BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
-----------------------------
ĐỖ THỊ QUỲNH
NGHIÊN CỨU CÁC HỢP CHẤT THỨ CẤP CÓ HOẠT TÍNH
KHÁNG VI SINH VẬT KIỂM ĐỊNH PHÂN LẬP TỪ BA CHỦNG
XẠ KHUẨN THUỘC CHI ACTINOALLOTEICHUS VÀ
STREPTOMYCES Ở VÙNG BIỂN TRUNG BỘ, VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC VẬT CHẤT
HÀ NỘI – 2024
BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
------------------------------------------
ĐỖ THỊ QUỲNH
NGHIÊN CỨU CÁC HỢP CHẤT THỨ CẤP CÓ HOẠT TÍNH
KHÁNG VI SINH VẬT KIỂM ĐỊNH PHÂN LẬP TỪ BA CHỦNG
XẠ KHUẨN THUỘC CHI ACTINOALLOTEICHUS VÀ
STREPTOMYCES Ở VÙNG BIỂN TRUNG BỘ, VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC VẬT CHẤT
Ngành: Hóa hữu cơ
Mã số: 9 44 01 14
Xác nhận của Học viện
Khoa học và Công nghệ
Người hướng dẫn 1
(Ký, ghi rõ họ tên)
Người hướng dẫn 2
(Ký, ghi rõ họ tên)
Hà Nội – 2024
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án: ''Nghiên cứu các hợp chất thứ cấp có hoạt tính
kháng vi sinh vật kiểm định phân lập từ ba chủng xạ khuẩn thuộc chi
Actinoalloteichus và Streptomyces ở vùng biển trung bộ, Việt Nam'' là công trình
nghiên cứu của chính mình dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS. Phạm Văn
Cường và PSG. TS. Đoàn Thị Mai Hương cùng tập thể hướng dẫn. Luận án sử dụng
những thông tin trích dẫn từ nhiều nguồn tham khảo khác nhau và các thông tin trích
dẫn được ghi rõ nguồn gốc. Các kết quả nghiên cứu của tôi được công bố chung với
các tác giả khác đã được sự nhất trí của đồng tác giả khi đưa vào luận án. Các số liệu,
kết quả được trình bày trong luận án là hoàn toàn trung thực và chưa từng được công
bố trong bất kỳ một công trình nào khác ngoài các công trình công bố của tác giả.
Luận án được hoàn thành trong thời gian tôi làm nghiên cứu sinh tại Học viện Khoa
học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
Hà Nội, ngày tháng năm 2024
Tác giả luận án
Đỗ Thị Quỳnh
NCS. Đỗ Thị Quỳnh
LỜI CẢM ƠN
Luận án tiến sỹ được thực hiện tại Học viện Khoa học và Công Nghệ – Viện
Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Viện HLKH&CH Việt Nam), dưới sự
hướng dẫn khoa học tận tình của PGS. TS. Phạm Văn Cường và PSG. TS. Đoàn Thị
Mai Hương. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sự kính trọng sâu sắc đối
với các thầy cô trong Tập thể hướng dẫn khoa học, những người đã tạo mọi điều kiện
đồng thời động viên tác giả vượt qua những khó khăn trong chuyên môn và cuộc
sống. Sự chuyên nghiệp, sự tận tâm, nghiêm khắc và những định hướng đúng đắn của
các thầy cô là tiền đề quan trọng giúp tác giả có được những kết quả trình bày trong
luận án này.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Viện Hóa sinh biển, ban Giám đốc
Học viện Khoa học và Công nghệ, Phòng Đào tạo, các Phòng Ban chức năng của Học
viện và đặc biệt là các giảng viên, các nhà khoa học tại Viện HLKH&CH Việt Nam
đã quan tâm, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất, nguồn dữ liệu
học tập và các thủ tục hành chính cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và
hoàn thành luận án này.
Qua đây, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các cán bộ, giảng viên, nghiên
cứu viên của phòng Tổng hợp hữu cơ, TS. Lê Thị Hồng Minh và các nhà khoa học
của phòng Công nghệ sinh học, các phòng chức năng khác tại Viện Hóa sinh biển đã
giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tác trong quá trình học tập cũng như hoàn thiện
đề tài.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn tới các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã động
viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập.
Kinh phí thực hiện luận án từ đề tài nghiên cứu khoa học mã số TĐDLB0.03/20-
22.
Hà Nội, ngày tháng năm 2024
Tác giả luận án
NCS. Đỗ Thị Quỳnh
i
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN ..................................................................................... 3
1.1. Giới thiệu chung về xạ khuẩn (Actinobacteria)............................................... 3
1.2. Các nghiên cứu về xạ khuẩn biển chi Streptomyces ........................................ 4
1.2.1. Giới thiệu chung về chi Streptomyces ............................................................... 4
1.2.2. Các hợp chất thứ cấp từ xạ khuẩn biển chi Streptomyces ................................ 5
1.3. Các nghiên cứu về xạ khuẩn biển chi Actinoalloteichus ............................... 20
1.3.1. Đặc điểm chung của chi Actinoalloteichus ..................................................... 20
1.3.2. Các hợp chất thứ cấp từ xạ khuẩn biển chi Actinoalloteichus ........................ 20
1.4. Các nghiên cứu ở Việt Nam về thành phần hóa học của xạ khuẩn biển chi
Streptomyces và chi Actinoalloteichus .................................................................... 24
CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................... 29
2.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................... 29
2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 31
2.2.1. Hóa chất, thiết bị và phương pháp nuôi cấy nhân sinh khối lượng lớn ......... 31
2.2.2. Phương pháp tạo cặn chiết từ sản phẩm nuôi cấy nhân sinh khối các chủng xạ
khuẩn ......................................................................................................................... 33
2.2.3. Phương pháp phân lập các hợp chất thứ cấp ................................................. 33
2.2.4. Phương pháp xác định cấu trúc hóa học của các hợp chất phân lập được.... 34
2.2.5. Phương pháp thử hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định ................................ 35
CHƯƠNG 3 THỰC NGHIỆM .............................................................................. 36
3.1. Nuôi cấy nhân nuôi sinh khối lượng lớn 3 chủng xạ khuẩn ......................... 36
3.1.1. Nhân nuôi sinh khối dạng rắn quy mô 50 kg của chủng Actinoalloteichus
cyanogriseus G631 .................................................................................................... 36
3.1.2. Nhân nuôi sinh khối dạng rắn quy mô 50kg chủng xạ khuẩn Streptomyces sp.
G666 .......................................................................................................................... 38
3.1.3. Nhân nuôi sinh khối dạng rắn quy mô 50 kg chủng Streptomyces sp. G246 .. 40
3.2. Phân lập các hợp chất từ chủng Actinoalloteichus cyanogriseus G631 ....... 42
3.2.1. Xử lý mẫu, tạo cặn chiết và phân lập chủng Actinoalloteichus
cyanogriseus.G631 .................................................................................................... 42
3.2.2. Hằng số vật lý và dữ liệu phổ của các hợp chất phân lập từ chủng
Actinoalloteichus cyanogriseus G631. ...................................................................... 44
3.3. Phân lập các hợp chất thứ cấp từ chủng Streptomyces sp. G666 ................. 46
3.3.1. Xử lý mẫu, tạo cặn chiết và phân lập chủng Streptomyces sp. G666 ............. 46
3.3.2. Hằng số vật lý và dữ liệu phổ của các hợp chất phân lập từ chủng Streptomyces
sp. G666. ................................................................................................................... 48