Nội dung, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính của Tòa án nhân dân cấp tỉnh theo thủ tục sơ thẩm: Bất cập và kiến nghị hoàn thiện

Bài viết giới thiệu về quyết định hành chính (QĐHC) cá biệt như một công cụ quản lý của cơ quan hành chính nhà nước, nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân. Nghiên cứu tập trung vào quy trình xử lý QĐHC bị kiện tại Tòa án nhân dân (TAND) cấp tỉnh theo thủ tục sơ thẩm, chỉ ra những bất cập và đề xuất giải pháp cải thiện quy trình tố tụng hành chính.

Tài liệu này hướng đến các nhà nghiên cứu luật, chuyên gia pháp lý, cơ quan quản lý nhà nước và những người quan tâm đến lĩnh vực tố tụng hành chính, nhằm cung cấp cái nhìn sâu sắc về thực trạng, bất cập và các giải pháp hoàn thiện quy trình giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh ở Việt Nam.

Bài viết này phân tích quy trình xem xét, xử lý khiếu kiện quyết định hành chính (QĐHC) của Tòa án nhân dân (TAND) cấp tỉnh theo thủ tục sơ thẩm, dựa trên Luật Tố tụng hành chính (TTHC) năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019). Nghiên cứu làm rõ các bước cụ thể từ việc tiếp nhận hồ sơ khởi kiện, phân công Thẩm phán xử lý, thụ lý vụ án, thu thập chứng cứ, đối thoại, đến tổ chức xét xử sơ thẩm. Tác giả đã sử dụng phương pháp phân tích quy phạm pháp luật và tổng hợp thực tiễn để đánh giá hiệu quả và những bất cập. Các số liệu thống kê từ năm 2018 đến 2022 cho thấy tỷ lệ giải quyết đơn khởi kiện QĐHC còn thấp và chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra, đồng thời tỷ lệ bản án bị hủy, sửa còn cao, đặc biệt trong các vụ án liên quan đến đất đai. Những khó khăn chính được chỉ ra bao gồm: sự thiếu hợp tác của các cơ quan hành chính trong việc cung cấp chứng cứ, tài liệu; tình trạng chậm trễ và không đầy đủ hồ sơ từ phía người bị kiện; việc các đương sự (đặc biệt là người bị kiện) thường xuyên vắng mặt trong các phiên họp, đối thoại, làm giảm hiệu quả giải quyết vụ án; các phán quyết sơ thẩm đôi khi không chính xác, không đầy đủ hoặc vượt quá yêu cầu khởi kiện, gây khó khăn trong thi hành án; và việc áp dụng luật chuyên ngành chưa thống nhất. Tình trạng thi hành án hành chính tự nguyện còn chưa cao. Từ những phân tích trên, bài viết đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu kiện QĐHC. Cụ thể, kiến nghị Quốc hội xem xét ban hành hoặc điều chỉnh Luật TTHC để xử lý nghiêm các cơ quan không hợp tác hoặc vắng mặt; Chính phủ cần có biện pháp xử lý nghiêm các lãnh đạo cơ quan hành chính không chấp hành quy định; TAND tối cao cần tăng cường tập huấn nghiệp vụ và bổ sung nhân sự cho tòa hành chính. Đối với UBND cấp tỉnh, cần tăng cường kiểm tra, chấn chỉnh QĐHC, đảm bảo cung cấp chứng cứ kịp thời và sắp xếp công việc để lãnh đạo tham gia phiên tòa. TAND cấp tỉnh cần phối hợp với các cơ quan liên quan để xây dựng quy chế phối hợp, đồng thời nâng cao chất lượng bồi dưỡng nghiệp vụ cho Thẩm phán. Mục tiêu cuối cùng là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, tăng cường niềm tin vào pháp luật và công lý.