BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
VIỆN NĂNG LƯỢNG NGUYÊN TỬ VIỆT NAM
-----------------------------
LA LÝ NGUYÊN
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CHIẾU XẠ
ELECTRON TỪ MÁY GIA TỐC ĐẾN CẤU TRÚC CỦA
VẬT LIỆU ZEOLITE ZSM-5
LUẬN ÁN TIẾN SỸ VẬT LÝ
Thành phố Hồ Chí Minh – 2025
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
VIỆN NĂNG LƯỢNG NGUYÊN TỬ VIỆT NAM
-----------------------------
LA LÝ NGUYÊN
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CHIẾU
XẠ ELECTRON TỪ MÁY GIA TỐC ĐẾN CẤU TRÚC
CỦA VẬT LIỆU ZEOLITE ZSM-5
LUẬN ÁN TIẾN SỸ VẬT LÝ
Chuyên ngành: Vật lý nguyên tử và hạt nhân
Mã số: 9.44.01.06
Người hướng dẫn khoa học:
1. TS. LƯU ANH TUYÊN
2. GS.TS. NGUYỄN QUANG HƯNG
Thành phố Hồ Chí Minh – 2025
1
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoanc kết quả phỏng, đo đạc, phân tích được sdụng
trong luận án này là các kết quả nghiên cứu nghiêm túc, trung thực, được thực
hiện mới từ công việc của luận án, ới sự hướng dẫn tận tâm của TS. Lưu Anh
Tuyên và GS.TS. Nguyễn Quang Hưng cùng với sự hỗ trợ của các đồng nghiệp.
Tôi cam đoan không sao chép, không sử dụng bất hợp pháp các số liệu và các
kết quả đã công b trước đây của các tác giả khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách
nhiệm trước pháp luật về nội dung và tác quyền của luận án.
Tác giả luận án
(Ký và ghi rõ họ tên)
2
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến hai thầy hướng dẫn là TS. Lưu Anh
Tuyên GS. TS. Nguyễn Quang Hưng đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi
thực hiện và hoàn thành luận án này.
Tôi xin cảm ơn TS. Phúc Nguyên, TS. Ngô Thuý Phượng các cán
bộ khoa học của Viện Dầu khí Việt Nam đã hỗ trợ tổng hợp mẫu cung cấp
các kết quả kiểm tra khả năng xúc tác của ZSM-5 trước và sau khi chiếu xạ.
Tôi xin cảm ơn TS. Nguyễn Văn Tiệp, NCS. Nguyễn Minh Trung cùng
các Thầy Viện Liên hiệp nghiên cứu Hạt nhân Dubna Viện Vật thuộc
Đại học Marie Curie - Sklodowska (Ba Lan) đã htrợ tôi chế tạo hộp chứa,
thiết kế và thực hiện thí nghiệm chiếu xạ các mẫu ZSM-5 cùng với việc đo đạc
FTIR, SSNMR,....
Tôi xin cảm ơn TS. Nguyễn Ngọc Anh, Ths. Phan Trọng Phúc đã hỗ trợ
tôi trong việc mô phỏng và phân tích số liệu.
Tôi xin cảm ơn TS. Nguyễn Văn Hùng tại trung tâm Phân tích Dịch vụ
Thí nghiệm (Case) đã hỗ trợ đo và phân tích về nhiễu xạ tia X (XRD).
Tôi xin chân thành cảm ơn Ths. Lỗ Thái Sơn, Ths Nguyễn Thị Ngọc Huệ,
CN. Phạm Th Huệ vì sự giúp đỡ và tạo điều kiện trong công việc thường ngày
của phòng Vật Phân tích Hạt nhân để tôi thể tập trung nghiên cứu.
Ngoài ra tôi xin cảm ơn sự hỗ trợ và to điều kiện của Ban lãnh đạo Trung tâm
Hạt nhân Tp Hồ Chí Minh để tôi có thể thực hiện luận án này.
Xin cảm ơn các anh chị đồng nghiệp đã hỗ trợ, bạn bè và người thân luôn
ủng hộ để tôi có thể hoàn thành luận án này.
Con xin cảm ơn ba mẹ, gia đình lớn và gia đình nhỏ đã luôn bên cạnh, tiếp
động lực để con thể hoàn thành được luận án này. đặc biệt, xin cảm ơn
người quan trọng nhất đời tôi đã luôn cổ vũ, động viên và âm thầm giúp đỡ tôi
vượt qua mọi khó khăn để tôi có thể hoàn thành luận án này.
3
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ 1
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. 2
MỤC LỤC ........................................................................................................ 3
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... 7
DANH MỤC HÌNH VẼ ................................................................................ 10
DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... 15
MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 17
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC SỞ NGHIÊN CỨU VỀ VẬT LIỆU
ZEOLITE ....................................................................................................... 21
1.1.
Tổng quan về vật liệu zeolite ZSM-5 ............................................... 21
1.2.
Tình hình nghiên cứu biến tính cấu trúc zeolite ZSM-5 bằng
phương pháp hoá học................................................................................ 23
1.3.
Tình hình nghiên cứu biến đổi cấu trúc zeolite bằng phương pháp
vật lý ........................................................................................................... 27
1.4.
Tương tác của electron với zeolite ZSM-5 tính toán, ước lượng
liều hấp thụ của zeolite ZSM-5 trong chiếu xạ EB ................................ 30
1.4.1.
Tương tác của bức xạ electron với vật chất ............................. 30
1.4.1.1.
Bức xạ hãm .......................................................................... 30
1.4.1.2.
Sự suy giảm năng lượng do tán xạ ...................................... 31
1.4.1.3.
Năng suất bức xạ ................................................................. 33
1.4.1.4.
Khoảng xuyên sâu................................................................ 33
1.4.2.
Tính toán ước lượng sự mt năng lượng của electron trong
zeolite ZSM-5 .......................................................................................... 34
1.4.3.
Tính toán ước lượng liều hấp thụ của ZSM-5 theo thông lượng
chiếu tổng ............................................................................................... 38
1.5.
Tổng quan phương pháp phổ kế nghiên cứu cấu trúc zeolite, ưu
điểm của phương pháp hủy positron-electron ....................................... 39
1.6.
Nhận xét chung .................................................................................. 43
1.6.1.
Các tồn tại liên quan đến đề tài luận án .................................. 43
1.6.2.
Các nội dung được tập trung giải quyết trong luận án ........... 44
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM ..................................... 46