Nâng cao vai trò của chính quyền địa phương cấp tỉnh khi tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và mở rộng địa giới hành chính cấp tỉnh

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và sự phát triển vượt bậc của nền kinh tế thị trường, các đơn vị hành chính – lãnh thổ ngày càng đóng vai trò thiết yếu trong việc thực thi quản lý nhà nước và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Hiến pháp của nhiều quốc gia đã khẳng định tầm quan trọng của việc tổ chức và phân chia đơn vị hành chính nhằm tạo thuận lợi cho quản lý, phát triển toàn diện. Tuy nhiên, trước những yêu cầu mới về phát triển nhanh và bền vững, việc cải cách tổ chức bộ máy nhà nước, đặc biệt là ở cấp tỉnh, trở nên cấp thiết. Mục tiêu là xây dựng một nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, đảm bảo nguyên tắc nhà nước pháp quyền.

Các nhà hoạch định chính sách, cán bộ quản lý hành chính nhà nước ở cấp trung ương và địa phương, các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên trong lĩnh vực quản lý nhà nước, luật học và cải cách hành chính.

Bài viết đi sâu phân tích vai trò trung tâm của chính quyền cấp tỉnh trong mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và khi mở rộng địa giới hành chính. Nghiên cứu đánh giá các vấn đề thể chế, tổ chức và nhân lực phát sinh, đồng thời nhận diện cơ hội và thách thức đối với hiệu quả quản lý nhà nước trong bối cảnh mới. Cụ thể, việc tổ chức lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh đặt ra nhiều thách thức, từ việc quản lý địa bàn rộng lớn, duy trì sự hài hòa văn hóa các cộng đồng dân cư, đến các khó khăn về hành chính, tài chính và hạn chế hạ tầng số. Đặc biệt, việc tập trung quyền lực tại cấp tỉnh cũng tiềm ẩn rủi ro về lạm quyền và thiếu minh bạch nếu không có cơ chế kiểm soát hiệu quả. Để nâng cao vai trò của cấp tỉnh, bài viết đề xuất một số giải pháp trọng tâm. Đầu tiên là tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, điều chỉnh các quy định liên quan để phân định rõ thẩm quyền và trách nhiệm. Kế đến là chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp tỉnh, đáp ứng yêu cầu chuyên nghiệp hóa và thích ứng với môi trường số. Song song đó, cần đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật và hệ thống viễn thông số, cùng với việc đảm bảo yếu tố tài chính phục vụ quá trình chuyển đổi. Cuối cùng, việc xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực hiệu quả, minh bạch thông qua vai trò của Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc và các cơ quan tư pháp là hết sức cần thiết để đảm bảo một hệ thống quản lý nhà nước thông suốt, hiệu quả, và thích ứng với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ mới theo tinh thần của Kết luận số 127-KL/TW.