Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành Nghệ thuật

Chia sẻ: Bi Anh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:335

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án phân tích, đánh giá thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Đề xuất biện pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Tiến hành khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra đã đề xuất; tiến hành thử nghiệm một biện pháp trong thực tế quản lý đào tạo ở trường đại học khối ngành nghệ thuật để minh chứng mức độ khả dụng của biện pháp đã đề xuất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành Nghệ thuật

BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ NGUYỄN THỊ HỒNG HIỀN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI 2019
BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ NGUYỄN THỊ HỒNG HIỀN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 914 01 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. TS. Trịnh Thị Hồng Hà 2. TS. Bùi Hồng Thái
HÀ NỘI 2019
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tác giả. Các số liệu trong luận án là trung thực. Kết quả của luận án chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những vấn đề đã thực hiện trong luận án. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Nguyễn Thị Hồng Hiền
MỤC LỤC Trang MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ MỞ ĐẦU 5 Chương TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN 1. ĐẾN ĐỀ TÀI 15 1.1. Những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài 15 1.2. Khái quát kết quả công trình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra luận án cần giải quyết 42 Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP 2. CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT 50 2.1. Những vấn đề lý luận về đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 50 2.2. Những vấn đề lý luận về quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 71 2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 96 Chương CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP 3. CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT 109 3.1. Khái quát các trường đại học khối ngành nghệ thuật 109 3.2. Khái quát về tổ chức khảo sát thực trạng 112 3.3. Thực trạng đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 115 3.4. Thực trạng quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 118 Chương YÊU CẦU VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO 4. TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT 146 4.1. Yêu cầu về quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 146 4.2. Các biện pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 149 Chương KHẢO NGHIỆM VÀ THỬ NGHIỆM CÁC BIỆN PHÁP 5. 186 5.1. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 186 5.2. Thử nghiệm biện pháp 193 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 206
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 209 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 210 PHỤ LỤC 232 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết TT Chữ viết đầy đủ tắt 1. Cán bộ quản lý CBQL 2. Giáo dục và đào tạo GD&ĐT 3. Nghiên cứu khoa học NCKH 4. Nghiên cứu sinh NCS 5. Quản lý đào tạo QLĐT 6. Quản lý giáo dục QLGD 7. Sân khấu – Điện ảnh SKĐA 8. Sư phạm Nghệ thuật SPNT 9. Văn hóa Nghệ thuật VHNT
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ I. DANH MỤC BẢNG Tên Nội dung Trang bảng 2.1. Các tiêu chí và chỉ báo đánh giá quản lý đào tạo theo tiếp cận 90 chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 3.1 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng đào tạo 115 3.2 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý mục tiêu đào 119 tạo 3.3 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý tuyển sinh 120 3.4 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý nội dung và 122 chương trình đào tạo 3.5 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy 124 của giảng viên 3.6 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động học 126 của người học 3.7 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý kiểm tra, đánh 127 giá kết quả học tập 3.8 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng 128 nâng cao trình độ, năng lực của giảng viên 3.9 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý cơ sở vật chất, 130 tài chính phục vụ dạy và học 3.10 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý xây dựng môi 133 trường đào tạo 3.11 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng quản lý đổi mới đào 134 tạo sau mỗi khóa học 3.12 Kết quả khảo sát về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác 137 động đến quản lý đào tạo 3.13 Kết quả tổng hợp các ý kiến đánh giá thực trạng quản lý đào 140 tạo 5.1 Tổng hợp kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện 187 pháp 5.2 Tổng hợp kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện 189 pháp 5.3 So sánh tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các 190 biện pháp 5.4 Nội dung thử nghiệm biện pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận 194 chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 5.5 Chỉ báo và mức độ đánh giá kết quả thử nghiệm sự thay đổi 195 về năng lực của người học theo tiếp cận chuẩn đầu ra
I. DANH MỤC BẢNG Tên Nội dung Trang bảng 5.6 Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ tác động của biện 198 pháp trước và sau thử nghiệm 5.7 Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ thay đổi về năng lực 201 của người học đáp ứng chuẩn đầu ra trước và sau thử nghiệm II. DANH MỤC BIỂU ĐỒ Tên biểu Nội dung Trang đồ 3.1 Tổng hợp kết quả khảo sát thực trạng đào tạo 116 3.2 Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ ảnh hưởng của các yếu 139 tố tác động đến quản lý đào tạo 5.1 Tổng hợp kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện 188 pháp 5.2 Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp 189 5.3 Sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện 191 pháp 5.4 Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ tác động của biện pháp 199 trước và sau thử nghiệm 5.5 Tổng hợp kết quả khảo sát về mức độ thay đổi về năng lực 202 của người học đáp ứng chuẩn đầu ra trước và sau thử nghiệm III. DANH MỤC SƠ ĐỒ Tên Nội dung Trang sơ đồ 4.1 Khung chương trình đào tạo tích hợp dựa trên chuẩn đầu ra 155 4.2 Tổ chức phát triển chương trình đào tạo tích hợp 155
5 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” được ban hành theo Nghị quyết số 29NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI ngày 04/11/2013 đã chỉ ra những yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của giáo dục, đặc biệt của giáo dục đại học. Tư tưởng cốt lõi của Nghị quyết này là áp dụng những tiếp cận hiện đại vào đào tạo và QLĐT, ưu tiên quản lý chất lượng và đảm bảo đầu ra nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn nghề nghiệp và nhu cầu của xã hội. Đây chính là những chủ trương, định hướng chủ đạo của Đảng về công tác QLĐT nói chung, trong đó có hệ thống các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Nhằm cụ thể hóa Luật Viên chức số 58/2010/QH12 (15/11/2010) và Nghị định số 29/2012/NĐCP (12/4/2012) của Chính phủ quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức, ngày 11/12/2015, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư liên tịch số 10/2015/TTLTBVHTTDLBNV quy định mã số và tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành nghệ thuật biểu diễn và điện ảnh. Trong thông tư quy định cụ thể về: những nhiệm vụ cơ bản của viên chức; những tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp; tiêu chuẩn về trình độ đào tạo, bồi dưỡng; tiêu chuẩn về năng lực chuyên môn nghiệp vụ của các chức danh viên chức chuyên ngành nghệ thuật biểu diễn và điện ảnh. Thông tư liên tịch này là một trong những căn cứ quan trọng để thực hiện việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức ngành nghệ thuật trong các đơn vị sự nghiệp công lập. Đồng thời, các cơ sở, tổ chức, đơn vị sự nghiệp ngoài
6 công lập có thể vận dụng quy định tại Thông tư này như những tiêu chuẩn nghề nghiệp cơ bản, kết hợp với những yêu cầu trong thực tế của doanh nghiệp để tuyển dụng, sử dụng và quản lý người làm việc về chuyên ngành nghệ thuật biểu diễn và điện ảnh. Như vậy, xét ở cấp độ vĩ mô, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp đối với đội ngũ nghệ sĩ cũng chính là chuẩn đầu ra ở mức độ khái quát, đòi hỏi các trường đại học khối ngành nghệ thuật phải áp dụng những biện pháp QLĐT tiên tiến để người học phát triển năng lực, đạt được chuẩn đầu ra, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra là cách thức tiếp cận hiện đại nhằm đảm bảo chất lượng và sự phù hợp của sản phẩm đào tạo với nhu cầu thực tiễn của xã hội. Trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, xu hướng đổi mới trong giáo dục và đào tạo là chuyển mục tiêu từ dạy và học lấy giảng viên làm trung tâm sang dạy và học lấy người học làm trung tâm, tập trung vào khả năng người học có thể làm được gì sau khi tốt nghiệp. Phương thức QLĐT mới này được gọi là QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra. Thuật ngữ “chuẩn đầu ra” theo tiếp cận của lý thuyết giáo dục dựa trên kết quả đầu ra (outcomebased education) đã được nhiều trường đại học trong nước và quốc tế áp dụng với mục đích nhằm gắn kết tốt hơn giáo dục đào tạo với nhu cầu của xã hội và thị trường lao động. Người học có được những phẩm chất và năng lực cần thiết, đáp ứng được môi trường làm việc quốc tế hiện nay, có nhiều cơ hội tìm kiếm việc làm và thành công hơn trong các hoạt động chuyên môn. Để nâng cao chất lượng đào tạo, các chủ thể quản lý cần có chủ trương và phương hướng trong xác định sứ mệnh và tầm nhìn chiến lược của nhà trường, có cách tiếp cận trong quản lý. Vì vậy, quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra
7 có vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng vị thế và uy tín của cơ sở giáo dục đại học trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay. Các trường đại học khối ngành nghệ thuật là các cơ sở giáo dục đại học thực hiện nhiệm vụ đào tạo cán bộ văn hóa, đội ngũ văn, nghệ sĩ, những người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Trong những năm qua, các trường đại học khối ngành nghệ thuật đã không ngừng cung cấp cho xã hội nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu, sáng tác, biểu diễn. Đội ngũ nghệ sĩ được đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật đã có những đóng góp, cống hiến to lớn trong việc phát triển văn hóa nghệ thuật Việt Nam, gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc trong thời đại toàn cầu hóa. Tuy nhiên, kết quả đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật trong giai đoạn hiện nay chưa hoàn toàn đạt được như mong muốn: người học ra trường còn bỡ ngỡ khi tiếp cận với các trang thiết bị kỹ thuật hiện đại; chất lượng người học nhiều ngành, chuyên ngành chưa thực sự đáp ứng được đúng theo chuẩn đầu ra các trường đã công bố; tỉ lệ người học ra trường có việc làm đúng chuyên môn chưa cao. Nhiều hạn chế trong đào tạo đại học các ngành nghệ thuật bắt nguồn từ những yếu kém trong QLĐT. Mặc dù các trường đều đã công bố chuẩn đầu ra, nhưng trên thực tế, các cấp quản lý giáo dục, quản trị ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật chưa nhận thức được sâu sắc về vai trò quan trọng của chuẩn đầu ra và QLĐT theo chuẩn đầu ra trong đào tạo trình độ đại học. Do đó, chuẩn đầu ra chưa được nghiên cứu, khảo sát và xây dựng dựa trên những yêu cầu thực tế của các đơn vị sử dụng lao động. Đặc biệt, những biện pháp QLĐT chưa phát huy được hiệu quả, người học chưa thực sự phát huy được năng khiếu và khả năng tư duy sáng tạo, đạt được năng lực theo
8 chuẩn đầu ra yêu cầu. Một nguyên nhân nữa là do đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật đa phần là các nghệ sĩ, giảng viên chuyên ngành nghệ thuật, nên những kiến thức về khoa học quản lý giáo dục còn hạn chế. Hầu hết các biện pháp QLĐT hiện đang được áp dụng đều được đúc rút từ kinh nghiệm thực tiễn chứ chưa được xây dựng có hệ thống trên nền tảng của cơ sở lý luận quản lý giáo dục. Phương pháp thực hiện chưa phù hợp với tính chất đặc thù của ngành nghề, còn nhiều bất cập nên trên thực tế, hiệu quả, chất lượng đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu của nguồn nhân lực. Trước những yêu cầu cấp thiết trong đổi mới giáo dục, đào tạo theo chủ trương của Đảng; quy định của Nhà nước, tiêu chuẩn nguồn nhân lực nghệ thuật; từ những hạn chế, yếu kém của QLĐT đã bộc lộ trong thực tế hiện nay ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật như đã trình bày ở trên, để đảm bảo hiệu quả của QLĐT nghệ thuật, cần phải tìm ra được phương thức QLĐT tiên tiến theo xu hướng phát triển giáo dục đại học trong quá trình hội nhập quốc tế, thực hiện đổi mới giáo dục và đào tạo, đồng thời phù hợp với những đặc thù đào tạo nghệ thuật. Việc tìm kiếm những tiếp cận mới trong bối cảnh hiện nay là một việc làm cần được khuyến khích, trong đó QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra đã được nhiều cơ sở đào tạo áp dụng thành công. Quá trình tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan, NCS nhận thấy, đã có nhiều công trình nghiên cứu về đào tạo và QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra, tuy nhiên, ít có công trình nghiên cứu về QLĐT theo chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Do đó, cần phải có một công trình nghiên cứu cả về lý luận và thực tiễn quản lý đào tạo theo chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Vì vậy, NCS
9 lựa chọn vấn đề “Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật” để làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ vừa có ý nghĩa về lý luận, và có giá trị thực tiễn hiện nay. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Xác lập được cơ sở lý luận về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra; đánh giá được thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật; từ đó đề xuất được một số biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ nghệ sĩ, đáp ứng yêu cầu của xã hội trong bối cảnh hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Xác lập cơ sở lý luận về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Phân tích, đánh giá thực trạng đào tạo và QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Đề xuất biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Tiến hành khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra đã đề xuất; tiến hành thử nghiệm một biện pháp trong thực tế QLĐT ở trường đại học khối ngành nghệ thuật để minh chứng mức độ khả dụng của biện pháp đã đề xuất. 3. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật.
10 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý đào tạo trình độ đại học theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. 3.3. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung, đề tài tập trung vào các biện pháp QLĐT trình độ đại học theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Phạm vi về khảo sát, đề tài chỉ đi sâu khảo sát quá trình QLĐT ở 04 trường đại học khối ngành nghệ thuật đa ngành trên hai địa bàn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, gồm: Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội; Đại học Sân khấu Điện ảnh Thành phố Hồ Chí Minh (trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch); Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương (trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo); Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội (trực thuộc Bộ Quốc phòng). Đối tượng khảo sát là các chuyên gia và cán bộ làm công tác QLĐT ở các nhà trường, giảng viên và người học. Phạm vi về thời gian, các số liệu NCS sử dụng cho quá trình nghiên cứu luận án được khảo sát, điều tra, tổng hợp được giới hạn trong 5 năm, từ năm 2014 đến năm 2018. 3.4. Giả thuyết khoa học Chất lượng đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật hiện nay chưa thực sự đáp ứng được với yêu cầu ngày càng phát triển của xã hội. Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng này là do QLĐT còn nhiều hạn chế. Để QLĐT đạt hiệu quả cao nhất, cần áp dụng những tiếp cận phù hợp với đặc thù đào tạo nghệ thuật, trong đó tiếp cận chuẩn đầu ra là một trong những phương pháp chứng tỏ hiệu quả cao trong bối cảnh hiện nay. Nếu các chủ thể quản lý thực hiện đồng bộ, có
11 hiệu quả các biện pháp QLĐT được xác định trên cơ sở kết hợp giữa lý luận khoa học quản lý giáo dục, tiếp cận chuẩn đầu ra và phù hợp với đặc thù, thực tiễn đào tạo nghệ thuật thì quá trình QLĐT sẽ được tổ chức một cách chặt chẽ, khoa học, có hiệu quả, góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. 4. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận Đề tài luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; tư tưởng Hồ Chí Minh; khoa học giáo dục nói chung, khoa học quản lý giáo dục nói riêng. Đồng thời, trong quá trình nghiên cứu, đề tài vận dụng các tiếp cận: Hệ thống cấu trúc; lịch sử lôgíc; thực tiễn; chức năng quản lý và tiếp cận chuẩn đầu ra nhằm làm sáng tỏ những vấn đề về lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. Cụ thể: * Tiếp cận hệ thống cấu trúc: Luận giải những vấn đề nghiên cứu cụ thể nhưng nằm trong tổng thể để thấy được mối liên hệ và sự gắn bó giữa các nội dung của vấn đề nghiên cứu. NCS sẽ vừa bám sát những yếu tố cấu thành quá trình đào tạo, vừa tính đến cấu trúc của hoạt động đào tạo để nghiên cứu thực trạng, biện pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. * Tiếp cận lịch sử logic: Tiếp cận các công trình, đề tài, các vấn đề lý luận để luận giải rõ hơn các nội dung của vấn đề nghiên cứu. * Tiếp cận thực tiễn: Thông qua thực tiễn đào tạo và quản lý đào tạo ở một số học viện, trường đại học khối ngành nghệ thuật điển hình để NCS thấy được bức tranh chung về thực trạng của các trường đại học khối ngành nghệ thuật hiện nay. Từ đó, NCS trên cơ sở các phương pháp nghiên
12 cứu thực tiễn để rút ra những kết luận khoa học, đề xuất các biện pháp khắc phục. * Tiếp cận chức năng: Các chủ thể quản lý thông qua các chức năng quản lý để quản lý đào tạo và đề xuất các biện pháp quản lý. * Tiếp cận chuẩn đầu ra: Là một trong những tiếp cận năng lực, giúp làm rõ hệ thống năng lực cần hình thành cho người học thông qua chuẩn đầu ra theo yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp. Mặt khác, phải chứng tỏ được việc làm thế nào để giúp người học đạt được những chuẩn đầu ra đó. Tiếp cận chuẩn đầu ra cũng là tiếp cận tích hợp giúp chương trình đào tạo nghệ thuật đảm bảo được yêu cầu: tích hợp các môn học chuyên ngành trong cùng một chủ đề, dự án; tích hợp các kỹ năng và tố chất cá nhân, nghề nghiệp, kỹ năng giao tiếp, hợp tác trong dạy và học để đảm bảo cho người học có khả năng giải quyết những vấn đề phức hợp của thực tiễn giáo dục, dạy và học. 4.2. Phương pháp nghiên cứu * Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp, khái quát hoá các tài liệu về lý luận quản lý và QLGD trong và ngoài nước để xác định khung lý thuyết của luận án; phân tích, tổng hợp các chỉ thị, nghị quyết về đổi mới giáo dục đào tạo và QLGD của Đảng, Nhà nước và Bộ chủ quản của các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Qua đó, giúp NCS khái quát, đánh giá và luận giải các quan điểm, tư tưởng có liên quan đến đề tài nghiên cứu. * Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi: Xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến, phiếu điều tra gồm những câu hỏi và các phương án trả lời có liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu dành cho các cán bộ quản lý giáo
13 dục, giảng viên và người học ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng làm cơ sở để đề xuất các biện pháp QLĐT. Phương pháp quan sát khoa học: thu nhận thông tin về đối tượng nghiên cứu bằng tri giác trực tiếp đối tượng và các nhân tố khác có liên quan đến đối tượng, nhằm tích lũy thông tin về quá trình đào tạo và QLĐT trên cơ sở tri giác trực tiếp các hoạt động sư phạm, để từ đó có thể khái quát rút ra những quy luật, xây dựng khung lý thuyết và kiểm tra lý thuyết bằng thực nghiệm, gắn nghiên cứu lý thuyết với nghiên cứu hoạt động thực tiễn quản lý giáo dục. Phương pháp tọa đàm: Trao đổi với các cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý giáo dục các cấp, giảng viên, người học ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật để tìm hiểu về những vấn đề có liên quan đến đào tạo và QLĐT nói chung, đào tạo đội ngũ nghệ sĩ ở từng nhà trường, qua đó có nhận định tổng quát về vấn đề nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Tiến hành nghiên cứu các báo cáo đánh giá tổng kết về công tác giáo dục đào tạo, nội dung QLĐT, một số kết quả đào tạo trong những năm gần đây ở từng nhà trường; qua đó có cơ sở thực tiễn để đánh giá một cách chính xác, khách quan thực trạng vấn đề nghiên cứu. Phương pháp chuyên gia: Tổng hợp ý kiến của một số nhà khoa học độc lập về QLGD; ý kiến của một số nhà QLGD có kinh nghiệm ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Trên cơ sở đó, hoàn thiện nội dung nghiên cứu của đề tài.
14 Phương pháp thử nghiệm: Tiến hành thử nghiệm một biện pháp để kiểm chứng tính hiệu quả và tính đúng đắn của các biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Phương pháp xử lý số liệu và đánh giá bằng thống kê toán học: Sử dụng các phương pháp toán học để thống kê, lập biểu bảng, xử lý kết quả số liệu để kiểm chứng các kết quả nghiên cứu. 5. Những đóng góp mới của luận án Luận án đã xác định rõ được các khái niệm công cụ của đề tài: QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra và các thành tố cơ bản của quá trình QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Luận án đã xác định rõ 09 nội dung QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra; đã xây dựng được hệ thống tiêu chí đánh giá QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra; đồng thời, đã xác định được 07 yếu tố ảnh hưởng đến QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng, luận án đã đánh giá những mặt mạnh, thuận lợi và nguyên nhân cũng như những bất cập, khó khăn và nguyên nhân của QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật hiện nay. Luận án đã xác định được 04 yêu cầu cơ bản đổi với QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra; từ đó, luận án đã đề xuất được 05 biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật trên cơ sở khoa học, có tính cần thiết và khả thi cao. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6.1. Về lý luận: Luận án góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học nói chung và ở
15 các trường đại học khối ngành nghệ thuật nói riêng. Quan niệm khoa học về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra trong đào tạo đại học, về bản chất là việc sử dụng chuẩn đầu ra làm cơ sở để xây dựng kế hoạch QLĐT, thực hiện triển khai quy trình đào tạo, kiểm tra và đánh giá kết quả đào tạo. Đảm bảo hiệu quả của QLĐT, giúp người học đạt được năng lực cần thiết, bao gồm những kiến thức, kỹ năng và thái độ đã xác định trong chuẩn đầu ra, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn nghề nghiệp. Kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp vào phát triển khoa học QLGD nói chung và QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật nói riêng. 6.2. Về thực tiễn: Dữ liệu khảo sát thực trạng, tổng kết về những thành công và hạn chế trong đào tạo và QLĐT ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật trong 5 năm gần đây có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên và người học. Những biện pháp QLĐT được đề xuất có thể giúp các chủ thể quản lý tổ chức có hiệu quả hoạt động QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra trong quá trình đào tạo đội ngũ nghệ sĩ ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. 7. Kết cấu của luận án Kết cấu của luận án gồm: Mở đầu; 5 chương (13 tiết); kết luận và kiến nghị; danh mục các công trình công bố kết quả nghiên cứu của đề tài luận án; tài liệu tham khảo được trích dẫn và sử dụng trong luận án; và phụ lục.