâng cao năng l c nhân s QLCT, các DNNQD VN c n xâyể ể ự ự ầ
d ng h th ng qu n tr nhân s theo năng l c, trong đó đánh giá năng l c chính làự ệ ố ả ị ự ự ự
m t trong nh ng ho t đng quan tr ng c a h th ng này. Trên th c t , công tácộ ữ ạ ộ ọ ủ ệ ố ự ế
đánh giá QLCT trong các DNNQD VN hi n nay ph n nhi u v n đang d ng l i ệ ầ ề ẫ ừ ạ ở
vi c đánh giá thành tích hay m c đ hoàn thành công vi c (đánh giá đu ra, đánh giáệ ứ ộ ệ ầ
ng n h n) mà ít quan tâm chú tr ng t i đánh giá năng l c (đánh giá đu vào, đánhắ ạ ọ ớ ự ầ
giá dài h n) đ c i thi n thành tích công vi c m t cách căn b n, c t lõi. Trong khiạ ể ả ệ ệ ộ ả ố
đó, b n thân h th ng đánh giá năng l c cán b còn r i r c, thi u bài b n các n iả ệ ố ự ộ ờ ạ ế ả ở ộ
dung tri n khai. Do v y, nghiên c u xây d ng khung năng l c (KNL) nhân s QLCTể ậ ứ ự ự ự
trong DNNQD VN và ng d ng KNL đó vào đánh giá năng l c c p trung là m t v nứ ụ ự ấ ộ ấ
đ h t s c c n thi t và mang tính khách quan, ề ế ứ ầ ế góp ph n vào s phát tri n c a hầ ự ể ủ ệ
th ng qu n tr NNL và qu n tr theo năng l c c a DN. Qua đó, DNNQD VN cóố ả ị ả ị ự ủ
th c i thi n đc ch t l ng NNL ch ch t, giúp DN v t qua đc nh ng khóể ả ệ ượ ấ ượ ủ ố ượ ượ ữ
khăn, thách th c hi n t i, m r ng SX - KD và phát tri n b n v ng trong t ngứ ệ ạ ở ộ ể ề ữ ươ
lai.
2. T ng quan các công trình nghiên c uổ ứ
3
Đã có nhi u nghiên c u c a các h c gi trong và ngoài n c đ c p về ứ ủ ọ ả ướ ề ậ ề
qu n tr DN; v nhân s lãnh đo, qu n lý; v năng l c, KNL ả ị ề ự ạ ả ề ự nhân s qu n lý ự ả và
công tác đánh giá nhân s qu n lý trong DN.ự ả
3. Kho ng tr ng nghiên c uả ố ứ
T ng quan các công trình trong n c và trên th gi i ch ra r ng nghiênổ ướ ế ớ ỉ ằ
c u đi t ng lãnh đo, qu n lý DN và nghiên c u ti p c n KNL trong qu n trứ ố ượ ạ ả ứ ế ậ ả ị
nhân s không ph i là đi u m i. Tuy nhiên, tác gi nh n th y có m t s kho ngự ả ề ớ ả ậ ấ ộ ố ả
tr ng sau:ố
Th nh tứ ấ , DNNQD VN đã và đang có nh ng đóng góp quan tr ng choữ ọ
s phát tri n c a n n kinh t . Trong DNNQD, NNL đc xem là m t trongự ể ủ ề ế ượ ộ
nh ng y u ữ ế t c t lõi đ t n t i và phát tri n. Nh ng hi n nay, các nghiên c uố ố ể ồ ạ ể ư ệ ứ
trong n c chuyên bi t v các ho t đng qu n tr NNL trong các DN này cònướ ệ ề ạ ộ ả ị
t ng đi h n ch .ươ ố ạ ế
Th haiứ, nhân s qu n lý trong DN th ng đc phân lo i 3 c p: nhânự ả ườ ượ ạ ở ấ
s qu n lý c p cao ự ả ấ (Top manager), nhân s QLCT ự(Middle manager) và nhân sự
qu n lý c p c s ả ấ ơ ở (First line manager). Các nhà nghiên c u th ng xuyên t pứ ườ ậ
trung s chú ý vào nhân s qu n lý c p cao trong DN (Lãnh đo, Giám đc đi uự ự ả ấ ạ ố ề
hành - CEO hay Doanh nhân). Trong khi đó, nhân s QLCT ch a đc quan tâmự ư ượ
đúng m c, đc bi t là v i các nghiên c u trong n c.ứ ặ ệ ớ ứ ướ
Th ba,ứ nhân s QLCT trong các DNNQD VN đang ngày càng phát tri nự ể
và tr thành m t l c l ng nhân s ch ch t trên th tr ng lao đng, nh ngở ộ ự ượ ự ủ ố ị ườ ộ ư
nh ng nghiên c u riêng bi t cho nhóm đi t ng này còn h t s c h n ch .ữ ứ ệ ố ượ ế ứ ạ ế
Th t ,ứ ư có nhi u nghiên c u v công tác đánh giá nhân s trong DN, tuyề ứ ề ự
nhiên, nghiên c u chuyên sâu v đánh giá năng l c cán b (đc bi t là nhân sứ ề ự ộ ặ ệ ự
QLCT) nh m t h th ng đánh giá riêng bi t v i đánh giá thành tích hay đánh giáư ộ ệ ố ệ ớ
m c đ hoàn thành công vi c (KPI), ch a nh n đc nhi u s quan tâm c a cácứ ộ ệ ư ậ ượ ề ự ủ
chuyên gia nghiên c u trong lĩnh v c NNL hay qu n tr kinh doanh (QTKD).ứ ự ả ị
Th năm,ứ ti p c n qu n tr nhân l c d a trên KNL không còn là m i trênế ậ ả ị ự ự ớ
th gi i (ra đi t nh ng năm 1970), tuy nhiên, nghiên c u v KNL cho riêng điế ớ ờ ừ ữ ứ ề ố
t ng QLCT trong DN ch a thu hút đc s quan tâm đúng m c c a các h c gi ,ượ ư ượ ự ứ ủ ọ ả
đc bi t là các nhà nghiên c u trong n c.ặ ệ ứ ướ
Th sáu,ứ vi c ng d ng KNL trong công tác đánh giá năng l c t i cácệ ứ ụ ự ạ
DNVN nói chung và DNNQD VN nói riêng v n còn m i m và ch a có nhi uẫ ớ ẻ ư ề
nghiên c u chuyên sâu, t s c n thi t c a vi c ng d ng, ph ng th c ngứ ừ ự ầ ế ủ ệ ứ ụ ươ ứ ứ
d ng cũng nh các nhân t nh h ng đn vi c ng d ng KNL.ụ ư ố ả ưở ế ệ ứ ụ
T u trung l i, tác gi cho r ng có m t kho ng tr ng trong nghiên c u vự ạ ả ằ ộ ả ố ứ ề
đánh giá năng l c nhân s QLCT trong DNNQD VN theo KNL. Đây chính là cănự ự
c ứquan tr ng đ tác gi l a ch n đ tài c a lu n án: ọ ể ả ự ọ ề ủ ậ “Nghiên c u ng d ng khungứ ứ ụ
năng l c vào đánh giá nhân s qu n lý c p trung trong doanh nghi p ngoài qu cự ự ả ấ ệ ố
doanh Vi t Nam”ệ. Nghiên c u không có s trùng l p v i các công trình nghiên c uứ ự ặ ớ ứ
tr c đó.ướ
4. M c tiêu nghiên c uụ ứ
4
Trên c s t ng quan các công trình nghiên c u và kho ng tr ng nghiênơ ở ổ ứ ả ố
c u, lu n án đt ra nh ng m c tiêu nghiên c u sau:ứ ậ ặ ữ ụ ứ
Th nh tứ ấ , nh n di n đc nhân s QLCT trong DNNQD VN. Đây làậ ệ ượ ự
nhóm nhân s ch ch t hi n nay trong các DN khu v c t và có vai trò r t quanự ủ ố ệ ự ư ấ
tr ng trong s tăng tr ng và phát tri n c a DN.ọ ự ưở ể ủ
Th haiứ, nh n đnh đc th c tr ng công tác đánh giá năng l c nhân sậ ị ượ ự ạ ự ự
QLCT trong các DNNQD VN hi n nay, khi mà đa ph n các DN nói chung v nệ ầ ẫ
đang t p trung đu t vào đánh giá thành tích và k t qu th c hi n công vi c h nậ ầ ư ế ả ự ệ ệ ơ
là đánh giá năng l c và ch t l ng nhân s .ự ấ ượ ự
Th baứ, xây d ng đc KNL nhân s QLCT trong DNNQD VN đ ph cự ượ ự ể ụ
v cho công tác đánh giá cán b . KNL này đc k v ng s là m t công c , tiêuụ ộ ượ ỳ ọ ẽ ộ ụ
chu n đánh giá tiên ti n và phù h p đ cho ra k t qu đánh giá năng l c sát th cẩ ế ợ ể ế ả ự ự
và có tính ch d n cho DNNQD VN trong vi c nâng cao năng l c cán b QLCT.ỉ ẫ ệ ự ộ
Th tứ ư, ki m nghi m th c t đc vi c ng d ng KNL vào đánh giá năng l cể ệ ự ế ượ ệ ứ ụ ự
nhân s QLCT trong DNNQD VN. Vi c ki m nghi m này đc ti n hành thông quaự ệ ể ệ ượ ế
nghiên c u thí đi m ng d ng t i m t s DN, bao g m DN trên di n r ng và DN đi nứ ể ứ ụ ạ ộ ố ồ ệ ộ ể
hình.
Th nămứ, đa ra đc nh ng gi i pháp, đ xu t đ hoàn thi n vi c ngư ượ ữ ả ề ấ ể ệ ệ ứ
d ng KNL vào đánh giá năng l c nhân s QLCT trong DNNQD VN, trên c haiụ ự ự ở ả
giác đ là nhóm gi i pháp chính đ hoàn thi n ng d ng KNL và nhóm gi i phápộ ả ể ệ ứ ụ ả
m đ nâng cao năng l c cán b QLCT.ở ể ự ộ
5. Đi t ng, ph m vi nghiên c uố ượ ạ ứ
Đi t ng nghiên c u: lu n án nghiên c u vi c ng d ng KNL vào đánhố ượ ứ ậ ứ ệ ứ ụ
giá năng l c nhân s QLCT trong DNNQD VN, bao g m: nhân s QLCT trongự ự ồ ự
DNNQD VN, KNL nhân s QLCT trong DNNQD VN, công tác đánh giá năng l cự ự
nhân s QLCT trong DNNQD VN theo KNL. ự
Ph m vi nghiên c u: ạ ứ
V lo i hình các DN nghiên c u: lu n án nghiên c u các DNNQD VNề ạ ứ ậ ứ
không phân bi t ngành ngh SX-KD và đa bàn ho t đng. Tuy nhiên, lu n án chệ ề ị ạ ộ ậ ỉ
t p trung nghiên c u các DNNQD VN có mô hình Công ty, không nghiên c u môậ ứ ứ
hình DN t nhân. Ngoài ra, lu n án nghiên c u ư ậ ứ ch y u ủ ế các Công ty có ch tủ ư
nhân n m quy n chi ph i v s h u thông qua kh i nghi p ho c mua bán, sápắ ề ố ề ở ữ ở ệ ặ
nh p DN…ậ
V quy mô lao đng trong các DN nghiên c u: Lu n án nghiên c u ề ộ ứ ậ ứ chủ
y u ếcác DNNQD VN có quy mô v a (s l ng trên 200 lao đng). Đây là nh ngừ ố ượ ộ ữ
DN có s hoàn thi n t ng đi v h th ng t ch c và có đi ngũ QLCT đ l nự ệ ươ ố ề ệ ố ổ ứ ộ ủ ớ
đ ti n hành kh o sát, phân tích. Quy mô DN v a cũng là xu th ph n đu và phátể ế ả ừ ế ấ ấ
tri n c a DN khu v c t trong 10 năm t i.ể ủ ự ư ớ
V nhân s QLCT trong các DN nghiên c u: Lu n án t p trung nghiênề ự ứ ậ ậ
c u đi ngũ nhân s QLCT báo cáo tr c ti p lên qu n lý c p cao (Lãnh đo DN)ứ ộ ự ự ế ả ấ ạ
cũng nh ch u s ch đo và th a hành tr c ti p t qu n lý c p cao. Các cán bư ị ự ỉ ạ ừ ự ế ừ ả ấ ộ
c p trung thu c nhóm này th ng là các ch c danh Giám đc, Tr ng các Đnấ ộ ườ ứ ố ưở ơ
5