NG Đ I H C M TP.HCM ƯỜ Ạ Ọ Ở
TR KHOA ĐÔNG NAM Á H CỌ
MÔN : VĂN MINH VĂN HÓA PH
NG ĐÔNG
ƯƠ
Ề
Ớ
Ố
I VÀ XÃ H I N Đ
:MOHANDAS KARAMCHAND GANDHI - Đ TÀI NH NG C NG HI N L N LAO CHO CON Ữ NG ƯỜ
Ế Ộ Ấ Ộ
ộ
ệ ề ỹ
Giáo viên b môn: TS. NGÔ MINH OANH Sinh viên th c hi n đ tài : Tăng Th M ị ự Ng cọ Mssv:50700037 L p :DN07 – chuyên ngành :quan h qu c t ớ ệ ố ế
Tp. HCM ngày 03 tháng 11 năm 2010 L I NÓI Đ U
Ờ
Ầ
ọ ế ự ệ ể ậ
ấ ề ự ể ệ ầ
ộ Ấ ườ ế
ự ế ị
ạ ữ c n Đ xinh đ p. ủ Sau khi k t thúc môn h c, cũng là lúc em th c hi n bài ti u lu n c a ữ mình. V n đ mà chúng em c n tim hi u và th c hi n là nói v m t trong nh ng ề ộ danh nhân có tác đ ng m nh đ n con ng i và xã h i n Đ , đi u đó cũng có ề ộ ộ nghĩa là kh i d y l i nh ng giá tr và thành t u mà danh nhân đó đem đ n cho ơ ậ ạ đ t n ộ ấ ướ Ấ ẹ
c th y Ngô Minh Oanh h ng, đ ộ ọ
ưỡ Qua m t th i gian h c h i ờ ộ ư ộ ờ ờ
ượ ầ ề ể ử ế ị ổ ế Ấ ể ố
ướ tr ng ỏ ở ườ ng và m t th i gian dài tìm hi u v ti u s cũng nh cu c đ i cùa các d n kĩ l ể ẫ ề ộ danh nhân n i ti ng n Đ , cu i cùng em quy t đ nh tìm hi u sâu h n v m t “ ơ v thánh, cha già c a dân t c n Đ ” – Mohandas Karamchand Gandhi. ộ ị ộ ộ Ấ ủ
ẹ
ẩ ề ắ ế ư Nh c đ n ông không th không k v m t đ t n ể ằ ề
ả ạ
i n i đây cũng có m t s c hút kì l ườ ơ ạ ữ ộ
ộ Ấ ườ ấ ả ộ ộ
Ấ
c “ th n nhi u h n ng t nh ng hài hòa. n Đ đ ườ ấ ướ ề ầ ơ
ề c xinh đ p mang nhi u ể ề ộ ấ ướ đi u bí n, nh dòng sông H ng mênh mông, dòng sông n huy n bí và dãy núi Ấ Himalaya hùng vĩ…, và c con ng không ộ ứ ứ ch v i du khách mà còn tác đ ng m nh đ n nh ng ai có quy t tâm nghiên c u ế ỉ ớ ế i và xã h i n Đ . Nét đ c đáo d th y nh t chính là kh năng ti p thu con ng ễ ấ ế ệ c m nh nh ng tinh hoa văn hóa khác nhau, riêng bi ệ ộ ượ ư ữ i tin vào “ lu t nhân i” , và con ng danh là đ t n ậ ườ qu ’”…ả
ế ẫ ố
c ao đ ữ ượ ữ ỉ
Chính nh ng đi u kì bí, lôi cu n đã h p d n không ít đ n trí tò mò cũng ấ ứ và tìm hi u đ i v i không ch nh ng nhà nghiên c u, ố ớ ườ ng ề c th c t ự ế ị ể ả ữ ế ồ
nh ư ướ nh ng khách du l ch,…mà còn c nh ng sinh viên đang ng i trên gh nhà tr ữ cũng
ộ ả ế
ượ ộ c ao đi u đó. ề ướ Nói v đ t n ề ấ ướ ể
ộ ủ ưỡ ọ
i n Đ không ph i vài ngày mà h t mà còn ể c nét đ c đáo. Tuy nhiên, trong bài ti u i có công trong xã ườ ng m c a nhân dân n Đ mà còn ộ ứ ộ ế ớ
ầ ấ c, con ng i, mà đ c bi ứ ậ ị ạ ặ ể ể
c và con ng ườ Ấ ph i tìm hi u nhi u l m m i th y đ ề ắ ả ấ ớ lu n này đang nói đ n Mahandas Karamchand Gandhi, ng ế ậ h i n. Ông không ch chi m tr n lòng ng ỉ ộ Ấ Ấ làm cho th gi i khâm ph c b i tài năng và lòng bao dung, đ c đ …. C m n th y r t nhi u vì đã t o c h i cho chúng em nghiên c u và tìm ơ ộ ả ơ ử t là tìm hi u v m t nhân v t l ch s hi u v đ t n ề ộ ệ ề ấ ướ có t m quan tr ng đ i v i n Đ … ế ụ ở ề ườ ố ớ Ấ ầ ọ ộ
NG 1 : T NG QUAN V Đ T N
C VÀ CON NG
Ề Ấ
Ổ
ƯỚ
ƯỜ I
CH ƯƠ N ĐẤ Ộ 1.1 : Đ t n
c n Đ :
: Rupi
t: n Đ có khí h u nhi ộ ậ ờ ế Ấ ệ ớ ấ
ư ấ
ướ ộ ả Ấ ộ ằ Ấ
ộ c c ng hòa n Đ n m tr n trong bán đ o n Đ và ọ B c xu ng Nam là 3.050 km, ề
ộ ề Ấ ừ ộ
ỗ ả ỗ
phía Đông ti u l c đ a n Đ , gi a v nh Bengal và ỗ ằ ở
ấ ướ Ấ ộ Th đô: Niu Đê-li ủ Di n tích: 3.280.483 km² ệ Ti n t ề ệ Khí h u/Th i ti t đ i gió mùa. L nh nh t vào tháng ạ ậ 12 và tháng 1, 2; nóng nh t vào tháng 5, 6; mùa m a vào tháng 7, 8, 9; mùa khô vào tháng 10, 11, 12 Qu c khánh: 26/1/1950 ố V m t đ a lý, n ề ặ ị m t ph n c a l c đ a châu Á, chi u dài đo t ầ ủ ụ ị ố Đông sang Tây kho ng 2.950 km. n Đ cũng có chi u ngang trung bình đo t ỗ ả hai chu i đ o, m i chu i hình thành m t lãnh th h p nh t riêng. Chu i đ o ộ Andaman và Nicobar n m bi n Andaman, hòn đ o xa nh t v phía Nam c a c m đ o này ch cách phía ừ ắ ả ổ ợ ể ụ ị Ấ ủ ụ ữ ị ỉ ấ ộ ả ấ ề ể ả
ắ ả ỗ ả ủ ằ ở
ờ ể ườ ướ Ấ ộ ớ ớ i v i
B c đ o Sumatra c a Indonesia có 200 km. Chu i đ o Lakshadweep n m vùng b bi n phía Tây Nam n ng biên gi các n c láng gi ng, 7.600 km b bi n, bao g m các đ o. c này. n Đ có 15.200 km đ ồ ờ ể ướ ề ả
Các vùng t nhiên : ự
ộ ể
ộ ằ
ộ ế ả Ấ ả
i phía B c và phía Đông c a n Đ . N m ớ ấ ướ Ấ ằ ệ ố ọ ằ ở ộ
ừ ớ ấ ộ ằ 160 đ n 320 km và tr i dài kho ng ả ủ Ấ ằ ở ế
ộ ố ự ấ ồ
phía Nam vùng đ ng b ng là bán ộ ố
ấ Ấ ộ ữ ằ ỏ
ứ ả ồ ằ ắ ử ng B c-Nam đ n c nh phía Đông ế ạ ướ ạ
ộ ả ạ ắ ở ữ ồ
ữ ớ ở
ộ Ở ộ
c n Đ có th chia thành ba vùng chính: vùng núi Himalaya, vùng Đ t n đ ng b ng sông Gange (sông H ng hay H ng hà) và bán đ o n Đ . Vùng n m ằ ồ trong h th ng núi non Himalaya r ng t ừ 2.400 km d c theo các biên gi phía ắ ộ Nam và song song v i vùng núi non Himalaya là đ ng b ng sông Gange, m t ồ vành đai đ t th p r ng t 280 đ n 400 km, hình thành b i con sông Gange và ấ các ph l u c a nó. Vùng này bao g m m t s khu v c có m c s n xu t nông ụ ư ủ nghi p cao nh t n Đ . Cu i cùng, n m ằ ở ệ ắ đ o n Đ . M t lo t nh ng dãy núi và cao nguyên n m ch n c a ng phía B c ạ ả Ấ c a bán đ o này. Dãy Arvalli ch y theo h ủ c a sa m c Thar; nh ng dãy đ i th p c t ngang b i nh ng thung lũng n m d c ọ ằ ấ ắ ữ ủ vùng trung tâm i gi a các bang Uttar Pradesh và Madhya Pradesh theo ranh gi phía Nam bán đ o n Đ là cao nguyên Deccan r ng l n v i đ cao n Đ . ớ ộ ớ ộ Ấ trung bình 600 m, có n i cao đ n 1.200 m. ả Ấ ế ơ
ả Ấ ộ ượ ữ ế ả
ư ư ề ồ
ng m u d ch x a bi n các thành ph và th tr n c a vùng này ờ ể ườ ư ữ ế ậ
Bán đ o n Đ đ ọ ở ầ ệ nhiêu. Vùng b bi n phía Tây g m nh ng c dân s ng v nông và ng nghi p. ữ Nh ng con đ thành nh ng trung tâm th c bao b c b i h u h t là nh ng vùng duyên h i phì ố ố ồ ị ấ ủ ng m i v v i vóc và đ gia v . ị ạ ề ả ị ươ ữ
ộ ạ ệ ớ ậ ủ Ấ
ố ế ữ ổ ề ậ ộ ủ ấ
ặ ạ
ắ ế ậ ủ ầ ế
ữ ơ
t đ có th xu ng đ n – 15oC vào mùa Đông. L ệ ộ ượ ư
ả
ố ổ Ấ ậ
ỗ c 6 cm m a m i năm. ư ỗ
ỉ ượ ộ ư ở
Cherapunji, thu c Meghalaya, trong vùng Đông ng vào hàng cao nh t th ượ ế ữ ấ ộ
ắ Ấ i. ớ
1.1.1 Khí h uậ ự ộ Khí h u c a n Đ thu c vào lo i khí h u gió mùa nhi t đ i. Do s r ng ộ ề l n c a đ t đai và nh ng bi n đ i v cao đ c a đ t, qu c gia này có nhi u ớ ủ ấ vùng khí h u khác nhau. Dãy núi Himalaya hùng vĩ ngăn ch n cái l nh l o c a ẽ ủ ậ phía B c, khi n cho khí h u c a h u h t các vùng n mùa Đông tràn v t ở Ấ ề ừ Đ tr nên ôn hòa h n, ch tr m t vài n i nh Kashmir hay nh ng tri n núi ỉ ừ ộ ề ư ơ ộ ở ố cao là nhi ng m a phân ph i ế ể không đ u trên lãnh th n Đ . Vùng duyên h i phía Tây và các bang Bengal và ộ ề ng m a là 200 cm m i năm, còn bang phía Đông nh n m t l Assam ư ộ ượ ở Rajasthan và cao nguyên Ladakh c a Kashmir ch đ ủ Trong khi đó, m c n c m a ự ướ B c n Đ , lên đ n 1.062 cm, m t trong nh ng vũ l ế ộ gi 1.1.2 Tài nguyên thiên nhiên
ọ ồ ướ c.
ệ ầ c ng m ấ ủ Ấ ả
ộ ằ ấ ộ ồ ướ ữ
ấ ấ ấ ủ Ấ
ủ đây, n ầ ướ
i cho vi c canh tác. M i năm vùng này có th tr ng tr t t Ở ỗ ậ ợ ấ ồ ể ồ
ạ ầ ộ ề ượ
ằ ư ầ ụ ư ủ ệ ế ả ấ ồ ư
ấ ủ Ấ ồ ộ ồ ộ ộ
ừ ồ
n Đ ộ ộ
Ngu n tài nguyên thiên nhiên quan tr ng nh t c a n Đ là đ t và n Kho ng 54,7% di n tích đ t đai là nh ng vùng kh canh, ngu n n ữ ấ ả d i lòng đ t r t đáng k . Đ ng b ng sông Gange là m t trong nh ng vùng đ t ấ ướ ể ồ phì nhiêu nh t c a n Đ . Đ t đai c avùng này hình thành do phù sa c a sông ủ ộ ấ ặ ấ c ng m r t d i dào và g n m t đ t, Gange và các ph l u c a nó. ầ hai đ n ba thu n l ế ọ ừ i đây. c canh tác t v mùa. H u h t lúa g o và lúa mì c a n Đ đ u đ ạ ủ Ấ ụ Ngay c đ t đen và đ t đ c a cao nguyên Deccan, dù không có đ dày ộ ấ ỏ ủ nh đ t phù sa đ ng b ng sông Gange nh ng cũng khá màu m ỡ ả Ngu n khoáng ch t c a n Đ bao g m m t vành đai than đá r ng tr i dài t bang Mahrshtra qua vùng đ i núi c a các bang Madhya Pradesh và Bihr ủ đ n bang Tây Bengal. ế 1.1.3 Đ ng và th c v t ộ ữ ự ộ
ậ ọ ậ ợ ọ
ự ậ ở Ấ ộ ứ ở ạ ự ậ ớ ố ộ ằ ạ ằ ồ
ả
ề ả ộ
ạ ọ ở ấ i… ườ
n Đ là m t x s có nh ng h đ ng, th c v t phong phú và m t khí ệ ộ Ấ c này ra làm 7 h u phù h p v i tính đa d ng sinh h c. Các nhà sinh h c chia n ướ vùng phân b đ ng, th c v t chính: đ ng b ng Indus khô h n, đ ng b ng sông ồ Gange, vùng Himalaya, thung lũng Assam, vùng duyên h i Malabar, vùng cao nguyên, cùng nhóm đ o Andaman và Nicobar. T i đây có r t nhi u đ ng th c ự v t quí hi m, tuy nhiên ít nhi u đang b đe d a b i con ng ị ề ế ậ 1.2 : Con ng
Ấ ự ế ố ộ ị i n Đ : ộ
ườ Ấ ộ ộ Ấ ẳ
ồ
do tín Dân t c: n Đ không có qu c đ o. Hi n pháp n Đ quy đ nh t ạ Ấ ng, bình đ ng các tôn giáo. Có sáu tôn giáo chính: trên 80% dân s theo n ng ố ưỡ Đ giáo, 10% theo H i giáo, 2% theo Thiên chúa giáo, 2% theo Đ o Sikh; ạ ộ kho ng 1% theo đ o Thi n (Jainism); 0,75% theo Ph t giáo ề ạ ả ậ
Ngôn ng : M i tám th ti ng đ c Hi n pháp công nh n là ngôn ng ữ ườ ế
ế ượ ứ
ậ ướ c g n 40% dân s s d ng. Ti ng Anh là ti ng giao ti p, đ ệ ủ ế ố ử ụ ế ữ c liên bang và ượ ử ụ c s d ng
ứ ế chính. Ti ng Hindu là ngôn ng chính th c làm vi c c a nhà n ữ đ ế ầ ượ r ng rãi. ộ 1.2.1) Dân s , s c t c, ngôn ng , tôn giáo ố ắ ộ ữ
ộ ứ
ố ố ố ộ ậ ộ iườ và m t m t đ dân s bình quân 328,5 ng ế ớ ớ ườ
ộ ố ố Ấ ớ
ế ự ụ ữ ệ
ấ ể ạ ỉ ố ẫ ừ ộ
n Đ là qu c gia có dân s đông hàng th hai th gi i v i 1.080,26 Ấ i/km2 (tháng 7/2005). tri uệ ng ố Kho ng 73% dân s n Đ s ng trong vùng nông thôn. Trái v i Trung Qu c ả ố ở đang áp d ng nh ng bi n pháp ch t ch nh t đ h n ch s gia tăng dân s , ặ ẽ n Đ , đà gia tăng dân s v n di n bi n nhanh. Ch trong 10 năm, t năm 1981 ế ễ Ấ đ n năm 1991, dân s đã tăng g n 24%. Ti lê tăng dân sô la 1,4% (2005). ế ầ ố ̉ ̣ ́ ̀
ng di n s c t c và văn hóa c a n Đ th hi n ạ ủ Ấ
i khác nhau đ n t ộ ể ệ ở ự s nh ng vùng Tính đa d ng v ph ề ươ hi n di n trên ti u châu l c này nhi u t c ng ụ ệ ắ ộ ề ộ ể ệ ệ ườ ế ừ ữ
i Ind- ườ
ế ế ế
ộ ế ạ Ấ ắ ộ ữ ấ
i. n Đ có r t nhi u ngôn ng khác ề
c s d ng ph n l n ầ ớ ở
ầ ủ ữ ạ ố
ữ
ế ế ế ộ
ử ụ ồ
ầ ớ ữ ữ ổ ư ế ủ
ế th k th nh t. đ t nay là Pakistan, Bangladesh, Nepal, Bhutan, Sri Lanka..Nhóm ng ấ Aryan chi m đa s (72%), k đ n là nhóm Dravidian (25%), nhóm Mogoloid và ố các nhóm s c t c khác chi m 3% còn l nhau, t u trung chia thành hai nhóm ngôn ng chính, đó là nhóm Indo-Aryan ữ ự phía B c và nhóm Dravidian, h u h t mi n Nam. đ ề ế ở ắ ượ ử ụ i s ng Ngoài ra, còn có nhóm ngôn ng Trung Qu c-Tây T ng c a nh ng ng ườ ố ữ ệ d c theo dãy Himalaya. Trong nhóm ngôn ng Hindu-Aryan, ph bi n nh t hi n ấ ổ ế ọ i nay là ti ng Hindi và ti ngUrdu. Ti ng Hindi s d ng ch y u trong t c ng ườ ủ ế i theo H i giáo s d ng. Trong 4 ngôn Hinhu, còn ti ng Urdu ph n l n do ng ử ụ ườ ấ ng chính c a nhóm ngôn ng Dravidian, ti ng Tamil là ngôn ng c x a nh t, ữ v i m t l ch s văn h c b t đ u t ớ ọ ắ ầ ừ ế ỷ ứ ấ ộ ị ử
n Đ , ch y u là đ o Hindu và ữ ộ ộ
ả ạ ộ ử
ố
ạ i tham gia vào các phong trào c i cách b t đ u t Tôn giáo gi m t vai trò r t quan tr ng ủ ế ở Ấ ọ ấ l ch s xa x a c a n Đ . Ngoài đ o Ph t. C hai tôn giáo này b t ngu n t ư ủ Ấ ồ ừ ị ắ ậ ạ hai tôn giáo trên, còn có Thiên Chúa giáo, đ o Sikh và đ o Jainism. Theo nh ng ữ ạ ạ s li u công b vào th p niên 1990, 82% ng ườ Ấ ậ ố ệ nh ng ng ả ữ ọ i n theo đ o Hindu, h là th k 19. ắ ầ ừ ế ỷ ườ
1.2.2) Đ i s ng xã h i ờ ố ộ
ng gia đình. Không ít i n Đ t p trung trong môi tr ủ
ạ ườ ớ ế ệ ố ờ ố ữ ườ Ấ ớ
i ph n nông thôn n Đ , đàn ông th ộ ệ Ấ ườ ườ
ị ữ ồ ắ ữ n ế ế ướ ố
ng làm vi c ngoài đ ng, ng ử ệ ụ ữ c u ng, chu n b b a ăn, r a chén bát và v t s a đàn bò nuôi g n ầ ở
ả ỏ ồ
ớ ồ ộ ườ ườ ế ả
ọ ề ụ ữ ấ ữ
ị ạ ề ẫ ộ
ụ ữ ể ả ộ
ệ
ầ ệ ặ ố ườ ụ ữ ườ ọ
i ta ít các công tr ng ph . Trong thành ph n ph n có h c v n, h ầ ng ch n ngh nghi p giáo viên, th ký hay các nhà chuyên môn. Ng ư ệ ọ ườ
i đ ng bán hàng. ườ ứ
i n Đ - nam cũng nh n - th ề ộ ụ ủ ộ
ng ố ườ Ấ ườ Ở ườ ộ ng là m t ổ ả ộ
ư ữ ườ i ph n là b sari, cách m c thay đ i tùy ặ ụ nông thôn m c b trang ph c ặ ộ ộ ở Ấ
ả
ặ ộ ể ứ ề ổ ế ủ ự ế ư ứ
Đ i s ng c a ng ộ ậ nhà là nh ng đ i gia đình v i nhi u th h s ng chung v i nhau. ề Ở lo ti p t ẩ nhà. Các cô gái giúp đ m trong công vi c hay coi sóc các em nh . Con trai ỡ ẹ ườ i c giao chăn th đàn gia súc ngoài đ ng. Ng ng đ nông thôn n Đ th ượ Ấ ph n l y ch ng th ng v s ng v i gia đình bên ch ng; n u kho ng cách ồ ề ố gi a hai gia đình xa quá, h ít khi v thăm nhà cha m đ . ẹ ẻ T i các đô th , gia đình v n là trung tâm c a đ i s ng xã h i. Nhi u gia ủ ờ ố đình có th chia nhau các t ng trong cùng m t ngôi nhà. Ph n nghèo ph i đi giúp vi c nhà, làm công vi c n ng nh c ng xây d ng hay bán ự ọ ở hàng rong d c theo đ ọ ấ th ọ ườ g p ph n n Đ làm doanh nhân hay ng ụ ữ Ấ ặ Trang ph c c a đa s ng i. t m v i khoác quanh ng ụ ữ ấ vùng ho c c ng đ ng dân c . Đàn ông n Đ ư ồ g i là dhoti đ nguyên c chi u dài. ọ Cách th c ăn ph bi n c a ng ộ vào mi ng. Cà ri là món "qu c h n qu c túy", t i n Đ là dùng tay đ a tr c ti p th c ăn ườ Ấ ẩ ng tr ng m t phong cách m ố ố ồ ượ ư ệ ộ
ữ
ủ ọ Ấ i. Các l ệ ộ ấ ế ớ ề ễ ạ ộ h i th ễ ộ
ộ ọ ộ ờ ố
ề ấ i n Đ là s nghèo ườ Ấ ầ
ự ộ ườ
ể i ườ ng b l m ị ạ ọ ầ i có quy n ki m soát đ i s ng c a h . Trong m i t ng
t, ít có c h i h c t p và th ơ ộ ọ ậ ủ ọ ứ t đ i x và các hình th c ệ ố ử
ờ ố ự ng x y ra. ả
ố ớ ngày thu h i n n đ c l p (1947) đ n nay, các chính quy n thay ề ế
ả ư
ư ỗ ự ướ ạ ộ
ố i thành th , ệ ẫ ạ ệ
ạ ậ ủ ọ
ứ ữ ạ
ả ố ườ ị ụ ữ ẫ ồ ề c đã có nh ng n l c “xóa đói gi m nghèo", nh ng đ n ế i m c nghèo kh . Ho t đ ng công ổ ứ ơ nông thôn, nông dân đã có c ị ở ế c s ch tr nên khan hi m ồ ướ ạ ở i đây luôn m c nhi u ch ng b nh. ệ ắ ộ xã h i ữ ộ ạ ầ ậ ữ
ở Ấ ế ệ ọ
n Đ .Trong k ho ch phòng ch ng b nh t ậ ả ộ ữ ẫ ố ộ ứ ậ ọ
ế ẹ
ề ề ấ ế t, quan ni m ệ ữ ọ do các b c cha m dành cho con cái chú tr ng ậ ạ ng đ t vong v phía các bé gái v n th t ỉ ệ ử ườ ề ẫ ơ
ề ứ
ộ
ộ ề ừ ờ ể ờ
đoan ệ c kh c ắ ng r t s m và ấ ớ ế ử Ấ ợ ấ ộ ồ
ồ i H i ườ ạ ố
ệ ữ ủ ườ ộ Ấ ộ ộ ề
th c riêng và đ c đáo c a h . n Đ là m t trong nh ng qu c gia có nhi u l ố ộ ự h i tôn giáo nh t th gi ng kèm theo ti c tùng, âm nh c và ườ ộ múa hát. Hai v n đ xã h i quan tr ng trong đ i s ng ng ấ khó và nh ng b t công trong quan h gi a các thành ph n trong xã h i. Ng ệ ữ ữ ng ph i đ i m t v i b nh t nghèo th ặ ớ ệ ậ ườ d ng b i nh ng ng ề ữ ở ụ thành th cũng nh nông thôn, s phân bi l p xã h i, ư ộ ở ớ b o hành đ i v i ph n v n th ườ ạ K t ộ ậ ể ừ nhau đi u hành đ t n ữ ấ ướ ề năm 1994, v n còn 35,04% c dân s ng d nghi p hóa t o công ăn vi c làm t h i đa d ng hóa ngu n thu nh p c a h .Ngu n n ồ ộ i nghèo kh s ng t và đa ph n nh ng ng ổ ố ườ Gi a th p niên 1990, b nh AIDS tr thành m t trong nh ng v n đ y t ở ệ nghiêm tr ng ạ "tr ng nam khinh n " v n ăn sâu vào ý th c xã h i, h u qu là trong nh ng gia đình nghèo, s chăm sóc y t ự nhi u h n đ i v i con trai và t l ố ớ m c cao h n. ơ V m t xã h i, không th không đ c p đ n m t trong nh ng t ề ậ ữ ề ặ đ i này sang đ i kia trong l ch s n Đ và m i đ đ c truy n t ượ ớ ượ ị ph c g n đây; đó là t t o hôn. Nên vi c l y v l y ch ng th ệ ấ ệ ả ườ ụ ầ đó là nguyên nhân c a vi c tăng dân s . ố ệ ủ Trong m t khía c nh khác, m i quan h gi a ng i Hindu và ng giáo cũng là m t trong nh ng v n đ gay go c a xã h i n Đ . ộ ấ ữ 1.2.3) Đ i s ng kinh t ờ ố ế
ộ ả ộ ậ
Ấ ơ ậ do khí h u i n n đ c l p đ n nay, n Đ tr i qua m t quá trình ạ ề ạ
ố ắ ạ ệ
t m c tiêu t túc v l Ấ ề ươ ự
t và nh ng r i lo n v chính tr gây nên. ề ộ ậ ượ ố ự ề
ế
ế
t hay t ế
ệ ư ể ậ
ủ ễ ấ
K t ngày giành l ể ừ ộ ế phát tri n kinh t ch m ch p, đôi lúc là nh ng c n thoái trào kinh t ể ế ữ ế ậ kh c nghi ị ữ Đ u th p niên 1970, n Đ đã hoàn t ng th c, ự ấ ụ ầ m c dù s th c ph m không đ ườ ng c phân ph i đ ng đ u trong dân và th ặ ố ồ ẩ ủ ắ thi u h t khi s p đ n mùa thu ho ch. Đ n cu i th p niên 1970, chính ph b t ế ụ ố ế ắ ậ ạ đ u gi m b t s ki m soát đ i v i n n kinh t ; tuy nhiên đ n năm 1991, nhà ố ớ ề ớ ự ể ầ ế ả đi u hành nhi u ngành công nghi p, trong đó có nu c v n còn đi u ti ề ề ự ề ớ ẫ ả khoáng s n và m đá, ngân hàng và b o hi m; v n chuy n và l u thông; s n ể ả ỏ ả xu t và xây d ng. Trong năm này, m t cu c kh ng ho ng tài chính di n ra bu c ộ ộ ộ chính ph ph i đ ra nh ng bi n pháp c i cách kinh t ả ả ế quan tr ng. Sau chi n ế ự ủ ả ề ữ ệ ọ
ị ỏ ầ ứ ướ ấ c tình tr ng m t ạ
ả ạ ế ệ ệ
n ầ đem l ỉ ệ c ngoài lên g n 6 t USD, tăng r t nhanh so v i con s 165 tri u ấ ố
i hi u qu rõ r t. Nh ng năm 1996-1997, ữ ớ ượ ờ
ẩ ờ ố ấ ờ ế
ế ế
ơ tăng tr ng kinh t ng hàng xu t nh p ậ khá h n, thành ph n trung l u cũng nh th mà ầ ư ỉ ố ả ế ủ nẤ Đ trong h n m t th p k kho ng trên 6%/năm. c a ưở ộ ơ ộ
ậ ả ệ m c 4,2%. Hi n ̣ ̉ ̣ ̣
ượ ế ỹ
c x p th 6 ế ề ổ ườ
ậ đ u ng ầ ng trung bình 7-8%. M c tiêu ố i v s c h p d n FDI (sau M , Trung Qu c, i trên 500 ụ ưở
tranh vùng v nh (1990-1991), giá d u h a gia tăng, đ ng tr cân b ng.ằ Nh ng c i cách kinh t ả ữ đ u t ầ ư ướ USD trong hai năm 1990-1991. Cũng trong th i kỳ này, l kh u tăng lên, đ i s ng kinh t ơ đông h n, chi m kho ng 20 đ n 25% t ng dân s vào gi a th p niên 1990. T ữ ổ ế l ậ ỷ ệ Đô tăng 6,2%, ti lê lam phat ́ Năm 2004, GDP cuả Âń ở ứ ứ th gi nay, nẤ Độ đ ẫ ế ớ ề ứ ấ Anh, Braxin và Mêhicô); x p th 25 v t ng FDI. Thu nh p ứ USD/năm. Chính ph m i ra m c tiêu tăng tr ụ ủ ớ c c aủ nẤ Đ là tr thành m t n ộ ướ phát tri n vào năm 2020. ể ộ ở
NG 2 : MOHANDAS KARAMCHAND GANDHI – V
Ị
ƯƠ
Ủ
Ộ Ấ Ộ
ờ ế ủ
CH THÁNH, CHA GIÀ C A DÂN T C N Đ 2.1 : Ti u s và Th i niên thi u c a mohandas karamchand gandhi ộ
ộ ủ
Ầ i thanh liêm và yêu th ề ộ
ươ ườ i quí tr ng. M c a Mohandas Karamchand Gandhi l ườ ng dân t c, đ ộ i là m t ng ộ ạ
ẹ ủ ưở
nh Gandhi đã có nh ng đ c tính t ừ ưở ừ ưở ứ ữ
ừ ưở
ể ấ ướ ế ệ
ề ố
ổ
ư ơ ự ổ
ể ệ ự ế
ấ i nh ng Gandhi luôn nung n u ớ c thoát kh i c nh đói nghèo và c c c. Vào năm 12 tu i ông ả i v s m là th hi n s hi u th o t di n ra t ngã l n l ễ i v theo s s p x p c a gia đình, vì c ị ướ ợ ớ ệ ầ ượ ệ
sau cái ch t c a cha.
ế ủ Đ c s ng h c a gia đình v vi c sang Anh du h c, hi v ng t ư ể ừ ộ ủ ề ệ ọ ớ
c s có đ ứ ụ ộ
ể ử Mohandas Karamchand Gandhi, sinh ngày 02 / 10 / 1869 trong m t gia đình Porbandar thu c mi n Tây n Đ . Cha c a Mohandas Karamchand i quan l ộ ạ ở c ượ Gandhi, ông Kaba Gandhi, là m t ng i ườ nhi u ng ề ọ ằ ng vào tôn giáo mà bà đang theo là đ o Jain, r ng ph n m đ o, bà luôn tin t ạ ụ ữ ộ ạ ẹ đ c tính c a cha m ng t luôn ăn chay và không sát sinh. Cũng vì ch u nh h ủ ừ ứ ị ả ộ t,th a h ng dân t c ng tình yêu th mà t ươ ỏ ố nh và trong ng lòng nhân ái nh m , Gandhi ăn chay t mình nh cha , th a h ừ ỏ ư ẹ ư ti m th c luôn nghĩ đ n vi c ph i làm nh th nào đ đ t n c thoát kh i ách ả ư ế ứ ỏ c t th ng tr c a th c dân Anh và đ do, h nh phúc. ượ ự ị ủ ự ạ vào cái tu i ăn ch a no lo cho t M c dù ư ở ặ ý đ nh giúp đ t n ấ ướ ị ỏ ả c ế ủ ự ắ ướ ợ đ i v i cha m . Nh ng ch ng bao lâu, đ nh m nh nghi ẳ ẹ ố ớ trong cu c đ i ông, k t ộ ờ ượ ự ủ ượ ạ ọ ọ ề ạ ọ
n ộ ướ ẽ Gandhi vào Đ i h c College London (m t tr ộ ườ ngành lu t. Trong th i gian t i ề i khi v c m t ch c v cao trong b máy chính quy n. Nên vào tu i 19, ổ ) h cọ ộ Đ i h c London ẹ ớ ng thu c ạ London, Gandhi đã h a v i b n thân và v i m ứ ớ ả ậ ờ
ị ố gi ữ ớ
ặ ườ
ượ ộ c văn minh ng ả ắ
ỉ ế ờ
ạ ẹ ư ế ơ ổ
ứ
ủ ậ ộ ị
ệ ậ
ộ ố ộ ổ ằ ả ệ ặ
ộ Th n Trí h c ặ
1875 đ h tr ể ỗ ợ ầ ậ
ứ ầ
ọ . H khuy n khích Gandhi đ c ọ Chí Tôn ca. M c dù t ế ặ ọ
ữ ề ẩ ọ
ẽ gi c a mình là s i lu t n Đ giáo không ăn th t và u ng r ờ u sau khi r i ậ Ấ ủ ượ n Đ . M c dù đã th b t ch ả i Anh, ví d nh h c nh y, Ấ ộ ướ ư ọ ụ ử ắ c th t nh ng Gandhi không ăn đ ị c uừ và c i b p bà ch nhà tr n u cho mình. ư ọ ấ ủ i London th i đó. Bà ch Gandhi đ n m t trong nh ng ti m chay hi m hoi t ạ ệ ữ ộ Nh ng thay vì đ n thu n làm to i nguy n bà m , Gandhi đ c sách và đ i sang ọ ầ ệ ượ i ăn chay", đ ng di n tri th c. Gandhi vào "H i ng ăn chay ngay trên ph c ườ ộ ệ ươ ng c a nó. V sau, c làm u viên ban ch p hành và l p ra m t nhánh đ a ph ề ươ ấ ỷ ử ị Gandhi cho r ng công vi c này đã giúp ông thu th p nh ng kinh nghi m giá tr ệ ữ ch c. M t s ng i ăn chay ông đã g p là trong vi c qu n lí và duy trì m t t ườ ứ ọ (ho c Thông Thiên h c), đ Helena thành viên c a hi p h i c bà ượ ọ ệ ủ i năm châu. Petrovna Blavatsky thành l p vào năm tình ng ườ và nẤ ể Ph t giáo Nh ng nhà Th n Trí h c này chuyên tâm nghiên c u kinh đi n ậ ữ tr c đây không Đ giáo ừ ướ ộ t , ề n Đ giáo v h ng thú v tôn giáo, ông b t đ u đ c nh ng tác ph m nói v ộ Ấ ắ ầ ỏ ẻ ứ Kitô giáo, Ph t giáo và các tôn giáo khác. ậ
ố ọ ạ
ng vào m t t ế ưở ộ ươ i Anh qu c, Gandhi tr v n i sáng n i quê h ơ
ư ở ề ướ ươ ế ụ ả
ế
ờ ở
ẫ ử ủ c sau khi tr v n ẹ ủ ổ ố ớ ệ ượ
ữ ở ề
c mang trong Sau khi k t thúc khóa h c t ắ ng lai t lòng ni n tin t ng “ chôn nhau c t ươ ề r n” c a mình, nh ng không ph i vi c gì cũng mang đ n s hoàn h o trong ệ ả ủ ố t m c a mình qua đ i trong th i gian mình du h c, đó cu c s ng khi mà ông bi ờ ộ ố ọ c a m đ i v i ông là s m t mát không gì sánh n i đ i v i ông b i tình m u t ự ấ ẹ ố ớ c đã là r t l n.Không nh ng v y, công vi c mà ông có đ ở ề ướ ậ ấ ớ ề làm ông chán n n b i “ tham quan” và “ cán cân công lý nhi u khi nghiêng v ả phía k có ti n” . Ông b vi c. ề
ẻ ỏ ệ Sau đó, m t th i gian không lâu, ông đ c Abdulla Shath thuê làm lu t s ộ ờ ượ
ậ ự ố ề i Nam Phi v i th i h n 1 năm cùng s ti n ờ ạ ớ ệ ạ ồ
riêng và theo h p đ ng là làm vi c t ợ là 100 ghinê. Và ông đ ng ý… ồ 2.2 : nh ng ho t đ ng trong th i gian đ t n c: ờ ượ ạ ộ ấ ướ ị
ộ ướ Cu c đ i c a ông b ờ ủ
khi ông đ t chân đ n ế ặ ằ
ộ ờ
ị ọ ườ ầ
ng run s khi b ợ ắ ầ ế ế
ả ộ ơ
ế ự ạ ụ ộ ầ
ướ ố ồ ỏ ộ
ừ ượ ườ ể ấ
ch i và hùng h n b ệ ừ ả ủ ộ
ị ấ
ắ ầ i Pietermaritzburg sau khi t ng đ toa xe h ng nh t đ n toa h ng ba, v n th c b xâm l ữ c sang m t trang m i k t ộ ớ ể ừ ng ho t đ ng chính tr và b t đ u b ng : Nam Phi, đó là con đ ắ ầ ị ạ ộ ườ i Nam Phi: 2.2.1: Phong trào v n đ ng quy n công dân t ạ ậ ề ộ Vào th i đi m này, Gandhi là m t ng i tr m tính, khiêm cung không chú ườ ầ ể ướ c tâm v chính tr . Ông đ c báo l n đ u tiên năm lên 18 và th ề ứ ra tòa thuy t trình. Nam Phi đã bi n đ i ông m t cách sâu s c khi ông ch ng ộ ổ ki n s h nh c và đàn áp mà c ng đ ng n Đ th ng ph i ch u đ ng n i đây. ị ự ồ Ấ ộ ườ ế Vào m t ngày, khi quan tòa thành ph Durban yêu c u Gandhi g khăn x p ỡ ố ặ c ra kh i tòa. M t móc ngo c (turban) trên đ u, ông t ầ c các truy n kí th a nh n - có th xem là ch t xúc tác ng đ trong cu c đ i th ậ ộ ờ ộ cho ch nghĩa hành đ ng c a ông - x y ra ít lâu sau, khi ông b t đ u m t cu c ủ ộ ừ hành trình đ n ế Pretoria. Ông b v t ra kh i xe l a t ỏ ữ c nh ng ch i chuy n t ạ ử ạ ạ ể ừ ấ ế ườ ượ ố ố
ấ ạ ặ ườ
i lái xe đánh vì t c nh kh ị ự ườ ầ ử ụ ằ ướ ườ
ừ ổ ề ị
ộ ề ỉ ầ ế
ng ph i ch u đ ng t ị ủ ườ ồ ệ ả ươ ạ ố
ự i Pretoria. Chính trong th i gian t ơ ờ
ị ủ ắ
ờ ế i đ ng h ườ ồ ữ ị ị
ộ i da m u s d ng m c dù đã mua vé h ng nh t. Không lâu sau, trong cu c ng ng ch cho hành trình b ng xe ng a, ông b ng ỗ m t du khách châu Âu. Ông cũng kham ch u nhi u kh đau khác nh b lo i ra ư ị ạ nhi u khách s n vì ch m u da c a mình. Kinh nghi m này khi n Gandhi quan ạ i Nam Phi sát kĩ h n nh ng th ng kh ng i đ ng h ổ ữ trong th i gian ông làm vi c t i Nam Phi, qua ạ ệ ạ ộ , thành ki n và b t công, Gandhi ế ộ kì th ch ng t c s ch ng ki n t n m t ch đ ấ ế ậ ự ứ b t đ u thám v n đ a v trong xã h i c a nh ng ng ng và c a chính ủ ươ ộ ủ ấ ắ ầ mình.
ồ ể ệ ứ
i t
ố ậ ộ
ấ ư ỏ ự ạ t đ ng ườ ả
ả ệ ậ ả ệ ấ i Nam Phi thoát kh i s áp b c phân bi t vì màu ạ ch c và lãnh đ o phong trào c a ki u dân ườ ổ ứ ở ề ủ i Anh mà còn có các t c i n căm ph n và mu n l ộ ẫ ườ Ấ ợ i khác cũng đ ng lê đ u tranh. Nh ng không ph i vì v y mà ông quên h p ứ i quy t êm ế ố ớ
ủ Đ giúp đ ng bào mình t da, ông quy t đ nh tr thành ng ế ị n.Không ch ng ỉ Ấ ng ườ đ ng c a mình đ i v i thân ch , ông làm vi c r t hi u qu và gi ồ ủ th m v n đ c a thân ch mình. ấ
ộ ứ ề ủ ợ
ồ ổ ệ
ị ậ ộ ự ả
ộ ậ ư ộ ồ Ấ
ử ủ i đ ng h ả ủ ế ằ ả ố ự ả
ầ
ọ ề
ộ ố ế ố ự ả ủ ệ
ủ
ế ố
ệ ự ả ọ i h tr thuy t ph c ông l u l ụ ố ớ ị Ấ
ụ c áp d ng đ i v i ng ữ
ộ ự ượ ộ ồ
ư ữ
i Nam Phi. ủ ấ v n Đ . Tuy Khi h p đ ng làm vi c ch m d t, Gandhi thu x p tr ở ề Ấ ệ ế ấ nhiên, trong bu i ti c ti n đ a t ề i Durban, ông tình c đ c m t bài báo nói v ễ ộ ờ ọ ư ạ ạ ỏ m t d th o pháp lu t đ c H i đ ng l p pháp Natal đ ngh nh m lo i b ậ ượ ề ớ quy n b u c c a ng i di dân n Đ . Khi đ a vi c này ra th o lu n v i ệ ườ ầ ề ng, h than không đ ki n th c đ ph n đ i d th o và nh ng ng ọ ườ ồ ữ ứ ể ươ ị ế i giúp h . Ông ph bi n m t s ki n ngh đ n kh n kho n yêu c u Gandhi l ổ ế ả ở ạ ẩ c hai, Vi n L p Pháp Natal và chính quy n Anh đ ph n đ i d th o. M c dù ặ ả ể ậ ệ ả c duy t, cu c đ u tranh c a ông đã thành c vi c d th o này đ không ngăn đ ượ ượ ộ ấ i Nam Phi. Nh ng công trong vi c soi r i nh ng đi m b t bình c a ng ữ i n t ể ấ ườ Ấ ạ ữ ệ ự i Durban đ ti p t c đ u tranh ch ng s ng ấ ể ế ụ ư ạ ườ ỗ ợ i i đây. Ông l p H i ngh n Đ t b t công đ ộ ạ i n t ậ ườ Ấ ạ ộ ượ ấ ể ch c này, ông đã chuy n Natal năm 1894 và chính mình gi vai bí th . Qua t ứ ổ ư ng chính tr h n t p, làm hóa c ng đ ng ng i Nam Phi thành m t l c l ị ỗ ạ i tr n thu t v s b t mãn tràn ng p chính quy n cũng nh báo chí v i nh ng l ậ ề ự ấ c a ng ạ ị ơ ằ ủ i n t ườ Ấ ạ ề ữ ờ ầ ườ
i n và nh ng b ng ch ng c a s kì th n i ng ứ ở ề Ấ i Anh t ợ ụ
ở ạ ấ
ớ ủ ự ộ ớ ị ộ ư ộ ấ ư ệ
ướ ừ ệ ố ưở ữ
ắ hình. Nh m t d u hi u đ u tiên c a th ướ vi c t ườ ộ ấ ạ ự ệ
ự
Năm 1897, khi tr l tìm cách sát h i b ng t ạ ằ ng đ n nh ng cu c đ u tranh sau này, Gandhi kh nh h ả ế c cá nhân nào c a nhóm b o l c, nói r ng vi c không tìm s b i th ủ ứ án d a trên c s l ơ ở ỗ ầ Khi Chi n tranh Nam Phi ủ c t ự ồ ắ ng là ng b t đ u, Gandhi ch tr ằ ộ ắ ầ ủ ươ ế
ng t ủ ườ Ấ ứ ể ợ
ở ầ ng g m 300 ng i n Đ và 800 ng ậ ườ Ấ Năm 1896, Gandhi tr v n Đ v i m c đích mang v con sang Nam Phi. i Nam Phi, ông b m t nhóm b o l c da tr ng t n công và ạ ự c đo n i tâm ộ ầ ấ cáo b t i tòa ạ i l m cá nhân là m t trong nh ng nguyên t c chính c a ông. ữ ả i n ph i h tr chi n tranh đ h p pháp hóa yêu c u tr thành công dân chính th c. Ông ỗ ợ ườ i ch c m t nhóm tình nguy n c u th t ươ ổ ứ ườ Ấ ệ ứ ế ộ ồ ộ
ạ ủ ướ
ạ
ộ ả
ườ Ấ ch c t ộ ạ ể ứ
ầ ớ ầ
i đ ng h ả ấ ươ ấ ạ ự i ứ ườ ồ
ả ệ ạ ể ự
Tôi không bao gi ố ị ệ ờ ẫ ự ạ ự
ả ấ ạ ọ ấ ị ậ ộ
ượ ộ
ổ ộ ự ộ
ụ
ỏ ạ ạ ủ ậ ố ứ Ấ ứ ộ
ấ ờ ạ ấ ớ ự
Ấ ợ ộ
i n u chún ta coi h nh là thù đ ch thì ngày đó ch a bi ế ế ạ ế ả ị ư ọ
ụ ế ẫ ấ ộ
ị ắ ỏ ứ ố
ượ ườ Ấ ị ắ ị ắ ậ ữ ừ ự ấ ạ ứ ặ ộ ộ
ặ ế ề ố
ướ ở
ệ c nh ng ph ữ ườ ữ ặ
ng pháp tàn b o đ ả Jan Christian Smuts lu n bàn m t ph ộ ướ ố ậ ộ
làm m n. Tuy nhiên, sau khi chi n tranh k t thúc, tình tr ng c a ng ườ Ấ ạ i i n t ế ế Nam Phi không kh quan h n, v n ti p t c sa đo . Năm 1906, chính quy nề ế ụ ẫ ơ ả Transvaal công b m t pháp án m i, b t ng i n Đ c a thu c đ a ph i kí ố ộ ắ ộ ủ ớ ị ứ ạ Johannesburg vào tháng 9 c t ch ng. T i m t cu c bi u tình l n đ ượ ổ ộ ngay trong năm đó, Gandhi l n đ u áp d ng hình th c “satyagraha” - kiên trì ụ chân lí và đ u tranh b t b o l c, khuyên các ng ậ ng ph n bác lu t ằ m i và ch u đ ng hình ph t đ th c hi n vi c này thay vì ph n kháng b ng ệ ớ ộ ph d n d hay lôi cu n m t ng ti n b o l c.Gandhi nói : “ ụ ươ i nào theo tôi, n u tôi không cho l ng ng tâm và lí trí c a h th u rõ con ủ ươ ế ườ ng tôi s đ t h vào. “ B t b o đ ng” không ph i là nh n ch u m t cách đ ẽ ắ ọ ộ ườ ớ ẻ c đi u mà mình không th tránh kh i, không ph i là r ng lòng v i k khi p nh ể ề ế ả giác. Cái đ o b t b o đ ng ch ng nh ng là ác, mà là nh n đau kh m t cách t ấ ạ ữ ẳ ậ ố Ấ i phàm t c. Tôi mu n n đ o c a d ng thánh nhân mà nó cũng là đ o c a ng ườ ạ ủ c cái s c m nh c a đ o lí Đ tôn th đ o y, tôi mu n x n Đ nh n th c đ ạ ứ ượ ộ ủ ạ i N u chúng ta đ i x v i ng yấ ”. Và v i s “ kiên trì chân lí” đó, Gandhi nói “ ườ ố ử ớ ế ớ Anh m t cách công b ng và h p lí thì ngày gi i phóng n Đ c a chúng ta s m ộ ủ ằ t đ n bao đ n. Trái l ế ư c áp d ng, d n đ n m t cu c tranh đ u kéo dài 7 năm v i gi ” D án này đ ớ ộ ự ờ ề ầ i n b b t giam (trong đó có Gandhi, b b t b tù nhi u l n), h n 7000 ng ơ đánh đ p, th m chí b b n vì đình công, t ch i không kí ch ng, đ t gi y kí ấ ố ậ ch ng ho c tham gia nh ng cu c kháng c b t b o đ ng khác. M c dù chính i n ph n đ i, ti ng thét gào quy n thành công trong vi c đàn áp nh ng ng ả ườ Ấ ữ c áp d ng b i chính c a công chúng tr ươ ụ ượ ạ ủ i ph n đ i yên l ng hòa bình này cu i cùng đã quy n Nam Phi cho nh ng ng ố ề b t bu c t ớ ng án tho hi p v i ng ả ệ ươ ắ Gandhi.
ng l ườ
Phong trào đ u tranh theo đ ấ ủ ậ ề ủ ẽ ổ
ứ ề
ấ tay. Năm 1914, chính quy n Anh bãi b các th thu và tr ở ế ử ọ ạ ỏ ườ Ấ ư ạ
ơ ộ ị ầ ố ấ
ủ ớ i c a Gandhi đã làm cho chính ph m i ố ủ n i tay h n. Tuy v y, chính ph đã nhi u l n hăm d a và theo dõi Gandhi. Năm ề ầ ớ ề 1913, cu c đ u tranh c a ki u dân n bùng n m nh m làm chính quy n Ấ ả ạ không k p tr l i ế quy n b u c cũng nh Đ o lu t h n ch ng i Nam Phi. i n nh p c t ề ư ạ ậ ạ ậ Đ ng l i này cho th y “ satyagraha” c a Gandhi là đúng đ n. ắ ườ ủ 2.2.2 : Phong trào đ u tranh giành đ c l p n Đ và v lãnh t ụ ả ộ ậ Ấ Đ ng Qu c Đ i ạ ầ ố ộ ị
ệ ự
ườ i Anh trong cu c chi n (Th chi n th nh t) và ch đ ng khích l ế ế ế ứ ấ
ộ ộ ệ ề
ủ ng h p này là quy n công dân đ y đ , t ế ủ ộ ườ ầ ủ ự ườ ề
ủ ế ệ
ớ ợ ư ậ c Qu c dân Đ i h i n Đ đ c g i t Nh đã th c hi n trong cu c chi n Nam Phi, Gandhi khuy n khích vi c ệ ư ộ ệ ng h ng ế ộ ủ ng i khác, cách i n tham gia quân đ i. Khác v i quan ni m c a nhi u ng ườ Ấ bi n lu n duy lí c a ông cho tr do và ậ ệ i trong Đ qu c Anh, và nh v y thì vi c giúp nó phòng v không có gì quy n l ệ ố ề ợ ố t là Đ ng Qu c sai. Ông thuy t trình tr ạ ộ Ấ ướ ọ ắ ượ ế ả ố
c h ẫ ạ ữ ượ ướ
ộ ng d n vào nh ng ch đ n Đ , c tôn ư ị ủ ề Ấ ượ ạ
Đ i, nh ng ph n l n là chính ông đ ầ ớ chính tr và công chúng n qua tr ng nh t c a đ ng Qu c dân Đ i h i b y gi ọ . ờ Gopal Krishna Gokhale, nhà lãnh đ o đ ạ ộ ấ
ắ ế ị ơ ể
ư ấ ằ ế ự c. Nh ng ông nh n th y r ng,đ t n ậ
ả ủ ườ ơ ự
ị ộ ạ ơ ậ
ậ nh ng vùng quê khác nhau có chung m t t i t ườ ừ t ộ ư ưở ầ ạ ồ
ổ
ạ ậ ủ qu c ố ố Ấ ố ấ ủ ả ứ ng, ông quy t đ nh đi thăm các n i đ tân m t ch ng Đ c tr v quê h ươ ở ề ượ ơ c đang r i ki n s thay đ i c a đ t n ấ ướ ấ ướ ổ ủ vào hoàn c nh bi đát, cu c s ng c a ng i dân n i đây thì c c c, n n văn hóa ề ộ ố thì d n b mai m t. V y là ông quy t đ nh thành l p tr i “ Satyagraha Ashram”, ế ị tr i g m 30 ng ụ ng, m c ữ đích là hiên thân mình cho t ả
ả ượ ượ ộ tr n, ông đ ủ Gandhi gia nh p Đ ng Qu c Đ i, và v i ti ng tăm c a mình, sau khi Tilak ớ ế c nhân dân tôn vinh và nh n s m nh lãnh đ o phong trào đ u ấ ạ ậ ứ ệ ố c b u làm ch t ch Đ ng Qu c ủ ị ầ
ạ Ấ
ố ớ ả ầ ủ
ộ ạ
ặ ườ
ỉ ự ủ ạ
ể ằ ộ
ườ ợ ồ ồ
ứ ố
ườ ươ ấ ơ
ườ i Anh không nh ng đ n ph ườ ứ ả
ậ ộ ộ
ổ
ượ ủ ữ ể ạ ố ọ
ị
ng thi ườ
ố ạ
ự ộ
c trên th tr ị ườ ữ ự ượ ấ
ự ở
ọ ượ
ộ ố ấ ả ế ữ ề
ạ ư ự ố
c m t cu c ch ng đói kinh hoàng, th c dân Anh l ứ ộ ự ế
t ừ ầ tranh c a dân t c. Tháng 12/1921 Gandhi đ Đ i n Đ . ộ Nh ng thành tích l n đ u tiên c a Gandhi x y ra vào cu i 1917 đ u 1918 ữ ầ i Kheda m c i Champaran và phong trào kiên trì chân lí t v i cu c kích đ ng t ặ ớ ạ ộ ườ dù ông ch th c hi n trên m t danh nghĩa trong tr i ng h p th hai và ng ứ ệ ợ ạ Sardar Vallabhbhai Patel, cánh tay ph i c a Gandhi. T i chính ch đ o là ả ủ Bihar. Khu v c này là vùng Champaran, m t khu v c n m trong ti u bang ự ự i Anh, chuyên canh cây tràm. Nông dân đã kí h p đ ng tr ng tràm v i ng ớ i Đ c đã tìm ra thu c nhu m b ng háo ch t, các ông nh ng khi nghe tin ng ộ ư ấ ằ ộ ng ch m d t h p đ ng mà còn bu c ch ng ồ ứ ợ ữ ủ i dân ph i b i th t h i. Qáu b c xúc ng cho chúng m t kho n ti n thi ng ả ồ ệ ạ ề ộ ườ ch c cu c kháng c cùng v i h n 10.000 c tình th đó, Gandhi v n đ ng t tr ế ớ ơ ự ổ ứ ướ ấ ng đ t nông dân không có đ t, nông nô và nh ng nông gia nghèo kh có s l ố ượ ữ ấ c c a b n ch . M c dù i nh ng yêu sách ngang ng không đáng k ch ng l ặ ủ ẫ Gandhi b chính quy n th c dân Anh đ a ra tòa nh ng phong trào đ u tranh v n ư ự ề ấ ư t h i cho nông ng, b i th lên cao, cu i cùng b n ch ph i nhân nh ệ ạ ồ ủ ượ ả ọ ấ dân. Bên c nh nh ng s vi c x y ra đ i quy t thì cũng cho th y b n ch t c gi ả ấ ế ả ượ ự ệ ả ữ c a th c dân Anh khi chúng ép bu c nông dân ph i tr ng indigo và nh ng nông ả ồ ủ ng thay vì gieo tr ng nh ng lo i cung c p th c ph m s n bán đ ẩ ạ ữ ồ ả ầ ớ t cho s sinh t n c a h . B đàn áp b i dân binh c a đi n ch (ph n l n c n thi ủ ủ ề ồ ủ ọ ị ế ầ c tr công r t ít nên cu c s ng r t v t v c hàn. Thôn i Anh), h đ là ng ấ ấ ả ơ ấ ườ u, kì th dân làng c a h r t d b n, thi u v sinh. Nh ng v n đ nh u ng r ị ượ ư ố ệ ủ ọ ấ ơ ẩ đây, ngay untouchable) và khăn che (purdah) ngày càng lan tràn. Gi ti ti n (ệ ờ i đ a ra m t lo i thu tàn tr ế ạ ộ ộ ướ ác, c y vào s gia tăng theo chu kì mà thu thu . Tình th r t tuy t v ng và t ạ i ệ ọ ế ấ Kheda, bang Gujarat thì s vi c nhìn chung cũng không khác. ự ệ
ủ ấ ộ
Cũng trong năm 1918, Gandhi lãnh đ o cu c đ u tranh c a công nhân nhà ạ máy s i Ahmadabab. Đ ngăn ng a nh ng hành đ ng quá khích c a công nhân, ữ ợ ừ ủ ể ộ
ọ ầ ệ ủ ả
ộ ấ ng b . Sau các cu c đ u ố ớ c mà còn đ i v i
ông đã tuy t th c đ ng th i yêu c u b n ch ph i nh ộ ượ ờ tranh này, uy tính c a Gandhi ngày càng cao không ch trong n ướ ỉ các n
i bao g m ng ồ
ứ i đó, t ươ ch c m t nhóm ng ườ ộ ổ ứ ng. Ông t ộ ổ
ạ ữ ự
ổ ữ ữ
ậ ự ủ ắ ầ
ệ ế ủ ườ ồ tin c a ng ủ ệ
ắ ụ ữ ệ ủ
ộ ự ồ ủ c trên th gi i ế ớ ướ ộ Già-lam t Gandhi l p m t ườ i ạ ậ đ a ph giúp c c u và ng i m i t ch c m t công trình nghiên ườ ố ự ớ ừ ị c u đ có đ c m t t ng quan v các thôn làng, xem xét nh ng s tàn b o và ề ộ ổ ể ứ ượ nh ng tình ti t th ng kh bao g m nh ng tr ng thái thoái hóa c a cu c s ng nói ạ ố ế ộ ố i làng, Gandhi b t đ u ch nh lí các chung. L p c s trên lòng t ườ ơ ở ỉ thôn xóm, l p tr ng h c và b nh vi n, khuy n khích ch làng xoá b nh ng ữ ỏ ọ ậ t ti n dân, b t ph n mang khăn che và áp ch h . vi c h nát nh phân bi ế ọ ệ ệ ư ộ ủ
c yêu c u r i đ a ph ư ắ ả ầ ờ ị ứ ầ ộ ượ
ươ ạ ố ố
ạ
ứ ộ
ọ ướ ự ể ề ầ ạ ủ
ả ề ả ư ứ ộ ể ả ơ
ệ ư ệ ế ấ
ượ ứ
ộ ạ ư
ượ ộ
ữ ừ
ớ ấ ả ọ ử
đây nh m t ng n l a lan truy n kh p n ưở ự ả
Nh ng cu c phát đ ng có t ị ch c đ u tiên c a Gandhi x y ra khi ông b ổ c nh sát b t giam v i lí do gây b o đ ng và đ ng này. ớ ạ ả Hàng trăm nghìn ng ả i bi u tình ch ng đ i, vây quanh nhà giam, các tr m c nh ườ ể sát và quan tòa đòi tr i cho ông, m t s vi c pháp tòa không mu n do l t ố ộ ự ệ ả ự nh ng sau cũng ph i th c hi n. Gandhi đ ng đ u nh ng cu c bi u tình có t ổ ự ữ ệ ch c ch ng l i s lĩnh đ o c a chính quy n Anh, đã kí i đi n ch , và h , d ạ ố ủ ng cao h n và ki m soát vi c cho nông dân m t hi p đ nh đ m b o tr l ệ ị ả ươ ng thuê đ t, xoá b vi c tăng thu cũng nh vi c thu thu đ n nghèo đ a ph ế ế ỏ ệ ươ ị ầ c qu n khi n n đói ch m d t. Chính trong th i gian kích đ ng này, Gandhi đ ờ ấ ạ chúng tôn x ng là Bapu (qu c ph ) và Mahātmā. T i Kheda, Patel đ i di n các ố ụ ệ ạ ọ ng v i chính quy n Anh v i k t qu là h ng l nông gia trong nh ng cu c th ả ớ ế ữ ề ươ ả c th i b tù đ u đ t m d ng thu thu , đ m b o tr c p. T t c nh ng ng ượ ề ườ ị ợ ấ ả ế ả ạ c và ông đã ra. Danh ti ng Gandhi t ắ ư ộ ướ ề ừ ế tr thành năng l c nh h ộ Ấ ng nh t đ nh trong phong trào ch nghĩa dân t c n ủ ấ ị ở Đ .ộ
2.2.3 : Phát đ ng phong trào b t h p pháp: ộ D th o pháp lu t Rowlatt đ ấ ợ ượ ậ
ầ ư ườ ị ự ả ữ c duy t năm ệ ạ
ữ ệ ố ể ả
ả ộ
ớ ứ ấ ử c t ượ ổ ề ố ố ữ
ủ Ấ ệ
c áp d ng ườ
ủ ắ 1919, cho phép chính ph b t i b vu kh ng gây lo n mà không c n đ a ra tòa duy t. Gandhi ch c nh ng cu c bi u tình l n ph n đ i và đình ộ ố ch c r t hòa bình trên t c nh ng cu c ph n đ i này đ u đ ấ ả ề ạ ộ c. T t c nh ng thành ph và th xã l n đ u đóng c a; các ho t đ ng ớ ị c quân đ i đ m nhi m. Hàng nghìn ng ườ ị i b ộ ả ệ ộ ạ Punjab, nhi u vùng c a n Đ . T i ở ề t b i quân đ i Anh và n i dân b gi Ấ ộ ị ế ở ầ c, gia tăng ph n oán n i qu n ẫ ấ ướ ươ ơ
giam nh ng ng ố và đ ng Qu c dân Đ i h i t ạ ộ ổ ứ ả công, và t ữ kh p n ấ ả ướ ắ c quan chính ph đ u ph i đ ả ượ ơ ủ ề b t giam, l nh i nghiêm đ gi ượ ớ ắ ụ ở Amritsar v i 379 ng cu c đ i tàn sát ộ ớ ạ Đ đã gây ch n th ặ ấ ộ chúng cũng nh nh ng hành vi b o l c. ư ữ ng n ng n cho đ t n ề ạ ự
ạ ự ủ ụ
Gandhi phê bình c hai, hành vi c a ng ườ ả i n. Ông vi ớ ư ạ ộ
ng nh ng cu c b o đ ng. Bài này ban đ u b ph n đ i trong đ ng, nh ng đ ủ i Anh và b o l c ph c thù c a t m t bài phân u cùng v i nh ng n n nhân Anh và lên án ế ượ c ộ ườ Ấ ữ ữ ố ư ạ ả ầ ả ộ ị
ả ấ ế
ạ i vì s kì th c a ng ộ ấ ả ữ i n không mang t ộ ườ ề ị ủ
i. ộ ừ
ớ ứ
ẩ ệ ậ ự ố Nh ng sau cu c tàn sát l n và b o l c này, Gandhi nh n th c đ ạ ự ị
ị ủ ộ i n ch a đ ư ượ ậ
ấ ả ấ ả
ả tr và quy n qu n lí t ề ch ( c là ượ c chu n b cho vi c kháng c s đông, mà s cai ự đây ờ t c nh ng c quan ch toàn ườ Ấ i Anh đích th t tàn ác và nó có b n ch t là đàn áp. Gandhi gi ữ ơ ự ủ svarāj), nghĩa là s t ự ự ủ
ộ ầ ệ ượ
ấ ượ ộ All India Home Rule League). Ông đ
ố ướ ự
ạ ộ c t ế
ch c l ứ ạ ớ ả ạ ộ ượ ổ ể ở
ậ ch c có giai c p c a các u ban đ ấ ủ
ượ c đ n gi ế
m t t ả ể ế ờ ệ ố ớ
ố ồ
ặ ậ svadeshi) - nghĩa là t y chay nh ng s n ph m ngo i lai, đ c bi ữ ệ ạ ặ ả
ở ộ ẩ ệ ớ
khadi, c a ông, khuyên t ẩ nhà, đ ấ ạ ự ẩ ự ủ ấ ả c g i là ọ ườ Ấ ượ
ộ ệ t c các ng ế ồ ả ủ
ể ệ ả ủ ư ữ
ế ắ
ữ
ườ ườ ữ ề ằ ờ
ệ ẩ ả
ừ ứ ẩ ơ
ỷ ỏ ệ ố
ươ
ư
ể ộ ộ ộ
ự ệ ạ ự ươ ề
ế ị
ữ đây, nh m t ng ỷ ỏ ủ ể ủ ườ ư ộ ờ
ch p thu n sau m t bài thuy t gi ng c a Gandhi mà trong đó, ông đ cao ậ ề ủ ệ nguyên t c là t c bi n t c nh ng hành vi b o l c đ u có h i, không th đ ạ ự ể ượ ắ minh[3]. Ng i Anh, và không nên ự ườ Ấ tr ng ph t công dân Anh vô t ạ ư không ch ng ỉ tr c a ng ườ chú tâm đ n vi c giành quy n t ề ự ị ế ệ chính quy n n Đ , v n đ n tr ng thái t ạ ế ộ ươ ề Ấ v n v m t cá nhân, tâm linh và chính tr . ị ề ặ ẹ ự ị c b u làm ch t ch h i Liên hi p T tr Tháng 4 năm 1920, Gandhi đ ủ ị c trao uy quy n ch p hành Toàn n Đ ( ề Ấ 1921. D i s lĩnh đ o c a Gandhi, trong đ ng Qu c dân Đ i h i tháng 12 năm ạ ủ ả ự i v i m t hi n pháp m i có m c đích là t Qu c dân Đ i h i đ ố ớ ụ ộ phí trên danh nghĩa. ch . Ai cũng có th tr thành đ ng viên sau khi đóng m t l ủ ộ ệ ỉ ậ c thành l p nh m c i thi n k lu t M t t ỷ ệ ả ằ ộ ổ ứ không có đ nh hình và khu ch và ki m soát nh ng phong trào t ế tr ị ừ ướ ữ ể ớ ứ tán, chuy n bi n đ ng t ch c tinh du s ít thành m t đ ng l n v i s c ộ ả ừ ộ ổ ứ lôi cu n toàn qu c. Gandhi m r ng m t tr n b t b o l c, bao g m chính sách ố "b n qu c" ( t là ố ả nh ng s n ph m Anh. Liên h v i chính sách này là s ng h vi c mang y ữ ả i n ăn d t ph c t ủ ụ ự ệ ở m c nh v y thay vì dùng đ v i c a ng i Anh. Gandhi khuy n cáo toàn dân, ườ ư ậ ặ nam cũng nh n , m i ngày dành chút th i gian đ d t v i ng h phong trào ộ ờ ỗ ộ ậ [4]. Đây là chi n thu t nh m kh c sâu k lu t và s c ng ự ố đ u tranh giành đ c l p ỉ ậ ằ ấ ậ i hoài bão, và bao hi n đ lo i tr nh ng ng i không có thi n ý và nh ng ng ể ạ ừ ườ ế ệ m t th i đi m mà nhi u ng g m ph n vào phong trào ữ i cho r ng, nh ng ồ ụ ữ ể ở ộ vi c làm nh v y không đáng tr ng cho ph n . ụ ữ ọ ư ậ ệ Thêm vào vi c t y chay các s n ph m Anh, Gandhi cũng khuy n khích ế ẩ dân chúng t y chay các c quan giáo d c và pháp tòa Anh, t ch c không làm ụ thuế và hu b nh ng danh hi u, huy ch i không đóng cho chính quy n, t ữ ừ ề ộ c s c lôi cu n và thành công r ng ng trình m i này đã đ t đ ng Anh. Ch ch ố ạ ượ ứ ớ ươ x a nay. Nh ng khi phong trào v a i n ch a t ng có t l n, gia l c cho ng ừ ừ ư ư ừ ườ Ấ ự ớ đ t đ nh đi m thì đã ch m d t m t cách đ t ng t vì m t cu c xung đ t b o l c ộ ạ ự ạ ỉ ộ ộ ứ ấ Uttar Pradesh vào tháng 2 năm 1922. Lo ng iạ i th xã Chauri Chaura, bang t ị ạ ể ng ti n b o l c và tin ch c r ng s vi c này có th phong trào s quay v ph ắ ằ ệ ẽ ấ t c nh ng công trình c a mình, Gandhi li n hu b chi n d ch b t l t đ t ề ậ ổ ấ ả [5]. Gi c đi m c a mình, Gandhi i đã phô bày nh ph c tòng ượ ụ 10 tháng 3 năm 1922, b đ a ra tòa vì lí do gây lo n và k t án b b t b tù ngày ạ ị ư ị ắ ỏ ế
ị ầ ị ỏ
ngày ấ ầ ả ắ ầ ừ
c th tháng 2 năm ộ
Không có nhân cách hùng m nh c a Gandhi đ ki m ch các ng ế ầ sáu năm tù. Đây không ph i l n đ u Gandhi v b tù nh ng là l n b giam c m ư ả ầ 18 tháng 3 năm 1922, ông ng i tù kho ng hai năm và lâu nh t. B t đ u t ồ ru t th a ừ . đ ả ượ ể ề
1924 sau m t ca m viêm ộ ạ ạ ộ ắ ầ
ượ ỡ c d n đ u b i ầ
ẫ ng h vi c đ ng tham d c quan l p pháp. Phái th hai đ ậ ứ ộ ả ự ơ ồ ộ ệ
ộ ữ ẫ ố ạ
ị ờ ắ ế
ộ ộ ằ ệ ữ ữ
ầ ả ạ ổ ườ ồ i đ ng ủ s , đ ng Qu c dân Đ i h i b t đ u tan v , phân thành hai phái trong th i gian ờ ố ự ả ở Chitta Ranjan Das và Motilal Nehru, ông ng i tù. M t phái đ ở c d n đ u m i ầ ủ ượ Chakravarti Rajagopalachari và Sardar Vallabhbhai Patel, ph n đ i vi c này. ệ ả m nh m trong ồ n Đ giáo Thêm vào đó là vi c h p tác gi a tín đ và H i giáo ẽ Ấ ệ ợ ồ ố đây sa sút. Gandhi tìm cách b c c u n i nh ng chi n d ch b t b o đ ng gi ộ ấ ạ ầ t này b ng nhi u ph nh ng đi m sai bi ự ng ti n, bao g m m t cu c tuy t th c ồ ệ ề ệ ể ế[6]. ba tu n mùa thu năm 1924, nh ng ch v i k t qu h n ch ư
ộ ố ữ ộ ồ
ầ ế
ọ ế ậ ế
ở ố
ố ấ ầ ị
ề
ộ ủ ộ ồ ự ẩ ệ
ủ ả ủ ộ ế ẩ ế ộ ị
ọ
ố ả ả ẽ ố ầ ề ặ ế ộ ị
ớ ớ ụ
Ngày 26 tháng 1 năm 1930 đ ươ ỉ ớ ế 2.2.4 : Nh ng năm 1930: H i đ ng Simon và cu c hành trình mu i: ộ th p niên 1920 -30, Gandhi đ ng bên Trong h u h t nh ng năm thu c ữ ứ ữ ả ngoài ánh đèn công chúng. Ông chú tr ng đ n vi c gi i quy t cái nêm gi a đ ng ệ ả Swaraj và Qu c dân Đ i h i, và khai m các ph ng pháp ch ng kì th dân vô ị ươ ạ ộ ố u, thi u h c và nghèo đói. Ông tr v đ a v hàng đ u vào năm giai c p, u ng r ở ề ị ọ ế ượ ế c đó, chính quy n Anh đ c m t h i đ ng c i cách hi n 1928. M t năm tr ả ộ ề ử ộ ộ ồ ướ i n nào i s lĩnh đ o c a Sir John Simon mà không có tên m t ng pháp d ườ Ấ ạ ướ ự trong h i đ ng. K t qu c a vi c này là s t y chay h i đ ng c a các đ ng n ả Ấ ộ ồ ạ ộ Calcutta vào Đ . Gandhi thúc đ y m t ngh quy t thông qua Qu c dân Đ i h i ề tháng 12 năm 1928, kêu g i chính quy n Anh đ m b o đ a v ch quy n ủ ị (dominion status) trong vòng m t năm ho c là s đ i đ u m t chi n d ch b t ấ b o l c m i v i m c đích giành đ c l p hoàn toàn cho đ t n ạ ự ạ ộ Ấ ộ ậ ượ ộ
ộ
ộ
ị ộ c. ấ ướ c Qu c dân Đ i h i n Đ - lúc đó đang ố ượ ưở c t ng ỉ ệ ổ ứ ỗ ch c n ữ c ho c ti n đ n vi c trao quy n xã h i chính tr cho ị t c nh ng t ặ ấ ướ ữ ộ ế ề ệ
ữ
Nh đã tuyên b tr ộ ư
ế ố ị
ố ề ư ữ ụ ế ả ị
ả
c t ư ố ể ề ỏ
ữ ấ ố ị
ể ề ộ
ế ở
ộ
ộ ọ ạ Lahore - đ cao là ngày k ni m đ c l p n Đ . Nó đ i h i h p t ộ ậ Ấ ề ni m b i h u h t t ch c chính tr n Đ khác, nh ng t ổ ứ ị Ấ ế ấ ả ở ầ ệ l c giành đ c l p đ t n ế ộ ậ ự nh ng c ng đ ng khác nhau. ồ ộ c đây, vào tháng 3 năm 1930, ông phát đ ng m t ộ ố ướ chi n d ch kiên trì chân lí ph n đ i thu mu i,ông đ a ra 11 yêu sách n i ti ng, ổ ế ế ả và th nh ng tù chính tr đã b k t án đòi th c dân Anh ph i c i cách v kinh t ị ế ả ả không ph i vì hành đ ng b o l c. Ông còn đ a ra yêu sách đòi chính quy n th c ự ạ ự ề ộ i n đ ả do s n dân Anh bãi b chính sách đ c quy n v mu i, đ cho ng ườ Ấ ượ ự ề ộ ng Irwin bác b , xu t và mua bán mu i . Khi nh ng yêu sách trên b phó v ỏ ươ Gandhi đã chính th c phát đ ng chi n d ch “ đ kháng b t b o đ ng” đ ph n ả ị ộ ứ ấ ạ đ i. Đ u tiên đ ố Salt March) đ nế c nh n m nh b i cu c Hành trình mu i ( ấ ầ ộ ạ ượ ố ừ 21 tháng 3 đ n ế 6 tháng 4 năm 1930. Ông đi b 300 km Dandi n i ti ng kéo dài t ổ ế Ấ Ahmedabad đ n Dandi đ l y mu i cho riêng mình. Hàng nghìn dân chúng n t ừ ể ấ ế ố
ế
ế ộ ị ớ ế
ả Lord Irwin, quy t đ nh th ề ươ ượ ạ ố ơ ế ị
Đ tham gia cu c hành trình đ n b bi n này. Hành trình mu i này là m t trong ộ ộ ờ ể i b nh ng chi n d ch thành công nh t c a ông v i k t qu là h n 60.000 ng ườ ị ấ ủ ữ b t giam. Chính quy n, đ ượ ng ng l c đ i di n qua ệ ắ v i Gandhi. ớ Hi p ấ
t c nh ng tù nhân chính tr đ bù cho vi c đình ch c m i sang Anh tham d cách ng Round Table Conference) t
ạ ố ộ
ờ ớ ư ấ ọ ỉ ư ủ ế
ả ườ ư ộ ự ữ ể
ộ ơ ừ ườ ế
transfer of power). Ngoài ra, ng ớ ể i th a k Lord Irwin là ạ ắ ầ ủ ữ ể ế ộ ị
1931. Trong đó, chính c Gandhi-Irwin đ c đóng d u tháng 3 năm ệ ướ ượ ỉ quy n Anh đ ng ý th t ệ ả ấ ả ồ ề ị ể ữ ự cu c v n đ ng b t ph c tòng. Thêm vào đó, Gandhi đ ụ ấ ộ ộ ậ ượ ườ ạ h i ngh bàn tròn ( i đ i i ạ Luân Đôn v i t ộ ị di n duy nh t c a Đ ng Qu c Đ i. H i ngh này là m t th t v ng cho Gandhi ấ ủ ộ ệ ị ữ i theo ch nghĩa dân t c b i vì nó ch l u ý đ n nh ng cũng nh nh ng ng ở ữ ư ộ ng cũng nh nh ng nhóm thi u s n Đ h n là m t s phó truy n ti u v ề ố Ấ ươ ể Lord quy n l c ( ề ự Willingdon đã b t đ u m t chi n d ch m i đ đàn áp nh ng đ i bi u ch nghĩa dân t c.ộ
ở ề Ấ ộ ế ụ
ề Gandhi tr ị ắ
ủ ườ ấ ợ ả ộ
ị 1932, qua chi n d ch c a ế
ả ệ ề
ộ ớ ả ế ể ả ố
ề ữ ắ ầ ộ
ự ậ ệ ượ ộ ệ ố
ố ằ ộ ơ ườ
ị ng l ạ ộ ế
ụ i Dalit ch i ngo n b n c u ( ở ủ ữ ệ ọ
ệ ờ ả ủ
ố ự ạ Ấ ườ ủ ự ệ ể
v n Đ ti p t c phong trào b t h p pháp.M t l n n a, ữ ộ ầ ằ ng c a ông b ng Gandhi b b t giam, và chính quy n tìm cách đ p tan nh h ủ ậ ưở c này không i đi theo ng h . Chi n l cách cách li hoàn toàn ông và các ng ế ượ ữ c a nh ng ủ B. R. Ambedkar - lĩnh t hi u qu . Năm ệ ụ ủ ả i Dalit - chính quy n đ m b o cho dân ti ti n Dalit nh ng khu b u c riêng ng ầ ử ườ trong hi n pháp m i. Đ ph n đ i vi c này, Gandhi b t đ u m t cu c tuy t ệ ộ ệ ế th c 6 ngày vào tháng 9 năm 1932, thành công trong vi c bu c chính quy n ti p ng qua trung gian là ông nh n m t h th ng công b ng h n qua s th ự ươ ả ầ cricketer), sau trở Palwankar Baloo, v n là m t ng ơ thành nhà chính tr . Đây cũng là kh i đi m c a m t chi n d ch m i c a Gandhi ị ớ ủ ủ ể i đ v i m c đích c i thi n cu c s ng c a dân ti ti n, nh ng ng c ông g i là ườ ượ ộ ố ớ ộ 8 tháng 5 năm 1933, Gandhi b t đ u m t cu c Harijan, "con c a tr i Hari". Ngày ộ ắ ầ tuy t th c 21 ngày đ ph n đ i s đàn áp c a ng i n Đ . Mùa hè i Anh t ả ộ năm 1934, ông ba l n b m u h i không thành công. ị ư ạ ể ử ạ ầ ố ề ậ ấ ậ
ờ ả
ủ ế
ả ộ ẽ Ấ
ố ớ ả ủ ố
ộ ề ở ữ ạ ả
ủ ụ ề
ề ậ ự ố ộ ả ầ ạ ừ ợ
ị Khi Đ ng Qu c Đ i tranh lu n v tuy n c và ch p nh n quy n chính tr ả ề d i k ho ch liên bang, Gandhi quy t đ nh r i đ ng. Ông hoàn toàn không ướ ế ạ ế ị ch ng đ i ph ng án này c a đ ng nh ng c m th y r ng n u ông rút lui thì ấ ằ ả ố ươ ố ư ể ộ ng dân n Đ s ng ng đè nén toàn th h i ng c a ông đ i v i th hình t ư ườ ủ ượ viên c a đ ng v n có b n ch t đa d ng: thành viên theo ch nghĩa c ng s n, xã ả ấ ủ ả h i, công đoàn, sinh viên, tôn giáo b o th , kinh doanh và quy n s h u. Gandhi ủ ộ cũng không mu n mình là m c tiêu c a s tuyên truy n c a chính quy n Anh ủ ự khi lĩnh đ o m t đ ng đã có l n t m th i th a nh n s phù h p chính tr v i ị ớ ờ chính quy n Anh. ạ ề
ắ ạ
Gandhi tr v đ a v lĩnh đ o năm i ở ề ị ch t ch và Đ ng Qu c Đ i đang h p t ố ứ 1936 khi Jawaharlal Nehru n m ch c ố ọ ạ Lucknow. M c dù Gandhi mong mu n ủ ị ị ạ ả ặ
ệ ệ ệ ố
ộ ậ ng lai, nh ng ông không ngăn đ ệ ượ
ư ộ là m c tiêu. ụ
ệ ế
ằ ứ ộ ố ử
ố ơ ả
ắ ữ ậ ả ề ộ ệ ể ủ ị ề ừ
ộ ọ ư ệ ạ ớ ấ ạ ự ấ ộ ộ
ố ắ ủ ề ả ơ
i tham gia và trong năm đ u gi ị ữ ầ
ườ ữ ệ ậ
ở ẩ ề ữ
ư ứ ặ ị
ch c hàng lo t đ ỉ ừ ứ ượ ạ
ả ả ữ ư ệ
ủ ứ
ử ộ ộ ữ ậ Ấ ế ặ
s t p trung tuy t đ i vào vi c giành đ c l p, không chú tâm vào vi c suy đoán ự ậ v chính quy n n Đ t ố c vi c Đ ng Qu c ề Ấ ề ả ộ ươ ọ ch nghĩa xã h i Đ i ch n ủ ạ ậ Gandhi cũng phê bình Subhas Chandra Bose và vi c ông thăng ti n, nh m ộ ch c ch t ch vào năm 1938. Trong khi m t s s gia cho r ng đây là m t cu c tranh quy n gi a hai nhà lĩnh đ o l n thì Gandhi c b n ph n đ i vi c Bose ượ c không th a nh n nguyên t c b t b o l c cũng nh dân quy n, hai đi m đ Gandhi xem là n n t ng cho cu c đ u tranh. Nguy n v ng phát đ ng m t cu c ộ kh i nghĩa kh p n i ch ng chính quy n Anh c a Bose không hàm dung vi c ệ ề ữ chu n b không dùng b o l c c a nh ng ng ườ ạ ự ủ quy n ch t ch, Bose t p trung vào vi c đ a nh ng ng ắ i thân c n lên n m ủ ị ư ậ nh ng ch c quan tr ng. ọ ứ ờ c nh m ch c l n th hai m c dù b Gandhi ch trích, nh ng r i Bose đ ứ ầ ậ ạ ể t c nh ng thành viên ch c cao khác t Đ ng Qu c Đ i khi t ấ ả ữ ứ ố b nh ng nguyên t c Gandhi đã đ a vào trong nh ng năm ph n đ i vi c ông t ắ ố t c nh ng ng c viên c a Đ ng Qu c đ u ầ th p niên 1920 ả ấ ả Đ i t ế Th chi n th haiứ ể ượ ầ
c b u. ự ị
ố ắ ệ ạ
ế ế ậ ố ữ ả ớ
ộ ớ ữ
i tuy t th c m t l n n a. ố ừ ỏ ữ . Năm 1938-1939, t ậ ch c khi Qu c h i ph n đ i s sáp nh p n Đ m t m t vào ố ự ả ố ộ ạ ừ ứ mà không tham v n nh ng đ i bi u đ ữ ạ ấ Gandhi ti p t c cu c đ u tranh ch ng s kì th dân Dalit, khuy n khích ố ấ ộ ế ụ i gia khác. Ông cũng c g ng ki n l p m t vi c d t tay và các ngành kĩ ngh t ộ ệ ệ ị h th ng giáo d c m i thích h p cho nh ng vùng thôn dã. Gandhi s ng gi n d ợ ụ ệ ố trong nh ng năm này trong m t thôn làng trung tâm n Đ v i tên Sevagram. ộ Ngày 3 tháng 3 năm 1939, ông l ạ Ấ ộ ầ ữ ự ệ
Đ c qu c xã Th chi n th hai bùng n năm 1939 khi ố ế ế ứ
ế ứ ồ ổ ớ ạ
ệ ữ ủ ự ố
ể ụ ự
ế do dân ch này b ph nh n t ủ ớ ị ắ ộ ủ ộ
ọ ế ậ ạ Ấ ụ ụ ủ
ủ ề
ồ n Đ giáo và H i giáo ồ ẳ ộ
Ấ ả ế ầ ộ ị
xâm l n ấ Ba Lan. Gandhi hoàn toàn đ ng c m v i n n nhân c a s xâm chi m này. Sau khi cân ả ố ằ Ấ i đ ng nghi p trong Qu c h i, ông công b r ng n nh c kĩ cùng nh ng ng ộ ườ ồ do dân Đ không th tham gia m t cu c chi n v i m c đích b ngoài là giành t ề ộ ộ i n Đ . Gandhi nói r ng ch trong khi chính t ằ ự ủ i Anh n u h cho ông th y cách áp d ng m c đích c a cu c ông s h tr ng ộ ườ ẽ ỗ ợ ấ ủ chi n t i n Đ sau chi n tranh. Ph n ng c a chính quy n Anh hoàn toàn ph ả ứ ế ộ ế ạ Ấ . Khi đ nh. H b t đ u t o s căng th ng gi a môn đ ữ ọ ắ ầ ạ ự ị chi n tranh ti n hành, Gandhi nâng cao yêu c u, th o m t ngh quy t kêu g i ọ ng ế ườ
ộ Quit India). ế ị
ự ự ườ ờ ướ Ấ ệ ố
ấ ủ i Anh r i n ị ả ạ ộ ớ ườ ậ ộ ố ố ộ
ộ ố ằ ố ỉ
ế i Anh "R i n Đ " ( ờ Ấ ả Đây là s ph n đ i quy t đ nh nh t, c c l c nh t c a Gandhi và đ ng ố ấ ự Qu c dân Đ i h i v i m c tiêu xác nh n vi c ng c n. Gandhi ụ i trong Qu c h i và m t s nhóm chính tr khác - thu c c hai b m t s ng ị ộ ố ườ m t, theo Anh và ch ng Anh - ch trích. M t s ng i ườ ặ Anh trong th i đo n chi n đ u sinh t c a h là m t vi c phi đ o đ c trong khi ộ ế ạ ả i cho r ng, đ i l p ng ạ ộ ố ậ ứ ử ủ ọ ệ ấ ờ
ề ự ư
ầ ổ ệ ủ ẻ
là b ố ằ ọ ủ ủ ả i cho r ng Gandhi ch a th c hi n đ yêu c u. Nhi u đ ng i khác l m t s ng ạ chính tr ph n đ i l i kêu g i c a Gandhi. Ngoài s c kho và tu i tác ra, đây có ứ ố ờ l ẫ ẽ
ộ ậ ấ ẫ
ấ ở ờ
ạ ặ ướ ự ị c ti n d n cu i cùng c a Gandhi. ộ ớ ự ắ ườ
ộ - v i s b t giam s đông và b o l c ố i kháng c b sát h i ho c b th ộ ậ
i Anh trong th ườ ỗ ợ
c đ m b o t ế ậ
ộ ể ượ ả ậ ờ
ỉ ạ ự ậ ứ ể ằ ạ
ơ
ủ ậ ự ỉ ậ ể ộ ữ ố
ộ ố ườ ả ị ướ ế ộ ớ Nó đã d n kh i m t cu c v n đ ng đ u tranh giành đ c l p n Đ l n ộ ậ Ấ ứ ộ ư m t m c đ ch a nh t cho đ n bây gi ạ ự ở ộ ế ng d i nòng súng t ng có. Hàng nghìn ng ị ươ ừ i đ u tranh giành đ c l p b b t giam. Gandhi c nh sát, và hàng trăm nghìn ng ị ắ ả ườ ấ ế và nh ng ng i h tr ông nói rõ r ng h s không giúp ng ọ ẽ ườ ữ ằ do ngay l p t c. Gandhi th m chí nói chi n n u n Đ không đ ả ự ế Ấ ộ ườ ng r ng không th đình ch cu c v n đ ng trong th i đi m này ngay trong tr ộ ằ h p nh ng hành vi b o l c cá nhân x y ra. Ông cho r ng, tình tr ng "vô chính ợ ả ữ ch c" xung quanh ông "nguy hi m h n là vô chính ph th t s ". Ông ph có t ổ ứ ủ t c nh ng thành viên Qu c h i và dân chúng duy trì k lu t hòa bình yêu c u t ầ ấ ả và "làm hay ch t" vì t ế ự
Gandhi và toàn b ban ch p hành Qu c h i b b t giam ngày
i ạ Mumbai b i l c l
ổ ớ ữ
do tuy t đ i. ệ ố ộ ấ ố ng quân đ i n ở ự ượ i ạ ế ủ ệ ộ ợ
ờ ườ ơ ị
ồ ứ ứ ẻ
ổ ầ ề
ổ ộ ộ ự ệ ượ ế ể ế ượ ỏ ầ ủ ẫ
9 tháng 8 ộ ị ắ c Anh. Gandhi b giam hai năm năm 1942 t ị ộ ướ ấ ạ Pune. T i đây, Gandhi tr i qua nh ng n i kh l n nh t trong đi n Aga Khan t ỗ ả c a cu c đ i, đó là cái ch t c a v Kasturbai ch vài tháng sau khi Mahadev ỉ ủ c ông xem nh con trai - ch t vì b nh i máu c tim vào i th kí đ Desai - ng ế ư ư ượ c th tr tu i 42. Gandhi đ c khi chi n tranh ch m d t vì s c kho sa sút và ấ ế ả ướ t. Chính quy n Anh không mu n ông ch t trong tù vì đây là m t ca m c n thi ố ể t kh i t m ki m m t s ki n có th làm lòng căm ph n c a công chúng v soát.
M c dù s đàn áp tàn nh n này mang đ n m t tr ng thái tr t t ế ự t ậ ự ươ
ố
ặ ộ ụ ườ ấ
ề ộ
ườ ườ ữ
c th . Sau 90 năm ph n đ u, t ứ ể ố ộ do gi ự ị ượ ả ấ ầ
ng đ i ố ộ ạ ẫ ớ 1943, nh ng phong trào "R i n Đ " đã thành công v i t i n Đ cu i năm ộ ờ Ấ ạ Ấ ư ữ nh ng m c tiêu c a nó. Khi chi n tranh ch m d t, ng i Anh đã đ a ra nh ng ư ủ ữ ế c chuy n đ n tay n Đ . Gandhi đình d u hi u rõ ràng là quy n cai tr s đ Ấ ị ẽ ượ ấ ế ệ i tù i lĩnh đ o Qu c h i và kho ng 100.000 ng ch cu c đ u tranh, nh ng ng ả ạ ỉ ộ ấ chính tr đ Ấ đây n m trong t m tay n ằ ờ ấ Đ .ộ
kh ố ữ ướ ế ạ
Gandhi khuyên Qu c h i t ủ ề ớ
ấ ư ự
ng có th x y ra. Gandhi c nh cáo s ự t p h p ậ
ượ ộ ả ồ ầ
ư ề ố
i c m đ u không nh ng mu n l p chính quy n nhanh nh ỏ ề ề ữ ữ
ườ ầ i Anh trao quy n l phái đoàn chính ph Anh năm minh H i giáo ( ồ trung ươ nh ng liên bang có s đông ng ữ i mà Qu c h i không nghe l ỏ ờ ộ đ o) vì nh ng ng ầ ạ có th khi ng ườ ể ủ c nh ng đ ngh trong k ho ch c a ộ ừ ị ề 1946 vì ông r t nghi ng vi c chia quy n v i Liên ờ ệ ề Muslim League) cũng nh s phân chia và h gi m chính quy n ạ ả c đ ngh dành cho ợ đ ể ả ị ề i H i. Tuy nhiên, đây là m t trong nh ng l n ít ữ ườ ố i Gandhi (nh ng không đ t câu h i v quy n lĩnh ặ ư ả Mohammed Ali ố ậ i, mà còn mu n ngăn c n ố ề ạ
ớ ả ạ ị ố
ạ ộ Jinnah và Liên minh H i giáo đ t v trí ngang hàng v i đ ng Qu c dân Đ i h i, v n có b n ch t dân t c và hi n th h n. ố ồ ộ ệ ả
ế ơ ơ ị ạ
i theo H i giáo nh nh ng bang có nhi u ng ấ ờ ữ ồ ở ề
ế
ng pháp duy nh t đ ộ ố ừ ươ
ồ ộ ộ ượ ộ
ữ
ộ ế ướ ế ố ậ ồ Ấ ố ộ ế
ả ự
ồ ậ
ệ i đáp t ả ệ ấ ậ t nh t, và ấ
ộ
Trong th i gian 1946-1947, h n 5000 dân b sát h i. Liên minh đ ượ ủ c ng ư Punjab, Bengal, h m nh ườ ạ ộ Sindh, NWFP (North-West Frontier Province, Pakistan) và Baluchistan. K ho ch ạ c ban lĩnh đ o Qu c h i th a nh n là ph phân chia đ ấ ể ạ ngăn c n m t cu c n i chi n l n gi a môn đ n Đ giáo và H i giáo. ữ ế ớ ả ộ t rõ Gandhi s ph n đ i c c Nh ng nhà lĩnh đ o c c u c a Qu c h i bi ố ự ả ạ ố ự ủ ẽ ế l c s phân chia, nh ng h cũng th a bi t là Qu c h i không ti n b c n u ừ ư ọ ự ự không có s tho thu n c a ông vì s h tr trong đ ng và toàn qu c dành cho ố ự ỗ ợ ậ ủ ả i b n đ ng nghi p thân c n nh t c a ông đã Gandhi r t sâu r ng. Nh ng ng ấ ủ ườ ạ ữ ộ Sardar Patel cố ch p nh n vi c phân chia nh ph ố ươ ư ấ ế ng duy nh t đ tránh cu c n i chi n. g ng thuy t ph c Gandhi đây là con đ ộ ấ ể ụ ắ c th c hi n này. Gandhi cu i cùng xuôi lòng, tán đ ng b ồ ự ế ố ng án gi ườ ướ
ộ ả ưở
ề ộ ủ ấ ệ ng l n trong các c ng đ ng n Đ giáo và H i giáo t ồ Ấ ớ ỉ ự ệ
ạ ế ố ị ệ ấ ả ữ
ồ ứ Ấ ườ ậ ứ ằ
ầ ớ ở
ườ Ấ ộ
ồ ở
ớ
ộ , Kì-na giáo, đ o Parsi ấ ộ ố i H i giáo ườ , Ph t giáo ậ Ấ i n giáo, ườ Ấ - l ố ạ ư ộ
ệ
ợ
ạ c ki n l p t ế ậ ừ ộ
ượ c g i là Tây và Đông Pakistan, và gi đây t ươ ọ ờ
ớ ộ ậ
ề ỉ ơ ồ
ộ ạ ứ ạ ự Ấ ệ ấ
ữ ố
i ạ Gandhi có nh h ộ ng truy n ch s hi n di n c a ông thôi cũng đ ch m d t các cu c n Đ . T ệ ủ ộ ươ Ấ t t b o đ ng. Ông ph n đ i k ch li t c nh ng k ho ch phân chia n Đ thành ộ ộ ả ạ i H i giáo hai qu c gia đ c l p. Liên minh H i giáo lu n c r ng thi u s ng ể ố ộ ậ ồ ồ ố ộ s b b c áp m t cách có h th ng b i ph n l n môn đ n Đ giáo trong m t ộ ồ Ấ ệ ố ộ ẽ ị ứ i theo H i giáo là qu c gia n Đ th ng nh t, và m t qu c gia riêng cho ng ộ ố ố ồ ố ấ trung tâm n Đ - v n i pháp h p lí. Tuy nhiên, nhi u ng m t gi ố Ấ ề ợ ả ộ , Kitô đ o Sikhs chung s ng v i ng ạ ạ ố i mu n m t qu c gia n Đ th ng nh t. Nh ng Jinnah giáo và đ o Do Thái ạ ố ra l nh h tr r ng rãi các vùng Tây Punjab, Sindh, NWFP và Đông Bengal, t ấ t ỗ ợ ộ ứ ở ớ Pakistan và Bangladesh ngày nay. X s m i c nh ng vùng đã h p thành d ng ữ ả các vùng Đông và Tây n Đ . Ban i theo H i giáo đ c a ng Ấ ồ ườ ủ ng ng v i Pakistan và đ u nó đ ư ượ ầ ớ Bangladesh. Ngày trao quy n chính tr , Gandhi không ăn m ng đ c l p cùng v i ừ ị công chúng n Đ mà ch đ n đ c t ế i Kolkata, đau bu n v s phân chia và ti p ề ự ộ t c công vi c nh m ch m d t b o l c. ằ ụ 2.3 : nh ng nguyên lí s ng: “ Satyagarha”- kiên trì chân lí: ắ
ủ i th c hi n vi c này đ ự ấ
ệ ự
ng đ i th ; ông ta không tìm cách hu di ườ ươ ủ ộ
Satyagraha- kiên trì chân lí hay còn g i làọ Nguyên t c chính c a Gandhi là c g i là m t ộ Satyagrahi. “Ch pấ ượ ọ ệ ườ ổ i ch p trì chân lí không t n ấ ườ ể i ch p trì i y. M t ng t ng ấ ườ ấ ệ dùng súng. Không có lòng sân ác ho c b t c tâm b t thi n ặ ấ ứ ấ
Ch p trì chân lí và ng trì chân lí không ph i là năng l c th ch t. Ng ấ ả th ỷ ệ ố chân lí không bao gi ờ nào khác khi ng d ng ch p trì chân lí”. ụ ứ ấ
ấ ự ụ ộ
ừ ướ ụ ộ ỉ ế
ị ở ộ ữ ấ ậ
ầ kh ừ ạ ấ ệ ằ ự ự
ặ
ự ạ ấ ầ
Chân lí (sa. satya), B t h i ụ ộ ẽ sāṃ ) và Kh h nh ủ ắ ấ ạ (sa. ahi
ư Lúc đ u, Gandhi xem Ch p trì chân lí nh là kháng c th đ ng, nh ng ư c cách dùng này, b i vì đ i v i ông, "th đ ng" ch đ n m t ộ sau ông t ố ớ ư tr ng thái th a nh n đ nh m nh, m t cách th m nh n nh ng gì b t công và nh ầ ậ ạ "kháng c ". Theo Gandhi, kháng c đòi v y, nó h th p năng l c n m trong t ừ ậ thái anh hùng và năng n h n là tr ng thái th đ ng ho c khoan h i m t t ộ ư ỗ ơ ỏ ng. Ba thành ph n chính c a nguyên t c Ch p trì chân lí s làm sáng t nh ỏ ự s ượ ổ ạ (sa. tapas) vi c, đó là ệ 2.3.1 Chân lí:
Gandhi phân bi ố ạ
ệ ấ
ng đ i - mang khái ni m th c d ng đ ệ ự ụ ợ ấ ườ ắ
ọ ơ ế ươ ệ
ệ ệ ố
ặ ặ ng v ấ
ọ ự ỉ
ng nào đ ng g n chân lí tuy t đ i h n. ầ
t hai lo i chân lí, chân lí t ng h p Ch p trì chân lí thì chân lí t ươ ố ề ượ ệ ố ủ ố ươ ự ụ ệ ố ơ ễ ứ ị ấ ườ ặ
i ta ầ c hàm dung trong hai thành ph n ấ ị ậ ớ
Nh ng, đ không b t m màn vô minh và huy n giác mê ho c, ng ph i gi ữ ả khác c a Ch p trì chân lí, là B t h i và Kh h nh. ủ i lu t nh t đ nh. Chúng đ ấ ạ ượ ổ ạ
2.3.2 B t h i: ấ ượ ể ạ ộ ộ ỉ
ấ ạ
ệ ố ng đ i và chân lí tuy t đ i. ươ ng đ i đóng vai trò chính. Trong Trong tr ố ể nguyên t c Ch p trì chân lí, chân lí t ng đ , Brahman ho c chân lí tìm chân lí - quan tr ng h n các khái ni m v Th ặ ề tuy t đ i. Trong khi khái ni m chân lí tuy t đ i c a Gandhi b nh h ưở ị ả ng đ i, nh c s c a ch p trì m t siêu hình thì m t khác, khái ni m chân lí t ư ơ ở ủ ệ i r t khoa h c và chính xác. Ch qua s áp d ng và th c nghi m ta m i chân lí, l ớ ệ ạ ấ c l p tr t đ bi ườ ế ượ ậ ư ể nh ng gi ữ ấ ấ ạ B t h i cũng đ ạ ế ẫ ắ ấ ạ ậ ợ
c hi u là B t b o đ ng. Theo Gandhi, ch m t con ấ ỉ ng này mang tên B t h i. Theo ông, ch ng d n đ n chân lí, và con đ ườ ụ Dharma. Nguyên t c b t ắ ấ ớ ể ủ ự ố đ ườ nguyên t c b t h i m i hòa h p v i quy lu t vũ tr là h i toàn h o đòi h i m t ni m tin vào tính nh t th c a s s ng. ề ớ ộ ả ạ ấ ỏ
ấ ắ ệ ủ
ỏ ủ
ả ể ượ ị ụ ể Theo nguyên t c Ch p trì chân lí, sinh m nh c a toàn th đ ư ậ ườ ệ
c đ t cao ặ h n sinh m nh c a cá nhân và nh v y, nó đòi h i m t t m lòng v tha và vô ệ ộ ấ ơ uý. Đ đ t đ ự c đ ng c p này, ng i ta ph i tu luy n thân tâm, c th là th c ấ ể ạ ượ ẳ hi n các phép tu kh h nh. ổ ạ
đây - có nguyên nghĩa theo c d ch là Kh h nh ổ ạ Ấ
ở ể ố ướ ự
n Đ giáo ộ c đây. Thu t ng ậ ố ớ nghi pệ tr ệ ụ ọ ử ể ỉ ự ượ ạ
ề ả ạ
ụ ụ ườ ữ ừ ế
ệ ổ ạ 2.3.3 Kh h nh: là Tapas - đ ượ ị ữ "s nóng", m t "ng n l a" có th đ t cháy các ộ c dùng đ ch s hành h th xác, tuy t d c, lãnh đ m đ i v i các này sau đ ạ ể c m nh n kh l c,... Tuy nhiên, d ng Kh h nh Gandhi đ cao không ph i là ổ ạ ổ ạ ậ ả d ng n lánh vào r ng mà là d ng h t lòng ph c v nh ng ng i xung quanh, ạ ẩ ạ trong xã h i.ộ
ự ủ ứ ủ ấ ả ậ ớ ổ
ể ổ
ươ ử
dung hòa b o l c. Gi d ng, ví nh m t mát c a c i, mang th ạ Gandhi l ạ ự ư ấ i đòi h i Năng l c c a m t tâm th c ch p nh n kh đau v i ch ý có kh năng ộ ề ch t chân lí mình cho là đúng có th gây kh đau nhi u ữ ặ ư vong. Nh ng ng tích, th m chí t ủ ậ ả i đi theo mình m t s kham kh tuy t đ i vì nh ng ng ệ ố ổ ộ ự ữ ỏ ở ườ ạ
c đo chi u sâu tình th ệ ứ ộ ướ ề ổ ằ
ươ ng i ch p trì chân lí dành cho đ i th cũng nh c a tính ch t nghiêm ủ ư ủ ấ ố
ủ ề
M c dù có th ăn th t lúc còn nh nh ng Gandhi sau này tr ông quan ni m r ng, m c đ kh đau chính là th c a ng ủ ấ ườ tr ng c a ni m tin c a ông y ủ ọ ấ 2.3.4 Ăn chay: ặ ị ở
t sách v ch đ này trong th i gian du h c t ờ ế i ườ ăn chay tuy t đ i. Ông vi
ệ
ộ ữ ấ ườ
ử ệ ố ặ nh ng cu c h i h p c a H i ng ộ ọ Ấ ố ư Ấ
ể ộ ầ ớ ồ Ấ ủ ề
ậ ằ ế ấ ấ
ng t ử ể ủ ể ạ ố
t "chìa khoá s c kho " ( ứ ứ ư ế ạ ầ
ườ ị
ị ế ừ ế ị
ố c th c hi n. ệ
thành m t ộ ỏ ư ng ọ ạ i ề ủ ề Luân Đôn, sau khi g p ng Henry Stephens Salt i tranh đ u cho vi c ăn chay là ườ i ăn chay. Nguyên t c ăn chay có truy n ề ộ ở ắ ủ ậ th ng lâu đ i trong các tôn giáo n Đ nh n Đ giáo, Kì-na giáo và Ph t ộ ờ Gujarat, ph n l n môn đ n giáo đ u ăn giáo, và trong ti u bang c a Gandhi, chay. Ông th nhi u cách ăn và k t lu n r ng, ăn chay đ cung c p ch t dinh ủ ề i thi u cho thân th . Tuy nhiên, cách ăn c a ông cũng linh ho t và ông d ưỡ ẻ Key to cũng không ng n ng i khi ăn tr ng nh bài vi ng nh n ăn lâu ngày, dùng nh n ăn nh m t Health) năm 1948 cho th y. Ông th ư ộ ấ ch i không ăn cho đ n ch t ho c cho đ n khi nh ng vũ khí chính tr . Ông t ữ ặ ế yêu c u c a ông đ ự ầ ủ ố ượ ệ ụ
2.3.5 S ng tuy t d c: tuy t d c Gandhi s ng ố ng m nh b i khái ni m ở
ổ ủ ế ị ệ ụ t
ạ
ệ ự ế ộ
ưở ộ ứ ệ ắ
ừ ệ Ph m h nh ạ ủ tapas) đ ượ i nên làm. Trong ắ ạ ộ
T truy n ộ ụ ố
nh c d c. ụ ụ
ự ữ ệ ệ ụ ủ ể ể
năm 36 tu i. Quy t đ nh này c a ông b nh ị ả ạ (sa. brahmacarya) trong các tôn giáo nẤ h ớ Đ , t c là s thanh t nh c a tâm linh và hành đ ng, có m i liên h tr c ti p v i ự ố ị c nh c bên trên. Tuy v y, Gandhi không tin đây vi c tu kh h nh (sa. ổ ạ ậ ấ i cu c ph n ệ , ông có nh c l là m t vi c m i ng ườ ỗ ệ ộ i s thôi thúc tính d c và nh ng cu c ghen tuông vì bà Kasturba. đ u ch ng l ạ ự ấ Ông cho r ng, s ng tuy t d c là trách nhi m riêng c a ông đ có th phát tri n ể ố ằ bi thay vì đam mê lòng t ừ Im l ng:ặ 2.3.6
ộ gi ữ ớ
i không nói b t ngu n t ầ ồ ừ ố Ấ ề ắ ớ
ị
i xung quanh b ng cách vi ữ ấ ừ ằ
ơ ổ ủ ự ệ ữ ề ằ ọ
Gandhi gi i không nói m t ngày trong tu n. Ông tin là không nói s ẽ truy n th ng n giáo, mang đ n s an tĩnh n i tâm. Gi ộ ế ự ổ ớ mouna "t nh kh u" và santi "t ch tĩnh". Trong nh ng ngày này, ông trao đ i v i ẩ ị t trên gi y. T năm 37 tu i, h n ba năm nh ng ng ế ườ li n ông không đ c báo vì cho r ng, tr ng thái huyên náo c a s ki n th gi ế ớ i ạ làm tâm ông h n lo n h n là h n lo n n i tâm s n có. ộ ạ ẵ ạ ỗ ơ ỗ
Tr v n Đ sau khi làm lu t s thành công t i Nam Phi, ông t kh ạ ừ
ộ ng Tây - cách ăn m c đ ặ ươ ượ ậ ư ặ ưở
ườ ể ặ c ông liên t ấ Ấ ế ể ộ
d t (
s i ch t 2.3.7 Y ph c:ụ ở ề Ấ m c y ph c ph ụ thành công. Ông ăn m c đ ng Gandhi khuy n khích vi c m c y ph c t ặ t ừ ợ ệ ế se và khuy n khích ng ế ỉ ự ướ c ng đ n phú quý và ậ i nghèo nh t n Đ cũng có th ch p nh n. ấ ệ ệ ả ụ ự ệ khadi). Ông và môn đ d t v i i khác cũng làm nh th . M c dù công ườ ư ế ặ
ộ ườ ấ ả
ọ ẽ
i n Đ . Qua s vi c này, bi u t cho các t ấ ả ự ệ ế
nhân n Đ th Ấ b i ng ườ ở ch n đ ng kinh t ộ ấ bánh xe se ch sau này đ ấ ng ng i không vì th t nghi p, h v n mua qu n áo s n xu t ệ ồ ầ ọ ẫ i n t i Anh. Gandhi cho r ng, n u ng s n xu t v i, h s gây m t ộ ườ Ấ ự ả ằ ế ể ượ ch c Anh t ng ộ ạ Ấ ổ ứ c đ a vào lá c c a Qu c dân Đ i h i n Đ . ộ ố ờ ủ ạ ộ Ấ ượ ư ỉ
2.3.8 Tôn giáo:
M c dù sinh ra trong m t gia đình ộ n Đ giáo ộ ẫ
Ấ ả Ấ , Gandhi v n gi ư ộ
ạ ả tôn giáo, bao g m c n Đ giáo. ữ ơ
ch c ỗ
ng l n b i giáo lí b t kháng c ( trong ằ ở ưở ư ấ
ớ ộ c áp d ng nh trong Bài gi ng trên núi ủ ư ượ ụ ả ồ
thái đ phê ặ ộ ữ phán ph n l n các Nh ng Gandhi phê phán ầ ớ ồ ắ ơ ả ủ tôn giáo có t ổ ứ h n là nh ng nguyên t c c b n c a tính đ o đ c gi ứ ng. Ông chúng. Gandhi tin r ng, tinh hoa c a m i tôn giáo là chân lí và tình th ươ ủ ự nonresistance) và "đ a má th hai" ra b nh h ứ ị ả (khi b đánh m t bên má) c a Thiên chúa giáo, và ông có l n nói là n u Thiên ế ầ ị chúa giáo đ thì ông là m t tín đ Thiên ộ chúa giáo.
M c dù r t kính tr ng nhau nh ng Gandhi và ề 2.3.9 Ni m tin: ặ ọ ấ ư
ậ ẳ ụ ề ầ
t h c ộ ạ ữ ậ ữ ể tri ế ọ d bi
ể ấ ử
ệ ạ ớ
ọ ấ ữ
ườ
ỉ ả
ấ ư ế ị ườ ữ
ủ
ự Ngày 30 tháng 1 năm 1948, trên đ Rabindranath Tagore tranh lu n dai d ng nhi u l n và các cu c tranh lu n này là nh ng ví d tiêu bi u cho ữ ộ ờ t gi a hai danh nhân n Đ vĩ đ i nh t th i nh ng quan đi m Ấ ị ệ ạ Bihar, gây t ộ ơ đ ng đ t đó. Ngày 15 tháng 1 năm 1934, m t c n vong ấ x y ra t i ả ộ t h i l n. Gandhi tin ch c r ng s vi c x y ra vì t i c a nh ng môn và thi i l ữ ộ ỗ ủ ả ự ệ ắ ằ ệ vào đ n th . đ n giáo thu c giai c p cao, vì h không cho nh ng ờ k ti ti n ộ ề ẻ ồ Ấ ng c a Gandhi, cho r ng, m t c n đ ng đ t Tagore ph n đ i c c l c l p tr ấ ộ ố ự ự ậ ả ộ ơ ằ ủ ứ ch có th x y ra trên c s năng l c thiên nhiên, không ph i vì lí do đ o đ c ạ ự ơ ở ể ả cho dù vi c kì th ng i vô giai c p đáng chê trách nh th nào đi n a. ệ 2.4 : s ra đi c a mohandas karamchand gandhi: ế ườ ở
ấ
ờ ụ ắ ặ ồ ớ ơ ế ườ ậ ộ
ặ
ư ắ
ự ờ
ồ Ấ ữ ự
ề
ườ ộ ắ
Narayan Apte sau b đ a ra tòa k t án, và b x t ngày ị ử ử ề ế ư
ạ
ứ ư ư ế ồ
Birla ng đ n m t n i th t ng ộ ơ House – Deli, m i h n 5 g sáng, quàng trên mình t m v i choàng tr ng, Gandhi ờ ả ế b i m c đ kaki ti n c ch m ch m, đ n bu i c u kinh, đ t nhiên có m t ng ộ ổ ầ ầ ướ c m t Gandhi và ch p tay xá, r i rút súng b n th ng vào Gandhi 3 phát i tr l ồ ấ ạ ướ ẳ ắ ữ đ n r i chĩa vào mình toan t c súng và b t gi sát.Nh ng m i ng i đã k p t ọ ự ạ ồ ị ướ ườ ng th i cho là có m i y. Godse là m t môn đ n giáo c c đoan đ ố c ng i đ ượ ộ ườ ươ ư Hindu Mahasabha. quan h v i cánh c c h u c a các t ch c n Đ giáo nh ệ ớ ứ Ấ ủ ộ ổ T ch c này cho Gandhi là ng i ch u trách nhi m cho vi c chính quy n suy ệ ị ổ ứ ệ c vì đã khăng khăng b t bu c n p m t kho n ti n cho Pakistan. Godse và nh ượ ả ộ ộ 15 i cùng âm m u là ng ị ư ườ tháng 11 năm 1949. Vinayak Damodar Savarkar, ch t ch c a Hindu Mahasabha, ủ ị ủ i n m đ u dây cáo là ng m t nhà cách m ng và môn đ n giáo c c đoan b t ự ầ ườ ắ ộ ị ố ế i t c lúc ch t, i vì thi u b ng ch ng. Tr c a m u đ này, nh ng sau đ c gi ướ ằ ả ộ ủ Gandhi còn khoát tay ra d u nh mu n nói “ hãy tha th cho tên sát nhân” ứ ố ồ Ấ ượ ư ấ
ng truy n câu nói tr ướ ươ ế ủ
ượ ộ ấ ế
ề c xem là câu tôn kính h ưở
ượ
c khi ch t c a Gandhi là "Ô kìa Rama!" ( ầ ạ ự ố ệ ưở ư ủ ườ ề
ậ ộ ồ
Hey ệ ng đ n th n Rama, là m t d u hi u ướ ng đ t s th ng nh t v i hòa bình vĩnh ấ ớ i New Delhi. ng ni m c a ông t ạ i đã ch ng ứ i nghi v n v tính có th t c a câu này nh ng m t s ng ườ i nh ng l ố i cu i ờ ữ ậ ằ ng thu t r ng ườ
th chào. c ng c T Ram!) và nó đ g i c m tâm linh Gandhi cũng nh lí t ư ợ ả c kh c vào đài t h ng c a ông. Câu này đ ủ ắ ằ Có ng ộ ố ậ ủ ấ ư ế[11]. M t vài ngu n ghi l ki n và xác nh n ông đã nói nh th ạ ế c a ông là "He Ram, He Ram" ho c "Rama, Rama", và nó cũng t ặ ủ ông lăn xu ng đ t, ch p hai tay tr ướ ấ t ự ở ư ế ắ ố
NG 3 :NH NG THÀNH T , S T
Ữ
ƯƠ
Ớ
NG NH VÀ Ự Ự ƯỞ I DÂN N Đ Đ I V I ÔNG Ấ
Ộ Ố Ớ
ƯỜ
Ọ
Ủ
Ấ ủ
CH LÒNG KÍNH TR NG C A NG LÚC RA ĐI 3.1 : tình c m c a nhân dân n khi Mohandas Karamchand Gandhi lúc ra ả đi:
Nghe tin Gandhi b ám sát , th t ớ
ộ ủ ấ ủ
c n Đ đã x y ra”. Còn Sarda Patel, phó th t ỉ ố ả ố ủ ướ Ấ
c nhân dân n Đ g i là ng ượ ộ ọ
ấ ướ Ấ
ẽ ự ườ Ấ ổ ủ ệ
ủ ế ưở
t th Birla, d ẹ ng J.Nehru vô cùng đau đ n và ngh n ụ ướ c m t câu ng n ng i “ s kh n đ n nh t c a đ t ấ ự ắ i r t ườ ấ ố i hùng thì tuyên b “ ế ủ c n Đ . Nh ng cái ch t c a ư i mau đ c thành ượ ở ủ ng ni m Gandhi i không ng đ n t ệ i c a s căn phòng đ thi hài ông ự
L tang c a Gandhi đ ủ ế ượ ử c đ lên chi c xe tang ch t đ y hoa, khuôn m t hi n t ấ ầ ề ừ ề
i đ ng trên m t sung đ ườ ứ ặ ườ ụ
ấ ậ
ặ ng. Trên sông Jumna, ng ng dài hàng ch c cây s ch ụ ầ ỏ ồ ị ộ
c th y m t ông. Đoàn ng ườ ủ ẩ ế ườ ư
ườ ủ ớ
i ta đ a thi hài c a Gandhi đ n bên dàn h a thiêu, 16 gi c b t đ u, ng ặ ắ ầ ệ ồ
i vang lên. Hai tu n sau,ng ườ ớ
ượ ầ ủ ủ ườ ố ằ ớ ợ
ạ
Ấ ế ấ
i s th i dân Pakistan cũng vô cùng th ị ngào. Ông ch th t lên đ ố ượ ng n Đ , là ng n ộ ướ Ấ ộ kình tr ng Gandhi và đ ườ ọ ngày hôm nay là ngày đáng x u h c a đ t n ộ ấ thánh Gandhi s giúp cho s nghi p đang dang d c a Ng công” Ngay trong đêm đó hàng ngàn ng ườ trong khuôn viên bi ướ ử ổ ể ệ c c hành vào sáng 31/01/1948, thi hài c a ông ủ ễ đi m tĩnh nh đang đ ư ượ ể ố ờ ng . Hàng ch c ngàn ng ộ ủ i đ a tang bu n bã đi ch m ch m trên đ i đ đ ườ ư ợ ể ượ i ta đã chu n b m t dàn h a thiêu. Đúng con đ ườ l ờ ễ 15h40 phút, ng ỏ i con l n c a Gandhi quay m t v phía M t tr i ờ h a táng đ ặ ề ỏ ệ c siêu thoát. Ti ng c u nguy n đ c kinh c u nguy n cho linh h n Gandhi đ ầ ế ượ ọ thành tâm c a hàng v n ng i con trai l n mang ạ ầ tro thi hài c a Gandhi r i xu ng sông Jumna h p v i con sông H ng thiêng liêng ả và huy n tho i. ề Gandhi m t đi không ch đ l còn c ng ả ng ti c trong lòng nhân dân n mà ấ ng sót.Ngay sau khi Gandhi m t, ỉ ể ạ ự ươ ươ ườ
ố ờ ỏ ộ ố
ố ư
ủ ọ ơ ệ
ề
i ta s ẫ ườ
ầ ng này là th ánh sáng kì di u. Ánh sáng đã t r ng trên đ t n ỏ ạ ữ ộ i. Ng ả ế ớ ố i ngu n an ồ ủ ạ
ườ
ng nh Mohandas Karamchand Gandhi : ự
ớ bao gi i Nobel ượ
ừ ọ
ệ ả
ộ ng ni m Gandhi". Vi n b o tàng đi n t ạ ạ ạ ộ ộ c a hi p h i gi ệ ệ ử ủ ệ ệ ả
ủ trên làn sóng đài phát thanh, Nehru tuyên b “ Ánh sáng đã r i b cu c s ng c a i bao ph m i n i, nh ng tôi đã l m, vì ánh sáng soi r i chúng ta, ch còn bóng t ọ ỉ trên quê h ấ ướ c ứ ươ nhi u năm nay, s ti p t c r i sáng nhi u năm n a và r i m t ngàn năm này t ồ ẽ ế ụ ọ ề ừ ẽ sau,ánh sáng đó v n còn đâu đây trên x s này và trên c th gi ứ ở nhìn th y nó,c hính ánh sáng đó đã đem l i vô s trái tim con ấ i”. ng 3.2 Nh ng thành t u và s t ự ưở ữ m c dù đ c đ c năm l n t ầ ừ Gandhi không đ c ượ gi ề ử ờ ặ ả i Nobel công b s ân h n đã b ỏ 1937 đ n ế 1948. Vài th p niên sau, H i đ ng gi ậ ố ự ả ộ ồ ậ ng dân t th i c và h cũng th a nh n là nh ng ý ki n b phân chia b i t l ở ư ưở ế ỡ ờ ơ ậ ị ữ i nh n gi i L t-ma th 14 t c đã ngăn c n vi c trao gi ả Đ t-l i cho Gandhi. Khi ứ ả ậ ộ ể năm 1989, ch t ch h i cũng đã nói là "đây cũng là m t ph n c ng ph m đ ẩ ố ầ ủ ị t i Nobel có m t bài ưở ộ ả v m c này ề ụ
T p chí Time ọ ứ
ế ỉ ạ ậ ủ ụ t t ế ườ i th hai sau ữ g i Gandhi là ng ộ ườ t v i nh ng ch m c vi ế ớ
ủ ụ ậ
i con c a Gandhi" ( ng c a Gandhi đ n nh ng ng i lãnh đ o t ườ ủ Albert Einstein trong m cụ ủ ng t n c a "Nhân v t th k " và có m t bài vi ậ Dalai Lama, Lech Wałęsa, Martin Luther King, Jr. và Nelson Mandela v i tên ớ ứ Children of Gandhi), v i m c đích nh n th c "Nh ng ng ớ ữ ng lai. nh h ả ạ ươ ườ
i Hòa hình Gandhi i ph c v cho nh ng ng ữ ế ộ ườ ả
gi i lãnh đ o trên th gi ữ ạ ộ
ế ớ ấ ộ
i này. xã h i, nh ng ng Nelson Mandela, ng li qu c gia là ng ườ ượ ố
ưở ữ Chính quy n n Đ trao ề Ấ ạ ườ ườ ẫ ầ i ngoài n Đ n i danh đ Ấ ủ Ấ ả ạ ề ấ
ụ ụ ấ ắ i và lãnh đ o công dân xu t s c. i d n đ u cu c đ u tranh ch ng kì th ch ng t c và phân ị ủ ố ộ c trao gi ộ ổ ộ ộ 5, 10, 20, 50, 100, 500 và 1000 bào g m nh ng t ữ
Năm 1996, chính ph n Đ phát hành m t lo t ti n gi y có hình Gandhi ồ Cu c đ i c a Gandhi sau khi ông m t còn đ rupee. ượ ạ ằ ấ ộ
i b ng nh ng ữ Ben Kingsley ờ ờ ủ c phim do đ o di n b i ạ c d ng l ự ễ ướ ễ
th (chính ông là ng i n a ph n Gujarati) trong vai chính. ở Richard Attenborough và di n viên ầ ườ ử
Có nhi u t ổ ạ ề ượ ấ
ng Gandhi n i ti ng t ế ạ ọ ng ậ ượ ọ ơ
ườ T i ạ Hoa Kỳ, ng i ta có th chiêm ng ể ượ ưỡ
ng t i Hermann Park, Houston Garden Center ạ
i ạ San Francisco, t i Union Square Park ạ
, t ở Thành ph New York ố ầ ở Atlanta, bên ngoài Th o c m viên Honolulu ả ở
ở i Anh, đáng l u ý nh t là t ư , n i ông đã h c lu t. Tavistock Gardens, Luân Đôn, g n ầ Đ i h c College London ng Gandhi bên ngoài Ferry ở Houston, i Martin Luther King, Jr. Kapiolani Chicago, Illinois), và g nầ ở ộ
khu ph Dupont Circle c a Building t t ạ National Historic Site Park, Hawaii, tòa đ i s n Đ ạ ừ Ấ Village of Skokie (m t vùng bên ngoài ộ ở ủ Washington, DC. ố
ị ố
Thành ph Pietermaritzburg, Nam Phi, n i Gandhi b t ng ra kh i toa xe i đ u tranh ố đây có m t b c t ng ni m hình t ng t ỏ ườ ấ ộ ứ ượ ưở ờ
ơ ệ c d ng lên 100 năm sau khi s ki n x y ra. ộ ượ ự ng ng ả
năm 1893, gi giành đ c l p n Đ , đ ộ ậ Ấ Cũng có nh ng hình t ng Gandhi ượ ự ệ các thành ph khác nh ố ữ ượ ở
ượ
ộ ặ ủ ề ươ ộ ệ ể ỏ
ng Gandhi cho thành ph lòng ng h vi n b o tàng dân quy n t ả Canadian Museum for Human Rights) ư Moskva, Paris, Amsterdam, Barcelona, Lisbon, Canberra, San Fernando, Trinidad và ố Winnipeg, t nhỉ Tobago. Chính ph n Đ t ng t ủ Ấ ượ c ng lai đ Manitoba, Canada, đ t l p ậ ở
đây ( Cũng có m t b c t ộ ứ ượ ng bán thân to l n c a Gandhi tr ớ ủ
ủ c th vi n c a ư ệ ng bán thân ướ ở Sudbury, Ontario. T i ạ St. Louis, m t b c t ộ ứ ượ
c International Institute. Đ i h c Laurentian ạ ọ c a Gandhi đ ng tr ủ ứ ướ
K T LU N
Ậ
Ế
i yêu n ướ Nh ng b ữ ướ ầ ẩ ộ
ườ ố ở ự ủ
ng mà ông đã ch n là đúng đ n, nó th c hi n đ ộ ố Mohandas Karamchand Gandhi đi theo con đ c thoát kh i nh ng tháng ngày đen t đ t n ỏ ữ ấ ướ con đ Anh. Nh ng có l ọ ườ ư ư c nh c thăng tr m trong cu c s ng đã đ y m t ng ườ ố ứ ng chính tr v i mong mu n c u ị ớ c c a th c dân i b i s xâm l ự ượ ượ c ệ ự ẽ ắ
c m cung nh nh ng hi v ng c a ngày đ c l p đ i v i đ t n ướ ố ớ ấ ướ ủ c c a ộ ậ ủ ữ ư ơ ọ
nh ng ữ ông.
ộ ấ ẽ ề
ộ ể Có l ủ
ằ ở
ạ ắ ẻ
ườ ỉ ớ ồ ấ ộ ấ ạ ự ạ
ạ ớ
ắ
ể ạ ườ Ấ ủ
ế ơ
ữ ố
ộ do đã đ n. , sinh ra trong m t xã h i g p quá nhi u b t công đã tôi rèn quan ộ ặ ng chân lí, đó là nguyên t c Satyagraha, đi m c a ông khi ông ng ra con đ ườ ắ nghĩa là kiên trì chân lý, đó là con đ ng mà ông cho r ng đúng đ n b i nó mang ắ tính nhân đ o sâu s c không ch v i đ ng bào mình mà còn v i c chính k thù. ớ ả Ông lãnh đ o nhi u cu c đ u tranh b t b o l c cùng v i nhân dân, ông ớ ế g n k t tình đoàn k t c a nhân dân v i nhau, và nh ng gì mang l i là nh ng k t ữ ắ ế ữ ng ông ch n là đúng đ n. Ông tr thành m t v thánh, qu t t đ p mà con đ ộ ị ả ố ẹ ở ọ ả i còn s ng là c i trong lòng ng i dân n. Ông đ l m t v cha già c a ng ố ộ ị ỉ ủ m t lòng bi t n sâu s c. Dù lúc ông m t đi cũng nh là n i đau không ch c a ổ ư ộ i n mà còn là nh ng ti c nu i đ i v i các dân t c trên nh ng qu c gia ng ườ Ấ khác n a…Và ữ ấ ố ố ớ ế c m m t n Đ đ c l p, t ự ề ế ủ ườ ườ ắ ữ ơ ộ Ấ ộ ộ ậ ướ ế
Ụ
Ụ
M C L C
nói
ng 1: T ng quan v c và con ng n đ t ấ ướ ổ Ấ n
n c ướ Ấ n
Đ ……………………………………………...............................3
L i ờ đ u……………………………………………………….............................2 ầ i Ch ườ ề ươ Đ ………..............................3 ộ 1.1 Đ t ấ ộ 1.1.1 Khí
1.1.2 1.1.3 Đ ng
ậ
và h u……………………………………………………............................4 Tài nguyên thiên nhiên……………………………………...........................4 Ấ n th c ự v t ậ ở
Đ …………………………………..........................4 ộ ộ
1.2 Con ng
i n Đ ……………………………………………………………… ườ Ấ ộ
1.2.1 Dân s , s c t c, ngôn ng , tôn giáo…………………………………………
5
1.2.2
ố ắ ộ ữ
xã Đ i ờ s ng ố
kinh s ng ố
ị
ờ ể ử ế ủ
ờ ấ ạ ữ ướ c b xâm ị
t Nam trào v n đ ng quy n công dân ộ ề i ạ
ị ộ ấ ụ ủ
Phát trào đ ng ộ b t ấ
Nh ng năm 1930 : H i đ ng Simon và cu c hành trình ồ ữ ộ ộ
lí Nh ng ữ
B tấ
Khổ
Im
ụ
5 h i……………………………………………..........................6 ộ 1.2.3 Đ i ờ t ……………………………………………..........................7 ế Ch ộ Ấ ng 2: Mohandas Karamchand Gandhi – v thánh, cha già c a dân t c n ủ ươ Đ ……………………………………………………………….............................8 ộ 2.1 Ti u s và th i niên thi u c a Mohandas Karamchand Gandhi……………… 8 2.2 Nh ng ho t đ ng trong th i gian đ t n ộ c………........................9 l ượ 2.2.1 Phong ậ Phi…….................................9 2.2.2 Phong trào đ u tranh giành đ c l p n Đ và v lãnh t ố c a Đ ng Qu c ả ộ ậ Ấ Đ i……………………………………………………..........................................11 ạ ợ h p phong 2.2.3 pháp………………………………………...13 2.2.4 mu i…………….15 ố 2.3 nguyên s ng……………………………………………..................20 ố 2.3.1 Chân lí……………………………………………………………………20 2.3.2 h i……………………………………………………………………...21 ạ 2.3.3 h nh…………………………………………………………………...21 ạ 2.3.4 Ăn chay……………………………………………………………………21 2.3.5 ệ tuy t S ng ố d c…………………………………………………..................22 ụ 2.3.6 l ng…………………………………………………………...................22 ặ 2.3.7 Y ph c…………………………………………………………...................22 2.3.8 Tôn giáo………………………………………………………….................23 2.3.9 Ni mề tin………………………………………………………….................23 2.4 S ra đi…………………………………………………………….................23 ự
ớ
ng 3: Nh ng thành t u, s t ự ưở ng nh và lòng kính tr ng c a ng ông ủ lúc ọ Đ ườ i dân ra ữ ộ v i ớ
Ch ự ươ đ i n Ấ ố đi…………………………………………………………24
ộ ả ủ Ấ
ự ữ ớ
3.1 Tình c m c a nhân dân n Đ khi Mohandas karamchand gandhi lúc ra đi……………………………………………………………………………24 3.2 Nh ng thành t u và s ng nh Mohandas karamchand t ự ưở gandhi.........25 K tế lu n…………………………………………………………………….27 ậ M c l c…………………………………………………………………...28 ụ ụ Ph l cụ ụ Tài li u tham kh o ả ệ
PH L C HÌNH NH
Ụ Ụ
Ả
Th i niên thi u c a Mohandas karamchad Gandhi ế ủ ờ
i cu c đ i cũng nh ữ ộ ờ ư
Và nh ng quy n sách vi t l ế ạ ể s nghi p cách m ng c a ông ủ ự ệ ạ
TÀI LI U THAM KH O
Ả
Ệ
1. 2. 3.
