Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Hình thành cho sinh viên kĩ năng đánh giá năng lực khoa học của học sinh theo quan điểm PISA trong dạy học Sinh học ở trường phổ thông

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI<br /> ----------<br /> <br /> NGUYỄN THỊ VIỆT NGA<br /> <br /> HÌNH THÀNH CHO SINH VIÊN KĨ NĂNG<br /> ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC KHOA HỌC CỦA HỌC SINH THEO<br /> QUAN ĐIỂM PISA TRONG DẠY HỌC SINH HỌC Ở<br /> TRƯỜNG PHỔ THÔNG<br /> <br /> Chuyên ngành: LL & PPDH Sinh học<br /> Mã số: 62.14.01.11<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Đinh Quang Báo<br /> <br /> Hà Nội – 2016<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả của<br /> luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.<br /> <br /> Tác giả luận án<br /> <br /> Nguyễn Thị Việt Nga<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Luận án được hoàn thành tại Bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học Sinh<br /> học, Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Trong quá trình nghiên cứu<br /> tôi đã nhận được những sự giúp đỡ vô cùng quý báu của các tập thể và cá nhân.<br /> Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn khoa học: GS.TS.<br /> Đinh Quang Báo đã tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu, thực<br /> hiện đề tài.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học<br /> Sinh học, khoa Sinh học, Phòng sau đại học, Ban Giám hiệu trường Đại học Sư<br /> phạm Hà Nội đã tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy cô, các em SV trường<br /> Đại học Sư phạm Hà Nội 2, trường Đại học Vinh, trường Đại học Sư phạm- Đại học<br /> Đà Nẵng đã tham gia vào quá trình khảo sát và thực nghiệm sư phạm, các giáo viên<br /> phổ thông đã gửi ý kiến đóng góp để luận án được hoàn thiện hơn.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã luôn động<br /> viên, khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.<br /> Hà Nội, ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2016<br /> <br /> Nguyễn Thị Việt Nga<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang phụ bìa<br /> Lời cam đoan<br /> Lời cảm ơn<br /> MỤC LỤC<br /> BẢNG CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT<br /> DANH MỤC BẢNG BIỂU<br /> DANH MỤC HÌNH ẢNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ<br /> MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1<br /> 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 2<br /> 3. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 2<br /> 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu..................................................................... 2<br /> 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 3<br /> 6. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 3<br /> 7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4<br /> 8. Những đóng góp của luận án ............................................................................... 5<br /> 9. Cấu trúc luận án.................................................................................................... 5<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 6<br /> CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ....................... 6<br /> 1.1. Lịch sử nghiên cứu về kĩ năng đánh giá năng lực và đánh giá PISA ............ 6<br /> 1.1.1. Nghiên cứu về kĩ năng đánh giá năng lực .................................................... 6<br /> 1.1.1.1. Trên thế giới .......................................................................................... 6<br /> 1.1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................... 8<br /> 1.1.2. Nghiên cứu về đánh giá PISA .................................................................... 11<br /> 1.1.2.1. Trên thế giới ........................................................................................ 11<br /> 1.1.2.2. Ở Việt Nam ......................................................................................... 13<br /> 1.2. Cơ sở lý luận ..................................................................................................... 14<br /> 1.2.1. Năng lực khoa học ...................................................................................... 14<br /> 1.2.1.1. Năng lực .............................................................................................. 14<br /> <br /> 1.2.1.2. Năng lực khoa học............................................................................... 17<br /> 1.2.1.3. Cấu trúc NLKH theo quan điểm PISA trong dạy học Sinh học ......... 19<br /> 1.2.2. Đánh giá năng lực khoa học ....................................................................... 24<br /> 1.2.2.1. Đánh giá năng lực ............................................................................... 24<br /> 1.2.2.2. Đánh giá năng lực khoa học theo quan điểm PISA ............................ 26<br /> 1.2.3. Kĩ năng đánh giá NLKH theo quan điểm PISA ......................................... 40<br /> 1.2.4. Quy trình chung của hình thành kĩ năng .................................................... 43<br /> 1.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................. 44<br /> 1.3.1. Thực trạng nhận thức về đánh giá NLKH của GV Sinh học ở trường phổ<br /> thông ..................................................................................................................... 44<br /> 1.3.1.1. Mục đích khảo sát ............................................................................... 44<br /> 1.3.1.2. Đối tượng khảo sát .............................................................................. 44<br /> 1.3.1.3. Hình thức khảo sát ............................................................................... 44<br /> 1.3.1.4. Kết quả khảo sát .................................................................................. 44<br /> 1.3.2. Thực trạng trình độ nhận thức về kiểm tra – đánh giá của sinh viên ngành sư<br /> phạm Sinh học ...................................................................................................... 50<br /> 1.3.3. Thực trạng đào tạo kĩ năng đánh giá NLKH trong chương trình đào tạo SV<br /> sư phạm ngành Sinh học ....................................................................................... 53<br /> TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ......................................................................................... 55<br /> CHƯƠNG 2. HÌNH THÀNH CHO SINH VIÊN KĨ NĂNG ĐÁNH GIÁ<br /> NĂNG LỰC KHOA HỌC CỦA HỌC SINH THEO QUAN ĐIỂM PISA<br /> TRONG DẠY HỌC SINH HỌC ........................................................................... 56<br /> 2.1. Quy trình hình thành cho SV kĩ năng đánh giá NLKH theo quan điểm PISA<br /> trong dạy học Sinh học ........................................................................................... 56<br /> 2.1.1. Nguyên tắc xây dựng quy trình .................................................................. 56<br /> 2.1.2. Quy trình hình thành cho SV kĩ năng ĐGNLKH theo quan điểm PISA .............. 57<br /> 2.1.3. Quy trình đánh giá năng lực khoa học theo quan điểm PISA .................... 63<br /> 2.1.4. Quy trình xây dựng câu hỏi đánh giá NLKH theo quan điểm PISA ................ 68<br /> 2.2. Giải pháp tổ chức hình thành kĩ năng ĐGNLKH theo quan điểm PISA<br /> trong chương trình đào tạo SV ngành sư phạm Sinh học ................................... 73<br /> <br />