LUẬN VĂN:
Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo
công tác thanh niên trong tình hình
hiện nay
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thời kỳ nào cũng vậy, thanh niên luôn được xem là rường cột và tương lai của đất
nước. Thanh niên luôn là lực lượng xung kích trong các cuộc đấu tranh sinh tồn, cũng
như trong các cuộc đấu tranh cách mạng, có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự
tồn tại và phát triển của xã hội. Họ là nhóm nhân khẩu xã hội đặc thù tuổi từ 15 đến 35
(đối với Việt Nam), có trong mọi giai cấp, mọi tầng lớp, mọi lĩnh vực hoạt động của đời
sống xã hội. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn
năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình.
Song, thanh niên cũng chứa đựng rất nhiều vấn đề phức tạp đòi hỏi phải được
quan tâm, định hướng và chăm lo giải quyết. Do độ tuổi còn trẻ, thiếu kinh nghiệm nên
thanh niên cần được sự giúp đỡ, chăm lo của các thế hệ đi trước và toàn xã hội. Họ là lớp
đối tượng chưa từng trải nên dễ bị chán nản, dễ hoang mang dao động trước khó khăn, dễ
bị kích động, nhẹ dạ cả tin, tiếp nhận thông tin ít chọn lọc, tạo nên yếu tố tiêu cực trong
cuộc sống. Họ đang ở độ tuổi năng động, hăng hái, sôi nổi, nhiệt tình, vô tư, nhạy bén,
ưa dân chủ, chuộng cái mới song cũng dễ sa vào trạng thái cực đoan, chạy theo sống thực
dụng.
Ngoài ra thanh niên cũng không phải là một khối thuần nhất, vì thế cần phải hiểu
rõ từng đặc điểm riêng của thanh niên. Chẳng hạn thanh niên ở độ tuổi 15 đến 17, đây là
độ tuổi vị thành niên nên thay đổi rất nhanh về thể chất, muốn thể hiện mình là người lớn,
rất thích tham gia vui chơi tập thể và bắt đầu muốn chọn bạn khác giới; Từ 18 đến 26 là
tuổi vẫn tiếp tục lớn, họ rất hăng hái, dũng cảm, khẳng định trách nhiệm công dân, định
hướng nghề nghiệp rõ ràng, quan tâm tới gia đình; Từ 25 tuổi trở lên, họ đã có việc làm,
lập nghiệp, có học vấn rộng và tư duy sáng tạo, có cuộc sống gia đình riêng, có bản lĩnh,
nhân cách công dân và có nhu cầu văn hoá, nếp sống văn minh cao. Bên cạn đó chúng ta
lại còn phải tiếp cận thanh niên theo những lát cắt như lãnh thổ (thanh niên nông thôn,
thanh niên miền núi, thanh niên thành thị); theo ngành nghề (như thanh niên doanh
nghiệp, thanh niên công nhân viên chức, thanh niên học sinh sinh viên, trí thức trẻ, thanh
niên lực lượng vũ trang)v.v...
Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh
niên, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng sản
Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của
dân tộc. Đồng thời, Đảng đã đề ra nhiều chủ trương giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, tổ chức
thanh niên thành lực lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng
và dân tộc. Qua mỗi thời kỳ, dù bất cứ hoàn cảnh nào các thế hệ thanh niên đều hoàn
thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử của mình.
Trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, quá
trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và sự biến đổi nhanh chóng của tình hình
thanh niên, đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên
nhằm chăm lo, bồi dưỡng và phát huy cao nhất vai trò, sức mạnh của thanh niên trong
công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Sau hơn 20 năm đổi mới và phát triển đất nước, tình hình thanh niên có những
chuyển biến mạnh mẽ, tích cực. Công tác thanh niên đã góp phần xây dựng được thế hệ
thanh niên thời kỳ mới có đạo đức, nhân cách, tri thức, sức khỏe, tư duy năng động và
hành động sáng tạo; tiếp nối truyền thống hào hùng của Đảng và dân tộc, nêu cao lòng
yêu nước, ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; không ngại khó khăn,
gian khổ, tình nguyện vì cộng đồng; có trách nhiệm với gia đình, xã hội; có ý chí vươn
lên trong học tập, lao động, lập thân, lập nghiệp, làm giàu chính đáng, quyết tâm đưa đất
nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu; mong muốn được tin tưởng, được cống hiến cho đất
nước, có việc làm, thu nhập ổn định, đời sống văn hoá tinh thân lành mạnh, phong phú,
môi trường sống an toàn. Dù còn nhiều tâm trạng khác nhau, song đa số thanh niên luôn
tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và phát triển của đất nước.
Các cấp uỷ đảng đã lãnh đạo hệ thống chính trị, toàn xã hội thực hiện tốt hơn công
tác thanh niên và chăm lo xây dựng Đoàn. Nhà nước đã ban hành Luật Thanh niên,
Chiến lược phát triển thanh niên và nhiều chính sách về công tác thanh niên, tạo điều
kiện, cơ hội cho thanh niên rèn luyện, cống hiến, trưởng thành. Công tác đoàn và phong
trào thanh niên từng bước phát triển, mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên được mở
rộng; số thanh niên trở thành đoàn viên, đảng viên ngày càng tăng. Vai trò của Mặt trận
Tổ quốc, các đoàn thể, gia đình, nhà trường và xã hội đối với thanh niên, công tác thanh
niên đã có chuyển biến tích cực.
Tuy vậy, tình hình thanh niên cũng đang diễn biến hết sức phức tạp, một bộ phận
thanh niên sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm đến tình hình đất nước,
thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc.
Học vấn của một bộ phận thanh niên, nhất là thanh niên nông thôn, thanh niên dân tộc
thiểu số còn thấp; nhiều thanh niên thiếu kiến thức và kỹ năng trong hội nhập quốc tế.
Tính độc lập, chủ động, sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo của thanh niên còn yếu,
chưa đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Tình trạng tội phạm và tệ nạn xã
hội trong thanh niên đang gia tăng và diễn biến ngày càng phức tạp.
Một số cấp ủy đảng chưa quan tâm đúng mức lãnh đạo công tác thanh niên; việc
đôn đốc, kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm thực hiện các chủ trương, nghị quyết của
Đảng về công tác thanh niên không thường xuyên, kịp thời; công tác quy hoạch, đào tạo,
bồi dưỡng và sử dụng cán bộ trẻ chưa thực sự được coi trọng; chưa làm tốt công tác phát
triển đảng trong thanh niên.
Nhà nước chậm thể chế hoá và triển khai thực hiện các chủ trương, nghị quyết của
Đảng về công tác thanh niên; thiếu những chính sách nhất quán, đồng bộ, lâu dài đối với
thanh niên; chưa có chính sách cụ thể để bồi dưỡng, đào tạo, sử dụng tài năng trẻ; việc
thực hiện Chiến lược phát triển thanh niên còn hạn chế. Nhiều bộ, ngành, địa phương
chưa làm tốt trách nhiệm chăm lo, bồi dưỡng, phát huy thanh niên thuộc lĩnh vực được
phân công. Việc đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam chưa theo kịp sự phát triển của
tình hình thanh niên; khả năng chi phối và ảnh hưởng của Đoàn, Hội trong thanh niên
chưa sâu rộng, tỉ lệ tập hợp thanh niên thấp; tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ đoàn,
hội và đoàn viên, hội viên chưa cao. Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhiều địa phương
chưa phối hợp chặt chẽ, chưa tạo được sức mạnh tổng hợp trong công tác thanh thanh
niên; sự kết hợp giữa gia đình - nhà trường - xã hội trong giáo dục thanh niên còn hạn
chế.
Như vậy, đường lối đổi mới của Đảng với những thành tựu đã đạt được đang tạo
ra môi trường mới để thanh niên phát triển tài năng, cống hiến cho xã hội, từng bước cải
thiện đời sống. Nhưng bước vào giai đoạn mới của cách mạng, công tác vận động thanh
niên chưa đổi mới kịp thời. Khuyết điểm lớn là thiếu nhận thức sâu sắc vai trò của thanh
niên và nội dung công tác thanh niên trong thời kỳ mới. Xử lý các vấn đề thanh niên
không sát đúng với tâm lý và những nhu cầu mới của thanh niên. Một số cán bộ, đảng
viên lớn tuổi còn thiếu tôn trọng, thiếu niềm tin vào thanh niên. Tình trạng thái hoá, biến
chất cùng với sự hạn chế về năng lực của nhiều đảng viên đã làm cho niềm tin của tuổi
trẻ đối với Đảng bị giảm sút. Công tác thanh niên chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới và
phát triển Đảng.
Lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ đảng còn chung chung. Nhà nước còn chậm trễ
trong thể chế hoá nghị quyết của Đảng, thiếu đầu tư thích đáng và chưa có tổ chức
chuyên trách về công tác thanh niên. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có cố
gắng, song bước vào thời kỳ mới đã bộc lộ nhiều nhược điểm, thiếu sót. Vai trò và ảnh
hưởng giáo dục thiếu niên, nhi đồng còn hạn chế. Các đoàn thể nhân dân, các tổ chức xã
hội và nhiều gia đình chưa ban tâm đầy đủ đến việc chăm sóch, giáo dục thanh, thiếu
niên.
Thực tế đó cho thấy, việc nghiên cứu đề tài Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo
công tác thanh niên trong tình hình hiện nay có tính cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
a. Báo, tạp chí chuyên ngành:
1. Trương Tấn Sang, Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh
niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Tạp chí Cộng sản Số 15
(159) năm 2008.
Sau khi nêu lên vị trí, tầm quan trọng của thanh niên và công tác thanh niên trong
hơn 20 năm đổi mới, tác giả, cho rằng thực tế vẫn còn một bộ phận thanh niên sống thiếu
lý tưởng, giảm sút niềm tin và ít quan tâm đến tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành
pháp luật, dễ bị kích động, lôi kéo tham gia các hoạt động trái pháp luật; sống thực dụng,
quá coi trọng vật chất, thiếu kính trọng người lớn tuổi, ít quan tâm tới gia đình. Một bộ
phận thanh niên, nhất là thanh niên nông thôn, thanh niên dân tộc thiểu số có trình độ học
vấn còn thấp; nhiều thanh niên thiếu kiến thức, kỹ năng trong lao động và hội nhập quốc
tế. Tính độc lập, chủ động, sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo của thanh niên còn
