Luật Quảng cáo: Vẫn chưa “mở” đối với
báo chí
“Cửa” vẫn hẹp
Phát biểu dẫn đề ông Trần Minh Chính, Phó cục trưởng Cục Văn hoá cơ sở
(Bộ Văn hoá – Thể thao và Du lịch) cho biết: theo thống kê của Công ty
NTS Việt Nam, năm 2008 cả nước đã có trên 7.000 doanh nghiệp hoạt động
trong lĩnh vực quảng cáo. Những năm gần đây doanh thu từ hoạt động quảng
cáo liên tục tăng, riêng năm 2008, con số này là 500 triệu USD.
Tuy nhiên, những quy định về hoạt động quảng cáo hiện đang nằm dải rác
tại các văn bản như Luật Xuất bản, Luật Thương mại, Luật Báo chí… và đã
bọc lộ nhiều bất cập. Do vậy, khi ra đời Luật Quảng cáo sẽ đưa hoạt động
này phát triển theo đúng quy luật của nền kinh tế thị trường.
Với 5 chương và 50 điều dự thảo luật sẽ tiếp tục được hoàn thiện và gửi Bộ
Tư pháp thẩm định vào cuối tháng 5/2009, sau đó sẽ trình Chính phủ. Dự
kiến Luật Quảng cáo sẽ được Quốc hội thông qua vào năm 2010.
Theo đó, tuy có thêm nhiều điểm mới nhưng về cơ bản dự thảo lần này vẫn
tiếp tục kế thừa những quy định về khống chế thời lượng quảng cáo trên báo
nói, báo hình, diện tích quảng cáo trên báo in như trong Pháp lệnh Quảng
cáo.
Cụ thể: các quảng cáo trên báo in không được vượt quá 10% diện tích, đối
với tạp chí thì không cao quá 20% diện tích trừ các báo, tạp chí chuyên
quảng cáo. Cơ quan báo có nhu cầu quảng cáo cao hơn phải xin phép ra phụ
trương quảng cáo.
Đối với quảng cáo trên báo điện tử cũng không được vượt quá 10% diện tích
(trừ chuyên trang). Diện tích quảng cáo chỉ được đặt ở bên trái hoặc bên phải
khuôn hình và không được vượt quá 10% khuôn hình các chuyên trang của
báo.
Các đài phát thanh và truyền hình thời gian quảng cáo chỉ được chiếm 5%
tổng thời lượng chương trình của một ngày phát sóng trừ hệ, kênh, chương
trình chuyên quảng cáo…
Theo ông Đồng Quang Tiến, Chánh văn phòng Hội Nhà báo Việt Nam, hiện
nay không chỉ Việt Nam mà trên thế giới, báo in đang gặp rất nhiều khó
khăn về tài chính, không ít cơ quan báo chí đang tồn tại nhưng “lay lắt”. Các
quy định về khống chế đối với diện tích và thời lượng quảng cáo như trên
vừa không theo kịp thực tế vừa kìm hãm sự phát triển của báo chí nói chung.
Bên cạnh đó, việc quy định quảng cáo trên báo điện tử chỉ được đặt bên trái
hoặc bên phải khuôn hình báo, không vượt quá 10% khuôn hình các trang
báo cũng khó khả thi vì mỗi báo điện tử lại có một giao diện khác nhau. Hơn
nữa, đối với các cơ quan này quảng cáo là nguồn thu chủ yếu.
Ngoài ra, việc phải xin phép khi ra thêm phụ trương cũng dễ làm phát sinh
tiêu cực. Theo kiến nghị của đại biểu này, do đã có quy định về việc phải ra
phụ trương thì cứ để các cơ quan tự áp dụng nếu vi phạm sẽ xử phạt.
Đại diện Đài Truyền hình Việt Nam, ông Nguyễn Thành Lương, Giám đốc
Trung tâm Quảng cáo cũng thẳng thắn nhìn nhận: so với Pháp lệnh Quảng
cáo thì dự thảo Luật Quảng cáo lần này chưa có nhiều cải biến và chưa thực
sự phù hợp với tình hình thực tế.
Ông Lương phân tích: trong khi hầu hết các cơ quan báo chí đều phải tự
hạch toán thu, chi việc thắt chặt quảng cáo sẽ ảnh hưởng nhiều đến sự phát
triển của báo chí. Nếu không có nguồn thu từ quảng cáo không thể có kinh
phí để đầu tư xây dựng và cải tiến chương trình cũng như mua bản quyền
của các chương trình phát sóng. Điều này một phần cũng xuất phát từ nhìn
nhận của không ít người vẫn coi quảng cáo là có “vấn đề”, chứ không coi
đây là một ngành kinh tế, một ngành kinh tế không khói, kiếm ra rất nhiều
tiền, nếu làm tốt.
Vừa thừa vừa thiếu
Trong dự thảo luật lần này cũng đã liệt kê rõ các hàng hoá, dịch vụ bị
nghiêm cấm quảng cáo gồm: hàng hoá, dịch vụ bị cấm kinh doanh; thuốc lá;
rượu cồn có nồng độ từ 30 độ trở lên; đánh bạc hoặc các trò chơi có thưởng
dưới hình thức đánh bạc; các sản phẩm thay thế sữa mẹ, bình bú và vú giả
dùng cho trẻ từ khi sinh đến 6 tháng tuổi; thuốc kê đơn; thuốc độc, thuốc gây
nghiện, thuốc hướng thần theo quy định của pháp luật về y tế; một số hàng
hoá, dịch vụ khác theo quy định của Chính phủ.
Theo ban soạn thảo, quy định này sẽ tạo được hành lang pháp luật rõ ràng
giúp cho các đối tượng tham gia hoạt động quảng cáo hiểu rõ hơn những nội
dung được phép và không được phép, giúp hoạt động quảng cáo đi vào nề
nếp.
Tuy nhiên theo ý kiến của đại biểu Phạm Bá Dương, phụ trách quảng cáo
Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội, quy định như trên vừa thừa vừa
thiếu. Trên thực tế chỉ cần quy định cấm quảng cáo đối với các hàng hoá
dịch vụ bị cấm theo quy định của pháp luật, vì có những hàng hoá, dịch vụ
tuỳ theo những điều kiện cụ thể có thể bị cấm hoặc không bị cấm nữa.
Về những hành vi bị cấm trong hoạt động quảng cáo, đa số các quy định đều
đã nhận được sự đồng tình như: quảng cáo trái với truyền thống lịch sử, văn
hoá đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam; quảng cáo sai sự
thực về chất lượng hàng hoá dịch vụ đã đăng ký hoặc đã được công bố;
quảng cáo có sử dụng thuật ngữ so sánh cao nhất như “tốt nhất”, “số một”…
nhưng riêng quy định cấm quảng cáo sử dụng hình ảnh quốc kỳ, giai điệu
quốc ca, hình ảnh chủ tịch Hồ Chí Minh thì vẫn còn một vài ý kiến.
Theo một số đại biểu, quy định như trên là hơi chặt chẽ đối với một số
quảng cáo có tính quảng bá cho hình ảnh đất nước, tôn vinh hình ảnh, con
người Việt Nam.
Nhưng theo ý kiến của ông Hà Văn Tăng, Phó chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo
Việt Nam, trong quy định đã nêu rõ quảng cáo trên thực tế bao gồm cả việc
giới thiệu về các hàng hoá dịch vụ có sinh lời và cả những dịch vụ không
sinh lời. Vì vậy, việc quy định như trên chủ yếu nhằm mục đích phòng ngừa
những hành vi lợi dụng hình thức quảng cáo để thực hiện những ý đồ xấu về
chính trị.
Cá nhân ông cũng cho rằng, cơ sở để xây dựng luật chính là thực tiễn cuộc
sống. Do đó, để bắt kịp với tốc độ phát triển của nền kinh tế hiện nay, các
quy định về diện tích, thời lượng phát quảng cáo cần phải có sự điều chỉnh.
Tuy nhiên, mức độ “nới” như thế nào còn là vấn đề phải tiếp tục bàn để có
được những con số hợp lý.