Nâng cao chất lượng kiểm toán để bảo vệ
môi trường đầu tư
Làm thế nào để nâng cao chất lượng kiểm toán, kế toán để bảo
vệ môi trường đầu tư? ĐTCK giới thiệu bài viết của bà Rachel
Chee, hội viên Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh (ACCA),
Giám đốc nghiệp vụ của Viện Kế toán công chứng Malaysia về
kinh nghiệm trong việc quản lý hội viên của ngành kiểm toán
Malaysia.
Tương tự như Việt Nam, ở Malaysia, Bộ Tài chính là cơ quan
chịu trách nhiệm cấp chứng chỉ kế toán viên công chứng (CPA).
Nhưng việc quản lý hành nghề của các kế toán viên công chứng
lại thuộc về Viện Kế toán công chứng Malaysia (MIA), tổ chức
nghề nghiệp của các kế toán viên công chứng.
Tổ chức này có chức năng ban hành các quy định liên quan đến
hoạt động hành nghề của các CPA, quản lý hội viên, chịu trách
nhiệm giám sát về trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp
của hội viên và bồi dưỡng, đào tạo kiến thức, đạo đức nghề
nghiệp. Tại Malaysia, chỉ khi trở thành hội viên của MIA, các kế
toán viên công chứng mới đủ điều kiện cung cấp dịch vụ.
Hội viên của MIA được chia làm 3 loại: Loại 1 gồm các kế toán
viên được cấp phép (chuyển đổi từ kế toán hoặc đang hành
nghề). Loại 2 gồm các kế toán viên công chứng (có trình độ
chuyên môn, vượt qua kỳ thi sát hạch của MIA và có 3 năm kinh
nghiệm thực tế). Loại 3 gồm những những đối tượng làm việc
trong lĩnh vực đào tạo và giáo dục nâng cao về kế toán, có bằng
đại học, bằng thạc sỹ chuyên ngành kế toán và 3 năm kinh
nghiệm giảng dạy.
Để trở thành một kế toán viên công chứng ở Malaysia, đòi hỏi
phải hoàn thành bằng kế toán ở Malaysia được công nhận theo
Điều lệ kế toán, có 3 năm kinh nghiệm làm việc liên quan do
MIA đánh giá, hoàn thành một bằng cấp nước ngoài được chấp
thuận bởi MIA, vượt qua kỳ thi sát hạch của MIA, đạt được tư
cách thành viên của một cơ quan kế toán chuyên nghiệp được
công nhận theo Điều lệ kế toán.
Khi được Hội đồng MIA chấp thuận, người có chứng chỉ phải
bắt đầu hành nghề trong vòng 6 tháng (đối với người mới) hoặc
3 tháng (nếu gia nhập vào một công ty hiện tại) kể từ ngày phát
hành chứng chỉ, nếu không chứng chỉ sẽ bị hủy bỏ.
Kiểm toán viên phải tham gia hành nghề công toàn thời gian;
phải có bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp ở mức tối thiểu
100.000 RM khi bắt đầu hành nghề. Việc cung cấp các dịch vụ
kiểm toán, thuế và phá sản là các dịch vụ theo luật định tại
Malaysia và yêu cầu phải có giấy phép do cơ quan chính phủ
ban hành.
Một điểm khác với Việt Nam là kiểm toán viên phải trải qua
vòng phỏng vấn của Ủy ban cấp bằng kiểm toán viên (Ủy ban
này do Văn phòng Tổng kế toán thành lập), nhằm đảm bảo các
ứng viên được cấp bằng là xứng đáng và có năng lực.
Các ứng viên sẽ được kiểm tra kiến thức toàn diện, gồm: các
quy định và nguyên tắc liên quan đến thị trường vốn và chứng
khoán, các quy định liên quan đến ngân hàng, bảo hiểm và các
ngành liên quan, Luật Doanh nghiệp, các chuẩn mực kiểm toán,
Do vậy, Malaysia cũng phải áp dụng nhiều biện pháp để nâng
cao tỷ lệ đỗ như xác định phạm vi kiến thức phỏng vấn; thành
lập diễn đàn cấp bằng kiểm toán viên với sự tham gia của các
thành viên để chia sẻ kinh nghiệm và để giảm thiểu khoảng cách
kỳ vọng, đưa ra bảng câu hỏi tự đánh giá cho các ứng viên...
Cùng với khủng hoảng kinh tế toàn cầu, ngày càng nhiều doanh
nghiệp đổ vỡ đã gây ra hoài nghi về độ tin cậy vào kiểm toán.
Thực tế đòi hỏi yêu cầu một sự giám sát độc lập đối với các
kiểm toán viên.
Hội đồng Giám sát kiểm toán Malaysia được thành lập vào
ngày 1/4/2010 dưới sự bảo trợ của UBCK có chức năng tiếp
nhận, quản lý danh sách đăng ký kiểm toán viên các công ty đại
chúng trên cơ sở gia hạn hằng năm và kiểm tra hoạt động hành
nghề của họ.
Khái niệm các công ty đại chúng ở Malaysia rất rộng, bao gồm
các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán, công ty bảo hiểm,
ngân hàng, tổ chức tài chính, các công ty quản lý quỹ, kinh
doanh chứng khoán, giao dịch hợp đồng tương lai…
Viện Kế toán công chứng Malaysia cũng đưa ra các quy định
nghiêm ngặt. Một kiểm toán viên không được kiểm toán cho
công ty nếu kiểm toán viên đó đang nợ công ty này một khoản
nợ vượt quá 2.500 RM; hoặc kiểm toán viên là nhân viên của
công ty đó; hoặc có quan hệ chủ - nhân viên với một nhân viên
công ty đó; là một cổ đông hoặc có vợ/chồng là cổ đông của
công ty; hoặc kiểm toán viên chịu trách nhiệm hoặc là đối tác,
chủ, nhân viên của một người chịu trách nhiệm lưu giữ bản ghi
các thành viên hoặc bản ghi các bên nắm giữ giấy nợ của công
ty…
Trách nhiệm của kiểm toán viên là phải đưa ra các ý kiến về
việc thu thập thông tin và giải trình cần thiết của công ty được
kiểm toán; sổ sách kế toán và các hình thức ghi chép khác của
công ty được lưu giữ đã theo đúng yêu cầu hay chưa; các tài liệu
kế toán của các chi nhánh của công ty có đầy đủ; các thủ tục và
phương pháp sử dụng để hợp nhất báo cáo tài chính hợp nhất có
phù hợp hay không.