- 1 -
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
VIỆN VỆ SINH DỊCH TỄ TRUNG ƢƠNG
------------------*-----------------
NGUYỄN VIỆT DƢƠNG
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG DỊ HÌNH TÀN TẬT
Ở NGƢỜI MẮC BỆNH PHONG VÀ HIỆU QUẢ
MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
TẠI BA TỈNH BẮC TRUNG BỘ (2015 – 2017)
Chuyên ngành: Vệ sinh xã hội học và tổ chức y tế
Mã số: 62 72 01 64
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SỸ Y HỌC
HÀ NỘI - 2018
- 2 -
Công trình được hoàn thành tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Phạm Văn Thao
Học viện Quân Y
2. PGS.TS. Hồ Thị Minh Lý
Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương
Phản biện 1: GS.TS. Trần Hậu Khang
– Bệnh viện Da liễu Trung ƣơng
Phản biện 2: GS.TS. Cao Minh Châu
– Trƣờng Đại học Y Hà Nội
Phản biện 3: PGS.TS. Vũ Phong Túc
– Trƣờng Đại học Y dƣợc Thái Bình
Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng đánh giá luận án cấpViện
họp tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, vào hồi ….. giờ.....
ngày …… tháng ….. năm …...
Có thể tìm hiểu luận án tại:
1. Thư viện Quốc gia Việt Nam
2. Thư viện Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương
- 3 -
MỞ ĐẦU
Bệnh phong là một bệnh nhiễm khuẩn mạn tính do trực
khuẩn Mycobacterium leprae gây ra được tìm thấy năm 1873.
Bệnh gây nên những dị hình, tàn tật làm cho người mắc bệnh
phong (NMBP) bị kì thị, xa lánh. Từ năm 1982 đến nay, công
tác điều trị có nhiều hiệu quả với phác đồ đa hóa trị liệu nhưng
bệnh phong vẫn là một thách thức không nhỏ với các nước
đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Tại khu vực Bắc Trung
Bộ, năm 2014 có tổng số 748 NMBP tàn tật được chăm sóc,
chiếm 93,1% trong tổng số 803 người được quản lý. Công tác
quản lý, chăm sóc NMBP tàn tật tại khu vực này còn gặp nhiều
khó khăn. Do đó, “Nghiên cứu thực trạng dị hình tàn tật ở
người mắc bệnh Phong và hiệu quả một số biện pháp phục hồi
chức năng tại ba tỉnh Bắc Trung Bộ (2015 – 2017)” được tiến
hành với mục tiêu:
1. Mô tả thực trạng dị hình tàn tật và nhu cầu phục hồi
chức năng của người mắc bệnh phong tại ba tỉnh Nghệ An,
Thanh Hóa và Hà Tĩnh, năm 2015.
2. Đánh giá hiệu quả một số biện pháp phục hồi thể chất
và tâm lý xã hội cho người mắc bệnh phong tại tỉnh Nghệ An.
Những điểm mới về khoa học và giá trị thực tiễn của đề tài:
Luận án là công trình nghiên cứu khoa học có giá trị thực
tiễn và có tính nhân văn. Luận án cung cấp những thông tin
mới về thực trạng dị hình tàn tật và nhu cầu phục hồi chức
năng (PHCN) của NMBP tại ba tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa và
Hà Tĩnh, năm 2015. Đồng thời, cung cấp bằng chứng về hiệu
quả của một số biện pháp phục hồi thể chất và tâm lý xã hội
cho NMBP tại tỉnh Nghệ An, góp phần đưa ra giải pháp nâng
- 4 -
cao chất lượng PHCN cho NMBP, giảm kỳ thị của người dân
giúp NMBP hoà nhập tốt hơn với cộng đồng, qua đó cải thiện
chất lượng cuộc sống của NMBP và gia đình của họ.
Cấu trúc của luận án:
Luận án gồm 118 trang (không kể tài liệu tham khảo và
phụ lục) với 48 bảng và 10 biểu đồ, được chia thành các phần:
Đặt vấn đề (bao gồm mục tiêu nghiên cứu) 2 trang; Tổng quan
37 trang; Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 19 trang; Kết
quả nghiên cứu 34 trang; Bàn luận 23 trang; Kết luận 2 trang
và Kiến nghị 1 trang. Luận án có 136 tài liệu tham khảo: 72 tài
liệu tiếng Việt và 64 tài liệu tiếng Anh.
NỘI DUNG LUẬN ÁN
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. ĐẠI CƢƠNG VỀ BỆNH PHONG
1.1.1. Đặc điểm dịch tễ học bệnh phong
- Sơ lược lịch sử bệnh phong
- Định nghĩa về bệnh phong
- Phân bố bệnh phong
- Nguồn lây và đường lây truyền
- Yếu tố nguy cơ của bệnh phong
- Sinh bệnh học bệnh phong
1.1.2. Chẩn đoán và phân loại bệnh phong
- Chẩn đoán bệnh phong
- Phân loại bệnh phong
- Đa hóa trị liệu trong điều trị, quản lý NMBP
- Khái niệm “Loại trừ bệnh phong”, “Thanh toán bệnh phong”
- 5 -
1.2. DỊ HÌNH TÀN TẬT Ở NGƢỜI BỆNH PHONG
1.2.1. Đặc điểm dị hình tàn tật ở NMBP
Tàn tật ở NMBP là loại tàn tật về thể chất, thường là đa tàn
tật do vừa khó khăn về vận động, vận động không đúng tầm,
vừa mất cảm giác. Tàn tật thường gắn liền với dị hình: vùng
mặt (tập trung ở mắt, mũi), chi trên (tập trung ở bàn tay) và chi
dưới (tập trung ở bàn chân).
1.2.2. Phân loại tàn tật ở NMBP
- Tàn tật nguyên phát
- Tàn tật thứ phát
- Phân độ tàn tật theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới
(WHO) năm 1988, gồm:
+ Độ 0: Bình thường, không tổn thương thần kinh.
+ Độ 1: Tàn tật nguyên phát không kèm theo hậu quả thứ phát.
+ Độ 2: Tàn tật nhìn thấy được: Liệt, lỗ đáo, đoạn chi, biến dạng.
1.2.3. Thực trạng dị hình tàn tật của NMBP
* Trên thế giới: Theo thống kê của WHO, số NMBP trên toàn
cầu giảm từ mức trên 5 triệu trường hợp vào giữa những năm
1980 xuống cón dưới 200.000 trường hợp vào năm 2015 nhờ
áp dụng đa hoá trị liệu (ĐHTL) trong điều trị bệnh phong. Mặc
dù vậy, số lượng các trường hợp NMBP được phát hiện mới có
tàn tật độ 2 không đổi với khoảng 13.000 đến 14.000 trường
hợp. Trong đó, số NMBP tàn tật độ 2 của khu vực Đông Nam
Á chiếm tới 60%. Theo số liệu tổng hợp số liệu từ 121 quốc gia
(trừ khu vực Châu Âu), WHO ước tính năm 2014 tỷ lệ tàn tật
độ 2 là 2,5/ 1000.000 dân, cao nhất là khu vực Đông Nam Á
(4,5/1000.000 dân).