VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
VŨ THỊ THU HƢỜNG
VĂN HỌC VIỆT NAM THẾ KỶ XVIII –
NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX DƢỚI GÓC ĐỘ GIỚI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HỌC
HÀ NỘI – 2022
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
VŨ THỊ THU HƢỜNG
VĂN HỌC VIỆT NAM THẾ KỶ XVIII -
NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX DƢỚI GÓC ĐỘ GIỚI
Ngành
: Văn học Việt Nam
Mã số
: 9 22 01 21
LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HỌC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.VŨ THANH
HÀ NỘI – 2022
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết
quả trình bày trong luận án là trung thực, đảm bảo tính chính xác và khoa
học. Các tài liệu tham khảo, trích dẫn đều có xuất xứ rõ ràng. Tôi xin chịu
hoàn toàn trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình.
Hà Nội, ngày tháng năm 2022
Tác giả luận án
Vũ Thị Thu Hƣờng
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS. TS. Vũ Thanh - người thầy
đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu để tôi có
thể hoàn thành luận án này.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn các thầy cô trong Khoa Văn học - Học viện
Khoa học xã hội, các thầy cô ở Viện Văn học đã chỉ bảo, góp ý, cung cấp cho tôi
những tài liệu quý giá trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Cuối cùng, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu nặng tới gia đình, những người thân,
bạn bè đã luôn ủng hộ, động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập và
nghiên cứu trong suốt nhiều năm qua.
Hà Nội, ngày tháng năm 2022
Tác giả luận án
Vũ Thị Thu Hƣờng
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ............... 6
1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu .................................................................. 6
1.1.1. Các tư liệu tiếng Việt nghiên cứu văn học Việt Nam thế kỷ XVIII -
nửa đầu thế kỷ XIX từ lý thuyết giới.................................................................. 6
1.1.2. Các tư liệu nước ngoài nghiên cứu văn học Việt Nam thế kỷ XVIII
- nửa đầu thế kỷ XIX từ lý thuyết giới ............................................................. 17
1.2. Cơ sở lý thuyết .................................................................................................. 19
1.2.1. Khái niệm giới và nghiên cứu giới ......................................................... 19
1.2.2. Lý thuyết về diễn ngôn giới và diễn ngôn tính dục ................................ 20
1.2.3. Quan niệm về nam tính .......................................................................... 25
1.2.4. Quan niệm về nữ tính ............................................................................. 33
1.3. Bối cảnh lịch sử, văn hóa, tƣ tƣởng hình thành diễn ngôn giới trong
văn học Việt Nam thế kỷ XVIII – nửa đầu thế kỷ XIX ....................................... 35
Tiểu kết: ................................................................................................................... 41
Chƣơng 2: QUAN NIỆM VỀ NAM GIỚI VÀ NAM TÍNH TRONG VĂN
HỌC VIỆT NAM THẾ KỶ XVIII – NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX ......................... 42
2.1. Nam giới từ điểm nhìn tự kiến tạo, tự khắc họa ........................................... 42
2.1.1. Khắc họa hình tượng nam giới và sự duy trì cấu trúc nam tính lý
tưởng theo quan niệm Nho giáo ....................................................................... 42
2.1.2. Nam giới là chủ thể kiến tạo tri thức ...................................................... 45
2.1.3. Khắc họa chân dung bằng phương thức tự thuật .................................... 48
2.1.4. Sự chuyển dịch cấu trúc nam tính .......................................................... 54
2.2. Nam giới từ điểm nhìn nữ giới, xét lại thế giới đàn ông bằng cái nhìn
định giá ..................................................................................................................... 72
2.2.1. Thân thể nam giới từ điểm nhìn nữ giới ................................................. 72
2.2.2. Nam giới trở thành đối tượng bị đả kích, châm biếm, giễu nhại công khai ...... 76
Tiểu kết ..................................................................................................................... 78