PHÁT TRI N VĂN HÓA ĐC CHO SINH VIÊNỂ Ọ
HI N NAYỆ
Đc là m t ho t đng văn hóa c a con ng i, là m t trong nh ng ph ng th c giúp con ng iọ ộ ạ ộ ủ ườ ộ ữ ươ ứ ườ
th giãn, gi i trí, th a mãn nhu c u tinh th n, hoàn thi n b n thân. Đng th i, đây còn là k năngư ả ỏ ầ ầ ệ ả ồ ờ ỹ
giúp con ng i tích lũy, nâng cao tri th c, năng su t lao đng, m u c u h nh phúc, xây d ng, phátườ ứ ấ ộ ư ầ ạ ự
tri n đt n c. Phát tri n văn hóa đc cho h c sinh, sinh viên là m t v n đ mang ý nghĩa chi nể ấ ướ ể ọ ọ ộ ấ ề ế
l c c a m i qu c gia. Đi v i Vi t Nam, phát tri n văn hóa đc chính là chìa khóa trong vi cượ ủ ọ ố ố ớ ệ ể ọ ệ
nâng cao dân trí, b i d ng nhân tài, phát tri n ngu n nhân l c, đy m nh s nghi p công nghi pồ ưỡ ể ồ ự ẩ ạ ự ệ ệ
hóa, hi n đi hóa đt n c. Đi v i các nhà tr ng, phát tri n văn hóa đc chính là y u t thúcệ ạ ấ ướ ố ớ ườ ể ọ ế ố
đy quá trình t h c t p, nghiên c u c a sinh viên, giúp cho ph ng pháp d y, h c đc đi m iẩ ự ọ ậ ứ ủ ươ ạ ọ ượ ổ ớ
theo h ng l y ng i h c làm trung tâm.ướ ấ ườ ọ
Văn hóa đc là khái ni m m i xu t hi n n c ta, cho đn nay có nhi uọ ệ ớ ấ ệ ở ướ ế ề
quan ni m khác nhau v v n đ này. Tuy nhiên, hi u m t cách đn gi n, vănệ ề ấ ề ể ộ ơ ả
hóa đc đây đc đ c p v i ý nghĩa là m t ho t đng văn hóa c a con ng iọ ở ượ ề ậ ớ ộ ạ ộ ủ ườ
thông qua vi c đc sách, báo, tài li u đ ti p nh n, x lý thông tin, tri th c m tệ ọ ệ ể ế ậ ử ứ ộ
cách khoa h c, b ích. Văn hóa đc là năng l c c a con ng i đc bi u hi nọ ổ ọ ự ủ ườ ượ ể ệ
trong ho t đng đc, bao g m: nhu c u đc, thói quen đc, s thích đc, kạ ộ ọ ồ ầ ọ ọ ở ọ ỹ
năng đc, văn hóa ng x v i tài li u. Đng th i, văn hóa đc cũng ch u nhọ ứ ử ớ ệ ồ ờ ọ ị ả
h ng c a nhi u y u t , nh : môi tr ng xã h i, l a tu i, trình đ văn hóa, sưở ủ ề ế ố ư ườ ộ ứ ổ ộ ự
phát tri n c a khoa h c công ngh , ho t đng c a th vi n, ph ng pháp đàoể ủ ọ ệ ạ ộ ủ ư ệ ươ
t o… Phát tri n văn hóa đc chính là phát tri n thói quen, s thích, k năng đcạ ể ọ ể ở ỹ ọ
cho m i ng i dân nh m xây d ng m t xã h i h c t p, đây là m t trong nh ngọ ườ ằ ự ộ ộ ọ ậ ộ ữ
m c tiêu quan tr ng c a Đng, Nhà n c hi n nay.ụ ọ ủ ả ướ ệ
Sinh viên Vi t Nam là m t t ng l p xã h i đc thù, đang trong quá trìnhệ ộ ầ ớ ộ ặ
đnh hình nhân cách, đo đc, l i s ng. Đc bi t, sinh viên là l a tu i có nhuị ạ ứ ố ố ặ ệ ứ ổ
c u t ng đi đa d ng, năng đng h n so v i các l a tu i khác, d ti p thu cáiầ ươ ố ạ ộ ơ ớ ứ ổ ễ ế
m i, thích nghi k p th i v i s thay đi c a xã h i, có nhu c u hi u bi t, tìm tòi,ớ ị ờ ớ ự ổ ủ ộ ầ ể ế
sáng t o, tích c c tham gia nghiên c u khoa h c… Do đó, nhu c u đc sách, báo,ạ ự ứ ọ ầ ọ
tài li u c a sinh viên r t phong phú, đa d ng, đây chính là c s , đi u ki n đệ ủ ấ ạ ơ ở ề ệ ể
phát tri n văn hóa đc cho sinh viên. Tuy nhiên, tr c s bùng n c a m ngể ọ ướ ự ổ ủ ạ
internet, s phát tri n c a các lo i hình văn hóa nghe, nhìn, văn hóa đc c a sinhự ể ủ ạ ọ ủ
viên b tác đng, nh h ng r t l n.ị ộ ả ưở ấ ớ
Trong nh ng năm qua, chúng ta luôn quan tâm đn văn hóa đc, khuy nữ ế ọ ế
khích, t o đi u ki n cho văn hóa đc phát tri n, coi phát tri n văn hóa đc làạ ề ệ ọ ể ể ọ
m t trong nh ng n i dung quan tr ng c a s nghi p phát tri n văn hóa, giáo d cộ ữ ộ ọ ủ ự ệ ể ụ
c a đt n c. Đc bi t, đ án phát tri n văn hóa đc trong c ng đng đn nămủ ấ ướ ặ ệ ề ể ọ ộ ồ ế
2020, đnh h ng đn năm 2030 đã xác đnh m c tiêu phát tri n văn hóa đc:ị ướ ế ị ụ ể ọ
“Xây d ng, phát tri n thói quen, nhu c u, k năng, phong trào đc (xu t b nự ể ầ ỹ ọ ấ ấ
ph m in, đi n t ) trong m i t ng l p nhân dân, nh t là trong thanh niên, thi uẩ ệ ử ọ ầ ớ ấ ế
niên, h c sinh, sinh viên, chú tr ng t i ng i dân vùng nông thôn, vùng có đi uọ ọ ớ ườ ở ề
ki n kinh t , xã h i khó khăn; c i thi n môi tr ng đc; góp ph n nâng cao dânệ ế ộ ả ệ ườ ọ ầ
trí, phát tri n t duy, kh năng sáng t o, b i d ng nhân cách, tâm h n, tăngể ư ả ạ ồ ưỡ ồ
c ng ý th c ch p hành pháp lu t, hình thành l i s ng lành m nh trong conườ ứ ấ ậ ố ố ạ
ng i, xã h i Vi t Nam, đy m nh xây d ng xã h i h c t p” (1).ườ ộ ệ ẩ ạ ự ộ ọ ậ
Th m nhu n ch tr ng c a Đng, các tr ng h c đã không ng ng mấ ầ ủ ươ ủ ả ườ ọ ừ ở
r ng, tăng c ng trang thi t b , đa d ng, hi n đi hóa d ch v thông tin th vi n,ộ ườ ế ị ạ ệ ạ ị ụ ư ệ
hình thành môi tr ng đc khá thu n l i cho sinh viên. S l ng giáo trình, tàiườ ọ ậ ợ ố ượ
li u, sách tham kh o đa d ng v ch ng lo i, phong phú v n i dung đã c b nệ ả ạ ề ủ ạ ề ộ ơ ả
đáp ng đc nhu c u đc c a sinh viên. M t s nhà tr ng đã có nhi u ho tứ ượ ầ ọ ủ ộ ố ườ ề ạ
đng tuyên truy n, qu ng bá văn hóa đc, góp ph n nâng cao nh n th c cho sinhộ ề ả ọ ầ ậ ứ
viên v v trí, vai trò c a vi c đc, xây d ng cho sinh viên thói quen đc m iề ị ủ ệ ọ ự ọ ỗ
ngày. Sinh viên có xu h ng l a ch n sách, báo, tài li u có n i dung phù h p v iướ ự ọ ệ ộ ợ ớ
nhu c u h c t p, nghiên c u c a mình. Ngoài ra, nhi u sinh viên đã tích c cầ ọ ậ ứ ủ ề ự
tham gia các l p đào t o k năng m m, trong đó có tìm ki m thông tin, khai thácớ ạ ỹ ề ế
thông tin đ nâng cao k năng đc.ể ỹ ọ
Tuy nhiên, m t th c t c a xã h i hi n nay là tr c s bùng n c a khoaộ ự ế ủ ộ ệ ướ ự ổ ủ
h c công ngh , văn hóa đc trong các nhà tr ng đang có xu h ng đi xu ng, bọ ệ ọ ườ ướ ố ị
l n át, y u th tr c các lo i hình văn hóa nghe, nhìn. M t b ph n sinh viênấ ế ế ướ ạ ộ ộ ậ
ch a ý th c đc t m quan tr ng c a vi c đc sách, giá tr c a sách mang l i,ư ứ ượ ầ ọ ủ ệ ọ ị ủ ạ
có xu h ng l i đc, ng i đc sách d n đn thói quen đc ch a đc hìnhướ ườ ọ ạ ọ ẫ ế ọ ư ượ
thành m t cách v ng ch c. Đng th i, xu h ng đc c a sinh viên hi n nay ítộ ữ ắ ồ ờ ướ ọ ủ ệ
nhi u có bi u hi n l ch l c, nh : thích đc truy n tranh, ti u thuy t hay cácề ể ệ ệ ạ ư ọ ệ ể ế
sách, báo v i nh ng n i dung đn gi n, gi i trí, th m chí thi u lành m nh; ng iớ ữ ộ ơ ả ả ậ ế ạ ạ
đc các lo i sách kinh đi n, lý lu n... Bên c nh đó, vi c đc còn mang tính ch tọ ạ ể ậ ạ ệ ọ ấ
b t bu c, nh t th i. Nhi u sinh viên ch đc khi g n t i các k thi ho c khiắ ộ ấ ờ ề ỉ ọ ầ ớ ỳ ặ
gi ng viên yêu c u làm bài t p, bài thuy t trình, ti u lu n, khóa lu n… Đcả ầ ậ ế ể ậ ậ ặ
bi t, nhi u sinh viên không có k năng đc d n đn n m b t các v n đ trongệ ề ỹ ọ ẫ ế ắ ắ ấ ề
tài li u tr nên khó khăn, đc sách mang l i hi u qu không cao cho vi c h cệ ở ọ ạ ệ ả ệ ọ
t p. Sinh viên cũng ch a có ý th c gi gìn tài li u, thói quen s p x p tài li uậ ư ứ ữ ệ ắ ế ệ
ch a khoa h c, b o qu n tài li u ch a đúng cách gây t n h i đn tài li u. Ngoàiư ọ ả ả ệ ư ổ ạ ế ệ
ra, gia đình, nhà tr ng, th vi n, các t ch c đoàn th ch a phát huy đc vaiườ ư ệ ổ ứ ể ư ượ
trò c a mình trong vi c hình thành thói quen đc, h ng d n k năng cũng nhủ ệ ọ ướ ẫ ỹ ư
đnh h ng đc cho sinh viên, đc bi t, ch a n m b t đc nhu c u đc c aị ướ ọ ặ ệ ư ắ ắ ượ ầ ọ ủ
sinh viên đ xác đnh các bi n pháp phù h p.ể ị ệ ợ
Hội chợ sách. Ảnh Tuấn Minh
Hi n nay, s phát tri n nhanh chóng c a khoa h c công ngh , đc bi t làệ ự ể ủ ọ ệ ặ ệ
công ngh thông tin, truy n thông, v a mang l i nh ng thu n l i cho văn hóaệ ề ừ ạ ữ ậ ợ
đc phát tri n, song cũng đa đn l i nh ng thách th c không nh . Tr c tìnhọ ể ư ế ạ ữ ứ ỏ ướ
hình đó, đ phát tri n văn hóa đc cho sinh viên trong các nhà tr ng c n th cể ể ọ ườ ầ ự
hi n t t m t s n i dung sau:ệ ố ộ ố ộ
M t là, nâng cao nh n th c cho sinh viên v v trí, vai trò c a vi c đc.ộ ậ ứ ề ị ủ ệ ọ
Đây là gi i pháp gi v trí quan tr ng hàng đu đi v i vi c phát tri n văn hóaả ữ ị ọ ầ ố ớ ệ ể
đc cho sinh viên, b i vì, c ch c u trúc hành đng c a con ng i bao gi cũngọ ở ơ ế ấ ộ ủ ườ ờ
đi t nh n th c t i tình c m, ni m tin, hình thành đng c , ý chí quy t tâm. Doừ ậ ứ ớ ả ề ộ ơ ế
đó, các nhà tr ng c n làm t t công tác tuyên truy n, giáo d c nâng cao nh nườ ầ ố ề ụ ậ
th c cho cho sinh viên v v trí, vai trò c a vi c đc đi v i phát tri n kh năngứ ề ị ủ ệ ọ ố ớ ể ả
t duy, đnh h ng t t ng, hình thành nhân cách. Đ làm đc đi u đó, tr cư ị ướ ư ưở ể ượ ề ướ
h t, các nhà tr ng c n th ng xuyên quan tâm lãnh đo, ch đo ch t ch , k pế ườ ầ ườ ạ ỉ ạ ặ ẽ ị
th i ph bi n ch tr ng c a Đng, pháp lu t, chính sách c a Nhà n c liênờ ổ ế ủ ươ ủ ả ậ ủ ướ
quan đn văn hóa đc cho sinh viên. Đc bi t, c n xây d ng k ho ch phát tri nế ọ ặ ệ ầ ự ế ạ ể
văn hóa đc c th , rõ ràng, kh thi theo đ án phát tri n văn hóa đc trong c ngọ ụ ể ả ề ể ọ ộ
đng đn năm 2020, đnh h ng đn năm 2030 nh m nâng cao nh n th c, phátồ ế ị ướ ế ằ ậ ứ
tri n văn hóa đc cho sinh viên. Đng th i, đi m i hình th c, ph ng pháp d yể ọ ồ ờ ổ ớ ứ ươ ạ
h c theo h ng phát huy tính tích c c, ch đng, sáng t o c a ng i h c, ki mọ ướ ự ủ ộ ạ ủ ườ ọ ể
tra, đánh giá theo h ng t n d ng các ngu n thông tin ngoài giáo trình, nh t làướ ậ ụ ồ ấ
thông tin t th vi n đ nâng cao ch t l ng giáo d c, qua đó, khuy n khíchừ ư ệ ể ấ ượ ụ ế
sinh viên đc các tài li u. Bên c nh đó, các nhà tr ng c n đt ra yêu c u caoọ ệ ạ ườ ầ ặ ầ
đi v i sinh viên trong nghiên c u khoa h c. B i vì, các v n đ khoa h c chố ớ ứ ọ ở ấ ề ọ ỉ
đc lu n gi i, có s c thuy t ph c, đt k t qu cao trong nghiên c u khi sinhượ ậ ả ứ ế ụ ạ ế ả ứ
viên tích c c tìm đc, so sánh nhi u ngu n tài li u khác nhau, chính trong quáự ọ ề ồ ệ
trình đó s giúp cho sinh viên xây d ng đc thói quen, ph ng pháp đc cóẽ ự ượ ươ ọ
hi u qu , góp ph n phát tri n văn hóa đc c a b n thân. Ngoài ra, m i cán bệ ả ầ ể ọ ủ ả ỗ ộ
qu n lý giáo d c, gi ng viên, c n xây d ng cho mình thói quen đc sách hàngả ụ ả ầ ự ọ
ngày, th c s là t m g ng sáng cho sinh viên noi theo; c n bi u d ng, khenự ự ấ ươ ầ ể ươ
th ng nh ng sinh viên có thành tích h c t p t t nh đc sách, phê bình sinhưở ữ ọ ậ ố ờ ọ
viên có bi u hi n ng i, l i đc sách, ít đi th vi n.ể ệ ạ ườ ọ ư ệ
Hai là, b i d ng k năng, ph ng pháp đc cho sinh viên. K năng,ồ ưỡ ỹ ươ ọ ỹ
ph ng pháp đc là y u t quan tr ng c u thành văn hóa đc, là m t lo i kươ ọ ế ố ọ ấ ọ ộ ạ ỹ
năng m m giúp ng i đc có th ti p nh n thông tin m t cách nhanh chóng,ề ườ ọ ể ế ậ ộ
v n d ng tri th c đã đc m t cách nhu n nhuy n, sáng t o vào th c ti n cu cậ ụ ứ ọ ộ ầ ễ ạ ự ễ ộ
s ng. M t khác, hi n nay, ngu n tài li u ngày càng nhi u, thông tin ngày càng đaố ặ ệ ồ ệ ề
d ng, đòi h i sinh viên c n có s phân tích, t ng h p, đánh giá ngu n thông tinạ ỏ ầ ự ổ ợ ồ
khi s d ng. Do đó, mu n phát tri n văn hóa đc cho sinh viên c n ph i b iử ụ ố ể ọ ầ ả ồ
d ng k năng, ph ng pháp đc cho h . B i d ng k năng, ph ng pháp đcưỡ ỹ ươ ọ ọ ồ ưỡ ỹ ươ ọ
cho sinh viên, chính là giúp cho sinh viên bi t cách: l a ch n nh ng v n đ c nế ự ọ ữ ấ ề ầ
đc cho b n thân (t trình đ th p đn trình đ cao, t v n đ đn gi n đnọ ả ừ ộ ấ ế ộ ừ ấ ề ơ ả ế
v n đ ph c t p); v n d ng các cách đc khác nhau đi v i m i lo i tài li u;ấ ề ứ ạ ậ ụ ọ ố ớ ỗ ạ ệ
ti p nh n t i đa và sâu s c n i dung đã đc; v n d ng tri th c đã đc vào trongế ậ ố ắ ộ ọ ậ ụ ứ ọ
th c ti n... Mu n v y, các nhà tr ng c n có bi n pháp b i d ng k năng,ự ễ ố ậ ườ ầ ệ ồ ưỡ ỹ
ph ng pháp đc cho sinh viên, nh : có th đa k năng đc, k năng tìm ki mươ ọ ư ể ư ỹ ọ ỹ ế
thông tin, s d ng th vi n vào n i dung gi ng d y trong các nhà tr ng; t oử ụ ư ệ ộ ả ạ ườ ạ
đi u ki n, khuy n khích sinh viên tham gia nh ng l p đào t o k năng m m,ề ệ ế ữ ớ ạ ỹ ề
trong đó có k năng khai thác, s d ng thông tin… Bên c nh đó, k năng,ỹ ử ụ ạ ỹ
ph ng pháp đc ph thu c vào nhi u y u t , nh : tri th c, kinh nghi m, năngươ ọ ụ ộ ề ế ố ư ứ ệ
l c, là k t qu c a quá rình rèn luy n c a b n thân ch th đc. Do đó, c nự ế ả ủ ệ ủ ả ủ ể ọ ầ
phát huy tính tích c c, ch đng, sáng t o c a sinh viên trong xác đnh m c đíchự ủ ộ ạ ủ ị ụ
c a vi c đc, l a ch n sách, rèn luy n k năng, ph ng pháp đc… Đc bi t,ủ ệ ọ ự ọ ệ ỹ ươ ọ ặ ệ
v i s phát tri n m nh c a m ng internet, sinh viên có th khai thác tài li u m tớ ự ể ạ ủ ạ ể ệ ộ
cách nhanh chóng thông qua các ph ng ti n đi n t , nh : máy tính, đi n tho iươ ệ ệ ử ư ệ ạ
di đng, ipad…; vì v y, các nhà tr ng cũng c n có bi n pháp t ch c, h ngộ ậ ườ ầ ệ ổ ứ ướ
d n cho sinh viên k năng đc, khai thác tài li u trên m ng hi u qu , giáo d cẫ ỹ ọ ệ ạ ệ ả ụ
cho sinh viên ý th c s d ng tài li u đúng đn, hi u qu , phù h p v i l a tu i,ứ ử ụ ệ ắ ệ ả ợ ớ ứ ổ
m c đích. Ngoài ra, vào đu năm h c, các nhà tr ng c n b trí k ho ch, yêuụ ầ ọ ườ ầ ố ế ạ