Ch ng IIIươ
NH NG Đ C ĐI M C B N C A Đ I T NGỮ Ặ Ể Ơ Ả Ủ Ố ƯỢ
QU N LÝẢ
A.CON NG I- Đ I T NG QU N LÝ.ƯỜ Ố ƯỢ Ả
I. Đ I T NG QU N LÝ Ố ƯỢ Ả
Bí quy t thành công trong ho t đ ng c a con ng i là n mế ạ ộ ủ ườ ắ
v ng tâm h n c a con ng i nh Xôc rát đã nói: “ữ ồ ủ ườ ư ơ Ai t bi t mình sự ế ẽ
s ng h nh phúcố ạ ”. ho c Tôn Tân trong binh th y u l c có ghi ”ặ ư ế ượ Bi tế
mình, bi t ng i thì trăm tr n đánh th ng c trăm”ế ườ ậ ắ ả
1. Con ng i trong qu n lý.ườ ả
Con ng i:ườ
- Con: TTTN
- Ng i: TTXHườ
Con ng i đóng vai trò trong ch đ o trong h th ng qu n lý.ườ ủ ạ ệ ố ả
C n xem xét qu n lý theo quan đi m con ng i và nh ng h at đ ngầ ả ể ườ ữ ọ ộ
c a h trên 3 ph ng di n.ủ ọ ươ ệ
- Con ng i v i t cách là ch th qu n lý.ườ ớ ư ủ ể ả
- Con ng i v i t cách là đ i t ng qu n lýườ ớ ư ố ượ ả
- Quan h gi a ch th và đ i t ng qu n lý. ệ ữ ủ ể ố ượ ả
Đ i v i s t n t i và phát tri n c a m i qu c gia, con ng i luônố ớ ự ồ ạ ể ủ ỗ ố ườ
luôn là nhân t quy t đ nh. Trong ho t đ ng qu n lý nói riêng, trongố ế ị ạ ộ ả
s phát tri n kinh t -xã h i nói chung con ng i ng i có đ c, có tàiự ể ế ộ ườ ườ ứ
là y u t c b n cho s phát tri n nhanh và b n v ng c a đ t n c.ế ố ơ ả ự ể ề ữ ủ ấ ướ
Mu n qu n lý xã h i khoa h c thì tr c h t ph i qu n lý conố ả ộ ọ ướ ế ả ả
ng i m t cách khoa h cườ ộ ọ
N u tác đ ng t t, h p qui lu t thì con ng i s tr thành kỳế ộ ố ợ ậ ườ ẽ ở
di u, m i ti m năng c a con ng i đ c phát huy.ệ ọ ề ủ ườ ượ
1
N u tác đ ng x u, trái qui lu t thì tài năng con ng i s b thuiế ộ ấ ậ ườ ẽ ị
ch t, tính sáng t o s b tri t tiêu, con ng i s phát tri n theo chi uộ ạ ẽ ị ệ ườ ẽ ể ề
h ng l ch l c làm tiêu c c hóa nhânt con ng i gây nên nh ngướ ệ ạ ự ố ườ ữ
h u qu xã h i h t s c năng n .ậ ả ộ ế ứ ề
Trong lãnh đ o qu n lý sai l m nào cũng tr giá, nh ng sai l mạ ả ầ ả ư ầ
v con ng i thì l ch s đã cho nh ng bài h c kh c nghi tề ườ ị ử ữ ọ ắ ệ
V y cái gì đã th c đ y con ng i hành đ ng. Đi u đó ph thu cậ ứ ẩ ườ ộ ề ụ ộ
vào ý th c và nh n th c trong đ nh h ng giá tr c a mình mà thứ ậ ứ ị ướ ị ủ ể
hi n b ng hành vi đ ng c thúc đ y có m i ng i.ệ ằ ộ ơ ẩ ở ỗ ườ
Công vi c c a ng i qu n lý là ph i n m đ c đ ng c thúcệ ủ ườ ả ả ắ ượ ộ ơ
đ y công vi c c a ng i d i quy n .ẩ ệ ủ ườ ướ ề
2. Đ ng c ho t đ ng c a con ng i – Đ ng c thúc đ yộ ơ ạ ộ ủ ườ ộ ơ ẩ
công vi c ệ
1. Đ nh nghĩa v đ ng c ị ề ộ ơ
N u ta nói m c đích là đòi h i con ng i h at đ ng nh m đ t t iế ụ ỏ ườ ọ ộ ằ ạ ớ
cái gì đó thì đ ng c đ c hi u nh đ ng l c đ tham gia ho t đ ngộ ơ ượ ể ư ộ ự ể ạ ộ
y ấ
“ Đ ng c là m t tr ng thái bên trong thúc đ y kh năng làmộ ơ ộ ạ ẩ ả
vi c, làm tăng s nhi t tình đ i v i công vi c và nó h ng thái đệ ự ệ ố ớ ệ ướ ộ
c a ch th vào nh ng m c đích”ủ ủ ể ữ ụ
“Đ ng c là s ph n ánh th gi i khách quan vào trong b ócộ ơ ự ả ế ớ ộ
ng i, thúc đ y con ng i ho t đ ng theo m c tiêu nh t đ nh nh mườ ẩ ườ ạ ộ ụ ấ ị ằ
làm tho mãn nhu c u tình c m, c a con ng i”ả ầ ả ủ ườ
Nh v y trong đ ng c có hai thành t c b n đó là: nhu c u vàư ậ ộ ơ ố ơ ả ầ
tình c m. Đây là hai m t luôn luôn g n li n v i nhau không th táchả ặ ắ ề ớ ể
r i trong th c t đ c .ờ ự ế ượ
Đ ng c c a con ng i vô cùng khó n m b t b i m y l sauộ ơ ủ ườ ắ ắ ở ấ ẽ
đây:
- Con ng i th ng bao che, che đ y đ ng c th c c a mìnhườ ườ ậ ộ ơ ự ủ
b ng nhi u cách vì nói th t ra b ng i đ i phê phán, ghét b .ằ ề ậ ị ườ ờ ỏ
2
- Đ ng c luôn bi n đ i theo th i cu c, lúc đ u m c tiêu c a nóộ ơ ế ổ ờ ộ ầ ụ ủ
ch a rõ, ch a c th ch a phù h p v i m i ng i nên th ng ph iư ư ụ ể ư ợ ớ ọ ườ ườ ả
che d uấ
- Đ ng c con ng i r t phong phú ph c t p đan xen c vào đ iộ ơ ườ ấ ứ ạ ả ờ
s ng tâm h n c a con ng i.ố ồ ủ ườ
Trong tâm lý h c c n phân bi t đ ng c bên ngòai và đ ng cọ ầ ệ ộ ơ ộ ơ
bên trong.
Đ ng c bên ngòai n m ngòai h at đ ng c a con ng i, t phíaộ ơ ằ ọ ộ ủ ườ ừ
nh ng đi u ki n khách quan chi ph i đ n con ng i, thúc đ y conữ ề ệ ố ế ườ ẩ
ng i hành đ ng.ườ ộ
Đ ng c bên trong là nguyên nhân n i t i, là ni m tin, tình c mộ ơ ộ ạ ề ả
là khát v ng bên trong thôi thúc con ng i hành đ ng đ đ t m cọ ườ ộ ể ạ ụ
đích.
Ng i qu n lý c n l u tâm c n qua tâm đ n c hai l ai đ ng cườ ả ầ ư ầ ế ả ọ ộ ơ
này song c g ng ph i xây d ng m i ng i lao đ ng, làm vi cố ắ ả ự ở ỗ ườ ộ ệ
ph i có đ ng l c và đ ng l c ph i phát sinh t khát v ng n i t i.ả ộ ự ộ ự ả ừ ọ ộ ạ
Ví d : khi tìm hi u đ ng c làm vi c nhi t tình c a t p th ụ ể ộ ơ ệ ệ ủ ậ ể
- T p th A. Xu t phát t đ ng c ngòai (có phái đòan ki m tra,ậ ể ấ ừ ộ ơ ể
ng i lãnh đ o đ a ra m t l i ích v t ch t)ườ ạ ư ộ ợ ậ ấ
- T p th B. Xu t phát t đ ng c bên trong (do th y ý nghĩaậ ể ấ ừ ộ ơ ấ
c a công vi c, tình c m, ham mu n…)ủ ệ ả ố
Rõ ràng c hai t p th đ u làm vi c nhi t tình (n u nhìn vàoả ậ ể ế ệ ệ ế
bi u hi n bên ngòai ) nh ng t p th B s làm vi c t t h n, th ngể ệ ư ậ ể ẽ ệ ố ơ ườ
xuyên h nơ
2. Các quan đi m v đ ng c ;ể ề ộ ơ
+ Theo Maclâu đ ng c chính c a con ng i là do 5 lo i nhộ ơ ủ ườ ạ ư
c u theo b c thang t th p đ n caoầ ậ ừ ấ ế
3
Nh v y trong h th ng nhu c u này có c đ i s ng tình c mư ậ ệ ố ầ ả ờ ố ả
+ Ph t giáo cho r ng con ng i có nhi u lòng tham và hamậ ằ ườ ề
mu n, chính nh ng ham mu n đó nh d c v ng, danh v ng, l iố ữ ố ư ụ ọ ọ ợ
v ng đã thúc đ y con ng i h at đ ng, t đó d r i vào nh ng vòngọ ẩ ườ ọ ộ ừ ễ ơ ữ
t i l i. Nh ng ng i theo đ o ph t có ch tr ng ki m ch , đi u ti tộ ỗ ữ ườ ạ ậ ủ ươ ề ế ề ế
nh ng tham v ng đó đ n m c t i thi u ho c là di t d c b ng đ ngữ ọ ế ứ ố ể ặ ệ ụ ằ ườ
đi tu. H s ng theo chũ nghiã kh h nh ọ ố ổ ạ
+ Nh ng ng i đi theo h c thuy t đ ng c hành vi ch nghĩaữ ườ ọ ế ộ ơ ủ
ch tr ng dùng l i ích v t ch t đ kích thích con ng i lao đ ng.ủ ươ ợ ậ ấ ể ườ ộ
H d a vào công th c S <-> R và tri t h c th c d ng chũ nghĩa màọ ự ứ ế ọ ự ụ
thúc đ y con ng i ho t đ ng. ẩ ườ ạ ộ
Nhu c u ầ
t th ự ể
hi n ệ
Nhu c u mu n t ầ ố ự
kh ng đ nh, đ c quí ẳ ị ượ
tr ngọ
Nhu c u xã h i, đ c th ng yêu, ầ ộ ượ ươ
mu n đ c chan hòa vào t p thê, xã ố ượ ậ
h iộ
Nhu c u mu n đ c an tòan, b o v tính ầ ố ượ ả ệ
m nhệ
Nhu c u sinh lý c b n nh ăn, m c, th , sinh d c, ngh ầ ơ ả ư ặ ở ụ ỉ
ng iơ
4
+ Quan đi m phân tâm h c c a Ph r t h cho r ng nhu c u tể ọ ủ ơ ớ ọ ằ ầ ự
nhiên, nh t là nhu c u tình d c là đ ng c ch đ o thúc đ y conấ ầ ụ ộ ơ ủ ạ ẩ
ng i h at đ ng. H ch tr ng gi i phóng cái ‘nó”(b n năng tìnhườ ọ ộ ọ ủ ươ ả ả
d c) và cái “tôi” (chũ nghĩa hi n th c cá nhân) kh i s chèn ép vàụ ệ ự ỏ ự
đàn áp c a cái “siêu tôi” (ý th c xã h i, lu t pháp, d l n xã h i,ủ ứ ộ ậ ư ưậ ộ
truy n thóng …). H coi tình d c là ph m trù sinh h c ch khôngề ọ ụ ạ ọ ứ
ph i là ph m trù đ o đ c, th m chí ch coi đó là hàng hóa, nên d nả ạ ạ ứ ậ ỉ ẫ
đ n n n m i dâm, t do tình d c… ế ạ ạ ự ụ
+ Chúng ta có th xem đ ng c th c đ y là m t ph n ng n iể ộ ơ ứ ẩ ộ ả ứ ố
ti p b t đ u v i s c m th y có nh c u, d n đ n các mong mu n,ế ắ ầ ớ ự ả ấ ư ầ ẫ ế ố
đ a t i nh ng tr ng thái căng th ng thôi thúc và ti p đó d n đ nư ớ ữ ạ ẳ ế ẫ ế
nh ng hành đ ng đ đ t t i m c tiêu và cu i cùng thõa mãn đi uữ ộ ể ạ ớ ụ ố ề
mong mu n:ố
Đ ng c thúc đ y và s thoã mãn là khác nhau. ộ ơ ẩ ự
Đ ng c thúcộ ơ đ y là xu h ng, và là s c g ng đ tho mãnẩ ướ ự ố ắ ể ả
m t mong mu n ho c m t m c tiêuộ ố ặ ộ ụ
S tho mãnự ả là s to i nguy n khi đi u mong m i đ c đápự ạ ệ ề ỏ ượ
ng. ứ
Nói cách khác đ ng c thúc đ y là xu th đi t i m t k t qu ộ ơ ẩ ế ớ ộ ế ả
Còn s tho mãn là k t qu đã đ t đ c thông qua ho t đ ng .ự ả ế ả ạ ượ ạ ộ
Nh v y ng i qu n lý c n hi u đ c là m t ng i có th có sư ậ ườ ả ầ ể ượ ộ ườ ể ự
tho mãn cao v công vi c nh ng l i có m t m c đ th p v đ ngả ề ệ ư ạ ộ ứ ộ ấ ề ộ
c thúc đ y công vi c, ho c ng c l i.ơ ẩ ệ ặ ượ ạ
Nh ng ữ
nhu c uầ
Hình thành nên
nh ng mong mu nữ ố
Là nguyên nhân c a ủ
nh ng tr ng thái c.th ngữ ạ ẳ
D n t i nh ng ẫ ớ ữ
hành đ ng ộ
5