ðIHCQUCGIAHÀNI
TRƯNGðIHCKHOAHCXÃHIVÀNHÂNVĂN
KHOANGÔNNGHC
****
HANGCTÂN
SOSÁNHNGÂMC"AMTSPHƯƠNGNGNÙNG
LU'NVĂNTHCSĨNGÔNNGHC
CHUYÊNNGÀNH:NGÔNNGCÁCDÂNTCVITNAM
MÃS: 60.22.01
HàN"i–2008
ðIHCQUCGIAHÀNI
TRƯNGðIHCKHOAHCXÃHIVÀNHÂNVĂN
KHOANGÔNNGHC
****
HANGCTÂN
SOSÁNHNGÂMC"AMTSPHƯƠNGNG
NÙNG
LU'NVĂNTHCSĨNGÔNNGHC
CHUYÊNNGÀNH:NGÔNNGCÁCDÂNTCVITNAM
MÃS: 60.22.01

NGƯ'IHƯ(NGD)NKHOAHC:
PGS.
TS.VƯƠNGTOÀN
HàN"i.2008



LICAMðOAN
MCLC
QUYƯCTRÌNHBÀY
PHNMðU 1
1. Mcñíchnghiêncuvàýnghĩathctincañtài 1
2. ðitưngvàph mvinghiêncu 3
3. Phươngphápnghiêncu 4
4. M'tvàiñ(cñi)mvñ*abànkh-osát 6
5. Bcccalu3nvăn 9
Chương1:Sơlưcvdânt'cNùng<Vi>tNamvàl*chs?nghiên
cung@âmtiAngNùng
10
1.1. Sơlưcvdânt'cNùng<Vi>tNam 10
1.2. Miquanh>Tày–Nùng 22
1.3. L*chs?nghiêncung@âmtiAngNùng 25
1.3.1Hưngnghiêncuthnht 25
1.3.2Hưngnghiêncuthhai 26
1.3.3Hưngnghiêncuthba 26
Ti)ukAtchương1 27
Chương2:BưGcñHumôt-h>thngng@âmtiAngNùngAn 29
2.1. M'tskháini>mcơb-n 29
2.2. ÂmtiAttiAngNùngAn 32
2.2.1.Nhndinvàphânxut 32
2.2.2.Cácki!uâmti!t 34
2.3. H>thngâmñHutiAngNùngAn 34
2.3.1S$lư&ng 35
2.3.2Môt) 38
2.3.3Tiêuchíkhubit 49
2.3.4Nhnxét 50
2.4 H>thngvHntiAngNùngAn 52
2.4.2Âmchính 52
2.4.2.1S&lư)ng 52
2.4.2.2Môt. 55
2.4.2.3Tiêuchíkhubi7t 61
2.4.2.4Nh8nxét 62
2.4.3Âmcui 63
2.4.3.1S&lư)ng 63
2.4.3.2Tiêuchíkhubi7t 64
2.4.3.3Nh8nxét 66
2.5 H>thngthanhñi>u 68
2.5.1Môt. 68
2.5.2Tiêuchíkhubi7t 76
2.5.3Nh8nxét 77
Ti)ukAtchương2 77
Chương3:Sosánhng@âmNùngAnvGim'tsphươngng@Nùng 80
3.1 TươngngPÂðcaNùngAnvGiPÂðcácPNNùng 80
3.1.1H7th&ngPÂðcácPNNùng 80
3.1.2.Tương?ngPÂðc@aNùngAnvCiPÂðcácPNNùng 83
3.2 TươngngNÂcaNùngAnvGiNÂcácPNNùng 102
3.2.1H7th&ngNÂcácPNNùng 102
3.2.2Tương?ngñ&i?ngNÂPNNùngAnvCiNÂcácPNNùng 104
3.3 TươngngâmcuiNùngAnvGicácphươngng@Nùng 118
3.4 Tươngngthanhñi>u 120
3.5 Khácbi>ttNvnggi@aNùngAnvGicácPNNùng 128
Ti)ukAtchương3 130
KPTLURN 133
TÀILIUUTHAMKHVO 137
PHXLXC 142
HaNgcTân LunvănCaohc
1
MðU
1.Mcñíchnghiêncuvàýnghĩathctincañtài
Choñnnay,ñãcónhiucôngtrìnhnghiêncuvdântcNùngdư!icácgóc
ñkhácnhaunhư:dântch%c,vănhoá,vănh%cdângian,l(chs*tcngư+i,ngônng,.
TingNùngcór/tnhiuphươngng,t2nt3iv!inh,ngtêng%ikhácnhauvàch5cch5n
chañ6ngnh,ngñ7cñi8mriêng,nhưngchoñnnayh:unhưchưacómtcôngtrình
nàophântíchñư<cmtcáchth/uñáonh,ngs6khácbi>tc?acácphươngng,Nùng
mtcáchtoàndi>n,nh/tlàvm7tngônng,h%c.Hơnn,a,nh,ngcôngtrìnhnghiên
cuthư+ngg5nvi>cnghiêncutingNùngvàcácphươngng,NùngtrongmAiquan
h>v!itingTày.Doquanni>mgi,ahaidântccónh,ngtươngñ2ngvngônng,và
vănhoánênñãkhônglàmnDibEtñư<cnh,ngñ7ctrưngriêngvAncóc?atingNùng.
HaidântcTày,Nùngcónhiuñi8mchungvl(chs*tcngư+i,ñ7ctrưngvăn
hoávàñ7cbi>tlàhaidântcnày,xétvm7tngônng,,cơbHnlàcóth8hi8uvàgiao
tipv!inhauñư<c.Tuynhiêntươngñ2ngvàñ2ngnh/tvngônng,vàvănhoálàhai
chuy>nhoàntoànkhácnhau.Vi>ctìmranh,ngd(bi>tvngônng,vàvănhoálàr/t
quantr%ng,nh/tlàñAiv!ivi>cxácñ(nhthànhph:ncácdântcthi8usAhi>nnayJ
Vi>tNam.Nh,ngs6khácbi>tc?acácphươngng,Nùnglàdoñâu,s6khácbi>tñó
ñnmcñnàovàli>unh,ngkhácbi>tñócónKmtronggi!ih3nphươngng,c?amt
ngônng,nhưcácphươngng,trongtingVi>thayñãmangtínhngônng,.ðólàv/n
ñc:nnh,ngnghiêncutoàndi>nñ8ñưaraktluEnchínhxác,kháchquan,khoah%c.
MVi>tNam,tuyñư<ccoilàmtdântcthi8usAthAngnh/tnhưngngư+iNùng
cós6khácbi>tñ(aphươngkhárõnét.S6khácbi>tñóth8hi>nJchPJmPivùngkhác
nhauh%cónh,ngtêng%iñ(aphươngkhácnhau.Nh,ngtêng%iñ(aphương/yítnhiu
phHnánhnh,ngnétd(bi>tvngônng,,ñn mcgi,acácnhómNùngcós6khác
nhauvm7tngônng,. Tính không ñ2ngnh/t trong ngôn ng, làmtth6ctr/tdQ
nhEn th/y J h:u ht các phương ng, Nùng. Trong ñó, mt vài nhóm có nh,ng ñ7c